H6: De gemeenschappen en de gewesten Flashcards
Nederlands taalgebied
gevormd door de provincies Antwerpen, Limburg, Oost-Vlaanderen, Vlaams-Brabant en West-Vlaanderen
Frans taalgebied
bestaande uit de provincies Henegouwen, Luik (deels), Luxemburg, Namen en Waals-Brabant.
Duitse taalgebied
Bestaande uit 8 gemeenten van de Oostkantons
Tweetalig gebied Brussel-Hoofdstad
Bestaande uit 19 gemeenten
Bevoegdheid gemeenschappen
Bevoegd voor de culturele aangelegenheden, dat wil zeggen de bescherming van de taal, kunsten, cultuur, sport, musea, de bibliotheken, de audiovisuele en auditieve mediadiensten, de hulp aan de geschreven pers, het jeugdbeleid, de buitenschoolse opvoeding, de beroepsomscholing, het alternerend lezen. Een aantal aangelegenheden zijn nochtans uitdrukkelijk aan de Gemeenschappen onttrokken, ten gunste van de federale overheid (bv. Leerplicht, diploma).
Bevoegdheid tatione loci gemeenschappen
Territoriale bevoegdheid, bevoegdheid over eigen taalgebied
Bevoegdheid ratione materiae gemeenschappen
Bevoegdheid voor culturele aangelegenheden
Persoonsgebonden aangelegenheden
zijn aangelegenheden die eng met het leven van de mens in zijn gemeenschap verbonden zijn. Onderverdeeld in 5 categorieën:
• Het gezondheidsbeleid: dit omvat het beleid op het gebied van zorgverstrekking in en buiten de verpleeginrichtingen (met uitzondering van organieke ziekenhuiswetgeving, de financiering van de exploitatie), geestelijke gezondheidszorg, zorgverstrekking in oudereninstellingen, de erkenning en contingentering van gezondheidszorgberoepen, … De federale overheid blijft echter bevoegd voor de ziekte- en invaliditeitsverzekering.
• De bijstand aan personen: hieronder vallen onder meer het gezinsbeleid, het maatschappelijk welzijn, het onthaal- en integratiebeleid t.a.v. vreemdelingen, het beleid inzake mindervaliden en bejaarden, de long-term care revalidatie, de jeugdbescherming, de sociale hulp aan gedetineerden, de juridische eerstelijnsbijstand, …
• De justitiehuizen (organisatie, werking, opdrachten, elektronische toezicht)
• De gezinsbijslagen.
ART 30 GW.
Dat artikel 30 van de Grondwet stelt dat het gebruik van de in België gesproken talen vrij is, belet niet dat de Vlaamse en Franse Gemeenschap het gebruik der talen kunnen regelen in onder meer bestuurszaken, het onderwijs en in de sociale betrekkingen tussen de werkgevers en hun personeel.
De Duitstalige Gemeenschap heeft in deze een veel beperktere bevoegdheid.
Bevoegdheid van de Gewesten
- Leefmilieu en waterbeleid: roken in de auto met minder van 16-jarige, beschermen van binnenmilieu van een auto. Ook: verlenen van vergunningen aan bedrijven.
- Ruimtelijke ordening: verlenen van vergunning (inzake bouwen, verbouwen van woningen, constructies, maar ook betonstop)
- Dierenwelzijn; het al dan niet verdoofd slachten, vuurwerk
Naast het recht om een aanvullende gewestelijke personenbelasting te heffen, hebben de Gewesten ook de exclusieve bevoegdheden gekregen voor belastingverminderingen die worden toegekend in het kader van aangelegenheden die tot hun bevoegdheid horen, zoals de woningaftrek, energiebesparende investeringen, zn.
Constitutieve autonieme van de gewesten en gemeenschappen
De bevoegdheid voor de gemeenschappen en de gewesten om de inrichting en de werking van hun eigen instellingen te organiseren.
Het betreft onder meer bepalingen over het aantal parlementsleden en de aanvullende samenstellingsregels van de deelparlementen, de omschrijven van de kieskringen, het aantal leden van de regering enz.
Vlaams parlement
Wetgevende macht op het niveau van de Vlaamse gemeenschappen en Vlaamse gewesten
Het Vlaamse Parlement kan niet vroegtijdig worden ontbonden, Het is een legislatuurparlement. Het Vlaamse Parlement telt 124 leden, van wie 118 rechtstreeks worden verkozen in het Vlaams Gewest. De overige zes hebben hun woonplaats in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en worden rechtstreeks verkozen door het Nederlandstalige kiescollege van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest.
Vlaamse regering
Uitvoerende macht van Vlaanderen
De Vlaamse regering telt ten hoogste 11 leden, van wie ten minste één zijn woonplaats heeft in het tweetalige gebied Brussel-Hoofdstad. De leden van de Vlaamse regering worden verkozen door het Vlaams-Parlement. Zij worden beëdigd door de voorzitter van het Vlaams Parlement.
Collectief & individueel verantwoordelijk
De Vlaamse regering is collectief, maar ook individueel verantwoordelijk voor het Vlaams Parlement. Het parlement kan dus niet alleen een constructieve motie van wantrouwen goedkeuren tegen de regering, maar ook tegen een van haar leden, en dat in tegenstelling tot bij de federale regering. Het Vlaams Parlement kan dus wel de regering doen vallen, maar de regering kan het parlement niet ontbinden.
Vlaamse gemeenschap
Het Vlaams Parlement en de Vlaamse regering zijn in wezen organen van de Vlaamse Gemeenschap, die echter ook de bevoegdheid van het Vlaamse Gewest uitoefenen.
Brussel Hoofdstedelijk Gewest
Heeft dezelfde bevoegdheden als het Waalse en het Vlaamse Gewest, maar oefent zijn bevoegdheden uit door middel van ordonnanties, welke in tegenstelling tot decreten aan een beperkt rechterlijk toezicht en aan een beperkt administratief toezicht onderworpen kunnen worden.
Gedecentraliseerde besturen
Provincies en gemeenten, dat houdt in dat de centrale overheid bepaalde bevoegdheden heeft toegekend aan lagere autonome overheden, die daarover in principe vrij beslissen maar wel onder het bestuurlijk toezicht staan van een hogere overheid.
Sinds de staathervorming van 2001 zijn het de Gewesten (die behoudens welbepaalde uitzonderingen bevoegd zijn voor regel met betrekking tot de samenstelling, organisatie, bevoegdheid en werking van de provinciale en gemeentelijke instellingen.
Provincies
De provincies genieten een relatieve autonomie. Zij zijn bevoegd voor alles wat zij oordelen van provinciaal belang te zijn, voor zover die bevoegdheid hen niet door het hoger bestuur uitdrukkelijk of impliciet is ontnomen, en met respect voor de gemeentelijke bevoegdheid.
De belangrijkste organen van de provincie zijn de provincieraad, de (bestendige) deputatie en de gouverneur.
Provincieraad
De provincieraad worden samen met de gemeenteraden rechtstreeks verkozen voor een periode van zes jaar. Zij kunnen niet vroegtijdig worden ontbonden. De provincieraad is het ‘normgevend’ orgaan van de provincie en heeft binnen de provincie een ‘volheid van bevoegdheid’,.
Volheid van bevoegdheid bij provincieraad
Provincieraad is bevoegd voor alle zaken van provinciaal belang die niet aan andere provinciale organen werden toegewezen.
Deputatie
In Vlaanderen bestaat de deputatie uit 4 leden verkozen (van verschillend geslacht) door en uit de provincieraadleden, en de provinciegouverneur, die er de voorzitter van is, maar in beginsel geen stemrecht heeft. Ze is het uitvoerend orgaan van de provincie, neemt tevens deel aan het administratief toezicht over de gemeenten en oefent een rechtsprekende functie uit (verkiezingen).
Provinciegouverneur
De provinciegouverneur wordt niet verkozen maar wordt voor onbepaalde duur benoemd door de bevoegde gewestregering, die hem ook kan ontslaan. Hij is zowel een afgevaardigde van de hogere overheid bij de provincie als een orgaan van de provinciale macht. Hij staat aan het hoofd van het bestuur van de provincie en treedt op als haar zegsman.
Rol provinciegouverneur
Als afgevaardigde van de hogere overheid speelt hij een belangrijke rol in het administratief toezicht op zowel de provincie als de gemeente en heeft hij een coördinerende functie (bv. Bij rampen, bevoegdheid van de gemeente overheid). Hij heeft ten slotte ook een belangrijke taak in de handhaving van de veiligheid en de rust binnen de provincie.
Gemeenteraad
De gemeenteraden worden om de 6jaar verkozen door middel van rechtstreekse verkiezingen. De gemeenteraad is het normgevend organen van de gemeente beslist over alle aangelegenheden van gemeentelijk belang.
