HNE og eyru barna og frávik

Question 1

Frávik í augum barna

Answer 1

-ekki eðlilegt að vera með gröft í augunum
-Periorbital cellulitis
-Sjóntruflun/skekkja
-Muscular or anatomic abnormalities
-Litblinda
-Retinopathy of prematurity (ROP)
-Sjónskerðing/blinda með lægra móti á íslandi
-Augnskaðar talsverðir þó þeir hafi farið fækkandi – líka afþví að börn leika sér minna með sandkassa
-Mikilvægt að þrífa augun með vatni

Question 2

Frávik í eyrum

Answer 2

-Eyrnabólga: Mið eyra börn eru í aukinni hættu fyrir sýkingu vegnaþess að kokhlustin er meira lárétt/flöt

-Skert heyrn: Tíðar sýkingar geta valdið heyrnarskaða, hávaði algengasta ástæðan, Meðfætt

-Meiðsli á eyra eða hlust

Question 3

Stærð eyrans

Answer 3

Eyrun eru sérstök því þau stækka ekki mikið, hlutfallslega eins mikið og önnur líffærði þau fæðast með hlutfallslega stór eyru en þegar höfuði stækkar breytast afstaða í eyra og meir halli. Lítill halli gerir að verkum að eyrað hreynsast ekki vel. Kokhlustin er líka stór og bakteriur geta flætt fram og til baka

Question 4

Eyrnabólga: Meðferð

Answer 4

-Eyrnabólga í mið eyra – sérstaklega hér
:Fylgjast með og bíða í 2 til 3 daga (ef væg einkenni)
:Ef barnið er ekki betra, hefja per os sýklalyfjameðferð

-Eyrnabólga í ytra eyra
:Gefa eyrnadropa (sýklalyf/bólgueyðand:Toga ytra eyra niður og aftur hjá börnum < 3ja ára
:Toga ytra eyra upp og aftur hjá börnum > 3ja ára
:Getur þurft að skola eyra með saltvatni
:Fræðsla um mögulegar orsakir og forvarnir

Question 5

Tíðar eyrnabólgur hér á landi

Answer 5

-Veðurfar líklega helsta skýringin á tíðum eyrnabólgum hér á landi en líka uppeldishættir, eru að sjúga upp í nefið, hreinsun á nefi í umönnun barns að læra að losa sig við slím, skola nmiður slím úr koki þannig það sullist ekki upp í ennisholur og út í eyru
-Meiri líkur ef þau drekka liggjandi t.d. líka ef við erum að gefa brjóst að hafa smá halla

Question 6

Atferli sem gefur tilkynna skerta heyrn hjá ungbörnum

Answer 6

-Hrekkur ekki við hátt hljóð
-Vaknar ekki við hávaða
-Vaknar aðeins við snertingu
-Snýr ekki höfði að hljóð áreiti við 3-4 mánaða aldur, snúa kannski í aðrar áttir og ekki viss hvaðan hljóðir kemur
-Staðsetur ekki hljóð við 6-10 mánaða aldur
-Bablar lítið sem ekkert fyrr en seint og þá oft ekki að herma eftir hljóðum

Question 7

Atferli sem gefur tilkynna skerta heyrn hjá smá-og forskólabörnum

Answer 7

-Talar illskiljanlega eða ekki
-Virðist þroskahamlaður
-Virðist tilfinningalega vanþroska, öskrar óviðeigandi
-Bregst ekki við þegar sími/dyrabjalla hringir
-Hefur meiri áhuga á hlutum en fólki
-Tjáir sig mikið með hreyfingum
-Þegar þau eldast tala oft óskýrt eins og þau séu þroskahömluð og bregðast ekki við eðlilegum hljóðum í umhverfingu

Question 8

Atferli sem gefur tilkynna skerta heyrn hjá skólabörnum og unglingum

Answer 8

-Biður um að setningar séu endurteknar, fólk heldur að þau séu með athyglisbrest
-Oft greind með talerfiðleika og svo kemur í ljós að þau séu með heyrnarskerðingu
-Eins og séu dagdreymin
-Svarar spurningum óviðeigandi nema þegar horfir á viðmælanda
-Tekur illa eftir og dreymir dagdrauma
-Gengur illa í skóla eða skrópar
-Er með talerfiðleika
-Situr nálægt TV eða hækkar í TV og útvarpi
-Vill leika eitt, einangrun, eiga ekki vini

Question 9

Skert heyrn

Answer 9

-Krakkar einangrast mikið
-Meðferð fer eftir tegund og alvarleika
-Varanleg skerðing á heyrn:þverfaglegt teymi
-Alvarlegt heyrnatap: cochlear implant, heyrnatæki, samskiptatækni
-Heyrnaskerðing vegna hávaða aukist á Ísl

Question 10

Heyrn í mælingum

Answer 10

-Heyrn telst eðlileg á bilinu 0 –20 dB
-Nokkur heyrnarskerðing - 20-50 dB
-Mikil heyrnarskerðing – Heyrn að meðaltali verri en 50dB
-Heyrnarleysi - Heyrn að meðaltali verri en 90dB

Question 11

Blóðnasir

Answer 11

-Ekkert alvarlegt en óþæginlegt, bor í nefið algengasta ástaæðan
-Algengt hjá börnum á skólabörnum, sérstaklega drengjum
-Forvarnir: rakt loft heima sérstakla yfir vetrartíma, ekki bora í nef, ekki setja hluti í nef
-Meðferð: Kvíðastilling og róa aðstæður, fá þau til þess að hugsa um annað

Question 12

Dregið úr nefblæðingum

Answer 12

-Setja upprúllaða bómull undir efrivörina
-Láta barnið sitja upprétt og halla aðeins fram
-Þrýsta með þumalfingri og vísfingri á nefið (rétt fyrir neðan nefbeinið)
-Kaldur bakstur á nefhrygg
-Ef blæðingin er mjög mikil þarf stundum að brenna fyrir eða fara í þannig aðgerðir

Question 13

Hjúkrun barna með nefkoksbólgu/kvef

Answer 13

-Meðferð heima (Saltvatnsdropar á 3ja – 4ra klst fresti fyrir ungbörn: Gefa áður en að barnið drekkur
-Nefúði fyrir eldri börn: ekki lengur en 4 - 5 daga
-Drekka vel – vökvun besta ráðið
-Handþvottur
-Parasetamól/Ibúfen til að draga úr hita/vanlíðan
-Hvíld

Question 14

Hjúkrun barna með hálsbólgu

Answer 14

-Meðferð heima: einkenna meðferð
-Drekka vel
-Skola háls með saltvatni – hægt að nota úða
-Parasetamól
-Hvíld
-Ef sýklalyf eru notuð klára skammta, ef ekki kláraðir hætta á endurteknum sýkingum
-Leggja áherslu á að klára lyfskammt og skipta um tannbursta eftir 2 daga frá því að byrjar á sýklalyfjum
-Rakt loft, “tyggjó”
-Handþvottur, kenna þeim þetta, leið og þú ert komin með eina sýkingu er greið leið fyrir aðrar sýkingar

Question 15

Hjúkrun barna eftir hálskirtlatöku

Answer 15

-Fræðsla til foreldra
-Blæðing: Gefa magnýl eða íbufen
-Hætta á blæðingu fyrsta sólahringinn og 7-10 daga eftir aðgerð þegar örvefur er að myndast
-Áhættuþættir: Fær ekki nógu mjúka fæðu, hreyfir sig of snemma

Question 16

Hálskirtlataka ö Verkir

Answer 16

-Parasetamól (15 mg/kg) per os á 4ra klst fresti fyrstu dagana
-Bjóða upp á kalda drykki (lítið magn en oft)
-Ekki súra/sítrónu drykki (veldur brunatilfinningu)
-Hvíld og rólegheit í nokkra daga (skóli eftir 10 daga)

Question 17

Hálskirtlataka - Sýkingar

Answer 17

-Sárið í hálsi er með hvíta skán og lyktar í 7-8 daga eftir skurðaðgerð (eðlilegt)
-Fylgjast með hita, yfir 38
-Eðlileg að hafa smá hita fyrstu dagana
-Hafa samband við lækni ef hiti er > 38.8°C
-Skola munninn með vatni eftir mat

Question 18

Húð og vefir barna

Answer 18

-Þunnt epidermis fram eftir aldri (auðveldar blöðrumyndun) - áberandi hjá fyrirburum
-Húðlög aðskilin og millifrumuvökvi meiri hjá börnum en fullorðnum
-Í stöðugri breytingu fram yfir unglingsár.
-Lítil fita undir húð nýbura
-IgA í slímhúð nær sama gildi og hjá fullorðnum við 2-5 ár aldur
-Sýrustig húðar er basískt fyrstu vikun
-Fitukirtlar húðar eru virkir fyrst eftir fæðingu
-Síðan óvirkir til 8-10 ára
-Svitakritlar ná fullum þroska við 2-3 ára aldur
-Apocrine kirtlar verða virkir um 8-10 ára - fara að svitna t.d. Undir höndum.

Question 19

Breytingar á húð og vefjum - Nýburi

Answer 19

-Húðin er mjög þunn, lítil fita undir húð
-Eccrine svitakirtlar mynda svita sem svörun við hita- og tilfinningaáreitum
-Apocrine svitakirtlar eru litlir og óstarfhæfir
-Epidermis og dermis tengjast lauslega, mikill millifrumu-vökvi, núningur eykur hættu á blöðrumyndun
-Minna magn melanin litarefnis í húð við fæðingu – húðin ljós

Question 20

Breytingar á húð og vefjum - Unglingar

Answer 20

-Húðin þykknar
-Epidermis og dermis tengjast þétt – veitir viðnám fyrir sýkingum núningi og ertingu
-Eccrine svitakirtlar með fulla starfsemi, eftir kynþroska svitna drengir > stúlkur
-Apocirne svitakirtlar þroskast við kynþroska
-Melanin það sama og hjá fullorðnum, veitir vörn gegn útfjólubláum geislum

Question 21

Húðbólga – dermatitis

Answer 21

-Snertiexem (contact dermatitis
-Bleiuútbrot (diaper dermatitis)
-Flösuexem / flösuþref (seborrheic dermatitis
-Atopískt exem (atopic dermatitis)

Question 22

Snertiexem

Answer 22

-Forðast það sem veldur ertingunni
-Einkenni sýkingar: roði, vessi, hiti
-Þvo ný föt og skola mjög vel
-Setja filmu yfir málm smellur/tölur á fötum

Meðferð: Bera sterakrem, mild sárpa, þerra húð án þess að nudda

Question 23

Bleiuútbrot

Answer 23

-Veikluð húð og hætta á sýkingu
-Meðferð:
-Skipta oft um bleiu / láta barn vera bleiulaust
-Nota rakadrægar bleiur / forðast þröngar bleiur
-AD áburður og zinc oxide
-Nota volgt vatn og milda sápu ef hægðir
-Hægt að nota olíu til að fjarlægja zinc oxide af húð
-Púður dregur úr raka

Question 24

Hjúkrun barna með flösuexem

Answer 24

-Húðmeðferð
-Ungbörn:
Þvo hársvörð daglega, nota barnaolíur til að mýkja skán, bursta og skola

-Unglingar: Þvo hár daglega, nota barnasjampó í kringum augu, ekki nota stera í hársvörð eða í kringum augu

Question 25

Hjúkrun barna með atopic dermatitis (exem)

Answer 25

Veikluð húð; Svefntruflun; Hætta á sýkingu; Langvarandi lítil sjálfsvirðing; Stjórnun fjölskyldu við að fylgja meðferðaráætlun er ófullnægjandi

Meðferð:
Bera rakakrem án ilmefna á allan líkamann 3-4 x á dag
eða þegar húðin er þurr
Bera sterakrem á þau svæði sem eru með útbrot
samkvæmt fyrirmælum (2 x á dag) – þunnt lag

Question 26

Hjúkrun barna með atopic dermatitis - Húðmeðferð

Answer 26

-Baða barnið 1 - 2 á dag með volgu vatni
-Má setja salt í vatn
-Þurrka húð án þessa að nudda með handklæði.
-Bera krem á húð strax eftir bað
-Forðast: þröng föt, ullarföt, sterk þvottaefni, mýkingarefni, sterkar sápur og freyðibað með ilmefnum
-Gefa antihistamín við kláða á kvöldin
-klippa neglur á barni

Question 27

Hrúðurgeit/Kossageit - impetigo

Answer 27

Meðferð:
-Þvo hrúður af með mildri sápu
-Nota sýklalyf (áburð Fucidin eða Topicin) í 5 til 7 daga
-Smitandi í 24 klst frá því að lyfjagjöf hefst
-Getur þurft sýklalyf p.o.

-Þrífa leikföng eftir notkun – handþvottur og hreinlæti
-Þvo föt og handklæði með heitu vatni eftir notkun

Question 28

Húðbeðsbólga – cellulitis

Answer 28

-Gefa sýklalyf per os eða IV
-Eftirlit með hita, útbreiðslu roða, absess myndun
-Hafa samband ef hiti fer yfir 38.3 °C, aukinn slappleiki eða roðinn breiðist út 24-48 klst eftir að sýklalyfjagjöf hefst

Question 29

Hjúkrun barna með þrusku:
Sveppasýking í munni (candida)

Answer 29

Sárameðferð
-Ungbörn: Bera nýstatín (mycostatin) mixtúru á sár í munni með svampi og láta barn síðan kyngja mixtúrunni
-Eldri börn: Skola munn með nýstatín mixtúru og kyngja síðan

-Sjóða snuð og pela og þrífa leikföng vel.
-Ef barnið notar sterapúst (vegna astma) þarf að skola munn vel á eftir.

Question 30

Hjúkrun unglinga með Acne

Answer 30

-Acne, óháð alvarleika, getur haft í för með sér sálfélagsleg- og tilfinningaleg vandamál svipað og hjá börnum með langvinn veikindi
-Stjórnun einstaklings við að fylgja meðferðaráætlun er fullnægjandi
-Breytt líkamsímynd

Question 31

Hjúkrun unglinga með Acne - Fræðsla um umhirðu húðar

Answer 31

-Ekki kreista bólur, forðast að fara með hendur í andlit
-Þvo andlit x 2 á dag, nota mild hreinsiefni
-Nota Retin-A 20 mín eftir andlitsþvott (þurrka vel)
-Góður handþvottur
-Nota farða sem inniheldur ekki olíu (oil free)
-Nota non-comedonic rakakrem / sólvarnarkrem (SPF 15 eða hærra)

Question 32

Hjúkrun unglinga með Acne - Fræðsla um lyf

Answer 32

-A-vítamínsýra* (Retin-A): Borið á kvöldin (ljós hefur áhrif á stability)
-Benzóýl peroxíð (Panoxyl)* gel
-Staðbundin sýklalyf (clindamycin, tetracýklín)
-Per os sýklalyf (t.d. tetracýklín): ekki taka inn með mjólkurmat
-Ísótretínóín* (Roaccutan) – tekið með mat

Question 33

Fjórar meginástæður bruna hjá börnum

Answer 33

¥ Hitabruni
¥ Efnabruni
¥ Rafmagnsbruni
¥ Geislabruni

Question 34

Meðferð við vægum bruna

Answer 34

¥ Setja svæðið undir kalt (ekki ískalt) rennandi vatn
¥ stoppar brunaferlið og dregur úr verkjum,
¥ ekki nota ís þar sem það getur valdið meiri skaða
¥ Fjarlægja föt og skartgripi frá brunasvæðinu
¥ Nota staðbundið sýklalyf skv. ord.
¥ Þvo og skipta um umbúðir 2 x á dag
¥ Gefa verkjalyf (parasetamól & kódein),
¥ Halda vökva að barninu
¥ Fræða um mikilvægi þess að nota raka- og sólvarnar- krem (SPF15)
¥ Fræða um einkenni sýkingar

Question 35

Hjúkrun barna: 3-4 stigs bruna

Answer 35

Meta
-Öndunarveg og blóðrás
-Dýpt brunans, hlutfall (%) líkamsyfirborðs, og stöðu hvers líkamshluta í hlutfallinu
-Meta aftur eftir 48 klst
-Lífsmörk og verki
-Fylgjast með blóðgildum sérstaklega electrolytum, inntöku vökva og útskilnað (þvag og vessa og uppgufun)
-Fylgjast með merkjum um sýkingu í brenndri húð.
-Sálfélagslegt mat á álagi barns og foreldra

Question 36

Fræðsla til fjölskyldu í tengslum við sólbruna hjá börnum

Answer 36

-Forðast að hafa barnið í sól, sérstaklega frá kl.10 – 16
-Nota sólhatt og langermaboli og sólgleraugu
-Vera meðvitaður um endurkast sólar: vatn og sandur
-Muna að barnið getur brunnið þó að það sé skýjað
-Nota sólvörn (SPF 15 eða hærra),
-Ekki bera sólvörn á börn yngri en 6 mánaðar