damar Flashcards
Ç: anevrizma nedir
ektazi nedir
*a: arterin çapının %50den fazla genişlemesidir.
örn: aort çapı->2cm, 3cm’e çıkarsa anevrizma deriz
*e: arterin çapının %50den az genişlemesi
örn: aort çapı 2,5 cm’e çıkarsa
Ç: anevrizma etiyolojisi
- E>K 4 kat
- dejeneratif
- inflamatuar
- konjrnitsl
- konnektif doku hastalığı
- infeksiyöz
- diseksiyon
- poststenotik
- pseudoanevrizma
ateroskleroz: MAX fibromusküler displazi behçet takayasu inflamasyon turner sendromu marfan bakteri travma
Ç: anevrizma komplikasyonları
rüptür tromboz distal emboli bası av fistül aortaenterik fistül: dışkıda kan aortakaval fistül
abdominal aorta anevrizması nedir
- abdominal aort çapı>3cm
- e>k
- > 65 yaş
- genelde yaşlı erkek hasta
- son 20 yılda sıklığı azalmıştır
abdominal aorta anevrizması klinik
- genelde ASEMPTOMATİK
- bel-sırt ağrısı: max
- karında nabız hissi
- pulsatil kitle->oskültasyonda üfürüm
- karın ağrısı
- bası belirtileri: intestinal obs-üriner obs
- distal embolizasyon->alt eks iskemisi
- halsizlik
- kilo kaybı
abdominal aorta anevrizması tanı
- USG: şu an
- DİREKT KARIN GRAFİSİ: eskiden
NOT: bazı hastalarda anevrizmadan dolayı bölgede tromboz gelişebilir. bu durumda kanın aktığı kısım daralacağı için anevrizma çapı yanlış değerlendirilir. bu durumda *CT ANJİOGRAFİ YAP
Ç: abdominal aorta anevrizması risk faktörleri
sigara yaş aile hikayesi kah koah
!!!!dm faktör DEĞİLDİR!!!! aksine, genişlemeyi engeller
Ç: abdominal aorta anevrizmasında RÜPTÜR triadı
1-sırt ve karın ağrısı 2-pulsatil kitle 3-hipotansif şok \+ bayılma
Ç: abdominal aorta anevrizmasında rüptür risk faktörleri
- çap>5,5
- ht
- sigara
- aile öyküsü
- büyüme hızı
- kadın cinsiyet
- büyüme hızlı: yılda >10mm
!DMde risk azalıyor.
abdominal aorta anevrizması tedavi
MEDİKAL
!!!!!endikasyonlar: rüptür riski düşük/asemptomatik
*risk faktörlerini azalt
*beta blokör: propranol
*statin: arteriosklerozis obliterans progresyonunu azaltır
*ab: makrolid, doksisiklin
—————————————————————————–
CERRAHİ
!!!!!endikasyon: semptomatik/ komplikasyonlu/ rüptüre/ rüptür riski artmış(çap>5,5cm)
- açık cerrahi:
- genel anestezi: 3 saat
- GREFT kullanılır
- hastalar genelde yaşlı oldukları için bu yöntemi kaldıramazlar
- endovasküler anevrizma onarımı:ENVAR
- riskli hastalarda yapılır
- anestezi süresi kısa
- işlem süresi kısa
- aorta klempi yok
- daha az organ komplikasyonları
- kan kaybı daha az
- kısa sürede oral beslenme,
- kısa yatış süresi
TAKİP: BT
anevrizmaların etiyolojik sınıflandırılmaları nasıldır
- dejeneratif
- konjenital
- konnektif doku hastalıkları
- infeksiyöz
- inflamatuar
- diseksiyon
- pseudoanevrizma
anevrizmaların anatomik sınıflandırılmaları nasıldır
1-AORTAİLİAK ARTER A.
- abdominal aorta anevrizması: MAX
- torasik aorta anevrizması
- torakoabdominal aorta anevrizması
- aaa+iliak arter anevrizması
- izole iliak arter anevrizması
2-PERİFERİK ARTER A.
- popliteal: MAX
- femoral
3-VİSSERAL ARTER A.
abdominal aorta anevrizması rüptür tanısı
BT: as
USG: yetersiz
popliteal arter anevrizmaları özellikleri
- en yaygın periferik anevrizma
- genelde bilateral
- genelde aaa-femoral anevrizma ile beraber
popliteal arter anevrizmaları klinik
- asemptomatik pulsatil kitle
- iskemik belirtiler
- lokal bası semptomları
popliteal arter anevrizmaları cerrahi endikasyonları
- Semptomatik anevrizmalar
- Komplikasyon oluşturan anevrizmalar
*Asemptomatik Anevrizmalar
>2 cm
içi tromboze
distal damarların tıkalı ise.
popliteal arter anevrizmaları komplikasyonları
- tromboz
- embolizasyon
- rüptür
splenik arter anevrizmaları etiyoloji
Fibromüsküler displazi
Nonspesifik
Portal hipertansiyon
Gebelik
splenik arter anevrizmaları klinik
Asemptomatik
Bası
Karın ağrısı
splenik arter anevrizmalar tedavi
Ligasyon
Endovasküler embolizasyon
venöz tromboembolizm çeşitleri nelerdir
1-EKSTREMİTE TROMBOZU
- derin ven trombozu
- tromboflebit: yüzeyel ven trombozu
2-PULMONER EMBOLİ
alt ekstermitede derin ven trombozu çeşitleri
1-PROKSİMAL:%85
- iliak
- femoral
- popliteal
2-DİSTAL: %15
derin ven trombozunun en önemli sonucu nedir
pulmoner emboli
pulmoner emboli-derin ven trombozu ilişkisi hakkında
- dvt’nin en önemli sonucu pe’dir
- pe’lerin %90ı alt ekstremite venlerinden gelir
- semptomatik dvt hastalarının yarısında pe vardır(bir kısmı asemptomatiktir)
Ç: derin ven trombozu etiyolojisi (virchow triadı) nedir
1-endotel hasarı
2-staz: EN ÖNEMLİSİ-> staz olan bölgede TROMBİN artar-> trombin platelet agregasyonu ve fibrin oluşumu yapar
3-hiperkoagülopati
Ç: endotel hasarının etiyolojisi
- travma
- yanık
- varis
- tromboz öyküsü
- sepsis
- sigara
- ht
- katater
Ç: staz etiyolojisi
- hareketsizlik
- postop dönem
- yolculuk
- obezite
- paralizi
Ç: ekonomi klas sendromu nedir
- 3 saat+ hareketsiz yolculuklarda risk başlar, 12 saat+ da risk oldukça artmıştır
- alt ekstremitede dvt gelişir
Ç: ekonomi klas sendromu nasıl önlenir
- çorap
- heparin
- elevasyon
Ç: hiperkoagülopati etiyolojisi
- trombofili
- gebelik
- kontraseptif
- malignte
- nefrotik sendrom
düzenli abortus sebebi ne olabilir
- MTHFR geni: kalıtsal trombofili
* lupus antikoagülanları
trombofili herediter nedenleri (hiperkoagülabilite aranırken istenebilecek tetkikler)
- faktör5 leiden mut
- protrombin a mut
- protein s-c eksikliği
- antitrombin3 eksikliği
- MTHFR
Ç: kimlerde trombofili aranır
- genç yaşta vte
- nüks eden vte
- heparin direnci
- aile öyküsü
- anormal lokalizasyonlu tromboz: penis-boyun-meme(mondor hastalığı)
- gebelikte vte
- gebelik komplikasyonu öyküsü
trombofili risk faktörleri
- travma
- hiperkoagülopati
- hormon replasmanı
- yaş 60+
- malignite
- a kan grubu
- obezite
- operasyon
- sigara
- immobilizasyon
Ç: derin ven trombozu klinik
HİÇBİR KLİNİK BULGU DVT’YE SPESİFİK DEĞİLDİR. AKUT VEYA KRONİK OLARAK ORTAYA ÇIKABİLİRLER.
MAJOR:
- ağrı
- uyluk ve baldırda gode bırakan ödemle şişme
- baldırda>3cm çap farkı
- derin venler boyu hassasiyet
MİNOR:
- dilate yüzeyel ven
- renk değişimi
- kramp
- ısı artışı
- homans bulgusu+: ayak dorsifleksiyonda iken baldırda ağrı
- tschmarke belirtisi: baldırı sıkmakla ağrı olması
- ducing belirtisi: baldır ballotmanında ağrı
homans bulgusu hangi durumlarda pozitiftir
- dvt
* tromboflebit
phlegmasia alba dolens
- masif iliofemoral tromboz/yüzeyel venler açık
- soluk ekstremite
- aşırı ödem
- aşırı ağrı
Ç: phlegmasia cerulae dolens nedir
*dvt sebebiyle tıkanan vende venöz kan birikir->bacak şişer->arteriyel dolaşım sekteye uğrar->GANGREN->amputasyon (BACAK KAYBINA NEDEN OLABİLEN TEK TOPLARDAMAR HASTALIĞI)
- masif iliofemoral tromboz/yüzeyel venler tıkalı
- siyanotik ekstremite
- kompratman sendromu-akut arter tıkanıklığı kliniği
KOMPLİKASYONLARI:
- pulmoner emboli
- amputasyon
dvt tanısında wells sınıflandırılması
1 PUAN
- aktif ca
- immobilizasyon
- yeni major cerrahi girişim
- derin ven hassasiyeti
- baldırda>3cm şişme
- gode bırakan ödem
- yüzeyel ven belirginleşmesi
-2 PUAN
alternatif tanı olması
- <0: düşük iht dvt
- 1-2: orta düzey
- > 3: yüksek düzey
dvt tanısında bakılan wells skorunun yüksek olduğu (5p) hastalar hangileridir
- medulla spinalis yaralanmaları
- son 1 ayda inme
- kalça-alt ekstremite fraktür
- major multipl travma
- major alt ekstremite ameliyatları
dvt tanı
WELLS İLE RİSK ÖLÇ.
A)DÜŞÜK DVT OLASILIĞI
1-d-dimer bak: negatifse dvt yok. pozitifse;
2- venöz doppler usg bak: teknik olarak yeterli ekipmanlarda negatifse: dvt yok. pozitifse: DVT VAR. ekipmanlar teknik olarak yetersizse;
3-venografi bak/usg tekrarla
B)ORTA-YÜKSEK DVT OLASILIĞI
1-venöz doppler usg bak:
teknik olarak yeterli ekipmanlarda negatifse: dvt yok. pozitifse: DVT VAR. ekipmanlar teknik olarak yetersizse;
2-d-dimer bak: negatifse dvt yok. pozitifse;
3-venografi bak/usg tekrarla
- d-dimer
- doppler usg: en yaygın->İLK TERCİH
- venogrofi: eskiden as imiş
- mr venografi
- bt venografi
dvt tanısında d-dimer özelliklerii
- proksimal dvt’ye özgünlüğü>distal
- yüksek riskli hastalarda negatif tahmin değeri yetersiz
- düşük riskli hastalarda çok iyi****as
d dimer hangi durumlarda yüksek çıkabilir
mi sepsis pnömoni malignite major cerrahi postoperatif hamilelik
dvt tanısında doppler usg özellikleri
- en yaygın kullanılan
- proksimal dvt’ye duyarlılığı>distal
- semptomatiklerde duyarlılığı>asemptomatiklerde duyarlılığı
dvt tanısında doppler usg avantaj-dezavantaj
SINIRLAMALAR: koopere olmayan hasta pozisyon verilemeyen ekstremite morbid abezite fazla ödem deneyimsizlik kalitesiz cihaz
dvt tanısında venografi eskiden as iken şimdi neden değil
- invaziv
- flebit/tromboz riski
- kontrast nefropatisi
- allerjik reaksiyon
Ç: derin ven trombozu tedavi
AMAÇLAR:
- pulmoner emboliyi önlemek
- venöz tromboz nüksünü önlemek
- semptomatik tedavi
- kronik venöz yetmezlik/ülserin engellenmesi(posttrombotik sendrom)
- DESTEK TEDAVİSİ
- kompresyon: kompresyon çorabı, bandaj, intermittant pnömotik kompresyon
- elevasyon
*ANTİKOAGÜLAN
-UNFRAKSİYONE HEPARİN->kısa etkili: : 80 ünite/kg bolus + 18 ünite/kg/saat infüzyon: dozu aPTT ile ayarla(normalin 1-5-2 katı hedeflenir,hedefe ilk 24 saatte ulaş)
-DÜŞÜK MOLEKÜL AĞIRLIKLI HEPARİN->uzun etkili
-WARFARİN-> **asla tek başına bununla BAŞLANMAZ heparin+warfarin başlanır, 2-5 gün devam edilir, sonrasında heparin kesilir ve sonrasında INR 2.5 olacak
şekilde en az 3 ay sadece warfarin devam edilir
-YENİ TİP ANTİKOAGÜLANLAR
- TROMBOLİTİK TEDAVİ: rutin kullanılmaz, %40 hasta uyumludur
- tPA
- streptokinaz
- ürokinaz
a) sistemik
b) katater ile
- CERRAHİ:
- perkütan venöz trombektomi
- cerrahi venöz trombektomi
- anjioplasti
- endovenöz stent
- VENA CAVA FİLTRESİ
- koymak da çıkarmak da zor
*PROFİLAKSİ İÇİN
dvt’nin destek tedavisinde kompresyon uygulanmadan önce dikkat edilmesi gereken
*ankle brakial indeks: ABI ölçülüp arteriel iskemi ekarte edilmelidir
Ç: dvt tedavisinde hastaneye yatırılarak heparin uygulanması gereken hasta grupları kimlerdir
- pe
- masif ven trombozu
- aktif kanama
- ileri kc hastalığı
- trombositopeni
- çocuklar
heparin tedavisinde takip ne ile yapılır
-aPTT: AKTİVE PARSİYEL TROMBOPLASTİN ZAMANI normal düzeyinin 1,5-2 katı hedeflenir
Ç: düşük molekül ağırlıklı heparinler
- enoxiparin->oksapar
- bemiparin->hibor
- tinzaparin->innoheb
- nadroparin->fraksiparin
- dalteparin->fragmin
Ç: derin ven trombozu tedavisinde unfraksiyone heparin/ düşük molekül ağırlıklı heparin farkı
*tedavi etkinlikleri aynıdır
*düşük molekül ağırlıklı heparinde; daha az major kanama daha fazla minor kanama daha az trombositopeni uygulama kolay yatış gerekli değildir monitorizasyona gerek yok biyoyararlanımı yüksek yarılanma ömrü daha uzun osteopeni sıklığı daha azdır
fibrinojenden fibrin üreten molekül
trombin
protrombinden trombin oluşturan moleküller
antitrombin3
faktör 10a
Ç: yeni tip antikoagülanlar nelerdir
FAKTÖR XA İNHİBİTÖRLERİ
A)İNDİREKT: pentasakkaritler-subkutan
-fondaparinux: arixtra
B)DİREKT:oral
- rivoroxaban: xarelto
- apixaban: eliquis
klasik dvt tedavisi ve tedavi süreleri nasıldır
nüks riski düşük: 3ay
orta: 3-6 ay
yüksek(nüks öyküsü, kalıcı uyaran: 6ay - ömür
dvt tedavisinde tedavi durdurulduğundaki risk riskleri neler
- malignite
- kt
- kalıcı rf/geçici rf
- idiopatik dvt
- vte atağı
- yaş
- rezidü trombüs
- v cava filtresi
dvt tedavisinde vena cava filtresi endikasyonları
- dvt tedavisi başarısız ise
- dvt tedavisi başlanamamış ise
- dvt tedavisi mecburen kesilmiş ise
- tekrarlayan pe’ler oluyorsa
Ç: dvt komplikasyonları
- pulmoner emboli: ERKEN DÖNEM
- venöz yetmezlik
- nüks tromboz
- post trombotik sendrom: GEÇ DÖNEM
- phlegmasia cerulae dolens
Ç: pulmoner emboli semptom
dispne göğüs ağrısı öksürük bacakta şişme bacakta ağrı hemoptizi çarpıntı senkop wheezing anjinal ağrı ani ölüm: %10u ilk 1 saatte ölür
Ç: venöz tromboembolizm profilaksisi nasıl yapılır ve profilaksiye daha çok önem verilmesi gereken profilaktif risk grupları nelerdir
- operasyona girecek hastalarda, operasyondan sonra dvt oluşmasın diye kullanılır
- düşük molekül ağırlıklı heparin kullan
- ameliyattan hemen önce,bir gün önce ya da sonrasında başlanır: 7-10 gün devam edilir
- 0.5 mg/kg/12-24saat
RİSK GRUPLARI
- alt ekstremite major ameliyatlar
- amputasyonlar
- medulla spinalis yaralanması
- renal transplantasyon
- beyin cerrahi
cerrahide venöz tromboembolizm riskli durumlar nelerdir
lenfatik sistemin görevleri nelerdir
1-transport: su, protein, yağ, tümör hücresi taşır
2-immün sistem: hücre ve antikor yapımı->savunma
3-rezervuar: lenf nodu->lenfosit kaynağı
*lenf sıvısı proteinleri taşıyamazsa cidde ödeme bağlı otointoksikasyon oluşur
lenf sıvısı özellikleri
-günde 2-3 L
- %96 su
- protein
- lipid
- kh
- enzim
lenfatik sistemin olmadığı organlar nelerdir
göz beyin ms dalak parankimi kia
alt ekstremide lenf yolu
YÜZEYEL: v. saphena magna - v. saphena parva’yı takip eder
DERİN: alt ekstremite derin venlerini takip eder-> popliteal ld’ye ulaşırlar
ikisi birleşir,
->inguinal ld->aortailiak ld->cysterna chli->ductus thoricus->sol subclavian ven-> sol supraclavicular ld
sağ üst ekstremite lenf yolu
ductus lenfaticus dexter->sağ subclabvian ven
sol ekstremiteler + sağ alt ekstremite lenf yolu
ductus lenfaticus sinister
Ç: lenfödem nedir
- kapiller filtrasyon bozulmaksızın
- lenf drenajının bozulmasına bağlı
- vücutta bölgesel, gode bırakan lenf sıvısı birikimi
-bol proteinlidir->fibrozis yapar
- %80 alt ekstremite (sol>)
- k>e
Ç: ödem nedir
*kapiller filtrasyon-lenfatik drenaj arası dengesizlik sonucu interstisyel sıvı artışıdır
Ç: primer lenfödem çeşitleri
1-KONJENİTAL: %15
- milroy: OD
- distikiyazis: gen mut
2-LENFÖDEM PRECOX:%80, 35y>
-meige: ailesel
3-LENFÖDEM TARDA: %5, 35y
Ç: lenfödem çeşitleri
1-PRİMER: %35
A)KONJENİTAL
-milroy
-distikiyazis
B)PRECOX
-meige
2-SEKONDER: %65
maks sebebi: malignite ve bu sebeple yapılan cerrahilerden dolayı
A)TRAVMA
- yaralanma
- yanık
B)İNFEKSİYON
- mantar
- piyojenik: streptekok/staphylicoc, erizipel/sellülit
- parazitik: flaryazis/vuşeria bankrofti/bugeria malayi
C)GRANÜLAMATÖZ
- tbc
- sifiliz
- sarkoidoz
D)CERRAHİ
-lenf nodlarına cerrahi müdahaleler
E)POSTTROMBOTİK
F)TÜMÖR İNVAZYONU
lenfödem evrelendirilmesi
BRUNNER SINIFLAMASI
EVRE0:
klinik bulgu yok
histolojik bulgu VAR
EVRE1: gode bırakan elevasyonla inen <3cm çap farkı oluşturan ödem *buffalo hump
EVRE2: gode bırakmayan elevasyonla inmeyen >3cm çap farkı oluşturan ödem *buffalo hump
EVRE3: cilt değişiklikleri: kalınlaşır-kabalaşır fibrozis *elefantiyazis: fil hastalığı >5cm çap farkı
steward treves sendromu nedir
-kronik lenfödem zemininde gelişen lenfanjiosarkom
lenfödem ilişkili kanserler
- steward treves sendromu
- kaposi sarkomu
- liposarkoma
- lenfoma
- skuamöz hc tümör
- bazal hc tümör
- malign fibröz histiostoma
lenfödem tanı
- lenfosintigrafi
- lenfanjiografi: aplastik-hiperplastik-hipoplastik(maks)
lenfödem tedavi
MEDİKAL: cilt-tırnak hijyeni elevasyon egzersiz elastik bandaj basınç çorabı kompresyon pompası: IPC masaj tuz kısıtlaması sekonder infeksiyonda ab: kristalize penisilin diüretik kilodan sakınmak
CERRAHİ:
1-LENFATİKOVENÖZ ŞANT: POLİTOWSKİ AMELİYATI
2-OMENTUMU O BÖLGEYE ÇEKMEK: GOLDSMITH AMELİYATI
- charles
- homans miller
- thampson
lenfödem-lipödem ayrımı nasıl yapılır
lipomada
-buffalo hump
-stemmer bulgusu
YOK
stemmer bulgusu nedir
- lipödem-lenfödem ayırıcısıdır
- ayak 2.-3. parmağının üzerindeki deri tutulup yukarı kaldırılamıyorsa bu durum LENFÖDEM lehinedir
sekonder lenfödemin infeksiyon kısmındaki piyojenik lenfanjit hangi zeminler üzerinde oluşur
1-SELÜLİT: düzensiz kenar- deriyle aynı seviye
2-ERİZİPEL: düzenli kenar- deriden kabarık
PAH doğal seyri
semptomatik->kladikasyon intermittent->kritik iskemi
kronik tıkayıcı arter hastalıkları nelerdir
- aterosklerozis obliterans
- bürger hastalığı
- arterit
- konnektif doku hastalığı
- anevrizma
- persistan siyatik arter
aterosklerozis obliterans risk faktörleri
ENDOTEL FONKSİYON BOZUKLUĞU YAPANLAR -sigara -hiperlipidemi -ht -diyabet -genetik -obezite -hiperhomosisteinemi -
periferik arter hastalığı nedir
plak oluşumu nedeni ile daralan atardamardan kan geçişi kısıtlanır ve arteriel yetmezlik açığa çıkar. etkilediği bölgelerde ağrı yaapr
damar tıkanıklığı neticesinde oluşan darlığın distalindeki akımı neler belirler
- darlık çapı
- darlık uzunluğu
- ardışık darlıklar
alt ekstremite tıkayıcı periferik arter hastalıklarının lokalizasyonları
- femoropopliteal: max
- aortailiak:LERICHE
- krural
- poplşteal
- iliofemoral
tıkayıcı periferik arter hastalığı klinik
- kladikasyo->istirahat ağrısı
- uçlarda: gangren-iskemik yara
- empotans: leriche’de
- atrofik ekstremite
- kıllarda dökülme
- tırnaklarda kabalaşma
kladikasyo nedir
- belirli mesafe yürüyünce açığa çıkar
- kramp tarzı
- istirahat ile 2-5 dkde geçer
- periferik nabızlar azalır/normaldir
istirahat ağrısı nedir
- geceleri hareketten bağımsız başlar
- ayağı yukarı kaldırmakla gelir
- KESİNLİKLE nabız alınamaz
- iskemik yara/gangren:iyileşmezler
tıkayıcı periferik arter hastalığı FM’sinde neler görürüz
İNS: atrofik ekstremite kıllarda dökülme tırnakta kabalaşma iskemik yara/gangren
PAL:
nabızsızlık-azalmış nabız
OSK:
üfürüm
Ç: periferik nabız noktaları nelerdir
aksiller brakial radial ulnar femoral: symphizis pubis-sias arası 1/3 medial popliteal: fossa poplitea posterior tibial: medial malleol arkası dorsalis pedis: yatak sırtı 1-2. metatarsal arası
aterosklerozis obliterans evreleri
EVRE1: ASEMPTOMATİK
EVRE2: KLADİKASYO
EVRE3: İSTİRAHAT AĞRISI
EVRE4: ÜLSER/GANGREN
akut arter tıkanıklığı tanı
LAB: hemogram biyokimya: lipid DM: hgba1c koagülasyon profili
NONİNVAZİV: doppler ABI segmental basınç ölçümü renkli doppler usg treadmil:yürüme testi ekg: disritmi-mi
İNVAZİV:
anjiografi
mr anjiografi
ABI nedir
Doppler USG kullanarak A. tibialis posterior ve A. brakialis sistolik basınçları ölçülür ve oranlanır. Kol ile karşılaştırıldığında, bacaktaki düşük tansiyon, periferik arter hastalığı nedeniyle tıkanmış arterleri düşündürür.
- 9-1.2:normal
- 7-0.9:hafif
- 4-0.7:orta
- 4>:şiddetli
aortailiac tıkanıklık nedir
- leris sendromu
- femoropopliteal tıkanıklığa göre daha erken yaşta
- femoral arter nabzı: kaybolmuş-azalmış
- bilateral kalça/uyluk kladikasyonu
- impotans
femoropopliteal tıkanıklık nedir
- maks: adduktor kanal
- dinlenim ağrısı: ön ayakta/geceleri uyutmaz/yatarken ayakları sarkıtma ihtiyacı/narkotik dirençli ağrı
- gangren maks parmakları tutar
*VİTRİN HASTALIĞI:
izole yüzeyel femoral arter hastalığı+popliteal tıkanıklık
baldırda
bacak ağrısı nörolojik nedenler
- lumbar kanal darlığı
- radikulopati
- periferik nöropati
- rahatsız bacak sendromu
bacak ağrısı kas iskelet sistemi nedenleri
- baker kisti
- bağ kopması
- kemik kas malignitesi
- artrit
- konnektif doku hastalıkları
- gece krampı
- kompartman sendromu
bacak ağrısı vasküler nedenler
ARTERİEL:
- periferik vasküler hastalık: kladikasyo intermitten
- arteriel tromboembolizm
- popliteal arter anevrizması
- kolesterol embolizmi
- persistan siyatik arter sendromu
VENÖZ:
- derin ven trombozu
- venöz yetmezlik
bacak hem ağrılı hem de şişse neden ne olabilir
- dvt
- tromboflebit
- sellülit
- rüptüre baker kisti
- travma
bacak sadece şişse, ağrı eşlik etmiyorsa neden ne olabilir
-lenfödem
bacak sadece ağrılıysa, şişlik eşlik etmiyorsa neden ne olabilir
- pah
- nöropati
- travma
kronik venöz yetersizlik ile arterial yetersizlik arasındaki fark nedir
V:ciddi değil
A:ciddi
V:elevasyonla azalır
A:istirahatle azalır
V:gangren yok
A:var
V:pigmente-fibrotik cilt
A:parlak-atrofik deri
V:ödem - pigmentasyon - siyanoz
A:zayıf nabız - elevasyon ile gelen solukluk
tıkayıcı periferik arter hastalıklarında cerrahi endikasyonları nelerdir
- yaşam kalitesini etkileyen kladikasyo
- kritik bacak iskemisi
- vasküler empotans
kladikasyolu hastaya yaklaşım
1-bacak ağrısı olan hasta geldi
2-anamnez PAH ile uygunsa:
3-FM yap. FM PAH ile uygunsa: PAH
uygun değilse:
4-Treadmill yürüme test yap. ABI>0.3 azalırsa: PAH
aterosklerozis obliterans tedavisi
KONSERVATİF:
- sigara kes
- diyet kontrolü
- ht kontrolü
- lipid profili kontrolü
YÜRÜME EGZERSİZİ
İLAÇ TEDAVİSİ
- aspirin: coraspirin
- pentoksifilin
AYAK BAKIMI
GİRİŞİMSEL
- balon anjioplasti
- stentleme
aortailiac tıkanıklık tedavisi
- tromboendarterektomi
- bypass cerrahisi
- sempatektomi
femorodistal tıkanıklık tedavisi
- bypass cerrahisi
- sempatektomi
- amputasyon
tıkayıcı periferik arter tıkanıklığı cerrahisinden sonra postoperatif tedavi
ERKEN:
- düşük molekül ağırlıklı antikoagülan
- antiagregan
- ab
- yatak istirahati
GEÇ:
- antiagregan
- risk kontrolü: sigara-lipid-ht)
Ç: bürger hastalığı: tromboanjitis obliterans nedir
*sigara içen genç erkek üst-alt ekstremite küçük-orta çaplı arterleri tutan aterosklerotik OLMAYAN segmental/inflamatuar trombüs vazooklüziv damar hastalığıdır
- e>k
- 20-45 yaş
- yarı yarıya amputasyon riski
- kuru iskemi
bürger hastalığı tedavi
KONSERVATİF
PROSTAGLANDİN İNFÜZYONU
TROMBOLİTİK TEDAVİ
AB-ANALJEZİK
DİSTAL BYPASS
SEMPATEKTOMİ
AMPUTASYON
kolesterol embolizmi komplikasyonlar
- çoklu organ yetmezliği
* distal eks. iskemisi: blue toe
akut arter tıkanıklığı bulguları: 6P BULGULARI
1-ağrı 2-parestezi 3-parelizi 4-soğukluk 5-solukluk 6-nabızsızlık
trombolitik tedavi kontraendikasyonlar
aktif kanama
intrakranial kanama
kompartman sendromu
cpr<10 gün
Ç: akut arter tıkanıklığı etiyoloji
1-TROMBOZ: alt ekstremiteden
- ateroskleroz
- bypass greft trombozu
- popliteal arter hastalıkları
- vasküler travma:invaziv kateterizasyon, kan gazı girişimi
- aort diseksiyonu
- iyatrojenik
- intraarteriyel ilaç enjeksiyonları
2-EMBOLİ: üst ekstremiteden
- kky
- mi
- af
3-TRAVMA
4-PHLEGMASIA CORULAE DOLENS
Ç: arteriel/venöz emboli etiyoloji
ARTERİEL EMBOLİ: maks kalpten
- KARDİYAK: mural trombüs %75
- atrial fibrilasyon
- mi
- mekanik kalp kapakları
- ky
- bakteriyel endokardit
- atrial miksoma
- PERİFERİK VASKÜLER
- anevrizma
- ülsere aterosklerotik plak
- arteriel kateterizasyon sonuçları
ARTERİEL TROMBOZ: -ateroskleroz: max -bypass greft trombozu -aorta diseksiyonu -iyatrojenik ---------------------------------------------- VENÖZ EMBOLİ: maks bacaktan -dvt
emboli-tromboz farkları
e: ani ağrı
t: kladikasyo
e: klinik durum ağır
t: hafif
e: anijioda kolleteral yok->ani geliştiği için
t: var->yıllar içinde geliştiği için
e: maks kardiyak nedenler
t: maks ateroskleroz nedenli
Ç: emboli tipleri
1-tromboemboli: a-venöz b-arteriel 2-doku embolisi: a-yağ b-hücre 3-septik emboli 4-parazit embolisi 5-hava embolisi
- yağ embolisi: uzun kemik kırığı-yumuşak doku travması-yanık
- hava embolisi: hava kabarcığı-gazların dolaşıma karışması
posttrombotik sendrom nedir
- dvt geç dönem komplikasyonudur
- ödem
- kramp
- deformasyon
Ç: akut arter tıkanıklığı nedir
ekstremite canlılığını tehtit edecek ölçüde perfüzyonun bozulmasıdır
Ç: akut arter tıkanıklığı tedavi
AMAÇLAR: ■ Ekstremite ve hayatı kurtarmak ■ Kan akımını düzeltmek ve ■ Tekrarlayan tromboz ve emboliyi önlemek
ACİL ÖNLEMLER
- dijitalizasyon: kapiller yatakta perfüzyonun arttırılması
- ekstremitenin aşağı sarkıtılması-pamukla sarılması
1-HEPARİN
*80 ünite/kg bolus-> aPTT 50-80sn arasında tut
2-TROMBOLİTİK TEDAVİLER
- ürokinaz
- tpa
3-ENDOVASKÜLER GİRİŞİMLER
- intra arteriyel tromboliz
- perkutan trombektomi
4-CERRAHİ
- açık trombektomi
- bypass: otolog ven/greft
- amputasyon
Ç: akut arter tıkanıklığı hastaya öneriler
- soğuktan kaçın
- sigaradan kaçın
- elevasyondan kaçın
Ç: akut arter tıkanıklığına bağlı akut iskemi komplikasyonları
■ NEKROZ VE DOKU KAYBI ■ REPERFÜZYON HASARI ■ KOMPARTMAN SENDROMU ■ UZAK ORGAN HASARI ■ BÖBREK YETMEZLİĞİ
Ç: kompartman sendromu nedir, tedavisi
AKUT: trafik kazası/yüksekten düşme/iş kazası->kol-bacak kaslarında basınç->arter ve venler tıkanır->GANGREN->amputasyon *ACİL TEDAVİ
KRONİK: aşırı egzersiz-spor *ACİL TEDAVİYE GEREK YOK
karın içi ödem birikerek intraabdominal basınç>20 olduğunda;
- v.cava komprese olur ve venöz dönüş azalır
- kardiyak outpod azalır
*sinirler ezilir
*reperfüzyon hasarı açığa çıkar
T: fasciatomi
Ç: crush sendromu nedir
- ezilme biçiminde yaralanma
- uzun süreli sıkışma ve hareketsizlik
- belirgin doku zedelenmesi ve kas nekrozu
- ölümcül
- hipovolemik şok: hücre dışı sıvı zedelenen kasta birikiyor
- hiperkalemi-hipokalemi
- metabolik asidoz
- akut myoglobulinürik böbrek yetmezliği
- kompartman sendromu
Ç: crush sendromu tedavi
- 1,5 litre/saat izotonik nacl
- idrar çıkışını takip et
- hiper-hipopotasemi tedavisi
- fasiotomi
Ç: pulmoner emboli nasıl gelişir
- pe, vücudun başka bir yerindeki trombüsün akciğerin bir kısmına giden kan akımına engel olduğu durumdur.
- genelde staz->trombüs oluşumuna yol açar
- maks etiyoloji: %90 bacakta oluşan dvt
Ç: masif ven trombozu nedir
*dvt’nin yaygın/şiddetli haline denir
MASİF İLEOFEMORAL VEN TROMBOZLARI
a-phlegmasia alba dolens
b-phlegmasia cerulae dolen
Ç: hipertansif hastada preop hazırlık
- ilaçlarla kontrol altında tutulabiliyorsa fazla önem taşımaz ama 200/100 üzerindeyse/uç organ hasarı varsa: TEDAVİ GEREKİR. düzelme olmadan ameliyat edilemez
- BETA BLOKÖR
Ç: akut arter tıkanıklığı evreleri
EVRE 1: moderate iskemi
- erken dönemde nabız döner
- aniskemik emboli
EVRE 2: ilerlemiş iskemi
- sadece bir kısımda geç iyileşme olur
- kronik postembolik iskemi
EVRE 3: ciddi iskemi
- gangren
- metabolij komplikasyon
EVRE 4: çok ciddi iskemi
-fatal
Ç: antikoagülanlar ve antidotları
- HEPARİN:
- 80 ünite/kg iv bolus->18 ünite/kg/saat
- yarı ömrü 0-2 saat
- A: protamin sülfat
- DÜŞÜK MOLEKÜL AĞIRLIKLI HEPARİN
- 1 mg/kg/gün->0.5 mg/kg/gün
- yarı ömrü 4-6 saat
- A: yok
WARFARİN:
- 5 mg/gün
- A: k vitamini
Ç: dvt nedir
- ekstremitelerin derin venlerinde meydana gelen trombozlardır.
- genelde alt ekstremitede, alt ekstremitenin de proksimal kısmında olurlar
- en önemli sonucu pulmoner embolidir
Ç: diyabetik ayak nedir
- ağır bir derin ven trombozu türüdür
- etkilenen segmentin tüm venöz yolları tıkanmıştır
- kan birikimi sonucunda->arteriel vazospazm->ödemli-soluk-ağrılı: phlegmasia alba dolens
Ç: balon anjiyoplasti işlemi nedir
- fogaty kateteri ile yapılır.
- uçtaki balon kısmı şişirilerek darlık açılır-emboli temizlenir
Ç: doku iskemi süreleri
- böbrek
- deri—————–>24 saat
- kalp
- kas
- ac——————->4 saat
- kemik———>4 gün
- yağ————>13 saat
- kc
- bağırsak————>6-12 saat
*pankreas——>12-18 saat
Ç: aortaenterik fistül nedir
- bir anevrizma komplikasyonudur
- anevrizma cerrahisinde uygulanan greftin enfeksiyonu sonucu oluşur
- gis kanaması görülür
Ç: gangren nedir
ekstremitelerin KOAGÜLASYON NEKROZUdur
- ek olarak LİFEKASYON NEKROZU eşlik ederse-> yaş gangren
- etmezse->kuru gangren
- kuru gangren: arter tıkanıklığı sonucu
- yaş gangren: beslenmesi bozuk dokunun enfeksiyonu
Ç: antikoagülan ilaçlar nerelerde kullanılır
- tromboemboli tedavi-profilaksi
- prostetik kalp kapağı
- af bağımlı emboli önlenmesinde
- stroke önlemede
- mi önlemede
Ç: heparin uygulama yolları nelerdir
- subkutan
- iv
abdominal aort anevrizmasında ön planda olan komplikasyon
rüptür
popliteal arter anevrizmasında ön planda olan komplikasyon
tromboemboli
cysterna chyli - ductus thoracicus hakkında
CYSTERNA CHYLİ L2 aortanın sağında 5 cmlik kese ductus thoracicusun başında bulunuyor
DUCTUS THORACİCUS
45 cm
sol subclavian vene dökülür
erizipel nedir selülit nedir
E: kenarları düzenli, deriden kabarık lezyon
S: kenarları düzensiz, deriyle aynı seviyede lezyon
