Herhaling vorige modules

Question 1

Wat is een geneesmiddel?

Answer 1

preparaat van synthetische, plantaardige of dierlijke oorsprong, dat toegediend wordt om een aandoening te verzachten, te genezen of te voorkomen

Question 2

Hoe kan je medicatie indelen?

Answer 2

• naargelang de doelstelling
• naargelang het voorkomen in de apotheek
• naargelang de vorm
• naargelang de toedieningswijze
• volgens het Repertorium

Question 3

Hoe kan je medicatie indelen naar gelang doelstelling?

Answer 3

o causale therapie;
o symptomatische therapie;
o substitutietherapie;

Question 4

Hoe kan je medicatie indelen naar gelang voorkomen in de apotheek?

Answer 4

o magistrale bereidingen;
o officinale bereidingen;
o specialiteiten;
o generische geneesmiddelen;
o toxische geneesmiddelen

Question 5

Hoe kan je medicatie indelen naar gelang vorm?

Answer 5

o poeder, capsule, tablet, dranken, druppels, infuusvloeistof, injectievloeistof, zalf,
crème, pleisters, zetpil, klysma, ovule

Question 6

Hoe kan je medicatie indelen naar gelang toedieningswijze?

Answer 6

o lokale toediening;
o systemische toediening: enteraal (via maagdarmstelsel) of parenteraal

Question 7

Wat is farmacokinetiek?

Answer 7

beschrijft de weg die het geneesmiddel in het lichaam aflegt en de processen die een geneesmiddel in het lichaam ondergaat

Question 8

In welke processen kan men farmacokinetiek indelen?

Answer 8

• Absorbtie: de opname van het bestanddeel;
• Distributie: verdeling in het lichaam;
• Metabolisme: de omzetting door het lichaam;
• Excretie: de uitscheiding van het bestanddeel

Question 9

Wat is absorptie?

Answer 9

het proces waarbij een stof vanuit de toedieningsplaats in de bloedbaan terecht komt

Question 10

Waardoor wordt absorptie beïnvloed?

Answer 10

• de toedieningsplaats en toedieningsvorm:
  o lokale toediening;
  o enterale toediening;
  o parenterale toediening;
• de opnamecapaciteit van de betrokken lichaamsdelen;
• andere factoren

Question 11

Wat is distributie?

Answer 11

proces waarbij geneesmiddel via bloed verspreid wordt naar verschillende lichaamsweefsels (vet-, spier- en hersenweefsel).
-> Om werkzaam te zijn, moet
geneesmiddel de plaats van werking kunnen bereiken

Question 12

Waardoor wordt de distributie beïnvloed?

Answer 12

• het gewicht van de zorgvrager;
• de leeftijd van de zorgvrager

Question 13

Wat is metabolisme?

Answer 13

Metabolisme (= biotransformatie!!!) is een proces dat ervoor zorgt dat het actieve bestanddeel uit het geneesmiddel gemakkelijker kan opgenomen worde

Question 14

Welke organen zijn betrokken bij de metabolisatie?

Answer 14

bijdrage wordt geleverd door de lever, maar ook de nieren, longen en andere organen en weefsels kunnen een rol spelen

Question 15

Wat is het first-pass-effect?

Answer 15

• lever metaboliseert bepaalde geneesmiddelen (enteraal) bijna volledig na de eerste passage
• effect bepaalt hoeveel van de actieve stof na omzetting in metabolieten en uiteindelijk in de bloedsomloop terecht komt

Question 16

Wat is de biologische beschikbaarheid?

Answer 16

De hoeveelheid actieve stof na omzetting (door de lever) van het geneesmiddel vrij komt in het bloed

Question 17

Wat zijn pro-drugs?

Answer 17

• worden in een onwerkzame vorm toegediend.
• De werkzame stof wordt op het moment van metabolisme gevormd: hun metabolieten zijn dan werkzaam en bereiken de gewenste therapeutische effecten

Question 18

Waardoor wordt de metabolisering beïnvloed?

Answer 18

leeftijd van de zorgvrager en genetische factoren

Question 19

Wat is excretie?

Answer 19

proces waarbij een al dan niet chemisch gemetaboliseerd geneesmiddel uit het lichaam wordt verwijderd

Question 20

Welke factoren hebben invloed op de excretie?

Answer 20

• mate waarin geneesmiddel wateroplosbaar is of niet;
• zuurtegraad van de urine
• doorbloeding en toestand nieren

Question 21

Wat is er belangrijk om voldoende effect van het geneesmiddel te hebben?

Answer 21

• Het moet lang genoeg in het bloed aanwezig zijn
• het mag niet langer dan nodig in het bloed aanwezig zijn

Question 22

Waardoor kan het beloop van de concentratie actieve stof in het lichaam beïnvloed worden?

Answer 22

door toegediende dosis en de doseringsfrequentie aan te passen

Question 23

Waarmee moet men rekening houden bij het vaststellen van dosis en doseringsfrequentie bij een zv?

Answer 23

• de therapeutische breedte van een geneesmiddel
• de eliminatiesnelheid van het geneesmiddel

Question 24

Wat is de therapeutische breedte van een geneesmiddel?

Answer 24

o hoeveelheid geneesmiddel dat moet worden toegediend om effect te bereiken, zonder dat het toxisch wordt;
o verschil tussen MEC en MTC;

Question 25

Wat bedoeld men met de eliminatiesnelheid van het geneesmiddel?

Answer 25

o snelheid waarmee geneesmiddel lichaam verlaat
o berekenen: principe ‘halfwaardetijd’, dit is de tijdsduur waarin de concentratie van een geneesmiddel halveert.

Question 26

Wat is farmacodynamiek?

Answer 26

beschrijft de wijze waarop een geneesmiddel een effect heeft op het lichaam

Question 27

Hoe kan farmacodynamiek onderverdeeld worden?

Answer 27

• Werking van het geneesmiddel
• de effecten die het geneesmiddel teweegbrengt

Question 28

Wat bekijkt men bij de farmakodynamiek op vlak van werking van het geneesmiddel?

Answer 28

o waar grijpt het aan, hoe ontstaan de effecten …;
o sleutel-slot-theorie en de bloed-hersenbarrière;

Question 29

Wat bekijkt men bij de farmakodynamiek op vlak van de effecten die het geneesmiddel teweegbrengt?

Answer 29

o de therapeutische effecten:
▪ gewenste fysiologische effecten;
▪ soorten: symptoombestrijding, causale, aanvullende, profylactische, diagnostische, placebo effecten
o de bijwerkingen:
▪ ongewenste fysiologische effecten;
▪ verschillende oorzaken:
o individueel bepaalde oorzaken;
o oorzaken gelegen bij het middel;
o oorzaken in omstandigheden;
o oorzaken door interacties

Question 30

Wat zijn de aandachtspunten bij het klaarzetten van medicatie?

Answer 30

• het geneesmiddel blijft in blister
• voorzie elk geneesmiddel van klever met naam van zv en
  dosis
• controleer vervaldatum van geneesmiddel

Question 31

Wat zijn de aandachtspunten bij het toedienen van medicatie?

Answer 31

• check de 5 J’s
• raadpleeg de medicatie in het verpleegdossier;
• dien de medicatie stap voor stap toe

Question 32

Wat zijn de 5J’s?

Answer 32

o Juiste patiënt
o Juiste geneesmiddel
o Juiste dosis
o Juiste toedieningsweg
o Juiste toedieningsmoment

Question 33

Hoe dien je medicatie stap voor stap toe?

Answer 33

o haal het geneesmiddel uit de verpakking;
o controleer de inname van het geneesmiddel, ook bij zelfstandige zorgvragers;
o per os: breng de medicatie met een lepel in de mond

Question 34

In welke situaties moet er specifieke aandacht gegeven worden bij het toedienen van medicatie?

Answer 34

• medicatie toedienen bij zorgvragers met slikproblemen;
• medicatie combineren met sondevoeding;
• transdermale toediening

Question 35

Wat zijn de meest voorkomende medicatiefouten bij het toedienen van medicatie?

Answer 35

• toedienen van geneesmiddelen die niet voorgeschreven werden door een arts;
• toedienen van geneesmiddelen aan verkeerde zv;
• toedienen van verkeerde dosis

Question 36

Welke gevolgen kunnen medicatiefouten hebben voor de zv?

Answer 36

• directe gevolgen: schade, letsels, overlijden …
• indirecte gevolgen: psychologische gevolgen voor de zorgverlener en kosten die verbonden zijn aan medicatiefout

Question 37

Hoe kan je HRM (hoog risico medicatie) definiëren?

Answer 37

“Geneesmiddelen met een verhoogd risico op schade aan de patiënt. De gevolgen van deze schade kunnen ernstiger zijn dan met andere geneesmiddelen

Question 38

Welke middelen moeten er volgens het ‘Institute for Safe Medication Practice’ op de lijst staan met HRM?

Answer 38

• geconcentreerde elektrolyten;
• neuromusculaire blocking agents;
• alle opioïden (niet enkel analgesie);
• anticoagulantia;
• insuline;
• epidurale/intrathecale medicatie;
• cytostatica

Question 39

Welke medicatie staat op de HRM-lijst binnen de thuisverplegig?

Answer 39

• digoxine
• antiaritmica
• methotrexaat
• hypnotica/sedativa
• immunosuppressiva
• insuline
• antipsychotica
• fenytoïne
• antiaggregantia
• chemotherapeutische middelen (excl. hormonale middelen)
• antipsychotica
• orale hypoglykemiërende middelen
• carbamazepine
• opioïden
• lithium

Question 40

Op welke manieren kunnen instellingen gericht een beleid op stellen in het kader van HRM?

Answer 40

• Standaardiseren van procedures
• Centraliseren van HRM
• Integratie
• Opleiden van zorgverleners
• Onafhankelijke dubbele controles
• Andere stappen

Question 41

Hoe kan men procedures standariseren?

Answer 41

Procedures aanpassen zodat correcte richtlijnen voor juiste dosering en adequate monitoring duidelijk zijn.

Question 42

Wat is een mogelijke procedure voor warfarine en heparine?

Answer 42

• klinisch onderbouwde en eenvormige zorgprocessen of producten om variatie en complexiteit zoveel mogelijk te beperken
• omstandigheden bekomen die gevaar voorkomen
• parameters om zo snel mogelijk medicatie om te zetten van IV naar PO
• regelmatig medicatieniveau en dosisafhankelijke labowaarden controleren (bv. INR)
• niveau van sedatie, vitale functies, capnografie bij bepaalde medicatie monitoren (bv.
  opioïden)

Question 43

Hoe kan men HRM centraliseren?

Answer 43

Bij HRM moet een beperkt aantal personen betrokken zijn (bv. apotheker, vpk, …). Daarnaast moet men de stappen in het proces verminderen

Question 44

Hoe kan men HRM centraliseren bv bij pijnmedicatie, anticoagulantia en insulines?

Answer 44

• bereidingen door de apotheek laten maken;
• het hanteren van kant-en-klare producten in plaats van zelf te bereiden;
• elektronisch voorschrift;
• grafieken en tabellen gebruiken in plaats van handmatig berekenen van inloopsnelheden
• toegang tot incident-gevoelige producten beperken (bv. verdovingskast);
• beperkte voorraden op de afdeling bewaren

Question 45

Hoe kan men aan integratie doen bij HRM?

Answer 45

Men moet reminders en informatie over gepaste controleparameters integreren. Daarnaast moet men elementen in de omgeving, de taken of organisatie aanpassen die medicatieveiligheid bevorderen

Question 46

Hoe kan men bv aan integratie doen bij warfarine, chemo, …?

Answer 46

• labelen van medicatie (bv. enkel IV);
• checklist of takenlijst bij opeenvolgende complexe stappen;
• alarmsystemen (geluid/bewaking);
• bijkomende etikettering bv. enkel epiduraal toedienen;
• afleiding beperken (bv. fluo hesje);
• opleiding over nieuwe medicatie of vaardigheidstraining;
• zorgen voor realistische werkbelasting en vermoeidheid beperken;
• meld- en leercultuur

Question 47

Hoe kan men op zoek gaan naar actieve manieren om zorgverleners noodzakelijke info te geven bij het uitvoeren van handelingen met HRM?

Answer 47

• slimme infuuspompen die controles van doses afdwingen bij invoeren van inloopsnelheden
• software die zorgverlener waarschuwt bij kritieke informatie, laboresultaten die aanpassing in dosis afdwingen
• apotheker die steeds beschikbaar is
• elektronisch voorschrijfsysteem met alarmsignalisatie bij onveilige orders
• differentiëren van labels: look-a-like en sound-a-like (LASA);
• belangrijke informatie op etiket vermelden, zoals epidurale toediening;
• zorgverleners risico’s leren identificeren en beheren (redeneren volgens Carpenito);
• zorgverleners coachen in onderscheiden van risico’s /gevaren en gesteld gedrag;
• zelf-briefing bij gevaarlijke handelingen (vb: checklist)
• team-buddies
• specifieke vorming om medicatie te hanteren

Question 48

Hoe kan men aan onafhankelijke dubbele controles doen?

Answer 48

• geautomatiseerde controlesystemen met computer;
• time-out procedure alvorens toediening;
• dubbele controle handmatig met collega, patiënt, familie, mantelzorger …;
• scannen van medicatie en identificatie van de patiënt;
• berekening dubbel controleren met collega

Question 49

Welke extra stappen kunnen genomen worden bij HRM?

Answer 49

• patiënteneducatie met betrekking tot nevenwerkingen, symptomen, in welke gevallen
  men moet terugkomen …;
• onmiddellijk beschikbaar stellen van antidota;
• ontwikkelen van noodprocedures