Cukrzyca Flashcards
Glukoza na czczo
3.4-5.5 mmol/l
OGTT norma
W 120 minucie
<7.8 mmol/l
OGTT- nieprawidłowa tolerancja glukozy (IGT)
7.8-11.1 mmol/l
OGTT- cukrzyca
> 11.1 mmol/l
Zespół metaboliczny- otyłość brzuszna
M: >=94 cm
K: >=80 cm
Zespół metaboliczny- TG
> 150 mg/dl lub stosowanie leków obniżających TG
Zespół metavoliczny- HDL
K: <50 mg/dl
M: <40 mg/dl
Lub farmakoterapia
Zespół metaboliczny- CTK
SBP >= 130 mmHg
DBP >= 85 mmHg
Lub leczenie nadciśnienia
Zespół metaboliczny- FPG
> = 5.6 mmol/l
Lub leczenie cukrzycy typu 2
Badania w kierunku cukrzycy- u kogo wskazania co roku?
- Nadwaga, otyłość
- Cukrzyca w rodzinie
- Mała aktywność fizyczna
- Wybrane grupy etniczne, środowiskowe
- Stwierdzony stan przedcukrzycowy
- Kobiety z przebytą cukrzycą ciążową lub urodziły dziecko >4 kg
- Nadciśnienie tętnicze
- Dyslipidemia
- PCOS
- Choroba sercowo-naczyniowa
Glikemia przygodna nieprawidłowa
> = 11.1 mmol/l
Glikemia na czczo- klasyfikacja
3.9-5.5 mmol/L - NGT (prawidłowa)
5.6-6.9 mmol/l - IFG (nieprawidłowa glikemia na czczo)
>= 7 mmol/l - cukrzyca
Wymagane 2-krotne potwierdzenie
OGTT- wskazania
- Cechy zsp. Metabolicznego przy NGT
- Glikemia na czczo 5.6-7.0 mmol/l
- Glukozuria przy NGT
- Cukrzyca ciężarnych
OGTT- p/wskazania
- Rozpoznana wcześniej cukrzyca
- Choroby pp z upośledzonym wchłanianiem
- Stany ostre
Ilość glukozy w OGTT- dzieci
1,75g/ kg m.c. do 75 g
Oznaczanie glikemii w celu rozpoznania cukrzycy- metodologia
- W osoczu krwi żylnej metodami enzymatycznymi
- Krwinki należy oddzielić od osocza do 60 min od pobrania (lub substancje hamujące glikolizę) + antykoagulanty (szczawian, EDTA)
Substancje hamujące glikolizę
Fluorek sodu 2,5 mg/ml
Jodooctan sodu 0,5 mg/ml
Maleinoimid 0,1 mg/ml
Peptyd C na czczo
1,1-4,4 ng/ml
Norma antyGAD-65
<0,02 nmol/l
Oznaczanie peptydy C
Przed podaniem glukagonu: 0,4-1,2 nmol/l
Dożylne podanie 1mg glukagonu i oznaczanie w 6-tej minucie:
Wzrost o 1,0-4,0 nmol/l
Przeciwciała- rozwój cukrzycy typu 1
- Przeciwwyspowe ICA
- Przeciw dekarboksylazie kwasu glutaminowego (anty-GAD)
- Przeciw insulinie
- Przeciw fosfatazom tyrozynowym
- Przeciwcynkowe ZnT8
Cukrzyca MODY- gen
HNF1A
Cukrzyca mitochondrialna- gen
Mutacja A3343G genu tRNA leucyny
Cukrzyca noworodkowa- gen
Mutacja genu KCNJ11 kodującego białko Kir6.2
Cukrzyca ciążowa (GDM)- rozpoznanie
Przynajmniej jedno z kryteriów:
Na czczo: 5.1-6.9 mmol/l
OGTT 60 min.: >=10 mmol/l
OGTT 120 min.: 8.5-11.0 mmol/l
Glukoza na czczo w ciąży- nieprawidłowa
92-125 mg/dl
>125 mg/dl
Hipoglikemia
<3.9 mmol/l
Klinicznie istotna: <3 mmol/l
U kogo monitorowanie ciał ketonowych?
Głównie cukrzycy z typem 1
Przy utrzymującej się hiperglikemii >16.7 mmol/l lub objawy kwasicy
Ciała ketonowe w moczu- metodologia
- Suche testy paskowe
- Aceton, kwas acetooctowy + nitroprusydek sodu, glicyna
- W środowisku alkalicznym
- Metoda półilościowa
Ciała ketonowe w moczu- wada pomiaru
Nie wykrywa kwasu beta-hydroksymasłowego (największa frakcja ciał ketonowych)
Ciała ketonowe we krwi- metodologia
- oznaczanie kwasu beta-hydroksymasłowego
- utlenianie do kwasu acetooctowego (dehydrogenaza)
- odczyt spektrofotometryczny, amperometryczny
Cukrzyca- zalecenia
*Dno oka przy rozszerzonych źrenicach
Raz w roku:
HBA1c, lipidogram, albuminuria, badanie ogólne moczu z osadem, *kreatynina, eGFR
Co pół roku:
Kreatynina, Na, K, Ca, PO4 (gdy kreatynina podwyższona)
*typ 1 po 5 latach
Zmieniono leczenie cukrzycy albo nie działa- jak często HBA1c?
Co najmniej raz na kwartał
U reszty raz w roku
Oznaczanie HbA1c- metodologia
-krew żylna na EDTA/heparynę
Lub krew włośniczkowa doheparynizowanych kapilar i probówek
- nie musi być na czczo
-oznaczanie jak najszybciej (lub do tygodnia przechowywać w temp. +4)
HbA1c- kryterium wyrówniania ogólne
<= 7%
Wyrównanie HbA1c<= 6,5%
- cukrzyca typu 1
- krótkotrwała cukrzyca typu 2
- dzieci, młodzież
- cukrzyca przedciążowa, planujące ciążę
Wyrównanie HbA1c<= 8%
-Chorzy >70 lat z cukrzycą >20 lat z istotnymi powikłaniami
Wyrównanie HbA1c<= 6%
II, III trymestr ciąży bez zwiększonej częstości hipoglikemii
Wyrównanie HbA1c<= 7%
Chory >65 lat przy przewidywanym przeżyciu >10 lat
Fruktozamina- wskazania do pomiaru
- trudności z oznaczaniem HbA1c
- ciężarne chore na cukrzycę
- niestabilny przebieg choroby
Fruktozamina- co wpływa?
Stany oddziałujące na stężenie białek w surowicy
! Nie wykowywać gdy albumina<30 g/l
Cukrzycowa choroba nerek- co mierzymy?
- albumina w moczu
- kreatynina w surowicy
- eGFR
Albuminuria- pomiar u chorych jak często?
Raz w roku
* typ 1 po 5 latach od rozponania
ACR w przygodnej próbce moczu- kategorie
Albuminuria
A1 prawidłowa, nieznacznie zwiększona <30 mg/g
A2 umiarkowanie zwiększona 30-300
A3 jawny białkomocz >300
AER [mg/doba]- kategorie
A1 <30
A2 30-300
A3 >300
Wydalanie albuminy [ug/min]- kategorie
A1 <20
A2 20-200
A3 >= 200
Stadia zaawansowania przewlekłego uszkodzenia nerek
G1- uszkodzenie z prawidłowym, podwyższonym eGFR (>90)
G2- uszkodzenie z łagodnie obniżonym eGFR (60-89)
G3a- umiarkowane obniżenie eGFR (45-59)
G3b- umiarkowane do ciężkiego obniżenie eGFR (30-44)
G4- znaczne obniżenie eGFR (15-29)
G5- niewydolność krańcowa nerek (<15)
Cukrzyca- dyslipidemia
Wzrost TG (VLDL)
Spadek HDL
Małe, gęste LDL
Umiarkowany wzrost LDL
Insulinooporność- aktywność lipazy
Wzrost lipazy TG w adipocytach
Spadek lipazy lipoproteinowej
Cukrzyca- wyrównanie lipidów
LDL <70 mg/dl lub redukcja 50%-bardzo wysokie ryzyko sercowo-naczyniowe
LDL <100 mg/dl lub redukcja 50%- wysokie ryzyko sercowo- naczyniowe
LSL <115 mg/dl - małe, umiarkowane ryzyko (<40 lat, typ 1 bez powikłań)
Ostre powikłania cukrzycy w przebiegu hiperglikemii
- Kwasica ketonowa
- Stan hiperglikemiczno-hipermolalny
- Kwasica mleczanowa
Kwasica ketonowa- kryteria
- Glikemia zazwyczaj >250 mg/dl
- Ph krwi <7,3
- Wodorowęglany <15 mmol/l
- Ciała ketonowe w moczu/surowicy
- Luka anionowa >12
Luka anionowa- obliczanie
Na - [Cl + HCO3]
Objawy cukrzycowej kwasicy ketonowej
- odwodnienie
- tachykardia
- tachypnoe
- oddech Kussmaula (i zapach acetonu)
- nudności, wymioty
- ból brzucua
- splątanie, senność
Zespół hiperglikemiczno-hipermolalny- kryteria
- Glikemia >600mg/dl
- Ph >7,30
- Wodorowęglany >15 mmol/l
- Hipernatremia skorygowana >=150 mmol/l
- Brak ciał ketonowych
- Efektywna osmolalność >320 mOsm/kg H2O
Molalność efektywna- wzór
2Na + glukoza [2Na + glukoza/18]
Kwasica mleczanowa- kryteria
- Glikemia prawidłowa lub umiarkowanie podwyższona
- Ph<7,30
- Wodorowęglany <10 mmol/l
- Luka anionowa >16 mmol/l
- Mleczany >5 mmol/l
- Sód się nie zmienia
- Potas zwykle wzrost