hoofdstuk 16 Flashcards
1
Q
wat is het endocriene systeem?
A
groep van klieren en cellen van het lichaam die hormonen produceren en afscheiden in het bloed
verschillende functies controleren (honger, slaap, VP, …)
2
Q
wat doen klieren?
A
hormonen uitscheiden die via de bloedstroom tot de targetcellen geraken
3
Q
welke endocriene klieren zijn er in ons lichaam?
A
hypothalamus hypofyse schildklier bijnieren bijschildklieren thymus pancreas teelballen/eierstokken (geslachtsklieren) zie afbeelding 16.1 p 329
4
Q
met welk stelsel staat het endocriene stelsel in contact?
A
met het zenuwstelsel (gebruiken allebei chemische signalen maar werken op andere manier), werken met negatieve feedbackmechanismen (vb lezen sv)
5
Q
wat zijn endocriene klieren?
A
scheiden hun producten uit in de bloedstroom, bloedstroom levert producten doorheen lichaam
6
Q
wat zijn exocriene klieren?
A
hebben kanalen en scheiden hun producten uit in deze kanalen
7
Q
wat zijn hormonen?
A
chemische, signalerende moleculen die worden uitgescheiden in de extracellulaire vloeistof
8
Q
waarvoor dienen hormonen?
A
communicatie tussen cellen, lichaamsdelen en mensen
metabolisme van cellen beïnvloeden (adhv receptoren)
9
Q
wat is het androgeenongevoeligheid syndroom?
A
mensen die (gedeeltelijk) ongevoelig zijn voor mannelijke geslachtshormonen
10
Q
op welke manier werken de meeste hormonen?
A
op afstand van de lichaamscellen of -delen
vertrekken vanuit een klier
11
Q
werken alle hormonen tussen de lichaamsdelen?
A
neen, je hebt ook lokale hormonen
12
Q
geef een voorbeeld van lokale hormonen
A
prostaglandinen (beïnvloeden enkel buurcellen)
groeifactoren
13
Q
wat zijn feromonen?
A
chemische signalen die het gedrag van andere individuen beïnvloeden
14
Q
welke effecten kunnen hormonen hebben op cellen?
A
- targetcel gaat meer ionen of stoffen opnemen
- targetcel verandert van structuur
- metabolisme targetcel verandert
15
Q
welk soort horomonen scheiden de meeste endocriene klieren uit?
A
peptidehormonen
16
Q
hoe werken peptidehormonen?
A
1) peptide hormoon bindt aan receptor in plasmamembraan
2) cyclisch AMP vormt en activeert cascade enzym
3) reeks enzymatische reacties
17
Q
wat gebeurt er wanneer het hormoon epinefrine zich bindt aan een plasmamembraanreceptor van een spiercel?
A
1) epinefrine in spiercel
2) afbraak glycogeen naar glucose
3) cAMP vormt
4) enzymenproces
18
Q
welke klieren produceren steroïde hormonen?
A
bijnieren, eierstokken en testikels
19
Q
welk hormoon produceert de schildklier?
A
amines
20
Q
hoe werken steroïden?
A
- binden niet aan plasmamembraanreceptoren
- kunnen cel binnen want zijn eigenlijk vetten
- eens binnenin cel binden aan receptor in kern (meestal)
- -> bindt aan DNA
- -> activatie bepaalde genen
- -> eiwitsynthese
21
Q
wat is de functie van de hypothalamus?
A
- schakel tussen endocriene stelsel en zenuwstelsel
- interne omgeving reguleren door communicatie met automatische zenuwstelsel (zout-water, lichaamsT, …)
22
Q
waaruit bestaat de hypofyse?
A
posterieur gedeelte en anterieur gedeelte
23
Q
hoe heten de neuronen in de hypothalamus?
A
neurosecretoire cellen
24
Q
wat doen neurosecretoire cellen?
A
produceren homonen:
ADH en oxytocine
25
wat doet het posterieure deel van de hypofyse?
slaat ADH en oxytocine op
26
wanneer wordt ADH vrijgesteld vanuit het posterieure deel van de hypofyse?
wanneer het bloed te geconcentreerd is (cellen die water zout balans controleren geven dit aan)
--> ADH zorgt dat er meer water wordt geabsorbeerd in nieren --> bloed verdund --> ADH afgave stoppen
27
wat is eigenlijk een negatief feedbackmechanisme? (geef een voorbeeld)
effect van hormoon zorgt ervoor dat vrijlaten van hormoon stopt (vb werking ADH)
28
wat is diabetes insipidus?
geen ADH kunnen produceren (veel urine, dehydratie, verlies belangrijke ionen in het bloed)
29
wat doet oxytocine?
samentrekking baarmoeder tijdens geboorte
| melkproductie tijdens borstvoeding
30
wat is eigenlijk een positief feedbackmechanisme? (geef een voorbeeld)
stimulus geeft een effect dat de intensiteit verhoogt
| vb werking oxytocine: geluid huilende baby, samentrekkingen baarmoeder --> oxytocine komt vrij
31
hoe controleert de hypothalamus de anterieure hypofyse?
door productie van
hypothalamic-releasing hormone
hypothalamic-inhibiting hormone
32
wat is TRH en wat doet het?
thyroid releasing hormone
| stimuleert anterieure hypofyse om thyroid-stimulating hormone uit te scheiden
33
wat is TIH en wat doet het?
thyroid inhibiting hormone
| beperkt anterieure hypofyse om thyroid-stimulating hormone uit te scheiden
34
welke hormonen produceert de anterieure hypofyse?
```
TSH
ACTH
FSH
LH
prolactine
melanocyte-stimulating hormone
GH
(uitleg zie SV)
```
35
wat is pituitary dwarfism?
te weinig GH tijdens kindertijd
| goede verhoudingen maar heel klein postuur
36
wat is gigantisme?
teveel GH geproduceerd en uitgescheiden
| groot postuur, verhoudingen kloppen wel
37
wat is acromegaly?
GH over geproduceerd bij volwassenen
| lange botten kunnen niet meer groeien, dus enkel voeten handen en gezicht reageren (verhoudingen kloppen niet)
38
wat is een andere naam voor thyroid gland?
schildklier
39
wat doet de schildklier?
stofwisseling reguleren in het lichaam
| calciumhomeostase
40
wat produceert de schildklier en wat het ie daar voor nodig?
T3 en T4, jodium
41
wat is endemic goiter?
als jodium ontbreekt kan de schildklier T3 en T4 niet produceren, reactie is dat de schildklier vergroot
42
wat is congenital hypothyoidism?
schildklier niet goed ontwikkeld (groei en ontwikkeling niet goed) (kind)
43
wat is exophtalmic goiter?
schildklier is overactief
| uitpuilende ogen, hyperactief, nerveus, slapeloos,...
44
wat is myxedema?
hypothyoidism bij volwassenen (schildklier niet goed ontwikkeld)
45
wat is cacitonine?
hormoon door schildklier, bloedcalciumniveau regelen (zorgt dat calciumniveau weer daalt)
46
wat is een ander woord voor parathyroid gland?
bijschildklier
47
wat is PTH?
parathyroid hormone
hormoon door bijschildklieren
zorgt dat calciumniveau in bloed stijgt
48
wat is hypoparathyroidism?
(per ongeluk) verwijderen van bijschildklieren, geen productie PTH, calciumniveau veel te laag (zenuwen overmatig prikkelbaar)
49
wat is hyperparathyroidism?
teveel PTH productie, teveel calcium --> nierstenen van calcium, osteoporose (continue calcium vrijlating uit botten)
50
hoe heet het binnenste deel van de bijnieren?
hoe heet het buitenste deel van de bijnieren?
hoe werken ze allebei?
bijniermerg (werken onder controle van zenuwen)
| bijnierschors (werken onder controle van CRH en ACTH)
51
wat is CRH?
corticotropin releasing hormone
52
wat is een synoniem van bijniermerg?
adrenal medulla
53
bespreek de werking van het bijniermerg
1) hypothalamus: zenuwsignalen naar zenuwvezels in bijniermerg
2) bijniermerg gestimuleerd om hormonen uit te scheiden: epinefrine en norepinefrine
54
waarvoor dienen de hormonen epinefrine en norepinefrine?
staan in voor alle lichamelijke veranderingen wanneer een individu reageert op een noodsituatie (fight/flight reactie), korte termijn respons op stress
55
wat is een synoniem voor bijnierschors?
adrenal cortex
56
welke 3 regio's vind je in de bijnierschors?
zona glomerulosa
zona fasciculata
zona reticularis
57
geef een synoniem voor epinefrine en norepinefrine
adrenaline en noradrenaline
58
welke hormonen worden door de bijnierschors uitgescheiden? wat doen ze?
glucocorticoïden
mineralocorticoïden
geslachtshormonen (klein beetje)
--> lange termijn reactie op stress
59
wat doen glucocorticoïden?
waar worden ze geproduceerd?
geef een voorbeeld
- reguleren metabolisme van koolhydraten, eiwitten en vet (vb bloedsuikerspiegel verhogen) en ontstekingsreactie tegengaan
- productie in zona fasciculata en reticularis
- vb cortisol (stress), cortisone (pijn)
60
wat gebeurt er als je veel glucocorticoïden in je lichaam hebt?
ze onderdrukken het verdedigingsmechanisme van het lichaam (vb cortisone: pijn en zwelling verlichten), maar door pijn en immuniteit te onderdrukken kan je vatbaar zijn voor letsels en infecties
61
welk soort hormonen zijn glucocorticoïden?
steroïdehormonen
62
wat doen mineralocorticoïden?
waar worden ze geproduceerd?
geef een voorbeeld
- ionen (elektrolyten)balans reguleren
- geproduceerd in zona glomerulose
- vb aldosteron, renine, ANH, natriuresis
63
wat doet aldosteron?
bevorderen van opname van natrium en uitscheiding van kalium in de nieren (zout-water balans en bloeddruk beïnvloeden)
64
wat doet renine?
- geproduceerd door nieren als bloeddruk en natriumgehalte laag zijn
- enzym dat eiwit angiotensinogeen omzet in angiotensine 1 (lees SV)
65
wat is ANH?
atrial natriuretic hormone
| remt uitscheiding van aldosteron
66
wat is natriuresis?
excretie van natriumionen, als deze worden uitgescheiden daalt bloeddruk naar normaal
67
wat is het hoofddoel van de mineraalcorticoïden?
verhogen van de bloeddruk
68
wat zijn geslachtssteroïden?
waar worden ze geproduceerd?
geef een voorbeeld
- geslachtshormonen
- zona fasciculata en reticularis
- vb androgenen (mannelijk geslachtshormoon) en oestrogeen (vrouwelijk geslachtshormoon)
69
wat is het addison disease?
| wat zijn de gevolgen?
bloedniveau van glucocorticoïden te laag door een over-secretie, gevolgen:
- bronzing van de huid (te veel ineffectief ACTH)
- glucose wordt niet aangevuld tijdens stress situaties
- verlies natriumwater (lage BD, dehydratatie)
70
wat is het cushing syndrome?
| hoe wordt het veroorzaakt?
teveel glucocorticoïden in het bloed
| door tumor in hypofyse: overmatige ACTH secretie
71
uit wat is de pancreas/alvleesklier samengesteld?
```
exocrien weefsel
endocrien weefsel (= eilandjes langerhans)
--> daarom functioneert pancreas als exo- EN endocriene klier
```
72
bespreek het exocrien weefsel van de pancreas
spijsverteringssappen uitscheiden die via kanalen naar dunne darm gaan
73
bespreek het endocrien weefsel van de pancreas
eilandjes Langerhans
- elk omringt door exocrien weefsel
- binnenin: verschillende celtypes: A, B, D cellen
74
waar zorgen A cellen voor in endocrien weefsel pancreas?
waar zorgen B cellen voor?
waar zorgen D cellen voor?
```
- A cellen: uitscheiding glucagon
(als bloedsuikerspiegel te laag)
- B cellen: uitscheiding insuline
(als bloedsuikerspiegel te hoog)
- D cellen: uitscheiding somatostatine (spijsverteringsprocessen reguleren)
```
75
wat doet glucagon allemaal?
- lever stimuleren om glycogeen af te breken tot glucose
- vetweefsel stimuleren om vet en eiwitten te gebruiken als energie
(vetweefsel breekt vet af tot glycerol en vetzuren --> lever neemt dat op --> gebruiken bij vorming glucose --> bloedsuikerspiegel stijgt)
76
bespreek de werking van insuline
- uitgescheiden door B cellen wanneer bloedsuikerspiegel te hoog (bv na eten)
- opname glucose door cellen stimuleren (cellen verbruiken het dan of slaan het op)
77
wat is een andere naam voor suikerziekte?
diabetes mellitus
78
wat is het probleem bij diabetes?
lichaam kan bloedglucosehomeostase niet onderhouden --> te veel glucose in het bloed
(veel naar toilet, veel honger en dorst, vermoeid, gewichtsverlies, hoge bloeddruk)
79
welke types diabetes zijn er?
type 1: pancreas produceert niet genoeg insuline (auto-immuunziekte)
type 2: ongevoeligheid voor insuline (en te weinig)
80
waarom is diabetes type 1 een auto-immuunziekte?
omdat het immuunsysteem zelf de cellen die insuline maken kapot maakt
81
wat kan je doen tegen diabetes type 1?
- insuline injecties
- insulinepomp
- artificiële alvleesklier
- alvleesklier transplantatie
82
wat kan je doen tegen diabeten type 2?
- dieet met weinig suikers en vetten
- sporten
- geneesmiddelen die insuline-afscheiding in pancreas stimuleren/ glucosemetabolisme verbeteren
83
hoe kan je testen op diabetes?
orale glucose-tolerantietest
- 100g glucose geven --> bloedglucoseconcentratie meten in intervallen
- indien diabetes: ctie stijgt erg hoog en blijft hoog, glucose in urine
- indien niet diabetes: ctie stijgt maar niet zo lang
84
wat controleert de activiteit van de geslachtsklieren?
hypothalamus en hypofyse
85
welke hormonen produceren de geslachtsklieren?
testikels: androgenen (vb testosteron)
eierstokkel: oestrogeen en progesteron
86
waarvoor dienen de hormonen van de geslachtsklieren?
- hypothalamische secretie van GnRH beheersen
| - afscheiding gonadotrope hormonen regelen
87
wat zijn de gonadotrope hormonen?
FSH en LH
88
bespreek de thymus
- lobvormig met epitheelcellen
- thymosinen afscheiden (hormonen)
- meest actief in kindertijd
- lymfocyten die hier komen matureren tot T-lymfocyten
89
waarvoor dienen thymosinen?
- differentiatie lymfocyten
| - T-lymfocytenfunctie bij AIDS/kanker versterken
90
bespreek de pijnappelklier
- in brein
| - produceert melatonine (circadiaan ritme en seksuele ontwikkeling)
91
zijn er nog andere klieren dan de endocriene klieren? geen voorbeelden
ja hoor en die scheiden ook hormonen af
vb:
- nieren: renine
- hart: ANH
- maag en dunne darm: peptidehormonen en spijsverteringsuitscheidingen
92
wat is EPO?
erythropoeitin
- hormoon uitgescheiden door nieren bij laag zuurstofgehalte in bloed
- stimuleert vorming RBC
93
wat is leptine?
eiwithormoon geproduceerd door vetweefsel dat signaal van 'fullness'/verzadiging stuurt naar hypothalamus
94
wat zijn prostaglandines?
- chemische signalen die in cellen geproduceerd worden
- werken lokaal
- op plaats waar weefselschade is, pijn = resultaat
- functies: lezen in SV
