forensische werkveld Flashcards
1
Q
doel van strafmaatregel
A
- algemeen
- maatschappelijke nood aan vergelding
- vs. belang van voorkomen van herval (nieuwe strafbare feiten) - vergelding = pijn hebben, omdat je anderen hebt pijn gedaan (schade krijgen, omdat je een ander schade hebt aangedaan)
2
Q
uitkomsten van detentie/strafmaatregel
A
- gevangenis
- averechts voor (bijna) iedereen (als het niet gecombineerd wordt met behandeling)
- nauwelijks bijdragen aan detentiedoelen zoals resocialisatie en herstel
- na 3 maanden: nadelig effect op hersenfuncties zoals concentratievermogen of impulscontrole van vooroordelen
- stigma: veel terughoudendheid om iemand aan te nemen met strafblad - conclusie
- korte gevangenisstraffen dragen niet bij tot succesvolle terugkeer > politieke functie + vergelding
- waarom? detentieschade (ongeacht hoe je binnenkomt > meestal slechter naar buiten) (vb. verlies van tewerkstelling, huisvestiging)
3
Q
wat tonen Belgische onderzoeken over recidive?
A
- algemeen
- in België is er geen recidivemonitor
- geen selectie op detentie of soort misdrijf - eerste onderzoek (NICC 2012):
- ‘wederopsluiting’ > 44% werd binnen 8,5 jaar opnieuw opgesloten
- vrijgelaten tussen 2003-2005 - tweede onderzoek (NICC 2015):
- focus: nieuwe veroordelingen
- 57% van iedereen die in 1995 veroordeeld > 18 jaar later opnieuw veroordeeld
- lichte of ernstige feiten, met of zonder detentie
4
Q
wat is herval in feiten en welke misvatting bestaat hierover?
A
- algemeen
- het plegen van nieuwe feiten na een veroordeling
- misvatting: hetzelfde feit > kan ook ander misdrijf zijn
- gevolg: vicieuze cirkel + draaideureffect van detentie - recidive kan leiden tot:
- wederopsluiting (opnieuw in de gevangenis)
- nieuwe veroordeling > opnieuw schuldig (lichte of ernstige feiten)
5
Q
recidive - zedendelicten
A
- begripsverwarring
- herval in zedenfeiten ≠ herval in eender welk strafbaar feit ≠ verbreken van voorwaarden ≠ wederopsluiting gevangenis
- recidive = nieuw vonnis/arrest? strafrechtelijk? klacht? toegeven door cliënt maar zonder justitiële betrokkenheid? - risicotaxatie (risicoanalyse)
- altijd op termijn berekend; 5 jaar is meest voorkomende termijn (gemiddeld 10-15%)
- uitz. 10-jarige termijn: afh van specifieke risicomodel of vraagstelling
6
Q
recidive - zedendelicten: waarom van belang?
A
- algemeen
- maatschappelijk idee of angst van zeer hoge recidive
- gevolg: minder investeringen in herstelproces van daders, minder kansen gegeven en meer detentie - aanpak
- vetrekken vanuit kennis en kunde
- doel: overtuigingen in vraag durven stellen
7
Q
meta-analyse Lösel & Schmucker (2005)
A
- herval in zedenfeiten
- zonder behandeling: gemiddeld 13,7%
- met behandeling: 10,1% (reduceert risico met 1/4) - kanttekening
- resultaten liepen sterk uiteen > meer onderzoek nodig om werkzame factoren vast te stellen
- methodologische verschillende van belang
- follow-up sterk uiteenlopend van 1 tot 19,5 jaar (gemiddeld 5,9)
8
Q
meta-analyse Soldino & Carbonell-Vayá (2017)
A
- herval in zedenfeiten
- zonder behandeling: gemiddeld 17,94%
- met behandeling: 13,12% (reduceert risico met iets meer dan 1/4) - kanttekening
- veel verschil in follow-up: 6/17 studies 5 jaar of minder; 11/17 studies meer dan 5 jaar
9
Q
meta-analyse Lussier & McCuish (1970)
A
- algemeen
- drop in sexual recidivism rates (US/Canada) sinds 1970’s
- conclusie: niet enkel statistische artefact / suggereert > effectieve vermindering van base rate: oorzaak onduidelijk !! - herval in zedenfeiten - base rate
- gemiddeld 10% (over alle studies, niet enkel onafhankelijke observaties)
- gemiddeld 12% over alle studies met follow-up langer dan 3 jaar
- 18% voor studies tussen 1940 en 1979
- 6% voor studies tussen 2000 en 2019
10
Q
zedendelicten door adolescenten
A
- meta-analyse Lussier (2024)
- idee: zedenfeiten door adolescenten voorspellend voor nieuwe zedenfeiten in de volwassenheid;
- overgang puberteit naar adolescentie - resultaten
- base rate van sexual recidivism = 8% (algemene recidive 44% en gewelddadige recidive 18%)
- conclusie: geen drop > maar rates al lang consistent laag
11
Q
desistance: wat weten we over het stoppen met criminele activiteiten?
A
- algemeen
- criminologische beweging: onderzoeken van proces van stoppen met criminaliteit
- vooruitkijken: hoe helpen we mensen stoppen? > interessant = is wat we willen !!
- ipv: hoe kwam het dat iemand tot misdrijf kwam? - conclusie
- maatschappelijk vs. wetenschappelijk beeld
- criminogene factoren aanpakken > niet noodzakelijk helpend naar de toekomst
- wat denkt je dat helpt? = justitiële gevolgen, maturiteit (waarden en normen)
12
Q
desistance: criminal pathways
A
- geen strafbare feiten in volwassenheid
- non-offenders: geen strafbare feiten in adolescentie
- adolescence-limited offenders: strafbare feiten in adolescentie - strafbare feiten in volwassenheid
- adult-onset offenders: geen strafbare feiten in adolescentie
- persistent offenders: strafbare feiten in adolescentie
13
Q
desistance: hoe dan?
A
- algemeen
- natuurlijk proces: de meeste zullen na een bepaald moment stoppen
- verschillende ‘strategieën’ van desistance (casus daders van zedenfeiten) - toepassing
- gebeurt voor alle types van offending;
- met of zonder interventie
- behandeling als facilitatie van dit proces: sneller en met meer steun
14
Q
desistance: 3 strategieën (casus zedenfeiten)
A
- retirement (op pensioen)
- ± 20% van de PP
- opgeven: breken met het “oude leven” (vb. ageing out)
- opbouwen: vervangen door nieuwe doelen - regulation (reguleren)
- ± 50%
- zich leren bewegen in de complexe regelgeving en wetgeving
- 4 subtypes
- verschillende loci of control: verschillende visies op justitie en HV
- weinig internalisering, veel vermijding, veel resterende angst en wantrouwen
15
Q
desistance: 3 strategieën (3)
A
- recovery (herstel)
- ± 30%
- proces van herstel
- twee subtypes:
- (1) rehabilitatie: ervaring van diepe en positieve impact van HV
- (2) veerkracht: interne verschuiving > zekerheid van desistance maar onafhankelijk van HV
16
Q
desistance: ondersteunende factoren
A
- algemeen
- mensen kunnen stoppen met het plegen van misdaden (= de grootste groep)
- functie hulpverlening: proces versnellen en ondersteuning bieden - structuur
- impact van externe factoren (“informal” social controls d.w.z. niet justitiële opvolging)
- steun van netwerk
- werksituatie
- woonsituatie - agency (eigen handelingsmogelijkheid)
- impact van verandering in zelfcognitie en visie op eigen leven
- “cognitive transformations”
17
Q
welke bronnen van macht heeft een rechtbank?
A
- legitieme macht: bijna platonisch ideaal
- vb. rechter kan zeggen, je “moet” iets doen, maar indien geen medewerking, wat dan?
- macht > gelinkt aan de gevolgen van gedrag: maw: kijk naar de wortels of stok - belonings- en bestraffingsmacht
- referentiemacht eventueel afh van de persoon
- deskundigheidsmacht eventueel afh van de persoon
- informatiemacht eventueel afh van inhoudelijke argumentatie
18
Q
“opgelegde” hulpverlening
A
- algemeen
- hulpverlening zonder hulpvraag
- positie van de hulpverlener? > belang van bewust zijn en expliciete communicatie
19
Q
juridische statuten en bevoegde instanties
A
- algemeen
- overzicht is niet van alle mogelijke juridische statuten en bevoegde rechtbanken - doel
- je hebt overzicht over complexe systeem
- je kent de belangrijkste statuten en weet wat die inhouden
- je kent de kaders van opgelegde hulpverlening
- je kan de cliënt situeren
- je weet wie de bevoegde rechtbanken en juridische partners zijn
- je weet wat de voorwaarden zijn en hoe ze werken
20
Q
wat is een justitie-assistent?
A
- definitie
- mensen begeleiden die voorwaarden hebben opgelegd gekregen
- controle: correct ingevuld + worden nageleefd
- wie is de persoon achter de feiten? - belangrijkste taken
- naast hulpverlenende rol, ook controle
- beroepsgeheim: nee (ze werken voor een opdrachtgever)
21
Q
minderjarigen: juridische situatie
A
- algemeen
- meest eenvoudige en flexibele systeem
- VOS/MOF-statuten of combinatie (= verontrustende situatie of als misdrijf omschreven feit);
- maatregelen allerhande // plaatsing gemeenschapsinstelling - toepassing
- consulent > opvolgt en verslag overmaken naar JRB
- uitvoering maatregelen: ambulant of residentieel (vaak in GI maar ook GGZ)
- VK = vertrouwenscentra kindercentrum
22
Q
minderjarigen: semi-vrijwilligheid
A
- algemeen
- via VK ook begeleiding mogelijk
- in principe vrijwillig
- aanmelding: door persoon zelf, omgeving, professionele HV
- juridische stappen = dreigement om naleving af te dwingen - intrafamiliaal: aandacht en hulp voor alle betrokkenen
23
Q
meerderjarigen
A
- algemeen
- complexe situatie
- verschillende rechtbanken/hoven voor vonnis vs. uitvoering
- belangrijkste opdeling tussen veroordeling en internering - hulpverlening
- zowel onder internering als veroordeling
- opvolging tijdens uitvoering > door justitieassistent;
- taken: gesprekken, voorwaarden opvolgen, verslag overmaken aan probatiecommissie, SURB of KBM
24
Q
meerderjarigen: vóór uitspraak
A
- tijdens verdenking/onderzoeksfase:
- in detentie: voorhechtenis
- niet in detentie: geen voorwaarden of vrij onder voorwaarden (VOV) - hulpverlening?
- vaak nog geen in deze fase > tenzij vanuit “vrijwilligheid”
- welke boodschap stuurt het accepteren van gespecialiseerde hulp (vb. voor zedenfeiten) in deze fase?
- intakeverslagen
25
Q
meerderjarigen: tussenvorm BEM
A
- tijdens verdenking/onderzoeksfase:
- parket kan procedure voorstellen aan verdachte
- verdachte werk samen met JA > om plan op te maken - toepassing
- bemiddeling: tussen dader & SO (vb. voor excuses, schadevergoeding)
- maatregelen: vb. vorming, therapie (max 1j)
- bij mislukkingen: kans op vervolging // indien positief: geen vervolging
26
Q
meerderjarigen: veroordeling
A
- definitie
- schuldig gevonden en toerekeningsvatbaar
- hulp in detentie - hulp buiten detentie
- probatie: voorwaarden volgen = uitvoering effectieve celstraf vermijden
- VI: voorwaarden opvolgen = nodig om heropname detentie te vermijden
- conclusie: gevangenisstraf als afschrikmiddel om zich te gedragen !!
27
Q
veroordeelde meerderjarigen: voorwaarden
A
- algemeen
- je mag geen nieuwe strafbare feiten plegen
- je moet ingaan op uitnodigingen van je JA
- je mag eventuele slachtoffers niet lastigvallen of belang
- je zorgt dat werk en woonst in orde zijn
- vaak verbod alcohol of cafébezoek - specifiek (voor individuele persoon)
- contact minderjarigen of plaatsen waar minderjarigen komen
- specifieke hulpverlening ambulant dan wel residentieel
- werken aan stoppen met druggebruik
- niet-gespecialiseerde hulpverlening
- !! rechters: hulpverlener ontslaan van beroepsgeheim > FOUT, BG is van openbare orde !!
28
Q
veroordeelde meerderjarigen: statuten
A
- nooit detentie: probatiemaatregel
- in detentie
- hulp binnen de gevangenis of hulp buiten via UV, PV, BD
- in aanmerking na tijdsvoorwaarden en na advies (door psychosociale dienst en directie gevangenis) - na hoofdstraf
- terbeschikkingstelling (TBS) van de strafuitvoeringsrechtbank = wel nog in de gaten kunnen houden;
- ofwel detentie ofwel daarbuiten (invrijheidsstelling onder toezicht)
29
Q
voorwaardelijke invrijheidstelling en andere gunsten
A
- algemeen
- probatie
- voorwaardelijke invrijheidstelling
- beperkte detentie
- elektronisch toezicht
- invrijheidstelling onder toezicht (tijdens TBS of veroordeling > geen rechten die automatisch toegekend worden na bepaalde tijd) - worden toegekend indien:
- voldoende laag risico nieuwe feiten
- voldoende laag risico op verontrusting slachtoffers
- adequaat plan op tafel
- akkoord met opvolging door JA
- !! worden ingetrokken indien geen correcte naleving
30
Q
einde straf
A
- algemeen
- stel: gevangenisstraf 5 jaar effectief;
- na 1/3 in aanmerking = voorwaardelijke invrijheidsstelling (aanvraag na 20 maanden)
- einde straf = geen voorwaarden - negatief advies PSD? of probleem bij opmaak plan HV:
- weigeringen bij voorziening 1
- wachttijd intake voorziening 2
- weigering voorziening 2
- etc.
31
Q
meerderjarigen: internering
A
- algemeen
- voorwaarden voor internering
- proces van internering
- internering vs. strafmodaliteiten
- veroordelingen Belgische Staat - voorwaarden
- misdrijf: lichamelijke of psychische integriteit van anderen aangetast of bedreigd
- zowel op moment van het plegen alsook op het tijdstop van de beslissing > sprake van psychische stoornis die beoordelingsvermogen of controle wegneemt of ernstig aantast
- kans dat verdachte opnieuw strafbare feiten zou plegen
32
Q
hoe komt men tot internering? (1-3)
A
- aanvraag internering: openbaar ministerie of rechtbank
- onderzoek van verdachte
- gerechtsdeskundige: psychiater, soms met hulp van psycholoog - uitspraak/vonnis internering: rechtbank eerste aanleg of hof van beroep
33
Q
hoe komt men tot internering? (4-6)
A
- uitvoering: kamer ter bescherming van de maatschappij (KBM)
- opvolging: justitieassistent volgt op en maakt verslag voor zitting
- periodieke zitting ter evaluatie maatregel:
- justitieassistent maakt verslag;
- KBM doet uitspraak
34
Q
internering vs. veroordeling
A
- internering (theorie)
- geen straf
- geen vaste einddatum
- dubbel doel van zorg voor de persoon + bescherming maatschappij
- in theorie geen detentie - veroordeling
- straf
- vaste einddatum
- doel van sanctie
- detentie mogelijk
35
Q
internering: praktijk
A
- algemeen
- subjectief vaak aangevoeld als straf
- onduidelijkheid: vaak langer dan veroordeling zelfde misdrijf
- staat wel op strafblad - toepassing
- niet iedereen krijgt adequate zorg
- vroeger zeer veel detentie > dan betere periode, cijfers stegen terug
36
Q
bewindvoering
A
- algemeen
- bewindvoering goederen of persoon
- bewindvoerder: aangesteld door vrederechter (vb. persoonlijk netwerk of advocaat) - toepassing
- bewindvoering persoon: beslist ook over verblijfplaats, opname;
- kan ook zonder of na veroordeling/internering > manier om hulpverlening op te leggen
