H5

Question 1

Wat was de houding van de Kerk tegenover kennis uit de Oudheid in de Middeleeuwen?

Answer 1

De Kerk had weinig waardering voor kennis uit de Oudheid, waardoor veel van die kennis verloren ging voor Europa.

Question 2

Hoe kwamen Europeanen weer in contact met kennis uit de klassieke Oudheid?

Answer 2

Via de kruistochten en handel kwamen Europeanen in contact met Arabische wetenschappers, die veel kennis uit de Oudheid hadden overgenomen en uitgebreid.

Question 3

Welke invloed had de val van Constantinopel in 1453 op de Renaissance in Italië?

Answer 3

Veel rijke burgers vluchtten naar Italië en namen de klassieke idealen en denkbeelden mee, wat de hernieuwde interesse in het klassieke erfgoed in Italië versterkte.

Question 4

Waarom nam in Noord-Italië aan het einde van de Middeleeuwen de interesse in klassieke kennis toe?

Answer 4

De opkomst van een welvarende burgerij in Noord-Italië, die genoot van het leven en interesse had in luxe en kunst, leidde tot een hernieuwde belangstelling voor klassieke kennis, die beter aansloot bij hun levensstijl dan de focus van de Kerk op het hiernamaals.

Question 5

Wat was kenmerkend voor de kunst en architectuur tijdens de Renaissance?

Answer 5

De kunst en architectuur tijdens de Renaissance imiteerden Grieks-Romeinse stijlen, met zuilen en timpanen in gebouwen en beeldhouwwerken met emotie en individualiteit in de gezichten.

Question 5

Wie waren beroemde kunstenaars uit de Italiaanse Renaissance, en waarom werden zij ‘homo universalis’ genoemd?

Answer 5

Michelangelo en Leonardo da Vinci waren beroemde kunstenaars en werden ‘homo universalis’ genoemd omdat ze zowel architect, beeldend kunstenaar als wetenschapper waren.

Question 6

Wat is humanisme en hoe verschilde dit van het middeleeuwse denken?

Answer 6

Humanisme is een manier van denken waarin de mens en zijn verstand centraal staan. Dit verschilde van het middeleeuwse denken, waar het christelijke geloof en de uitleg van de Bijbel door de Kerk de basis van alle kennis vormden.

Question 6

Hoe droeg het humanisme bij aan vernieuwingen in de medische wetenschap?

Answer 6

Humanisten zoals Vesalius onderzochten het menselijk lichaam kritisch en ontdekten fouten in de klassieke theorieën van artsen zoals Galenus door zelf lichamen te bestuderen.

Question 7

Welke rol speelde Erasmus in het humanisme en wat was zijn bijdrage aan de Bijbelstudie?

Answer 7

Erasmus, een Nederlandse humanist, maakte een wetenschappelijk verantwoorde vertaling van de Bijbel op basis van oude teksten en ontdekte veel vertaalfouten in de Vulgaat, wat de Kerk in een lastig parket bracht.

Question 8

Hoe veranderde het wereldbeeld van Europeanen rond 1450?

Answer 8

Het wereldbeeld van Europeanen verbreedde door het combineren van oude Griekse cartografie met nieuwe Europese en Arabische kennis over zeeroutes en kustlijnen.

Question 9

Waarom organiseerde prins Hendrik de Zeevaarder ontdekkingsreizen langs de Afrikaanse kust?

Answer 9

Hij wilde een zeeroute naar Azië vinden om de dure handelswaar van de Arabieren te vermijden en hoopte ook te profiteren van de handel in slaven, goud en ivoor.

Question 10

Welke ontdekkingsreiziger bereikte als eerste India via een zeeroute en wanneer?

Answer 10

Vasco da Gama bereikte de westkust van India in 1498.

Question 11

Hoe reageerde Spanje op de Portugese ontdekkingsreizen?

Answer 11

Spanje financierde Columbus’ expeditie naar het westen, waarmee hij in 1492 het Caraïbische gebied ontdekte, denkend dat hij Indië had bereikt.

Question 12

Wat was de belangrijkste ontdekking van Amerigo Vespucci?

Answer 12

Amerigo Vespucci besefte dat de ontdekte gebieden in Zuid-Amerika een nieuw, onbekend continent waren.

Question 13

Wat werd afgesproken in het Verdrag van Tordesillas (1494)?

Answer 13

De westelijke helft van de wereld werd toegewezen aan Spanje en de oostelijke helft aan Portugal om oorlog over nieuwe ontdekte gebieden te voorkomen.

Question 13

Wat was het encomienda-systeem en welke kritiek kreeg het?

Answer 13

Het encomienda-systeem verplichtte indianen om op plantages en in mijnen te werken. De Spaanse geestelijke De Las Casas pleitte ervoor de indianen te sparen en Afrikaanse slaven te gebruiken.

Question 14

Wat waren de gevolgen van de Spaanse verovering van de Azteken en Inca’s?

Answer 14

De Spaanse conquistadores vernietigden de rijken van de Azteken en Inca’s, waarbij miljoenen indianen stierven door geweld en Europese ziekten.

Question 15

Welke sociale hiërarchie ontstond in Spaans-Amerika na de veroveringen?

Answer 15

De samenleving werd ingedeeld op afkomst, waarbij inwoners met Europese ouders bovenaan stonden en slaven onderaan. Elke groep had andere wetten en regels.

Question 16

Hoe veranderde de handel door de ontdekkingsreizen?

Answer 16

Er ontstond een driehoekshandel tussen Europa, Afrika en Amerika, met slaven, goederen en grondstoffen zoals koffie, cacao en goud.

Question 17

Welke economische gevolgen hadden de ontdekkingsreizen voor Europa?

Answer 17

De enorme toename van goud en zilver leidde tot inflatie, waardoor de lage adel verarmde en de prijzen veel sneller stegen dan de lonen van dagloners en handwerkers.

Question 17

Wat was de Inquisitie?

Answer 17

Een kerkelijke rechtbank die ketters, mensen die van de kerkelijke leer afweken, bestreed.

Question 18

Wat gebeurde er met de Middellandse Zeehandel na de ontdekkingsreizen?

Answer 18

De handel over de Middellandse Zee werd minder belangrijk omdat handelsroutes naar Amerika en Azië nu over de Atlantische Oceaan liepen.

Question 19

Wat was de rol van de Kerk in het dagelijks leven van gelovigen?

Answer 19

De Kerk zorgde voor zieken, armen en ouderen, bepaalde religieuze en wereldlijke normen, en had zowel religieuze als politieke macht.

Question 19

Welke kritiek had John Wycliffe op de Kerk?

Answer 19

Wycliffe vond dat de Kerk moest terugkeren naar de eenvoud van de Bijbel en dat de vele ceremonies en rituelen afleidden van het geloof.

Question 20

Waarom was er kritiek op de paus in de veertiende en vijftiende eeuw?

Answer 20

De paus leefde in luxe en vocht oorlogen uit, wat ver af stond van de soberheid die het christendom predikte.

Question 21

Waarvoor pleitte Johannes Hus?

Answer 21

Hus vond dat niet de paus, maar God aan het hoofd van de Kerk moest staan, en bekritiseerde de verkoop van kerkelijke ambten, corruptie, de handel in relikwieën en aflaten.

Question 22

Wat deed Maarten Luther in 1517?

Answer 22

Hij publiceerde 95 stellingen tegen misstanden in de Kerk, met name gericht op de aflaathandel.

Question 22

Wat was het gevolg van Luthers publicatie van de 95 stellingen?

Answer 22

De paus deed Luther in de kerkelijke ban, en keizer Karel V plaatste hem in de rijksban, wat leidde tot de splitsing van de Kerk.

Question 23

Wat was Luthers opvatting over de Bijbel en priesters?

Answer 23

Luther vond dat gelovigen genoeg hadden aan de Bijbel en geen priesters of geestelijken nodig hadden om hun relatie met God vorm te geven.

Question 24

Hoe verspreidden Luthers ideeën zich snel?

Answer 24

Dankzij de uitvinding van de drukpers konden Luthers ideeën zich snel verspreiden.

Question 24

Wat waren de maatschappelijke gevolgen van Luthers optreden?

Answer 24

Het leidde tot spanningen tussen adel en vorsten, boerenopstanden en uiteindelijk de Boerenoorlog (1524-1525), die eindigde in een nederlaag voor de boeren.

Question 25

Wat hield de Augsburgse Religievrede van 1555 in?

Answer 25

De vrede stelde dat onderdanen het geloof van hun vorst moesten aannemen of verhuizen naar een ander gebied.

Question 26

Hoe verschilde Johannes Calvijn van Luther?

Answer 26

Calvijn geloofde in predestinatie en vond dat het volk een vorst mocht afzetten als hij zich niet aan Gods regels hield.

Question 27

Wat was de contrareformatie?

Answer 27

De reactie van de katholieke Kerk op de protestantse hervorming, waarbij onder andere priesteropleidingen werden verbeterd, maar de paus het absolute gezag behield.

Question 28

Hoe ging de katholieke Kerk tijdens de contrareformatie om met protestanten?

Answer 28

Protestanten werden als ketters beschouwd en door de Inquisitie verhoord, gemarteld en soms geëxecuteerd.

Question 29

Wat was het Edict van Nantes?

Answer 29

Een edict uit 1598 waarin aan elke Fransman, inclusief hugenoten, gewetensvrijheid werd verleend.

Question 29

Welke raad stelde Karel de Stoute in en wat was het gevolg?

Answer 29

Karel de Stoute stelde in 1473 een raad in die wetten maakte en aan rechtspraak deed, wat leidde tot verzet door steden en gewesten vanwege de inperking van hun privileges.

Question 29

Wat was de rol van de hertog van Bourgondië tijdens de Honderdjarige Oorlog?

Answer 29

De hertog van Bourgondië trok zich weinig aan van zijn leenheer, de Franse koning, en probeerde zelf meer macht te verwerven.

Question 29

Wat was de visie van Karel V op de Nederlanden en hoe probeerde hij zijn beleid te organiseren?

Answer 29

Karel V wilde de Nederlanden centraal besturen en uniformeren. Hij stelde drie bestuursraden in: de Geheime Raad, de Raad van Financiën en de Raad van State.

Question 29

Wat was het gevolg van het vervangen van edelen door juristen in de raden van Karel V?

Answer 29

De invloed van de adel op het bestuur en de rechtspraak nam af, wat leidde tot minder aanzien en inkomsten voor de adel.

Question 30

Welke straf stelde Karel V in 1550 voor protestanten vast en hoe werd deze wet genoemd?

Answer 30

Karel V vaardigde de doodstraf uit voor protestanten en iedereen die met hen sprak of hun teksten bezat. Deze wet werd het Bloedplakkaat genoemd.

Question 31

Wat was de Pacificatie van Gent in 1576?

Answer 31

De Pacificatie van Gent was een overeenkomst tussen de gewesten om samen te werken tegen de Spaanse soldaten en godsdienstvrede te handhaven.

Question 31

Wat was het gevolg van de Beeldenstorm in 1566?

Answer 31

De Beeldenstorm leidde tot vernielingen in kerken en kloosters. Margaretha van Parma probeerde de orde te herstellen, maar Filips II stuurde de hertog van Alva met strenge maatregelen.

Question 31

Hoe veranderde de relatie tussen Willem van Oranje en Filips II?

Answer 31

Willem van Oranje sprak zich openlijk uit tegen het godsdienstbeleid van Filips II, wat leidde tot een verslechtering van hun relatie.

Question 31

Wat was de Raad van Beroerten en waarom werd deze ook wel de Bloedraad genoemd?

Answer 31

De Raad van Beroerten was een rechtbank opgericht door Alva om beeldenstormers te straffen. Hij werd de Bloedraad genoemd vanwege de vele doodvonnissen en verbanningen die hij uitsprak.

Question 31

Wat was de Unie van Utrecht en wat was het doel ervan?

Answer 31

De Unie van Utrecht was een verbond van de opstandige gewesten in het noorden van de Nederlanden. Ze werkten financieel samen en vormden een gezamenlijk leger, maar behielden elk hun eigen wetten en bestuur.

Question 31

Wat was het resultaat van de politieke ontwikkelingen in 1588?

Answer 31

In 1588 ontstond de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en de oorlog tegen Spanje ging door.

Question 31

Hoe reageerde Filips II op de Unie van Utrecht?

Answer 31

Filips II deed Willem van Oranje in de ban en de Unie van Utrecht erkende Filips II niet langer als landsheer.

Question 31

Wie volgde Willem van Oranje op na zijn dood in 1584?

Answer 31

Willems zoon Maurits volgde hem op als legerleider en speelde een belangrijke rol in de eerste decennia van de Republiek.