Brainscape's Knowledge GenomeTM

Browse over 1 million classes created by top students, professors, publishers, and experts.


See full index

Farma > Farmakologia ogólna > Flashcards

Farmakologia ogólna Flashcards

1
Q

Istota farmakologii

A

Poznanie mechanizmu działania leku; jest nauką doświadczalną (in vitro i zwierzęta)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Leki biologiczne

[biofarmaceutyki]

A

Przynajmniej jedna ich substancja aktywna została wytworzona drogą biotechnologiczną

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

PEG, pegylacja

A

sprzęgnięcie z łańcuchem glikolu polietylenowego

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Leki to:

A

białka, enzymy, przeciwciała, DNA, RNA, oligonukleotydy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

`Miejsce przyłączenia leku to:

A

molekularny punkt uchwytu (najczęściej białka)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Znieczulenie alkoholem etylowym

A

zmiana płynności błon komórkowych

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Lek na dystrofię mięśniową Duchenne`a

niektóre warianty

A

ETEPLIRSEN

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Lek na mukowiscydozę

A

ATALUREN

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Leki oryginalne (ochrona 25 lat). Oryginały leków biologicznych nazywamy lekami REFERENCYJNYMI

A

Leki generyczne, tzw. generyki
(“zamienniki” oryginalnych).
Zamienniki leków biologicznych nazywamy lekami BIOPODOBNYMI

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Terapia genowa

A

wprowadzamy do komórki organizmu człowieka fragmentów kwasów nukleinowych; leczenie mutacji monogenowych

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Jedyny lek na leczenie defektu monogenowego

A

ALIPOGEN TIPARWOWEK

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Główne wektory wirusowe

A

retrowirusy, lentiwirusy - ale te mogą powodować uszkodzenia DNA
adenowirusy NIE!!! - bo są silnie immunogenne
i wywołują reakcję zapalną
Wśród adenowirusowych są tzw. GUTLESS - bezpieczne, pozbawione prawie wszystkich sekwencji kodujących

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Terapie komórkowe

A

nowotwory; komórki MACIERZYSTE hematopoezy (HSCs) w auto- o allogenicznym przeszczepie szpiku kostnego

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Ryzyko stosowania komórek macierzystych

A

Mogą się przekształcić w komórki rakowe

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Embrionalne komórki macierzyste (ESCs)

A

z blastocysty; pluripotentne

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Dorosłe komórki macierzyste

A

MULTIPOTENTNE

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Płodowe komórki macierzyste

A

pośrednia “potentność”;

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Terapia komórkowa dot. komórek macierzystych rąbka rogówki

A

Holoclar

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Fazy powstawania leku

A
  1. FAZA WYNALAZKU
  2. FAZA PRZEDKLINICZNA
  3. FAZA KLINICZNA
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Faza wynalazku

A

wybór molekularnego punktu uchwytu;
wybór związku wiodącego;
najdłuższa faza; modele in vitro i zwierzęce - wstępna analiza; kończy się wyborem ZWIĄZKÓW WIODĄCYCH;

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Faza przedkliniczna

A

testowanie in vitro, na modelach zwierzęcych, także EX VIVO na wyizolowanych narządach; czy nie szkodzi, czy nie wykazuje genotoksyczności, max dawka, farmakokinetyka czynnika wiodącego, koszty produkcji;

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Lead compound

A

technika skriningu

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Faza kliniczna dzieli się na:

A

4 fazy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

I faza badań klinicznych (20-80 osób) rola:

A

groźne działania niepożądane,
maksymalna tolerowana dawka,
farmakokinetyka i farmakodynamika leku,
tolerancja leku;

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

II faza badań klinicznych (100-300 osób) rola:

A 
skuteczność terapeutyczna (POC),
max tolerowana dawka,
odpowiedni dobór dawki,
poszerzenie wskazań:
np. LOSMAPIMOD - inhibitor kinazy p 38, 
obiecujące efekty w POChP, bólu neuropatycznym, depresji; brak skuteczności w leczeniu OZW.
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
26
Q

III faza badań klinicznych (tysiące osób) rola:

A

Są podwójnie zaślepione PLACEBO (ani pacjent, ani lekarz nie wie)
Rola: szczegółowa ocena skuteczności leku względem istniejącego leczenia.
(np. FLEKAINID, ENKAINID - antyarytmiczne powodujące zgon; MORCYZYNA także zwiększała śmiertelność)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
27
Q

IV faza badań klinicznych (pacjenci) rola:

A

Zgłaszanie przez pacjentów działań niepożądanych.
Czasem tu się usuwa leki, np.
ROFEKKOKSYB - inhibitor COX-2, ubocznie:zawały i zakrzpica; CERIWASTATYNA - silna statyna; powodowała groźne uszkodzenia mięśni.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
28
Q

Me-too innovation (follow-up innovation)=

A

=wdrażanie leków o sprawdzonych i znanych mechanizmach działania

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
29
Q

“Wierny ogrodnik”

A

TROWAFLOKSACYNA (fluorochinolon) - Nigeria, leczenie gruźlicy, wykorzystanie biedaków w badaniach.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
30
Q

Placebo

A

Hieronim ze Strydonu (tłumaczenie Biblii);

substancja neutralna i niemająca wpływu na przebieg choroby u pacjenta;

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
31
Q

Nocebo

A

Efekt nocebo - wystepowanie działań niepożądanych

po zastosowaniu placebo.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
32
Q

“Hormony placebo” przeciwbólowe

A

dopamina

CCK

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
33
Q

ED50 (effective dose)

A

Dawka, która w 50% przypadków wywołuje maksymalny efekt leczniczy.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
34
Q

LD50 (lethal dose)

A

Dawka, która charakteryzuje się 50% śmiertelnością.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
35
Q

Miarą bezwzględnej aktywności leku jest

A

wartość ED50.

Im niższa wartość ED50, tym większa bezwzlędna aktywność leku.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
36
Q

Miarą względnej aktywności leku jest

A

wskaźnik leczniczy (index therapeuticum) , czyli stosunek LD50 do ED50.
Im jest on wyższy, tym większa względna aktywność leku i bezpieczeństwo jego zastosowania klinicznego.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
37
Q

Farmakodynamika opisuje

A

wpływ leku na funkcje lub struktury biologiczne.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
38
Q

Receptory farmakologiczne

A

białka błonowe/wewnątrzkomórkowe;

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
39
Q

Aktywność wewnętrzna to

A

zdolność leku do wywoływania efektu po połączeniu z receptorem.

40
Q

Miarą aktywności wewnętrznej jest

A

tzw. relatywna aktywność wewnętrzna α (iloraz EA/EM), gdzie EA-efekt wywołany przez dany ligand
EM-maksymalny możliwy efekt w danym systemie.
[max.α=1]

41
Q

AGONISTA to substancja, która

A
  • wykazuje powinowactwo do receptora

- wykazuje aktywność wewnętrzną

42
Q

Rodzaje agonistów

A

PEŁNY AGONISTA (akt.wewn.=1)

CZĘŚCIOWY AGONISTA (0

43
Q

2 stany konformacyjne receptorów:

A

nieaktywny (spoczynkowy)

aktywny (zaktywowany)

44
Q

Receptor GABAa to przykład

A

receptora o konstytutywnej aktywności (bez obecności liganda może być w stanie aktywowanym) - ligand, który wiąże się preferencyjnie z receptorem w stanie nieaktywnym, może spowodować przesunięcie stanu równowagi w tym kierunku. Takie substancje nazywamy ODWROTNYMI AGONISTAMI (zmniejszają aktywność konstytucyjną; akt.wewn.<0)

45
Q

Działanie odwrotnego agonisty można znieść przez zastosowanie

A

antagonisty

46
Q

Antagonista to substancja

A
  • wykazująca powinowactwo do receptora

- nie wykazująca aktywności wewnętrznej (=0)

47
Q

Antagonista kompetytywny

A

wiąże się w sposób odwracalny do miejsca efektorowego, w tym samym miejscu co agonista.

48
Q

Antagonista niekompetytywny

A

wiąże się w innym miejscu innym, niż agonista.

49
Q

KRZYWE ARIENSA

A

patrz Korbut str.11

50
Q

Mieszany agonista-antagonista

A

występuje, gdy jest wiele typów określonej grupy receptorów i dany związek działa różnie na poszczególne receptory (np. rr. opioidowe typu μ,δ,κ)

51
Q

Funkcjonalna selektywność agonistyczna

A

zdolność liganda do aktywowania tylko jednej z kilku dróg sygnałowych receptora.

52
Q

KARWEDYLOL

A

stabilizuje konformację receptorów β-adrenergicznych w postaci niezwiązanej z białkiem Gs, a promuje szlaki zależne od arestyny.

53
Q

Superagonista

A

typ agonisty zdolny do wywołania odpowiedzi maksymalnie większej, niż agonista endogenny.

54
Q

GOZERELINA

A

to superagonista receptora dla GnRH

55
Q

DOWN-REGULATION to

A

odwrażliwienie/zmniejszenie liczby receptorów (internalizacja lub rozkład) przy utrzymującym się zwiększonym stężeniu agonisty;
np. dobutamina - dożylnie podawana w niewydolności serca - po 72 godz. siła jej działania słabnie;

56
Q

UP-REGULATION

A

wystąpienie “nadwrażliwości” lub zwiększenie liczby receptorów (np. wskutek długotrwałego podawania antagonisty)

57
Q

Zmiany liczby receptorów w skali

A

dni-tygodnie

58
Q

Typy receptorów (4)

A
  • bezpośrednia kontrola kanału jonowego (I)
  • pośrednie (przez białko G) wiązanie z enzymem albo kanałem jonowym (II)
  • bezpośrednia kontrola fosforylacji białka (III)
  • kontrola transkrypcji DNA (IV)
59
Q

Receptor - bezpośrednia kontrola kanału jonowego (JONOTROPOWY)

A
  • pobudzenie przez de/hiperpolaryzację
  • rzędu ms
  • np. nikotynowy, GABAa
60
Q

Receptor - pośrednie (przez białko G) wiązanie z enzymem/kanałem jonowym
(METABOTROPOWY)

A
  • pobudzenie/hamowanie aktywności kk. poprzez DRUGI PRZEKAŹNIK lub OTWARCIE KANAŁU przez podjednostkę białka G
  • rzędu s
  • np. wszystkie muskarynowe i adrenergiczne
  • inna nazwa to SEVEN TRANSMEMBRANE DOMAIN RECEPTOR (7-TM receptors), bo alfa-helisy białkowie tego receptora 7-krotnie przebijają bł.kom.
61
Q

Receptor - bezpośrednia kontrola fosforylacji białka

A
  • pobudzenie kk. poprzez fosforylację białek komórkowych (fosforylacja reszt tyrozynowych receptora)
  • szybkość rzędu min
  • np. receptor insulinowy
62
Q

Receptor - kontrola transkrypcji DNA

A
  • pobudzenie komórki przez transkrypcję DNA (jądro! - kompleks agonista-receptor pełni rolę czynnika transkrypcyjnego)
  • szybkość rzędu godzin
  • np. receptor estrogenowy
  • charakterystyczne PALCE CYNKOWE - 2 pętle po 15 aa, splecione ze sobą wiązką 4 reszt cysteiny, otaczających atom cynku; ta struktura znajduje się w domenie wiążącej DNA, a “palce cynkowe” pomagają owinąć się wokół helisy DNA;
63
Q

Działanie białka G:

A

przyłączenie agonisty do receptora –> odłączenie GDP i przyłączenie GTP do podjednostki α. Kompleks α-GTP lub βγ aktywuje efektor;

64
Q

Białko Gq związane jest z receptorami

A

M1, M3 i α1

65
Q

MECHANIZM działania białek Gq

A

NOTATKI :D

66
Q

Rola Ca2+ przykłady

A

rozpoczyna procesy, np. skurcz mięśni, rozkład glikogenu, uwalnianie pęcherzyków

67
Q

IP3 i DAG działają krótko, bo

A

ulegają przekształceniu w inne cząsteczki w wyniku fosforylacji i nie tylko.

68
Q

Białko Gs związane jest z receptorami

A

β1, β2, β3 oraz dopaminergiczne typu 1 (D1)

69
Q

Schemat działania białek Gs -

A

aktywacja cyklazy guanylowej–>↑cAMP, który działa m.in. na kinazę białkową A (PKA)

70
Q

Białko Gi związane jest z receptorami

A

α2, M2

71
Q

Schemat działania białek Gi -

A

hamowanie aktywności cyklazy adenylowej i ↓cAMP

72
Q

Mechanizmy desensytyzacji (odwrażliwienia) receptorów związanych z białkiem G:

A
  1. Regulowane przez wtórne przekaźniki kinazy białkowe A oraz C fosforylują receptory GPCR i redukują ich wiązanie z białkami G.
  2. Kinazy fosforylują związane z agonistą receptory GPCR, zwiększając ich zdolność wiązania się z białkiem β-arestyną. Arestyna po związaniu się z receptorem, uniemożliwia jego dalsze wiązanie się z białkiem G. Następuje internalizacja receptora do cytoplazmy i jego degradacja w lizosomie.
73
Q

β-arestyna - cechy:

A
  • cytozolowe białko
  • wiąże się po ufosforylowaniu C-końcowego fragmentu receptora adrenergicznego przez swoistą kinazę (GRK2 lub GRK3) do receptora —> uniemożliwia ona przyłączenie białka G w warunkach długotrwałej stymulacji katecholamicznej.
74
Q

Konsekwencja fosforylacji i wiązania β-arestyny to

A

przerwanie kaskady przekazywania sygnału i szybko postępujący proces internalizacji receptora.

75
Q

KARWEDYLOL

A
  • stabilizuje konformację receptorów β-adrenergicznych w postaci niezwiązanej z białkiem Gs
  • promuje szlaki zależne od arestyny

Ponieważ długotrwała stymulacja receptorów adrenergicznych powoduje przerost i apoptozę kardiomiocytów, taki mechanizm działania KARWEDYLOLU może tłumaczyć jego wysoką skuteczność w terapii niewydolności serca.

76
Q

Przykłady wtórnych przekaźników:

A

cAMP, cGMP, DAG, IP3, Ca2+

77
Q

cAMP powstaje z

A

ATP pod wpływem działania CYKLAZY ADENYLOWEJ, która jest pobudzana przez białka G

78
Q

Reakcja rozkładu ATP

A

ATP–>cAMP+PPi

79
Q

Jak działa cAMP?

A

Aktywuje kinazy typu A, które fosforylują wiele białek w komórce, co pobudza je do działania metabolicznego.

80
Q

cAMP jest rozkładany

A

przez enzym - FOSFODIESTERAZĘ (PDE) do 5`-AMP

81
Q

Fosfodiesteraza w mm. sercowym i jej hamulec

A

PDE III / MILRYNON

82
Q

Fosfodiesteraza w oskrzelach

A

PDE IV / CILOMILAST

83
Q

Efekt hamowania fosfodiesterazy –>

A

stężenie cAMP nie ulega zmniejszeniu i jego działanie utrzymuje się dłużej

84
Q

Fosfodiesteraza cGMP i jej hamulec w ciałach jamistych lub w naczyniach w nadciśnieniu płucnym

A

PDE V / SYLDENAFIL

85
Q

Mechanizm skurczu w mm. gładkim (fizjo)

A

kalmodulina+Ca2+ –> pobudza odpowiednią kinazę lekkich łańcuchów miozyny(MLCK) –> ta kinaza powoduje fosforylację lekkich łańcuchów miozyny–> SKURCZ

86
Q

cAMP w skurczu mm. gładkich (ale bez serca!!!)

A

wzrost cAMP w kk.mm.gł. powoduje aktywację kinazy zależnej od cAMP–> fosforyluje ona kinazę lekkich łańcuchów miozyny (MLCK), co uniemożliwia aktywację MLCK przez kompleks kalmodulina-Ca2+ –> prowadzi to do rozkurczu mięśnia (ALE W SERCU JEST INACZEJ)

87
Q

cAMP w sercu

A

wzrost cAMP w kk.mm.gł. powoduje aktywację kinazy zależnej od cAMP–> fosforyluje ona kanały Ca2+ typu L na błonie komórek (większy napływ Ca2+ w czasie skurczu) oraz fosforyluje Ca2+ - ATP-azę siateczki śródplazmatycznej (nasila to wypompowywanie Ca2+ z cytoplazmy do siateczki w czasie rozkurczu).
W DŁUŻSZEJ PERSPEKTYWIE cAMP zwiększa zawartość Ca2+ w ER i ich obrót cytoplazmatyczny w cyklu pracy serca –> wzrost siły skurczu (inotropowe +) i polepszenie rozkurczu (lusitropowe+). Rozkurcz serca tak samo jak skurcz zużywa energii.

88
Q

cAMP w agregacji płytek

A

HAMUJE

89
Q

Wiązanie Ca2+ z białkami

A

ODWRACALNE,ale tylko przy małym stężeniu - bo potem wiążą się trwale i jest dla komórki zabójcze; duży promień i mała gęstość elektronowa na powłokach zewnętrznych - zdolność do wiązań koordynacyjnych (jednocześnie nawet 6-8) - np. z tlenem w Asp i Glu oraz Gln, Asn oraz grupy karbonylowe łańcucha głównego

90
Q

Ile jest Ca2+ w komórce?

A
  • 25000 razy mniej, niż w płynie zewnątrzkomórkowym
  • musi być niski poziom, żeby się nie wytrącały sole węglanowe i fosforanowe wapnia
  • w komórce jest ich około 100 nmol/l
  • ewentualny nadmiar wapnia jest buforowany, wiązany ze specjalnymi białkami (przez magazynowanie w mitochondrium, ER gładkim)
91
Q

Ca2+ wchodzi do komórki przez:

A
  • VOCC (voltage-operated calcium channels) - kanały regulowane zmianą potencjału - miejsce działania blokerów kanałów wapniowych (np. nifedypina)
  • kanały otwierane przez połączenie cząsteczki kanału ze swoistym ligandem (receptor-operated channel)
  • kanały (w błonie komórkowej!) otwierane, gdy następuje zubożenie zasobów wapnia w ER (store-operated channel)
92
Q

Ca2+ wychodzi z cytoplazmy przez:

A
  • kanały wapniowe zależne od ATP
  • SERCA (sarco/endoplasmic reticulum Ca2+-ATP-ase) - zależne od ATP, pompujące jony Ca2+ z cytoplazmy do ER (sarkoplazmy) podczas rozkurczu
  • wymiennik Na+/Ca2+
93
Q

Wymiana Ca2+ między cytozolem i ER:

A
  • receptory dla IP3 na ER (uwaga! główny mechanizm, przez który aktywacja receptorów błonowych związanych z białkami G prowadzi do wzrostu stężenia wewnątrzkomórkowego jonów Ca2+)
  • receptory RIANODYNOWE (RyR), które występują w ER mm. poprzecznie prążkowanych. Lek blokujący te kanały (DANTROLEN) jest uzywany w leczeniu hipertermii złośliwej.
94
Q

Lek używany w leczeniu hipertermii złośliwej to

A

DANTROLEN (blokuje kanały rianodynowe)

95
Q

Główny mechanizm uwalniania neuroprzekaźników to

A

egzocytoza (Ca2+ pobudza zlewanie się pęcherzyków z błoną komórkową i wydzielenie ich zawartości) (a w neuronach ten proces jest pobudzany przez potencjał czynnościowy, który depolaryzuje błonę komórkową, w wyniku czego otwierają się zależne od napięcia kanały wapniowe)

Farma (10 decks)

Brainscape helps you reach your goals faster, through stronger study habits.
© 2024 Bold Learning Solutions. Terms and Conditions