Diabetologia Flashcards
Cukrzyca: epidemiologia
8% populacji - 3 mln
25-30% chorych nie wie że choruje
Cukrzyca: objawy hiperglikemii
- wielomocz
- polidyspsja
- niezamierzona utrata mc
- osłabienie, wzmożona senność, zmiany ropne na skórze oraz stan zapalny narządów moczowo-płciowych
- kwasica i śpiączka ketonowa
Cukrzyca: badanie przesiewowe co ile w jakim wieku
1x na 3 lata u każdego > 45rż
1x w roku w grupach ryzyka
Cukrzyca: czynniki ryzyka zachorowania na cukrzycę
- nadwaga i otyłość > 25 kg/m2 lub obwód w talii > 80 cm K; > 94 cm M
- cukrzyca w rodzinie
- niska akt fiz
- grupy środowiskowe lub etniczne narażone na cukrzycę
- stan przedcukrzycowy
- urodzenie dziecka o mc > 4kg
- NT
- dysplipidemia
- PCOS
- Ch. sercowo- naczyniowe
Cukrzyca: typ 1 co się dzieje, etiologia, pc
- zniszczenie kom B trzustki przez proces autoimmunolog
- zapoczątkowany działaniem czynników wyzwalających u osób z predyspozycją genetyczną
- Coxsackie B
- rotawirus
- świnka
- różyczka
- pc przeciwwyspowe: anty-GAD, ICA, IAA, Zn8
- znikcięcie peptydu C z surowicy oznacza całkowite zniszczenie kom B - bezwzględny niedobór insuliny
Cukrzyca typu 1: co jeśli cukrzyca ujawnia się w 4. lub 5. dekadzie
- normlanie typu 1 < 30 rż
- jeżeli później to myślimy o LADA (Latent autoimmune diabetes in adults) - na poczatku nie wymagają insuliny
Cukrzyca typu 1: pierwsze objawy u dzieci
ponieważ rezerwy wydzielnicze kom B trzustki wyczerpują się nagle to początek równie nagły (kwasica i śpiączka ketonowa)
Cukrzyca typu 2: e jakim mechanizmie i z jaka częstość spośród cukrzyc ?
- najczęstsza 80%
- insulinooporność -> upośledzone wydzielanie insuliny
Cukrzyca typu 2: insulinooporność
- obniżona wrażliwość tkanek na działanie insuliny
- może mieć charakter pierwotny (uwarunkowany genetycznie) lub wtórny (nabyty)
- genetycznie lub spowodowana otyłością brzuszną i małą akt fiz (nadmiar kwasów tłuszczowych prowadzi do kompensacyjnego wydzielania insuliny przez kom B i może prowadzić do stopniowego wyczerpania ich rezerw i załamania metabolizmu glukozy)
- może się ujawniać przez poniższe zaburzenia:
- upośledzona tolerancja glukozy
- cukrzyca typu 2
- hipercholesterolemia
- hipertriglicerydemia
- otyłość typu androidalnego
- NT
- hiperurykemia
- rec insulinowe w największej liczbie w:
a. adipocytach
b. kom wątroby
c. mm poprzecznie prążkowanych - typy insulinooporności:
1. oporność przedreceptorowa
2. oporność receptorowa
3. oporność postreceptorowa
Cukrzyca typu 2: wskaźnik insulina/ glikemia
> 0,3 -> insulinooporność
Cukrzyca typu 2: wskaźnik HOMA-IR
insulinemia na czczo x glikemia na czczo/ 22,5
R > 0,91 +/- 0,38 - insulinooporność
Cukrzyca MODY:
- cukrzyca monogenowa AD
Najczęściej:
-HNF1A (MODY3) -> pochodne sulfonylomocznika
-glukokinazy (MODY2) -> dieta z wyłączeniem cukrów prostych
Cukrzyca MODY 3:
- wczesny początek < 25 rż
- brak zależności od insuliny
- wywiad rodzinny obejmujący co najmniej 2 pokolenia
- brak autoprzeciwciał dla cukrzycy 1
- wysoki bardzo cukromocz
Cukrzyca MODY 2:
- mutacja w genie glukokinazy
- podwyższona glikemia na czczo
- niewielki przyrost glikemii w OGTT (<83mg/dl)
- wartość HbA1c < 7,5%
Cukrzyca noworodkowa:
- zachorowanie < 9 mż
- mutacja w genie KCNJ11 kodująca białko Kir6.2
- leczenie pochodnymi sulfonylomocznika
Cukrzyca: kiedy nie przeprowadzać diagnostyki
- ostra faza innej choroby
- po urazie/ zabiegu operacyjnym
- w trakcie stosowania leków mogących zwiększyć glikemię (GKS, diuretyki tiazydowe, B-blokery - metoprolol, a karwedilol działa korzystnie)
Cukrzyca: rozpoznanie
- przygodna glikemia >= 11,1 (200mg/dl) + objawy hiperglikemii
- przygodna glikemia >=11,1 bez objawów hiperglikemii i jednokrotnie glikemia na czczo >= 7,0 mmol/l
- 2-krotnie glikemia na czczo >= 7,0 mmol/l
- glikemia w 120min OGTT >= 11,1 mmol/l
- HbA1c >= 6,5%
Cukrzyca: nieprawidłowa glikemia na czczo
100- 125 mg/dl
5,6 -6,9 mmol/l
Cukrzyca: OGTT wskazania
- 1x lub 2x glikemia na czco: 100-125 mg/dl
- przy prawidłowej glikemii na czczo istneije uzasadnione podejrzenie nieprawidłowej tolerancji glukozy lub cukrzycy
Cukrzyca: OGTT u dzieci
- od 3 rż
- dawka glukozy 1,75g/kg mc (max 75g)
Cukrzyca: OGTT kiedy nie wykonujemy badania
- jeśli pacjent miał już rozpoznaną cukrzycę
- zespół upośledzonego wchłaniania
- stan po resekcji żołądka
- świeży zawał mm sercowego
Cukrzyca: OGTT wyniki
w 120min: nieprawidłowa tolerancja glukozy: - 140-199 = 7,8-11,0 cukrzyca - >= 200 = >= 11,1 mmol/l
Cukrzyca: cel HbA1c
ogólny <= 7
kobiety w II, III trymestrze ciąży <= 6,0%
kobiety planujące ciąże i kobiety w I trymestrze; w cukrzycy typu 1; krótkotrwała cukrzyca typu 2; cukrzyca u dzieci i młodzieży, niezależnie od typu choroby <= 6,5%
chorzy starsi, z wieloletnią cukrzycą i istotnymi powikłaniami makroangiopatycznymi i/lub licznymi chorobami towarzyszącymi <= 8,0%
Cukrzyca: cel CTK
130/80
< 65 rż 120-129
>= 65 rż 130-140
Cukrzyca: insuliny ludzkie - podział
krótkodziałajace i o pośrednim czasie działania (NPH)
Cukrzyca: analogi insuliny ludzkiej
szybkodziałające (aspart, glulizynowa, lispro) i długodziałające (detemir, glargine, degludec)
Cukrzyca: przykładowy schemat wstrzyknięć insuliny
- analog szybko działający:
- przed śniadaniem 20%
- przed obiadem 20%
- przed kolacją 20% - analog długo działający
- przed snem ok 22 (40%)
Cukrzyca: pompa insulinowa wskazania
- duże wahania poziomu cukru
- zjawisko brzasku (rano wysokie wartości)
- u kobiet w ciąży i w trakcie leczenia stopy cukrzycowej
- jeśli małe dawki insuliny
- brak dobrej kontroli przy pomocy wstrzyknięć
- gdy nawracające epizody hipoglikemii
- gdy pacjent nie czuje hipoglikemii
- nieregularny styl życia i niereguralne posiłki
Cukrzyca: co powoduje niedocukrzenia = hipoglikemie
- zbyt dawki insuliny
- alkohol
- ++ wysiłek fiz
- stres
- zmniejszecie kcal posiłków
- pogorszenie wydolności nerek
Cukrzyca typu 1: towarzyszące endokrynopatie
- celiakia
- choroby autoimmunolog tarczycy
- ch. kory nadnerczy - ch. Addisona
- niedokrwistośc z powodu B12
- kolagenozy
Cukrzyca: metformina działanie
- lek I rzutu
- zmniejsza produkcję glukozy w wątrobie
- poprawia wrażliwość obwodową na insulinę
- obniża ryzyko sercowo- naczyniowe
- obniża insulinę w osoczu