Crea urea srea cz.4 Flashcards
CEWNIKOWANIE PĘCHERZA
najczęściej dwudrożne Foley 14-18Fr
(3Fr = 1mm)
można założyć na 2-3tygodnie, ewentualnie silikonowe na 2-3 miesiące - ale na taki okres czasu lepiej przetokę nadłonową bo po 48h dochodzi do kolonizacji bakteryjnej pęcherza!
WSKAZANIA DO CEWNIKOWANIA PĘCHERZA MOCZOWEGO
- zatrzymanie moczu
- konieczność monitorowania diurezy
- okres okołooperacyjny
- na czas gojenia ran i odleżyn krocza w przypadku
samoistnego wycieku moczu z cewki - operacje w obrębie pęcherza moczowego/górnych dróg moczowych
CEWNIK NELATONA
jeden kanał, bez balonu - do jednorazowego cewnikowania
CEWNIKI TRÓJDROŻNE
rozmiar 20-24Fr /Defoura/
do płukania zimną solą przy krwawieniu pęcherza
ALTERNATYWNE SPOSOBY ODPROWADZANIA MOCZU
CIC, nefrostomia, uretro(jejuno)kutaneostomia, cystofix
BRAK MOŻLIWOŚCI ZAŁOŻENIA FOLEYA?
próba założenia b.sztywnego cewnika jednorazowego celem kalibracji → jeśli wciąż nie da się założyć Foleya, próba delikatnego założenia sztywnego Tiemanna
URAZ/PRZERWANIE CEWKI
CYSTOFIX
WSKAZANIA DO CYSTOSTOMII
- zapalenie gruczołu krokowego (niepożądany przepływ moczu przez cewkę)
- konieczność przewlekłego drenowania pęcherza
niemożliwy przepływ przez cewkę (nowotwór cewki, zwężenie cewki, BPH/BPE/BOO z brakiem możliwości założenia cewnika) - zabezpieczenie podwójnego drenażu pęcherza po operacjach przetok pęcherzowo-pochwowych lub urazach pęcherza
CYSTOSTOMIA - warunki wykonania
pełen pęcherz moczowy pod kontrolą USG 2 palce nad spojeniem łonowych w warunkach pełnej jałowości zestaw: cystofix
KONTROLA USG PRZY CYSTOSTOMII
kontrola obecności pętli jelitowych na drodze igły i ewentualnego wpuklania się trzeciego płata gruczołu krokowego do pęcherza
KALIBRACJA CEWKI
rozszerzanie zwężenia cewki przy użyciu rozszerzadeł urologicznych lub jednorazowych cewników Tiemanna i Nelatona o wzrastającej średnicy (8-24Fr)
→ znieczulenie miejscowe żelem lidokainowym
KALIBRACJA A URETROTOMIA OPTYCZNA
Taka sama skuteczność i prawdopodobieństwo nawrotu zwężenia.
Pacjent z p/wskazaniami do znieczulenia ogólnego, którego nie można poddać zabiegowi uretrotomii, odniesie dużą korzyść z powtarzalnej kalibracji cewki moczowej (czasową, ale zawsze)
POWIKŁANIA KALIBRACJI CEWKI
uraz cewki, pęknięcie, zaciek moczu, ropowica krocza i moszny (Fournier), krwawienie z cewki, ZUMy, nawrót zwężenia/zwężenie w innej lokalizacji
WSKAZANIA DO NEFROSTOMII
- kamica moczowodowa
- rak pęcherza/gruczołu krokowego naciekający moczowody
- nowotwory ginekologiczne (szyjki macicy)
- nowotwór moczowodu
- zwłóknienie pozaotrzewnowe (Ormond)
- urazy jatrogenne moczowodów
→ zastój w drogach moczowych → ryzyko zakażenia moczu powyżej zwężenia → rozwój roponercza → urosepsa → zastój i narastanie AKI/zaostrzenie PChN
PIERWSZY ETAP PCNL
przetoka nerkowa
NEFROSTOMIA - technika
ułożenie: na boku/brzuchu, uwypuklenie techniki nakłuwanej
znieczulenie: 20ml 1% lidokainy
1) nakłucie poszerzonego UKM igłą pod kontrolą USG przez kielich dolny-tylny w linii pachowej tylnej (połowa odległości łuk żebrowy - grzebień kości biodrowej)
2) wypływający mocz pobrać na posiew
3) przez igłę wprowadzić drut prowadzący Lunderquista (cz. nerkowa miękka)
4) nefrostomia jednostopniowa - po drucie prowadzącym cewnik, ale w dwustopniowej
5) rozszerzadła → po usunięciu ostatniego - rurka rozrywalna → cewnik (pig tail 8-14Fr)
6) przyszycie
POWIKŁANIA NEFROSTOMII
NAJPOWAŻNIEJSZE: krwotok w przebiegu powstania przetoki tętniczo-żylno-kielichowej (→ embolizować pod kontrolą radiologiczną!)
Inne: krwiak okołonerkowy, krwiomocz, uszkodzenie UKM
SONDOWANIE MOCZOWODU
→ w analgosedacji/znieczuleniu regionalnym/ogólnym
→ wprowadza się sztywną sondę (cewnik) moczowodową i cewnik Double J (elastyczny) /Mono J do moczowodu i UKM
→ widać go w RTG przeglądowym brzucha! widać ułożenie i, ewentualnie, złóg, który omija
DZIAŁANIE CEWNIKA DOUBLE J
To cewnik typu świńskiego ogona (pig tail) - zwinięcia utrzymują jeden koniec w UKM, drugi w pęcherzu moczowym
SONDOWANIE MOCZOWODU - wskazania
- zwężenie moczowodu
- uraz moczowodu
- reimplantacja moczowodu przy transplantacji nerki
- operacje górnych dróg moczowych (pieloplastyka, endopieloplastyka, ureteroplastyka)
- ucisk z zewnątrz (ca szyjki, ca odbytnicy, ca. stercza, ca jądra, chłoniaki, inne masy w brzuchu, włóknienie zaotrzewnowe, ciąża, tętniaki)
- kamica - po zabiegach endourologicznych (ESWL, PCNL, URSL)
SONDOWANIE MOCZOWODU - kontrola lokalizacji
fluoroskopia sonda moczowodowa (np.sztywna Tiemanna) umożliwia też wykonanie pielografii wstępującej i uwidocznienie przeszkody!
ZALECENIA DLA PACJENTA Z DOUBLE-J
pić dużo płynów
regularna mikcja
nie przetrzymywać moczu
nie doprowadzać do przepełnienia pęcherza (profilaktyka odpływów - bo sonda niweluje działanie zastawki)
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE CEWNIKA DOUBLE-J
krwiomocz, LUTS podrażnieniowe (w większości ustępują samoistnie), odpływy pęcherzowo-moczowodowe
w razie nietolerancji - usunąć
TURBT
→ narzędzie: resektoskop z pętlą bipolarną ruchomą w osi długiej; elektroda kulkowa do koagulacji loży po zmianie
→ resektoskop 24-27Fr
→ wprowadza się go przez kanał roboczy cystoskopu
→ zabieg ZAWSZE diagnostyczny, może też być LECZNICZY jeśli uda się usunąć całą zmianę npl
→ pęcherz wypełniony r-rem jonowym, najcz. 0,9% NaCl lub r-r glukzy u osób z n.wyd serca zaawansowaną (MINIMALIZACJA ZESPOŁU PORESEKCYJNEGO ZWIĄZANEGO Z IZOWOLEMICZNYM PRZEWODNIENIEM)
DZIAŁANIE RESEKTOSKOPU
Pętla bipolarna resektoskopu - prąd płynie od elektrody aktywnej do powrotnej przez przewodnik prądu (sól fizjologiczną) - robi się plazma widoczna jako pęcherzyki powietrza). Zjonizowany sód dezintegruje tkankę przez rozszczepienie cząstek.
→ duża temperatura → przepływ prądu przez r-r soli → parowanie → jonizacja → plazma wokół pętli - jasnożółta poświata → lokalnie tkanka ulega rozszczepieniu
TURP - wskazania
nieskuteczne leczenie zachowawcze BPH/BPE
zaleganie moczu po mikcji >100ml
kamica pęcherza moczowego
wtórne zmiany z BPE (wodonercze, PChN)
TURP - zasady
resektoskop wprowadza się do poziomu stercza
pętlą bipolarną usuwa się fragmentami stercz
resztki wypłukiwane są z pęcherza
całość nie może trwać >60’ (ryzyko zespołu poresekcyjnego)
po zabiegu cewnik trójdrożny na 1-2d
RESEKTOSKOP
płaszcz, optyka, pętla elektrokoagulacyjna, kanał do podawania płynu irygacyjnego;
pętla resekcyjna
elektroda kulkowa
ewakuator Elika
POWIKŁANA TURP
wytrysk wsteczny (dopęcherzowy), zwężenia cewki, zespół poresekcyjny, nietrzymane moczu wysiłkowe, uszkodzenie pęcherza/odbytnicy/ujścia moczowodu
URETERORENOSKOPIA
zabieg DIAGNOSTYCZNO-TERAPEUTYCZNY przeprowadzany na UKM i moczowodzie
→ przezcewkowo (droga wstępująca)
→ przez nefrostomię (droga zstępująca)
URETERORENOSKOPY - rodzaje
półsztywne do zabiegów na moczowodzie
giętkie do zabiegów na UKM
średnice: 1,5-5mm
RIRS (Retrograde Internal Surgery)
minimalnie inwazyjne metody przezcewkowego endoskopowego leczenia schorzeń górnych dróg moczowych - kamicy nerkowej, moczowodowej, npl i zwężeń górnych d.mocz.
→ sztywna i → giętka ureterorenoskopia
URS DIAGNOSTYCZNA
npl g.d.mocz (+ biopsja)
zwężenie moczowodu
przyczyny zastoju moczu w g.d.mocz niewyjaśnione w badaniach obrazowych
URS LECZNICZA
- kruszenie i usuwanie kamieni z g.d.mocz (lasery, koszyczki)
- niszczenie ognisk npl (wybrane przypadki niskiego ryzyka)
- rozcięcie zwężenia moczowodu i założenie Double-J
- wprowadzenie Double-J do nerki celem odbarczenia zastoju moczu
- rozcięcie zwężenia połączenia miedniczkowo-moczowodowego (endopielotomia)
LITOTRYPSJA
rozkruszanie kamienia w u.moczowym
fragmenty zazwyczaj są samoistnie wydalane
LITOLAPAKSJA
mechaniczne wypłukanie kamienia z d.moczowych za pomocą ewakuatora (gruszki Elika)
RODZAJE LITOTRYPTORÓW
1) mechaniczne - przenoszą na złóg energię kładzioną na kleszcze Morgensterna przez operatora (pęcherz moczowy) lub wytwarzaną przez generator pneumatyczny/elektryczny
2) ultradźwiękowe - energia dźwięku → energia kinetyczna → skruszenie kamienia
3) laserowe - laser holmowy → duża energia dostarczana koło złogu, wyparowuje ciecz płucząca → r-cja egzotermiczna → fragmentacja kamienia w tzw. pył → gruz kamiczy można wypłukać ewakuatorem Elika
MEATOTOMIA
nacięcie zwężonego ujścia zewnętrznego cewki moczowej przy użyciu meatotomu.
kaliber rozcięcia dobiera się na podstawie skali
URETROTOMIA OPTYCZNA
DIVU - Direct Internal Visual Urethrotomy/UIO - Urethrotomia Optica Interna
→ procedura endoskopowa polegająca na rozcięciu zwężenia cewki moczowej przy użyciu zimnego noża lub lasera
→ pojedynczy DIVU w cewce prąciowej i max dwa w opuszkowej
NAJLEPSZE WYNIKI URETROTOMII
dla zwężenia krótkiego w części opuszkowej cewki
KWALIFIKACJA O DIVU
uretrografia wsteczna uzupełniona o uroflowmetrię (płaska krzywa uroflowmetryczna charakterystyczna dla zwężenia cewki)
DIVU - technika
- prowadnik do cewki
- uretrotom przez prowadnik do zwężonego fragmentu
- zwężenie rozcina się na godzinie 12 do głębokości zdrowych tkanek nożem/laserem (równoważne)
- cewnik Foleya na 3 dni
SENS CEWNIKOWANIA PO URETROTOMII
3 dni rutynowo, ale alternatywnie dłuższe cewnikowanie i regularna kalibracja pozwalają uzyskać trwałą ztubularyzowaną bliznę w miejscu zwężenia
RESTENOZA CEWKI <12miesięcy PO DIVU?
Ponowne DIVU (wyjątek: odcinek opuszkowy) są niezalecane → skierować na uretroplastykę
PRZYCZYNY STULEJKI U DOROSŁYCH MĘŻCZYZN
cukrzyca!
zmiany zapalne bakteryjne i grzybicze
BXO
STULEJKA (Phimosis) - podział
- WRODZONA 2. NABYTA
A. CAŁKOWITA - uniemożliwia B. NIEPEŁNA - znacznie utrudnia odprowadzenie napletka do rowka zażołędnego
STULEJKA A WIEK
U większości noworodków fizjologicznie wewnętrzna powierzchnia napletka zrasta się z żołędzią prącia
Do 1rż. 50% ma odprowadzalny napletek
do 3rż - 90%
6-7rż: stulejka u 8%
16-18rż: 1%
przyczyny u dzieci - stany zapalne przewlekłe z bliznowaceniem (między napletkiem a żołędzią gromadzi się mastka i zlepy tkankowe); urazy mechaniczne spowodowane gwałtownym odprowadzaniem napletka
KIEDY OPERACYJNIE KORYGOWAĆ STULEJKĘ?
Po ukończeniu 2 roku życia - w tym okresie fizjologicznie blaszki zlepiają się, a później wzrost prącia zaczyna je rozdzielać
PIERWSZY ETAP LECZENIA STULEJKI PIERWOTNEJ
Leczenie zachowawcze:
maści, kremy steroidowe 2-3x/d na okolicę otworu napletka przez 1-2 miesiące + regularne odprowadzanie przy ciepłych kąpielach itd
SKUTECZNOŚĆ LECZENIA ZACHOWAWCZEGO STULEJKI
> 90%
PIELOGRAFIA
1) wstępująca przez cewnik moczowodowy
2) zstępująca przez nefrektomię
BADANIE URODYNAMICZNE - składowe
- uroflowmetria z oceną zalegania po mikcji
- cystometria
- badanie ciśnieniowo-przepływowe
- profilometria cewkowa
- EMG
CYSTOMETRIA
czucie pęcherzowe, pojemność, podatność, aktywność detrusora - nadaktywne skrucze nietowarzyszące mikcji
CIŚNIENIOWO-PRZEPŁYWOWE
ocena przeszkody podpęcherzowej, czynności i siły skurczu wypieracza i ciśnienia w czasie mikcji
PROFILOMETRIA CEWKOWA
ocena ciśnienia zamknięcia cewki i stopień wydolności zwieracza
EMG w BADANIU URODYNAMICZNYM
elektrody koło odbytu
→ w czasie cystometrii i badania ciśnieniowo-przepływowego - ocena koordynacji wypieracz-zwieracz i rozpoznanie dyssynergii (pacjenci z dysfunkcją neurogenną dolnych d.moczowych)
PRZESZKODA PODPĘCHERZOWA
wysokie ciśnienie wypieracza Pdet przy niskim przepływie cewkowym Qmax
BADANIE URODYNAMICZNE: wskazania
- dysfunkcja neurogenna dolnych dróg moczowych
- przed planowanym leczeniem zabiegowym NM
- po nieudanym skutecznym leczeniu zachowawczym WNM
- po nieskutecznym leczeniu zabiegowym WNM
PRZYDATNE W OCENIE CZYNNOŚCI DOLNYCH DRÓG MOCZOWYCH (nieinwazyjne i tanie)
test podpaskowy
dzienniczek mikcji
kwestionariusze oceniające stopień nasilenia LUTS i ich wpływ na jakość życia (kwestionariusz Kinga)
ESWL
metoda nieoperacyna dezintegracji złogu za pomocą fali utradźwiękowej generowanej w odległości 20-50cm od chorego, ogniskowanej za pomocą RTG/USG na kamieniu. Resztki pacjent wydala sam
*** odpowiednia dla kamieni o gęstości max 1000 jHU
PCNL - Percutaneus Nephrolithotripsy
metoda endoskopowa
→ wytworzenie p/skórnego kanału roboczego (średnica 2,5-15mm) do kamienia: wprowadzenie nefroskopu → fragmentacja złogu → usunięcie
*** odpowiednia dla kamieni KAŻDEJ gęstości!
LECZENIE KAMICY NERKOWEJ
> 20 mm 1. PCNL 2. RIRS/ESWL
10-20 mm ESWL lub PCNL/RIRS
<10 mm 1. ESWL/RIRS 2. PCNL
LECZENIE KAMICY MOCZOWODOWEJ
ODCINEK PROKSYMALNY
>10 mm 1. URS 2. ESWL
<10 mm ESWL lub URS
ODCINEK DYSTALNY
>10 mm 1. URS 2. ESWL
<10 mm ESWL lub URS
BIOPSJA GRUCZOŁU KROKOWEGO
→ pod kontrolą TRUS
→ biopsja fuzyjna (TRUS nałożone na MRI)
→ igła Tru-Cut
wycięcie rdzeniowej części stercza do histpatu i ocena cytoarchitektoniki wg Gleasona + grading
BIOPSJA STERCZA - wskazania
- nieprawidłowy stercz w per rectum (nierówny, guzowaty, twardy, wzmożona konsystencja, pojedynczy guzek)
- wysokie PSA
- nieprawidłowy obraz stercza w MRI
- ASAP (Atypical Small Acinar Proliferation) w poprzedniej biopsji
- HG-PIN (High Grade Prostate Intraepithelial Neoplasia) w poprzedniej biopsji
ASAP (Atypical Small Acinar Proliferation)
atypowy rozrost zrazikowy
ryzyko rozpoznania raka stercza w kolejnej biopsji: 30-40% - wskazanie do powtórzenia
być może: niewystarczająco zdiagnozowany ca stercza, bo nie jest jednoznacznie uznany za prekursora.
HG-PING (High Grade Prostate Intraepithelial Neoplasia)
Śródnabłonkowy rozrost nowotworowy gruczołu krokowego - stan przedrakowy dla ca stercza. Nasilone zmiany (extensive HG-PIN) - wskazanie do powtórzenia biopsji gruczołu krokowego
RAK GRUCZOŁU KROKOWEGO NAJCZĘŚCIEJ WYWODZI SIĘ ZE STREFY
obwodowej (70%)
TECHNIKA WYKONANIA BIOPSJI GRUCZOŁU KROKOWEGO
Znieczulenie regionalne pęczków nerwowych 1%-lidokainą lub żel lidokainowy dorektalnie
w trakcie pierwszej biopsji mappingowej pobiera się 12 wycinków (dla gruczołu 30-50ml).
Dużo większa trafność pobrania bioptatów na podstawie badania fuzyjnego - czyli dane z wieloparametrycznego MRI nakłada się na aktualny kontur stercza w obrazie TRUS w czasie rzeczywistym
POWIKŁANIA BIOPSJI GRUCZOŁU KROKOWEGO
krwiomocz, hematospermia, ropień stercza, prostatitis acuta, sepsa, zatrzymanie moczu, krew w stolcu
MOŻLIWOŚCI CYSTOSKOPII
uwidocznienie: uchyłków pęcherza, kamicy, ciał obcych, nowotworów, zwężenia cewki, ureterocele, guzów pęcherza
WSKAZANIA DO CYSTOSKOPII
- krwiomocz makroskopowy/krwinkomocz
- nawracające ZUM
- utrzymujące się bez uchwytnej przyczyny objawy dyzuryczne
- kontrola po TURBT
- weryfikacja zmian podejrzanych stwierdzonych w badaniach obrazowych
INSTRUMENTARIUM DO CYSTOSKOPII
a) endoskop z układem optycznym
b) płaszcz otaczający cystoskop (ochrona przed uszkodzeniami)
c) źródło światła
d) źródło płynu płuczącego i wypełniającego pęcherz
e) tor wizyjny (jeśli możliwe jest odłączenie optyki od monitora)
f) kanał roboczy na: kleszczyki, cewniki wewnętrzne (sondy moczowodowe sztywne i Double-J)
CYSTOSKOPY - rodzaje
sztywne i giętkie
RODZAJ CYSTOSKOPU ZALECANEGO DLA MĘŻCZYZN
giętki
ZNIECZULENIE DO CYSTOSKOPII
Miejscowe (żel z lignokainą/ksylokainą)
Ogólne (pacjenci niewspółpracujący, dzieci, wykonanie hydrodystensji, pobrania wycinków)
CYSTOSKOPIA - przebieg
- dezynfekcja ujścia zewnętrznego cewki
- znieczulenie
- wprowadzenie endoskopu - ocena cewki
- ocena cewki sterczowej i gruczołu krokowego
- wprowadzenie do pęcherza i ocena wszystkich ścian, szyi i ujść moczowodów
- usunięcie pęcherza z ponowną oceną cewki
STANDARDOWA CYSTOSKOPIA PRZEZCEWKOWA WYKORZYSTUJE ŚWIATŁO
białe
PHOTODYNAMIC DIAGNOSIS
Cystoskopia fluorescencyjna (Photodynamic Diagnosis) - wariant badania cystoskopowego wykorzystujący światło ultrafioletowe. Wcześniej podawany jest fotouczulacz (HAL - aminolewulinian heksylu). Zmiany nowotworowe świecą na czerwono/różowo, zdrowa błona jest niebieska (niebieskofioletowa?)
NARROW BAND IMAGING
Cystoskopia z obrazowaniem wąską wiązków (NBI - Narrow Band Imaging) - wariant cystoskopii pozwalający na lepsze obrazowanie naczyń krwionośnych w bogato unaczynionej tkance nowotworu - wąska wiązka pochłaniana jest przez hemglobinę.
NBI i PPD SĄ SZCZEGÓLNIE PRZYDATNE W OBRAZOWANIU…
raka pęcherza moczowego (przede wszystkim postaci Tis)
POWIKŁANIA CYSTOSKOPII
ZUM, urethritis, krwiomocz przejściowy miernego nasilenia, uszkodzenie cewki z następowym zwężeniem, perforacja pęcherza, urosepsa - rzadko