HC.5 - Mag alles wat kan? Ethiek van voortplantingsgeneeskund Flashcards
Welke vraagstukken spelen Ron de voortplanting en wat zijn kenmerken hiervan?
- Wenselijkheidsvraagstuk: is de techniek wenselijk?
- Maatschappelijk is er GEEN sprake van redelijke consensus over de aanvaardbaarheid van een specifiek ethisch vraagstuk
- Wetten en richtlijnen ontbreken
- Concrete ethische vragen gaan over WENSELIJKEHDI gebruik van een techniek - Zorgvuldigheidsvraagstuk aan welke eisen moet de techniek voldoen?
- Maatschappelijk is er sprake van redelijke consensus over de aanvaardbaarheid van een specifiek ethisch vraagstuk
- Vaak vervat in wetten en richtlijnen
- Concrete ethische vragen gaan over ZORGVULDIG gebruik van een techniek - Kosten: vergoeding uit publieke middelen
wat zijn de vragen geweest rond IVF?
- Na eerste IVF-baby in 1978: wenselijkheids-vraagstukken centraal –> tegenwoordig geaccepteerd
- Nu: zorgvuldigheidsvragen centraal (verantwoorde manier toepassen)
a) leeftijdsgrens IVF
b) kwaliteitseisen kliniek voor veiligheid
c) wat met overgebleven embryo’s
d) kosten
Hoe wordt IVF vergoed?
De eerste 3 cycli worden vergoed
Nu niet meer enkel op medische indicatie (omdat bvb lesbische stellen dan daarbuiten vallen)
Welke ethische principes spelen er?
- Respect voor autonomie: respect voor alle keuzen die mensen zelf maken tav hun leven en levensinrichting (incl informed consent)
Wensouders: reproductieve autonomie - Niet-schaden
- Weldoen: voorkomen dat anderen schade of leed overkomt, schade of leed wgenemen en welzijn van anderen bevorderen
- Rechtvaardigheid: gelijke gevallen gelijk behandelen en ongelijke gevallen ongelijk behandelen
Met welke belangen dient een arts rekening te houden bij IVF?
- Reproductieve autonomie
- welzijn toekomstig kind
- welzijn wensouders
Arts:
- medische expert
- dubbele verantwoordelijkheid: gezondheid hulpvragen EN het ongeboren kind (bijdragen aan het intentioneel tot stand brengen van een kind)
Welke mogelijkheden zijn er om het belang van het kind te behartigen?
- minimale welzijn standaard: geen medische hulp als het kind tot een bestaan wordt gebracht dat niet “levenswaardig” is
LET OP: Doet weinig recht aan de professionele verantwoordelijkheid van de arts –> arts mag medewerking pas weigeren bij erbarmelijke omstandigheden (better off dead) - Maximale welzijn standaard: er mag niet willens en wetens een kind op de wereld gebracht worden in minder dan ideale omstandigheden
–> Inbreuk op autonomie wensouders - Redelijke welzijn standaard: er mag niet willens en wetens een kind op de wereld gebracht worden in minder dan ideale omstandigheden
Deze in NL: dus als er een groot risico is op ernstige schade, moet je afzien van hulp bij voortplanting
Bij wie doen we PGT?
paren met een sterk verhoogd risico op het krijgen van een kind op een ernstige genetische aandoening –> dus NIET aan iedereen, maar alleen bij bepaalde aandoeningen
wat zijn argumenten voor een restrictief beleid rondom PGT?
- Morele status embryo
- Belasting en risico’s IVF (bij moeder)
Hoe wordt bepaald bij welke dingen wel of geen PGT wordt gedaan?
Landelijke indicatie-commissie PGT
Adhv:
- ernst van de ziekte
- behandelmogelijkheden: mogelijkheden tot preventie of curatieve behandeling biedt geen reëel of aanvaardbaar toekomstperspectief
wat zijn voordelen van de NIPT? En nadelen?
Voordelen
- Veiligheid
- Hoge sens
- Makkelijke procedure
- Geen pijn
- Vroeg in ZS
- Accuraat
- Vroege abortus voorbereiden
Nadelen:
- Routinisering: deelname aan een simpele en veilige test kan als vanzelfsprekend gezien worden –> zwangeren realiseren zich onvoldoende dat dit kan leiden tot een ingrijpende en moeilijke beslissing
- Keuze van de vrouw onder druk: angst voor irrationeel, onverwantwoord om de test te weigeren
–> Minder tolerantie, stigmatisering, discriminatie, minder solidariteit voor medische en maatschappelijke nadelen
wat is het doel van de NIPT?
verschaffen van zinvolle reproductieve keuzemogelijkheden aan de zwangere en haar partner tav ernstige gezondheidsproblemen
wat zijn peilers bij vruchtbaarheidsbehandelingen?
- Belangrijke gezondheidsprobleem
- Gericht op zinvolle handelingsopties
- Een goede test
- Vrijwillige deelname
- Voordelen wegen op tegen nadelen
Welke overwegingen zijn er bij het ethisch debat?
- Consequentialistische overwegingen: gericht op veiligheid, effectiviteit en gezondheidswinst –> als welzijn/gezondheid verbeterd kan worden moet dit gedaan worden
- Deontologische overwegingen: gericht op menselijke waardigheid, beschermen menselijke genenpool als gemeenschappelijk erfgoed en vijrheid van toekomstige kinderen
–> er zijn grenzen tot waarbinnen de waardigheid va de mens beschouwd kan worden
–> De samenleving moet open blijven staan voor kinderen met een handicap
wat is het doel van preconceptionele dragerschap screening?
NIET om geboortes van kinderen mt een ernstige ziekte te voorkomen
WEL om wensouders in staat te stellen een geïnformeerde keuze rond de voortplanting te maken
wat zijn voor- en nadelen van preconceptionele dragerschap screening?
Voordelen:
* Meer dragerparen kunnen worden geïnformeerd over hun verhoogde risico
* Omdat screening al voor de ZS, zijn er meer reproductieve handelingsopties voor de wensouders
* Hierdoor kan een verhoogd risico worden aangetoond op ernstige erfelijke afwijkingen die met het huidige prenatale screeningsaanbod niet kunnen worden gevonden
Nadelen:
* Het risico op de terugkoppeling van dragerschap van aandoeningen die niet ernstig zijn of waarvan het klinisch beloop onzeker is
* Wensouders kunnen voor moeilijke beslissingen komen te staan
* Zorgen over druk op wensouders om deel te nemen
* Toenemend maakbaarheid denken
* Minder acceptatie van mensen met een ernstige erfelijke aandoening
* Medicalisering van de kinderwens
