Elektrik Konuları Flashcards
İnsanlar, diğer canlılar ve nesneler için bazı durumlarda (yaklaşma, dokunma vb.) tehlikeli olabilen ve elektrik enerjisinin üretilmesini, özelliğinin değiştirilmesini, biriktirilmesini, iletilmesini, dağıtılmasını ve mekanik enerjiye, ışığa, kimyasal enerjiye vb. enerjilere dönüştürülerek kullanılmasını sağlayan tesislerdir.
Elektrik kuvvetli akım tesisleri
Etkin değeri 1000 volt ya da 1000 voltun altında olan fazlar arası gerilimdir.
Alçak gerilim
Etkin değeri 1000 voltun üstünde olan fazlar arası gerilimdir.
Yüksek gerilim (YG)
Etkin değeri alçak gerilimde 50 voltun üzerinde olan, yüksek gerilimde hata süresine bağlı olarak değişen gerilimdir.
Tehlikeli gerilim
Elektrik işletme elemanlarının, normal işletme koşullarında gerilim altında bulunan iletkenleri ve iletken bölümleridir.
Aktif bölümler
Elektrik enerji kaynaklarını tüketicilere bağlayan, fakat orta noktadan ya da yıldız noktasından çıkmayan iletkenlerdir.
Ana iletken (Faz iletkeni) (L1,L2,L3)
Şebekenin orta noktasına veya yıldız noktasına bağlanan, elektrik enerjisinin iletilmesine katkıda bulunan bir iletkendir
Nötriletkeni (N)
[Not: d.a.(doğru akım) sistemlerinde kaynağın orta noktasına bağlanan iletkene de orta iletken denir.]
Elektriksel olarak tehlikeli gövde akımlarına karşı alınacak güvenlik önlemleri için işletme elemanlarının açıktaki iletken bölümlerini bağlayan iletkendir.
Koruma iletkeni (PE)
PEN
FE
FPE
Koruma iletkeni + nötr iletkeni (PEN): Koruma iletkeni ile nötr iletkeninin işlevlerini bir iletkende birleştiren topraklanmış iletkendir.
v) Fonksiyon topraklama iletkeni (FE): Yalnızca fonksiyon topraklaması için kullanılan bir topraklama iletkenidir.
vi) Fonksiyon topraklama ve koruma iletkeni (FPE): Hem fonksiyon topraklaması ve hem de koruma topraklaması için birlikte kullanılan tek bir topraklama iletkenidir.
Bir akım devresine ilişkin olan gerilimin, bir başka akım devresine sirayet etmesinin yeterli güvenlikle önlendiği ayırmadır.
Emniyetli ayırma
İletişim tesislerinde, besleme şebekesinden kaynaklanan işlev bozulmalarını önlemek için kullanılan, sargıları elektriksel (galvanik) olarak ayrılmış bir transformatördür.
Ayırma transformatörü (Ara transformatör)
El mesafesi bölgesi adındaki tanımda el mesafesinin boyutları nedir?
2.50 m
1.25 m
0.75 m
Elektrik potansiyelinin her noktada sıfır olduğu yeryüzünün madde ve yer olarak ifadesidir.
Toprak
Örnek: humuslu toprak, killi toprak, kumlu toprak, çamur, kayalık arazi.
Topraklayıcıdan yeterince uzak bulunan ve topraklama tesisinin etki alanı dışında kalan yeryüzü bölümüdür. Bu bölümdeki herhangi iki nokta arasında, topraklama akımının neden olduğu gerilim ihmal edilecek kadar küçüktür (Şekil-2’ye bakınız).
Referans toprağı (nötr toprak)
Topraklanacak bir cihazı ya da tesis bölümünü, bir topraklayıcıya bağlayan toprağın dışında veya yalıtılmış olarak toprağın içinde döşenmiş bir iletkendir.
Topraklama iletkeni
Nötr iletkeni veya ana iletken ile topraklayıcı arasındaki bağlantıya bir ayırma bağlantısı, bir ayırıcı ya da bir topraklama bobini veya direnç bağlanmışsa, bu durumda sadece topraklayıcı ile belirtilen cihazlara en yakın toprak tarafındaki bağlantı ucu arasındaki bağlantı, _______ _______.
“topraklama iletkenidir”
Birden fazla topraklama iletkeninin bağlandığı bir topraklama iletkenidir.
Topraklama barası (topraklama birleştirme iletkeni)
Elektriksel bakımdan iletken bir parçayı bir topraklama tesisi üzerinden toprağa bağlamaktır.
Topraklamak
Topraklama direncinden başka hiçbir direnç içermeyen topraklamadır.
Dolaysız topraklama
Topraklama iletkeni üzerine ek olarak bağlanan ohmik, endüktif veya kapasitif dirençlerle yapılan topraklamadır.
Dolaylı topraklama
Topraklama iletkeni üzerine bir parafudr veya eklatör bağlanan topraklamadır.
Açık topraklama
İnsanları tehlikeli dokunma gerilimlerine karşı korumak için, işletme akım devresinde bulunmayan iletken bir bölümün topraklanmasıdır.
Koruma topraklaması
İşletme akım devresinin bir noktasının, cihazların ve tesislerin normal işletilmesi için topraklanmasıdır.
İşletme topraklaması
Bu durumda, topraklama yolu üzerinde normal topraklama empedansından başka hiçbir direnç bulunmamaktadır.
Dirençsiz (doğrudan doğruya) işletme topraklaması
Bu durumda, ek olarak ohmik, endüktif ya da kapasitif dirençler bulunmaktadır.
Dirençli işletme topraklaması:
Bir iletişim tesisinin veya bir işletme elemanının istenen fonksiyonu yerine getirmesi amacıyla yapılan topraklamadır.
Fonksiyon topraklaması
Dış kaynaklardan iletilen (bozucu büyüklüklerle olan) girişimin seviyesi, bağlandığı bilgi işlem veya benzeri donanımda bilgi kayıplarına neden olan kabul edilmeyecek etkiler üretmeyen bir topraklama bağlantısıdır.
Düşük gürültülü topraklama
Yıldırım düşmesi durumunda, işletme gereği gerilim altında bulunan iletkenlere atlamaları (geri atlamalar) geniş ölçüde önlemek ve yıldırım akımını toprağa iletmek için, işletme akım devresine ilişkin olmayan iletken bölümlerin topraklanmasıdır.
Yıldırıma karşı topraklama
________İletken kısımlarla _______ arasındaki dolaysız, dolaylı veya açık bağlantıdır.
__________, geri dönüş iletkeni olarak görev yapan ve traversler veya topraklama tesisleri üzerinden toprakla bağlantısı olan ____ ve bunlara bağlanmış iletken kısımlardır.
Raylı sistem topraklaması:
“raylı sistem toprağı”
“Raylı sistem toprağı”
“raylar”
İşletme elemanı veya cihazın sadece kendine ilişkin topraklayıcıya bağlı olduğu topraklamadır.
Münferit (tekil) topraklama
Birçok işletme elemanının veya cihaza ilişkin topraklama iletkenlerinin topraklanmış bir noktada ____ şeklinde toplanmasıdır.
Yıldız şeklindeki topraklama:
yıldız
Bir işletme elemanı veya cihazın topraklanmış birçok iletkene bağlandığı topraklamadır.
Çoklu topraklama
Topraklanacak işletme elemanları veya cihazların ve iletişim tesislerinin işletme akımı taşımayan iletken kısımlarının ağ şeklinde kendi aralarında koruma topraklamasına veya fonksiyon ve koruma topraklamasına bağlandığı topraklamadır.
Yüzeysel topraklama
Toprağa gömülü ve toprakla iletken bir bağlantısı olan veya beton içine gömülü, geniş yüzeyli bağlantısı olan iletken parçalardır.
Topraklayıcı (topraklama elektrodu)
Yüzeysel topraklayıcı: Genel olarak ____ - ____ arasında bir derinliğe yerleştirilen topraklayıcıdır.
0,5 - 1 m
Derin topraklayıcı: Genellikle _____ olarak _____’den daha derine yerleştirilen topraklayıcıdır. _____ boru, ______ çubuk veya benzeri profil malzemelerden yapılabilir.
“düşey” “1 m”
Galvanizli yuvarlak
Örgülü iletkeni oluşturan teller ince ________.
olmamalıdır
Temel amacı topraklama olmayan, fakat topraklayıcı olarak etkili olan, toprakla veya suyla doğrudan doğruya veya beton üzerinden temasta bulunan yapıların çelik bölümleri, boru tesisatları, temel kazıkları gibi metal parçalardır.
Doğal topraklayıcı
Beton içine gömülü, toprakla (beton üzerinden) geniş yüzeyli olarak temasta bulunan iletkendir.
Temel topraklayıcı (temel içine yerleştirilmiş topraklayıcı )
Toprak özdirenci (___): Toprağın elektriksel özdirencidir. Bu direnç, genellikle _____ ya da ___ olarak verilir. Bu direnç, kenar uzunluğu ___ olan toprak bir küpün karşılıklı iki yüzeyi arasındaki dirençtir.
rE
W m2/m
W m
1 m
Bir topraklayıcı ya da topraklama tesisi ile referans toprağı arasındaki toprağın direncidir. ________, yaklaşık olarak ______ direnç kabul edilebilir.
Topraklayıcının veya topraklama tesisinin yayılma direnci (RE)
Yayılma direnci
ohmik
Topraklayıcının yayılma direnci ile topraklama iletkeninin direncinin toplamıdır.
Topraklama direnci
Bir yerde ölçülebilen ve ölçüye giren bütün topraklamaların ____ direncidir.
Toplam topraklama direnci
toplam
Bir topraklama tesisi ile referans toprağı arasındaki (işletme frekansında) alternatif akım direncidir. _____ bağlanması ile elde edilir
Topraklama empedansı (ZE)
Paralel
Bir topraklama tesisinin herhangi bir noktası ile referans toprağı arasında, yıldırım akımlarının geçmesi sırasında etkili olan dirençtir.
Darbe topraklama direnci
Topraklama gerilimi (toprak potansiyel yükselmesi) (___): Bir topraklama tesisi ile referans toprağı arasında oluşan gerilimdir
UE
Topraklama geriliminin, insan tarafından köprülenebilen bölümüdür.
Dokunma gerilimi (UT)
İletken kısımlarla toprak arasında ortaya çıkan bir toprak hatası esnasında, bu kısımlara henüz dokunulmamış iken, ortaya çıkan gerilimdir (_____ ______).
Beklenen dokunma gerilimi (mümkün olan en büyük dokunma gerilimi) (UST)
kaynak gerilimi
Adım gerilimi (___): Topraklama geriliminin, insanın ___’ lik adım açıklığı ile köprüleyebildiği bölümüdür. Bu durumda insan vücudu üzerindeki akım yolu ayaktan ayağadır
US
1 m
Güvenlikle ilgili bir kısmın, örneğin temel yalıtımın, koruma iletkeninin veya güvenlikle ilgili devrenin görevini yapamaması nedeniyle bir tesis veya cihazda ortaya çıkan bozuk işletme durumudur.
Hata durumu
Bir hata sonucunda bir elektrik işletme elemanının gövdesi ile aktif bölümler arasında oluşan iletken bağlantıdır.
Gövde teması
İşletme bakımından birbirine karşı gerilim altında olan iletkenler (ya da aktif bölümler) arasında, bir arıza sonucunda oluşan iletken bağlantıdır.
Kısa devre:
Kısa devrenin oluştuğu akım devresi üzerinde, işlevi olan bir direnç bulunması
Hat teması:
hat teması
Bir faz iletkeninin ya da işletme gereği yalıtılmış orta iletkenin, bir arıza sonucunda, toprakla ya da topraklanmış bir bölümle oluşturduğu iletken bağlantıdır.
Toprak hatası/Toprak Teması
Bir yalıtkanlık hatası sonucunda geçen akımdır. Aynı zamanda bir kısa devre akımıdır ya da bir toprak teması akımıdır.
Hata akımı:
İşletme elemanının aktif bölümlerinden, işletme yalıtkanı üzerinden aktif olmayan bölümlere, örneğin gövdeye işletme sırasında geçen akımdır.
Yani işletme sırasında hatasız bir akım devresinden toprağa veya yabancı bir iletken kısma akan akımdır.
Kaçak akım
Hızlı açma: Bir toprak hata akımının _____ saniyeden daha kısa sürede kesilmesidir.
0,5
Üç fazlı bir sistemde, kısa devrenin meydana geldiği yerden ve merkezlerin topraklama tesislerinden belli bir uzaklıkta akan toprak akımının, işletme akım devresindeki iletkenlerden geçen akımlarına ilişkin sıfır akım bileşenlerinin toplamınaoranıdır.
Azalma (redüksiyon) katsayısı (r):
Topraklama iletkenleri: Topraklama iletkenlerinin mekanik dayanım ve korozyona karşı dayanıklılık bakımından en küçük kesitleri aşağıda verilmiştir.
- Bakır ______
- Alüminyum ______
- Çelik ______
16 mm2
35 mm2
50 mm2
Alçak gerilim: Etkin değeri ____ volt ya da ____ voltun altında olan fazlar arası gerilimdir.
Yüksek gerilim: Etkin değeri ____ voltun üstünde olan fazlar arası gerilimdir.
1000
Yıldırım yoğunluğunun ____ olduğu yerler hariç ____‘a kadar olan hava hatlarında toprak iletkeni kullanılmayabilir.
fazla
36 kV
Yapılan aydınlatma tesisi, YG. hücreleri ve AG pano odalarında en az ____ Iux, transformatör odalarında en az ____ Iux aydınlık düzeyini sağlamalıdır.
250
150
Kuvvetli akım tesislerinde yapılacak bakım-onarım çalışmaları sırasında çalışanların hayatının korunması açısından mutlaka alınması gereken önlemler nelerdir? ve nerelere uygulanır?
a) Gerilimin kesilmesi:
Bakım ve onarım yapılacak yere enerji sağlayan tüm kesicilerin açılması ve bunlara ait ayırıcılar ile ayırma işleminin emniyet altına alınması gerekir.
b) Tekrar gerilim verilmesinin önlenmesi:
Gerilimin kesilmesi için açılmış olan kesici ve ayırıcıların bir başkası tarafından yanlışlıkla kapatılmasını önlemek üzere gerekli önlemlerin alınmış olması gerekir. Bu maksatla, bu aygıtların varsa tahrik ve kumanda kilitleme düzenleri kilitlenebilmeli, aygıtların üzerine “kapamak yasaktır”, “hat üzerinde çalışılıyor” gibi yazılar asılmalıdır.
Bu önlemler, örneğin kesicilerin kapanmasını önleyici anahtarlı kilitleme düzeninin anahtarının yetkili kişi tarafından alınması ile de daha emin şekilde sağlanabilir.
Bir çalışma yeri birden fazla noktadan besleniyorsa, (a) ve (b) bentlerinde belirtilen önlemler her besleme noktası için uygulanacaktır.
Hava hatlarında kullanılan çıplak örgülü iletkenlerin kesitleri hangi değerlerden küçük olamaz?
AG YG
Bakır 10 mm2 16 mm2
Tam alüminyum 21 mm2 —
Çelik/alüminyum —- 21/4 mm2
Çelik 16 mm2 16 mm2
Bronz 16 mm2 16 mm2
Bir yalıtım hatasında (tam gövde teması) elektrik devresini aşırı akım koruma aygıtları ile açılmasına sağlamak için, gerilim altında olmayan iletken tesis bölümlerini sıfır iletkenine yada buna iletken olarak bağlanmış olan bir koruma iletkenin aynı biçimde bağlanmasıdır.
sıfırlama
