Hjúkkur Flashcards
1
Q
Efri eða neðri blæðingar í meltingarvegi. Hvort er algengara?
A
Efri 4x algengari
2
Q
Orsakir blæðinga frá efri meltingarvegi.
A
Magabólgur Ætisár í maga eða skeifugörn Mallory-Weiss rifur Blæðing úr æðahnútum í vélinda Annað: - magakrabbamein - vélindabólgur
3
Q
Hver er orsök æðahnúta í vélinda (espphageal varices)?
A
Oftast portæðarháþrýstingur vegna skorpulifur
4
Q
Nokkrar orsakir magabólga.
A
H. pylori
NSAID
Pernicious anemia
Áfengi, reykingar, sterar, skurðaðgerðir, áverkar ofl.
5
Q
Meðferð við magabólgum.
A
sýrubindandi lyf: - balancid H2-hindrar: - asýran PPI: - pariet, nexium, omeprazol Muna eftir sýklalyfjum ef H. pylori
6
Q
Áhættuþættir ætisára (peptic ulcer).
A
H. pylori
NSAID
Áfengi, reykingar, sterar, áverkar ofl.
7
Q
Mallory-Weiss rifur. Hvar. Hvers vegna?
A
Í slímhúð við mót vélinda og maga.
Endurtekin/kraftmikil uppköst, hósti, krampi
8
Q
Einkenni efri blæðinga?
A
Hematemesis = blóðuppköst - ferskt, blóðlifrar, kaffirkorgur Melena Taka hemoccult Hematochezia = blóðhægðir - neðri GI blæðing eða sterk efri
9
Q
Orsakir neðri GI blæðinga.
A
Diverticulosis IBD (chrohn's, CU) Krabbamein Æðamisvöxtur (angiodysplasia) Endaþarmsvandamál
10
Q
Hver er algengasta orsök ferskra blæðinga um endaþarm?
A
Gyllinæð
11
Q
Uppvinnsla á GI blæðingu.
A
Blóðpr: - status - krea, lifrarpróf, sölt - senda í BAS, panta 2-6 ein. RBK - blæðingapróf Lífsmörk obv. Rtg kviðarholsyfirlit - frítt loft? Ristil- og magaspeglun. Muna að setja sondu og þvaglegg.
12
Q
Anatomía magans.
A
Esophagus -> cardia
Svo efst:
- fundus, corpus, antrum, pylorus -> duodenum
13
Q
Meingerð peptic ulcer.
A
Sýra og pepsín ráðast á magaslímhúð
Somatostatin, prostaglandin reyna að verja
14
Q
Aðgerðir við peptic ulcer.
A
Duodenal sár: bara loka sári og taka H. pylori sýni
Magasár: loka sári og taka H. pylori sýni. alltaf taka sýni til að útiloka krabbamein
- etv. billroth I hlutabrottnám
15
Q
Lög vélindans.
A
mucosa
submucosa
muscularis externa (þver, lang)
adventitia
16
Q
Vélindavandamál. Uppvinnsla.
A
Barium kyngingarmynd
- ath ef grunur um rof: kyngingarmynd með vatnsleysanlegum contrast
17
Q
Hiatus hernia.
A
Sliding (95%)
Paraesophageal
- getur orðið strangulation
18
Q
Aðgerð við sliding hiatus herniu.
A
Nissen fundoplication
- fundus maga saumaður umhverfis vélindaenda
- > hindrar bakflæði
- > geta ekki ropað eða kastað upp
19
Q
Krabbamein í vélinda. Týpur. Orsakir.
A
flöguþekju - 90% á heimsvísu - áfengi, tóbak, nítrít, HPV adenocarcinoma - tengist Barrett's
20
Q
Triad fyrir rof á vélinda.
A
Macklar triad
- uppköst
- brjóstverkur
- subcutaneous emphysema
21
Q
Socrates
A
Site Onset Character Radiation Associated symptoms Timing Exacerbating/relieving factors Severity
22
Q
Uppvinnsla á akút abdomen
A
Blpr: - status, CRP, electrolytar, krea, lifrarpróf, amylasi, lípasi Þvag: - stixa, þungunarpróf Myndir: - Rtg abdomen yfirlit, ómun, CT, MRI
ATH: alltaf fastandi, verkjalyf, vökvi
23
Q
Sýklalyf eftir botnlangatöku.
A
Ef plegmon (bólginn/sýktur): 1 sólarhringur Ef rof + peritonitis: 3 sólarhringar
24
Q
Illkynja æxli í smágirni.
A
Adenocarcinoma: duodenum, jejunum - intestinal - diffuse Lymphoma GIST (sarcoma) Carcinoid: ileum, botnlangi
25
Pernicious anemia?
t.d. loss á parietal fr. í maga
| skortur á intrinsic factor og þá á B12
26
Hvar er algengast að magacancer?
Pylorus 60%
| Corpus 30%
27
Hvað er Virchows-eitill?
Eitill í supraclaviculert vinstra megin.
Aðalvessaæðaflæði frá abdominal cavity.
Mikil tengsl við malignancy.
28
Krukenberg tumor
Meinvörp í ovary frá langoftast pyloric gastric adenoma
29
Aðgerðir við magacancer.
Roux-en-Y: total gastrectomy
Billroth I: gastroduodenostomy, sjaldan notað í þessu - muna í magasári
Billroth II: gastrojejunostomy
30
Hvaða bakteríur valda sepsis eftir miltistöku?
Hjúpaðar
- s. pneumonie
- h. influenzae
- n. meningitidis
31
Meðferð diverticulitis
Ef bólga: fljótandi fæði, sýklalyf
Ef abscess: bæta við dreni
Ef perforation: Hartmans aðgerð eða skolun
32
Orsakir toxic megacolon.
IBD (algengara í CU)
Pseudomembranous colitis (t.d. clostridium difficile sýking)
Hirschsprung disease
33
Hvar er CU? Hvernig?
Endaþarmi og ristli
Samfellt sjúkdómssvæði
Bólga í slímhúð
34
Hver er munurinn á skurðaðgerð milli Crohn's og CU?
Skurðaðgerð er læknandi í CU en ekki Crohn's.
35
Hvernig er Crohn's sjúkdómur?
Sjaldan bara í colon
| Skip lesions, transmural, granuloma
36
Volvulus. Hvar helst?
Coecum 40-60%
| Colon sigmoideum 20-40%
37
Helsta einkenni colon ca?
Engin einkenni
| Annað: verkir, breytingar á hægðavenjum, blóð með hægðum, anemia, þyngdartap
38
Colon cancer er..
.. adenocarcinoma
39
Abdomino perineal resection (APR).
| Whatup?
Colon sigmoideum, endaþarmur og endaþarmsop tekið.
| Endaristilstóma.
40
Dentate line?
Lína sem aðskilur efri 2/3 og neðri 1/3 af canalis analis.
41
Gallsteinar. Skiptast í
Kólesterólsteina 10%
Bilirubinsteina (pigment) 10%
Blandaða steina 75-80%
90% ekki rtg. þéttir
42
Áhættuþættir gallsteina
Fat
Forty
Fertile
Female
43
Hvert leiðir biliary cholic verkur?
Bak og öxl
| Ath að gallkveisuverkur er sjaldan colic
44
Charcot's triad
Cholangitis (gallgangabólga)
- verkur
- hiti
- gula
45
Reynaud's pentad
Cholangitis
- Charcot's triad (verkur, hiti, gula)
+ lost
+ ruglástand
46
Brisbólga. Einkenni, uppvinnsla.
Epigastric verkir, leiða aftur í bak
Ógleði, uppköst
Liggjandi stelling
Blpr: amylasi, lípasi
47
MRCP stendur fyrir
magnetic resonance cholangiopancreatography
48
ERCP stendur fyrir
endoscopic retrograde cholangiopancreatography
49
Gallsteinar. Rannsóknir
```
Status
CRP, sölt
Lifrarpróf (ALAT, ASAT)
Gallvegapróf (LDH, GGT, ALP)
Bilirubin
Brispróf (amylasi, lípasi)
```
50
Briskirtilsæxli skiptast í..
Adenocarcinoma (exocrine) 90%
Innkirtlaæxli (endocrine)
- oft góðkynja, t.d. insulinoma, glucagonoma
51
Hvaða líffæri eru retroperitonealt?
SAD PUCKER
- Suprarenal (adrenal) glands
- Aorta/IVC
- Duodenum
- Pancreas (nema tail)
- Ureters
- Colon (ascending og descending)
- Kidneys
- Esophagus
- Rectum
52
Einkenni briscancer.
```
Oft án einkenna.
Þyngdartap
Kviðverkir (bakverkir ef langt gengið)
Gula (verkjalaus oftast)
Ascites
Ofl. t.d. sykursýki
```
53
Transudate vs. exudate
Transudate: minna prótein
Exudate: meira prótein
54
Læknandi meðferð við briskrabbameini.
```
Er skurðaðgerð. Bara hægt hjá um 15%
Whipples aðgerð (caput)
- = pancreatoduodenectomy + gallblaðra
- mjög flókið, hátt mortality
Vinstra hlutabrottnám (corpus/cauda)
```
55
Aðgerðir á skjaldkirtli. Hætta á skemmdum á.
Kalkkirtlum
A. thyroidea sup. og inf.
N. laryngeus recurrens
56
Framleiðsla skjaldkirtils.
T4, T3 (thyroxine)
- stýrt af TSH, efnaskiptahraði
Calcitonin
- lækkar kalkstyrk í blóði
57
Krabbamein í skjaldkirtli. Gerðir.
```
Papillary
Follicular
Medullary (frá C-fr. sem framleiða calcitonin)
Anaplastic
(Lymphoma)
```
58
Æðakölkun. Hversu mikil þrenging þarf að vera til að skerða flæðið?
70%
59
ABI index. Gildin.
> 1: eðlilegt
0,3-0,9: clauticatio
< 0,5: hvíldarverkur
< 0,2: gangren
60
P-in 6
```
Pain
Pallor
Pulslessness
Pokoilothermia (persisting cold)
Paresthesia
Paralysis
```
61
Hvað heitir tímabundin blinda á einu auga og hvers vegna?
Amaurosis fugax
| Lítið blóðrek í slagæð augans
62
Skurðmeðferð við carotis stenosu.
Carotid endarterectomy
- fjarlægja intima og media hluta æðarinnar
- sjúklingar vakandi (hætta á stroke)
63
Laplace lögmál
Gildir um abdominal aorta aneurysma
| - ef gúlpur >6cm -> 50% líkur á rofi innan 2 ára
64
Hvað þarf alltaf að hafa í huga í tengslum við æðahnúta?
DVT (djúpvenuthrombosis)
65
Hvað getur sést við bláæðaskoðun?
```
Reticular veins (minni bláæðar)
Telangiectasia (spider veins)
```
66
Staðsetning krónískra fótasára. Venous vs. arterial vs. neuropathic
Venous: við lateral og medial malleolus (mest medialt)
Arterial: álagspunktar, á tám, hæl, á malleolus, framanvert á sköflungi
Neuropathic: á tám, il, hæl, malleolus
67
DVT. Einkenni.
Akút verkir öðrum megin
Bjúgur
Heitur fótleggur
Oft roði/blámi
68
Eistnakrabbamein. Uppvinnsla.
```
Blóðpróf:
- alfa-fetóprótein
- beta-HCG
Myndir:
- ómskoðun!!
- CT: til að stiga
```
69
Eistnakrabbamein. Skipting. Horfur
Seminoma
| Non-seminoma - aðeins betri horfur
70
Torsio testis. Mismunagreiningar. Meðferð
```
Mism:
- eistnalyppubólga
- appendix testis torsio (börn)
Meðferð:
- aðgerð innan 6 klst
- bæði eistun eru fest
```
71
Balanitis. Hvað?
Bólga/sýking í reðurkóng/undir forhúð
- verkur, kláði, útferð
- oftast sveppir (candida)
72
Lyfjameðferð við BPH
5-alfa reduktasahemlar
- finasterid, dutasteride
- hindra umbreytingu testósteróns í dihydro-testosterón -> minnkar kirtil og fyrirbyggur stækkun
alfa-hindrar
- tamsulosin, alfuzosin
- hindra alfa1-adrenvirka viðtaka í blöðruhálsi og kirtli -> slökun á sléttum vöðvum
73
Hver er contraindication fyrir steinbrjót?
Sýktur steinn
| Etv. ef steinn mjög nálægt nýrum, sérstaklega í eldri
74
Æxli í nýrum. Gerðir.
Adenocarcinoma (nýrnafr.krabbamein)
Carcinoma pelvis (nýrnaskjóðuæxli)
Wilms tumor
- nephroblastoma, algengast í börnum
75
Triad fyrir nýrnafr.krabbamein.
Verkur í síðu/kvið
Blóðmiga
Fyrirferð
76
Pneumothorax skiptist í
Spontant
Traumatic
Iatrogen
77
Ábendingar fyrir aðgerð ef fyrsti pneumothorax.
```
Viðvarandi loftleki
Báðum megin
Algjört samfall
Tension pneumothorax
Hemothorax
Lunga þenst ekki út
Sérstakt:
- starf, sálrænir þættir, lítið aðgengi, stór lungnablaðra
```
78
Pancoast tumor heilkenni.
Horner's
| - ptosis, miosis, anhydrosis
79
Rannsóknir fyrir lungnaskurðaðgerðir
spirometria
CT/röntgen
hjartalínurit
blóðprufur
80
Góðkynja hnútar í lungum
Granuloma
Round pneumonia
Abscess
Hamartoma
81
Áhættuþættir sýkinga e. CABG
```
Enduraðgerð vegna blæðinga
Bráðaaðgerð
Offita
Tímalengd aðgerðar
Lengd fótaskurðar
```
82
Eðlileg aortaloka. Stenosa
3 cm2
| <0,7 cm2
83
Einkenni aortalokustenosu.
Angina
Mæði
Syncope
- skyndidauði
84
Rannsóknir fyrir aortalokustenosu.
Lungnamynd
EKG
Ómun
MRI
Áreynslupróf
Þræðing
