Autakoidy Flashcards
Cecha charakterystyczna AUTAKOIDÓW
lokalne działanie
Wspólna cecha AUTAKOIDÓW
mają wpływ na mm. gładkie
Czy AUTAKOIDY odgrywają rolę w procesie zapalnym?
TAK
Rodzaje autakoidów:
1)AMINOWE (histamina, serotonina) 2)PEPTYDOWE (angiotensyna, bradykinina) 3) LIPIDOWE (eikozanoidy, PAF) 4) PURYNOWE (adnozyna, ADP, ATP) 5) GAZOWE (NO, CO,H2S)
Histamina powstaje z (substrat, enzym)
histydyny, dekarboksylaza histydynowa
Histamina gromadzona jest w
ziarnistosciach mastocytow i bazofilii
Najwieksze stezenie histaminy jest w
płucach, skórze i przewodzie pokarmowym
3 sytuacje, gdy histamina jest uwalniana:
1)anafilaksja, gdy IgE łączy się z FceRI 2)podczas uszkodzenia komórek (zranienia) 3)uwalnianie przez uwalniacze histaminy
Uwalniacze histaminy:
środki cieniujące zawierające jod, MORFINA, TUBOKURARYNA, ATROPINA
Efekty działania histaminy:
rozkurcz nn, wzrost przep. nn, skurcz mm.gładkich innych niż w ścianie naczyn, pobudzenie wydzielania żołądkowego i serca, oddzialywuje tez na receptory bólowe
Histamina (zastosowanie)
pozytywna kontrola w alergicznych testach skórnych
Betahistyna
1)pobudza uwalnianie histaminy 2)bloker receptorów H3 3) agonista postsynaptycznych receptorów cholinergicznych 4)leczenie szumu usznego, zwrotów głowy i utraty słuchu w chorobie Menierea 5) ułatwia krążenie w naczyniach krwionośnych blednika ucha wewnętrznego, łagodzi objawy choroby Meniere
a.
Receptor H1 (cechy, gdzie jest, cecha charakterystyczna)
1) metabotropowy; białko Gq; pobudzenie->atywacja PLC, wzrost DAG i IP3; 2) znajduje się na srodblonku, mm. gładkich, neurony OUNu 3) histamina jest tu zarówno mediatorem jak i neuroprzekaźnikiem
Skutki pobudzenia rec. H1:
1) spadek CTK, bo rozszerzenie naczyń tetniczych i wzrost przepuszczalności naczyń. mechanizm->patrz kartka. 2) skurcz mięśni gładkich oskrzeli i przewodu pokarmowego
Receptor H2: cechy i gdzie
- metabotropowy; Gs; wzrost cAMP. -w żołądku, sercu (pobudzenie H2–> wzrost wydzielania żołądkowego, przyspieszenie akcji serca, wzmozenie siły skurczow serca)
Receptor H3: cechy
- metabotropowy, Gi; spadek cAMP; jest receptorem PRESYNAPTYCZNYM, którego pobudzenie hamuje uwalnianie histaminy z neuronów
Stabilizatory błony komórkowej mastocytów:
KETOTYFEN, AZELASTYNA, i kromony: KROMOGLIKAN SODU, NEDOKROMIL
KETOTYFEN, AZELASTYNA
- blokery receptora histaminowego -stabilizacja błony komórkowej mastocytu -zapobieganie napadom astmy oskrzelowej -leczenie alergicznego niezytu nosa i spojówek
Kromony: KROMOGLIKAN SODU, NEDOKROMIL
- stabilizatory błony komórkowej mastocytu
Antagonisci receptora H1: 1.generacji
1)starsze. 2)nieselektywne (hamują ObUN i OUN receptory H1). 3) równocześnie blokują receptory cholinergiczne, adrenergiczne i serotoninowe -> dlatego objawy niepożądane cholinolityczne SILNE: suchość błony śluzowej jamy ustnej, trudności w oddawaniu moczu, zaparcia, zaburzenia widzenia, uczulenie na światło; + osłabienie, sennosc, spadek koncentracji, nudności, wymioty (ale niektóre z nich mogą hamowac wymioty)
Leki przeciwhistaminowe lipofilne:
leki łatwo przenikające do OUN i wiążąc się z rec. H1 działają sedatywnie i upośledzają aktywność psychofizyczną
Antagonisci receptora H1: 2 generacji
młodsze; selektywne - tylko na ObUN, czyli tylko obwodowe receptory H1; nie ma objawów niepożądanych, więc mogą być przyjmowane na przykład przez kierowców
Wymień leki przeciwhistaminowe 1.generacji działające na receptor H1:
ANTAZOLINA, DIFENHYDRAMINA, DIMENHYDRYNAT, HYDROKSYZYNA, KLEMASTYNA, KETOTYFEN, PROMETAZYNA
Leki przeciwhistaminowe 2.generacji:
ASTEMIZOL, AZELASTYNA, CETYRYZYNA, EBASTYNA, FEKSOFENADYNA, LEWOCETYRYZYNA, LEWOKABASTYNA, LORATYDYNA, MIZOLASTYNA, RUPATADYNA
Wskazania do stosowania ANTAGONISTÓW RECEPTORA H1:
1) wstrząs anafilaktyczny 2)pokrzywka 3)ALERGICZNE: nieżyt nosa, zapalenie spojówek, polekowe alergie, alergie po ukłuciu owadów, obrzęk Quinckego, świąd(HYDROKSYZYNA, ANTAZOLINA), jako środki uspokajające i nasenne(DIFENHYDRAMINA, HYDROKSYZYNA, PROMETAZYNA), nudności i wymioty (DIMENHYDRYNAT, PROMETAZYNA, HYDROKSYZYNA).
Kiedy nie stosujemy leków przeciwhistaminowych?
w ASTMIE OSKRZELOWEJ, bo histamina odpowiada tylko za wczesną, słabszą fazę skurczu oskrzeli po zetknięciu z alergenem, a tu ważniejsze jest późniejsze i silniejsze działanie bronchokonstrykcyjne LEUKOTRIENÓW CYSTEINYLOWYCH.
Antagonisci receptorów H2:
starsze-CYMETYDYNA. nowsze-RANITYDYNA, FAMOTYDYNA, NIZATYDYNA, ROKSATYDYNA, EBROTYDYNA, LUPITYDYNA, LAUFUTYDYNA
Charakterystyka blokady przez H2-antagonistów:(2 cechy)
kompetycyjna, odwracalna
Dlaczego stosujemy nowszych antagonistow H2?
Bo działają nieco silniej i dłużej, niż CYMETYDYNA. I wywołują mniej skutków ubocznych.
Co powoduje antagonista H2?
Zmniejszają głównie spoczynkowe wydzielanie HCl. Nie wpływają na wydzielanie pepsyny.
Wskazania do stosowania H2-antagonistow:
1) leczenie choroby wrzodowej żołądka i dwunastnicy. 2)leczenie choroby refluksowej przełyku (skuteczność trochę niższa, niż IPP). 3)leczenie dolegliwości dyspeptycznych. 3)Zapobieganie występowaniu owrzodzeń żołądka (w większych dawkach) i dwunastnicy (w standardowych dawkach) 4)Zaleca się profilaktycznie 1 dawke na noc - hamowanie głównie podstawowego wydzielania kwasu solnego. Są to leki doustne lub dozylne, ale NIZATYDYNA tylko doustnie!
Działania niepożądane CYMETYDYNY
1)właściwości antyandrogenne (ginekomastia, zaburzenia czynności seksualnych) 2) silnie hamuje enzymy CYT. P450 (zwłaszcza izoformy CYP3A4 i 2D6) –> zaburzenie rozkładu estrogenow i niektórych lekow. 3) blokuje wydzielanie w cewkach nerkowych kreatyniny, inncych lekow będących słabymi zasadami (metformina, prokainamid) 4)rzadko zaburzenia świadomości (splątanie, omamy)
Skutki uboczne ogólnie wszystkich H2-antagonistow:
biegunka, zaparcia, zawroty i bóle głowy, hipergastrynemia, zwiększają ryzyko kolonizacji bakteriami górnych dróg oddechowych i górnego odcinka przewodu pokarmowego.
Serotonina (inna nazwa, gdzie jest, z czego powstaje):
5-hydroksytryptamina (5-ht); przewód pokarmowy, OUN, płytki krwi; powstaje z tryptofanu.
Produkt metabolizmu serotoniny i patologia z tym związana:
kwas hydroksyindolooctowy; jego dobowe wydalanie dobowe z moczem rośnie w zespole rakowiaka;
TELOTRISTAT
1) nowy lek - inhibitor hydroksylazy tryptofanu; hamuje powstawanie serotoniny; stosowany w leczeniu rakowiaka
Po co serotonina tam, gdzie jest?
PRZEWÓD POKARMOWY-kk. chromochłonne 90% OUN - neuroprzekaźnik (odpowiada za depresje i apetyt) PŁYTKI KRWI-uwalniana podczas aktywacji płytek, prowadzi do agregacji płytek.
Receptor 5-HT1
metabotropowy, Gi, spadek cAMP, gdzie? mózg, naczynia. Stymulacja tego receptora –> zahamowanie przekaźnictwa nerwowego, skurcz naczyń
AGONISCI różnych 5-HT1 receptorów:
5-HT1A: BUSPIRON (lek przeciwlękowy); FLIBANSERYNA (także częściowy 5-HT2A i D4; moduluje przekaźnictwo noradrenergiczne i dopaminergiczne w OUN; leczenie obnizonego popędu płciowego u kobiet); 5-HT1B, 5-HT1D: “tryptany” sumatryptan, eletryptan, ryzatryptan, zolmitryptan, almotryptan, frowatryptan, naratryptan - hamują ostry napad migreny; ALKALOIDY SPORYSZU: ergotamina, dihydroergotamina (agonisci 5-HT1 i jednocześnie antagonisci 5-HT2)- profilaktyka i leczenie napadów migreny.
Receptor 5-HT2: cechy, gdzie?
metabotropowy, Gq, aktywacja PLC, wzrost IP3 i DAG , co prowadzi do wzrostu Ca2+ w komórce. Receptor ten znajduje się w mózgu, mięśniówce gładkiej, płytkach krwi, dnie żołądka i naczyniach oponowych. Stymulacja–> wzrost przekaznictwa nerwowego, skurcz naczyń
Antagonisci 5-HT2:
PIZOTYFEN, CYPROHEPTADYNA, METYSERGID - leki stosowane w profilaktyce migreny
Receptor 5-HT3: cechy, gdzie?
jonotropowy, w ośrodku wymiotnym OUN (area postrema). Pobudzenie –> wymioty, nudności
Antagonisci 5-HT3:
setrony: ondansetron, tropisetron, granisetron, palonosetron, dolasetron - silnie przeciwwymiotne (po chemio i radioterapii) METOKLOPRAMID - wspomaga motoryke przewodu pokarmowego, bloker receptorów dopaminergicznych D2, tez jest antagonistą 5-HT3’
Receptor 5-HT4: cechy, gdzie?
metabotropowy, Gs, aktywacja cyklazy adenylowej, wzrost produkcji cAMP. Znajduje się w sercu, ObUN, przewodzie pokarmowym. Stymulacja–> pobudzenie czynności neuronów, wzrost motoryki przewodu pokarmowego, tachykardia.
Selektywny agonista receptora 5-HT4:
CYZAPRYD - lek wspomagający motoryke przewodu pokarmowego
Migrena
przewlekła choroba neurologiczna
Koncepcja patogenezy migreny:
Udział receptorów serotoninowych 5-HT1b/1d. Napad migreny (nadmierne uwalnianie serotoniny) –> okres bólowy (znaczne zmniejszenie stężenia serotoniny)
Koncepcja leczenia migreny:
W czasie migreny naczynia są rozszerzone–> agonista 5-HT1b powoduje skurcz tych naczyń, natomiast agonista 5-HT1d reguluje transmisje nerwową na zakończeniach bólowych.
Działania niepożądane tryptanów:
przejściowe mrowienia, uczucie zimna, bóle, odczuwanie ucisku i ciasnoty w obrębie różnych części ciała (gl. klatka i szyja), uderzenia gorąca, stany zamroczenia, zawroty głowy, uczucie zmęczenia, senność, zaburzenia widzenia, krótkotrwałe skoki ciśnienia, niebezpieczeństwo skurczu naczyń wieńcowych.
Leki stosowane do przerwania i łagodzenia napadów migreny:
TRYPTANY (suma-,ele-,ryza-,zolmi-,almo-,frowa-,naratryptan) - zwężenie selektywne naczyń głowy, hamowanie zapalenia neurogennego- stosowane w celu przerwania ataku ALKALOIDY SPORYSZU (ergotamina, dihydroergotamina) działanie jak Tryptany, ale słabsze! NLPZ (kwas acetylosalicylowy, diklofenak, ibuprofen, ketoprofen, naproksen, paracetamol)-hamują powstawanie prostaglandyn, będących mediatorami zapalnymi i bólowymi. LEKI PRZECIWWYMIOTNE (metoklopramid, tietylperazyna, domperydon, prochlorperazyna) LEKI USPOKAJAJĄCE (hydroksyzyna, diazepam)
Leki stosowane w PROFILAKTYCE napadów migrenowych:
1) ANTAGONISCI RECEPTORA 5-HT2: pizotyfen, cyproheptadyna, metysergid, iprazochrom. 2) B-BLOKERY BEZ WEWN. AKT. SYMPATYKOMIMETYCZNEJ: proptanolol, nadolol, metoprolol, atenolol. 3)LEKI PRZECIWPADACZKOWE (kwas walproinowy, karbamazepina) 4) LEKI PRZECIWDEPRESYJNE (wybiórcze inh. wychwytu zwrotnego serotoniny, trójcykliczne antydepresanty) - wpływają na działanie serotoniny w OUNie. 5)Ca2+ BLOKERY(flunaryzyna, werapamil)-zapobiegają kurczeniu się naczyń krwionośnych.
Bradykinina - cecha, jak powstaje, jak się degraduje?
hormon-peptyd 9-aminokwasowy; powstaje w wyniku działania proteaz serynowych (kalikrein) śliny, potu i wydzielin gruczołów egzokrynowych na alfa2-globuliny (kininogeny) osocza krwi. Degradacja: kininazy (I i II)
Kininaza II jest tozsama z:
KONWERTAZĄ ANGIOTENSYNY (ACE)–> dlatego zahamowanie ACE skutkuje zwiększeniem stężenia bradykininy–> KORZYSTNE: PLEJOTROPOWE bradykinina działa na rec. B2 na śródbłonku i następcza produkcja czynników wazodylatacyjnych, przeciwpłytkowych i fibrynolitycznych; NEGATYWNE: suchy, uporczywy kaszel, bo bradykinina drażni zak.nerw. w bł.śluz.oskrzeli.
Generalna rola bradykininy w zapaleniu, urazie, oparzeniu, wstrząsie, alergii:
POBUDZAJĄ ZAKOŃCZENIA BÓLOWE NERWÓW CZUCIOWYCH
APROTYNINA
Lek juz nieuzywany; swoisty inhibitor proteaz serynowych. Unieczynniając plazminę, hamuje układ fibrynolityczny, blokuje KALIKREINĘ- uklad kininotwórczy. Kiedys stosowana jako lek zapobiegający krwawieniom śródoperacyjnym.
EKALANTYD
inhibitor kalikreiny, hamujacy powstawanie BRADYKININY; leczenie ostrych napadów w dziedzicznym obrzęku naczynioruchowym Quinckego (niedobór inhibitora składowej C1 dopełniacza)
Leczenie dziedzicznego obrzęku naczynioruchowego Quinckego:
- napady: IKATYBANT (antagonista B2) EKALANTYD -stosuje się tez dożylnie w regularnych odstępach czasowych preparaty INHIBITORA C1 ESTERAZY. Pochodzą one z surowicy dawców (Berinert) lub rekombinowane (KONESTAT ALFA)-(Ruconest)
Receptor bradykininowy B1:
metabotropowy, białko G, nie poznana droga transdukcji sygnału, rec. ten jest syntetyzowany DE NOVO w tkankach objętych procesem zapalnym. Bradykinina+rec.B1–> wzrost wewnątrzkomórkowego stężenia Ca2+ –> ostra/przewlekła odpowiedź zapalna tkanki
Receptor bradykininowy B2:
metabotropowy, Gq i Gi, spadek cAMP, wzrost Ca2+; WYSTĘPUJE KONSTYTUTYWNIE W WIĘKSZOŚCI ZDROWYCH TKANEK!, Pobudzenie B2 na srodblonku –> aktywacja eNOS poprzez Ca2+. Selektywny antagonista: IKATYBANT (leczene ostrych napadów w obrzęku Quinckego)
Selektywny antagonista B2:
ikatybant
Z czego powstaje, enzym, budowa Ang II?
Z Ang I (dekapeptydu), oktapeptyd, ACE (konwertaza angiotensyny)
Skutki zahamowania ACE:
zmniejszenie stężenia Ang II, zwiększenie stężenia bradykininy–> ważne, bo bradykinina+śródbłonkowe B2 -> uwalnianie PGI2, NO oraz tkankowego aktywatora plazminowego (t-PA) -> działanie hipotensyjne i protekcja śródbłonka
Receptor angiotensynowy AT1:
m.in. poprzez białko Gq (PLC itd) KLASYCZNE RECEPTORY
Receptory AT2:
-niewiele w tkankach dojrzałych, głównie w życiu płodowym. -pobudzenie–> wytwarzanie NO, otwarcie kanałów K+, hamowanie aktywności kanałów wapniowych typu T, hipotensja, natriureza, antyproliferacja (działanie przeciwstawne do AT1).
DZIAŁANIE ANG II:
1) bezpośredni silny skurcz nn. krwionośnych (AT1, Gq, PLC, wzrost Ca2+ w komórce) 2)wzrost uwalniania noradrenaliny z synapsy współczulnej. 3) wzrost produkcji ALDOSTERONU w korze nadnerczy, który tak samo jak Ang II, powoduje remodeling serca, zanik mięśniówki kurczliwej, zastąpienie jej tkanką łączną, co moze skutkować spadkiem EF 4) wzrost wydzielania wazopresyny z przysadki 5) pobudzenie ośrodka pragnienia 6) Ang II jako silny czynnik wzrostowy powoduje remodeling serca i naczyń, czyli rozrost kk. tk. łącznej 7) działanie arytmogenne 8) hamowanie wydzielania reniny 9) obkurczenie mm.gładkiej nnn doprowadzających krew do kłębuszków nerkowych i zmniejszenie tym samym GFR 10)pobudzenie resorpcji zwrotnej sodu w cewkach nerkowych 11)przy niskim ciśnieniu perfuzji nerek, obkurcza bardziej nn. odpr, niz dopr, co poprawia filtrację kłębuszkową. Dlatego tutaj stosowanie inhibitorow ACE jest niekorzystne, bo mogą one znosić ten mechanizm kompensacyjny 12) silne działanie prozapalne (miażdżyca, niewydolnosc serca, NTK) 13) Działanie promiażdżycowe (aterogenne) - stymulacja wytwarzania białka adhezyjnego VCAM-1, aktywacja blonowego enzymu naczyniowej oksydazy NADPH (prod.RFT), stymulacja komórkowych białek regulujących proliferacje, aktywacja konwertazy endoteliny w śródbłonku i produkcja ENDOTELINY, działanie prozakrzepowe (wzrost PAI-1), wzrost oksydatywnej modyfikacji LDL, wzrost ekspresji Il-6, indukowanie stanu zapalnego naczyń.
Renina: gdzie wydzielana? w odpowiedzi na co?
w aparacie przykłębuszkowym; spadek CTK, spadek [Na+] we krwi, pobudzenie receptorów Beta1 aparatu przykłębuszkowego.