Diversiteit in de psychologische hulpverlening

Question 1

diversiteit: what’s in a name?

Answer 1

1. betekenis
   - brede term: meer factoren die ervoor zorgen dat er verschillen zijn tussen mensen (veel meer dan cultureel-etnische verschil)
   - definitie: diversiteit is de verscheidenheid van mensen,
   - diversiteit is een gegeven, iedereen verschilt van elkaar op allerlei manieren
2. omgeving opdelen in categorieën
   - zodat onze hersenen en lichaam snel kunnen reageren als dat nodig is
   - omgeving blijft overzichtelijk
   - opdeling: op basis van zichtbare verschillen of dingen waar onze aandacht op dat moment vooral op ligt

Question 2

superdiversiteit

Answer 2

1. algemeen
   - nadelen van het opdelen van mensen in categorieën > veralgemenen over vele mensen heen
   - het belang van diversiteit binnen diversiteit: we kunnen niet spreken over vb. dé Belg of dé Nederlander = binnen die groepen enorm veel verschillen
2. een (enge) focus op etniciteit of cultuur
   - gevolg: niet alle aspecten van (super) diversiteit zien
   - veel meer verschillen zoals sociaal-economische klasse, leeftijd enzovoort
   - bewust dat realiteit continu en in heel snel tempo verandert

Question 3

intersectionaliteit (kruispuntdenken)

Answer 3

1. algemeen
   - in de praktijk: als hulpverlener heb je een ruimere, andere, scherpe bril nodig
   - de persoon die je ontmoet, bestaat uit veel meer lagen dan de meest zichtbare
2. meervoudige identiteit
   - we bestaan uit heleboel verschillende stukjes (deelidentiteiten) zoals geslacht, seksuele voorkeur, opleiding = samenspel die unieke persoonlijkheid oplevert
   - ieder zichtbaar of onzichtbaar stukje identiteit ligt op ordeningsas: sommige posities meer als ‘norm’
   - tussen verschillende assen ook ‘macht’ > privileges of discriminatie

Question 4

bewustzijn van je eigen identiteit en cultuur als hulpverlener

Answer 4

1. algemeen
   - bewust van je eigen meervoudige identiteit
   - waar jij je bevindt op de sociale ordeningsassen bepaalt welke kansen je krijgt en hoe je denkt en handelt
2. toepassing
   - cultuur = gegeven dat gedeeld wordt met een groep mensen en waar we ons pas bewust van zijn als we worden geconfronteerd (vb. wanneer je op reis gaat en allerlei rituelen ziet)
   - veel breder concept
   - op moment dat hulpverlener en cliënt elkaar ontmoeten = stukjes van beide identiteiten in contact (ontstaan wrijving)

Question 5

de cultuur en de identiteit van je cliënt bekeken vanuit een nieuwsgierige basishouding

Answer 5

1. algemeen
   - ieder hulpverlenersrelatie- en context = fundamenteel belang cliënt bevragen op een betrokken manier
   - nieuwsgierige houding (eerlijke, open en respectvolle manier) = oprecht verbonden met de cliënt
2. het werkt drempelverlagend
   - in gevallen van aarzeling of verbazing toe geven da je niet bekend bent ≠ onprofessioneel
   - gevolg: attitude van eerlijkheid en openheid > basis vertrouwensrelatie

Question 6

handelingsverlegenheid

Answer 6

1. betekenis
   - als hulpverleners niet weten hoe te handelen als er bezorgdheden of onduidelijkheden zijn
   - vb. thema’s worden vermeden uit angst dat dat heftige emoties gaat oproepen
2. toepassing
   - hulpverleners blijven steken in hun verlegenheid: durven geen vragen stellen + risico op invullen van bepaalde aspecten
   - ontstaan (onbewust) negatieve houding

Question 7

veel voorkomende valkuilen binnen een interculturele hulpverleningscontext

Answer 7

0. algemeen
   - aandachtspunten relevant binnen de interculturele hulpverleningscontext
   - inzicht op de context van de cliënt en al zeker op hun culturele context
   - triadische verhouding, waarbij het culturele systeem de derde partij is
1. culturele context
   - breed te interpreteren: van opvattingen over (mentale) gezondheid tot dominante verklaringsmodellen over ziektebeelden
   - verklaringsmodellen = factoren als mogelijke oorzaak van een probleem

Question 8

veel voorkomende valkuilen binnen een interculturele hulpverleningscontext (2-3)

Answer 8

2. subjectieve beleving:
   - van de eigen cultuur
   - gebruiken, rituelen en de dominante visies binnen bepaalde culturen
   - binnen één groep mensen uit eenzelfde stad, regio of land > bestaat veel variatie
   - culturele normen, waarden en gebruiken zijn ook voortdurend in beweging en verandering
3. bijkomend risico
   - gedragingen of ideeën worden ‘overgeculturaliseerd’ = cultuur wordt gezien als rigide pakket
   - ≠ ‘onderculturaliseren’ = gedragingen of gedachten op geen enkele manier beïnvloed door de culturele achtergrond

Question 9

vele manieren om in gesprek te gaan

Answer 9

1. algemeen
   - contact tussen de hulpverlener en de cliënt: voornamelijk mondeling:
   - (westerse) vormen van therapie = gelinkt aan taal en het (uit)spreken van gevoelens, gedachten en ervaringen
   - taal = macht als een gesprek plaatsvindt in de taal die jouw moedertaal is (maar niet die van je cliënt)
2. non-verbale interactie
   - de houding, de gezichtsuitdrukking en de gebaren
   - belangrijke rol in de hulpverlener-cliëntinteractie
   - doel: ruimte aan onuitgesproken emoties en zorgen + ondersteunt of contrasteert het non-verbale soms met de verbale communicatie;
   - gevolg: verwarring > belangrijk aandacht voor die non-verbale communicatie zowel bij jezelf als bij de ander

Question 10

lichaamsgericht werk en creatieve ingangspoorten

Answer 10

1. lichaamsgericht werk
   - overkoepelend begrip voor verschillende behandelingsvormen
   - uitgangspunt: het lichaam, de gedachten en de gevoelens hangen samen
   - het doen en ervaren staan centraal
   - bewustzijnsoefeningen, ademhalingsoefeningen en ontspanningstechnieken (vb. bij slaapproblemen)
   - onderzoek: lichaamsgerichte interventies som heel heftig en triggerend
2. creatieve ingangspoorten
   - laagdrempelige manier vb. aan de hand van foto’s een collage maken, rituelen, kleuren of smaken uit de cultuur van herkomst
   - ook muziek: als cliënt en hulpverlener samen kunnen ervaren = verbindend
   - zoeken naar extra taal naast de ‘verbale’ taal > out of the box denken

Question 11

brug gezocht: als de kloof (te) groot is

Answer 11

1. algemeen
   - wat doe je als je als hulpverlener geconfronteerd wordt met een heel ander referentiekader?
   - erg moeizaam om de verschillende perspectieven te verenigen
   - noodzaak: stilstaan bij eigen referentiekader, op welke manier dat invloed heeft op de hulpverlener-cliënt relatie
   - doel: vanuit je professionaliteit zoekt hoe je brug kunt bouwen naar cliënt toe
2. toepassing
   - vb. concept van ‘samen slapen van kinderen met ouders’
   - dagelijkse uitdaging ≠ pasklare oplossing:
   - iedere keer opnieuw zoeken naar hoe op unieke manier verbinding maken
   - door te exploreren !!

Question 12

kanttekening: eigen perspectieven niet opzij duwen

Answer 12

1. algemeen
   - of verloochenen:
   - je mag als hulpverlener aangeven wat voor jou moeilijk is om te bevatten of een grens aangeven
2. andere hulpmiddelen
   - uitdagingen bespreken in je team (een meerstemmig team: bewegingen te brengen in je perspectieven)
   - interculturele bemiddelaar: om een aantal zaken af te toetsen en te kaderen,
   - gevolg: ‘verbredende’ kijk op eigen context van de persoon
   - kloof te groot? = professionele zorg: op respectvolle manier doorverwijzen