College 7: coöperativiteit en implicaturen Flashcards
Wat zijn implicaturen?
Als je een taaldaad verricht hebt, dan volgen er nog verschillende dingen uit. De dingen die volgen uit een verrichte taaldaad zijn implicaturen. Als ik vraag hoe laat het is, dan heb ik een vraag gesteld en daar zit nog wat achter. Ik wil meer informatie dan ja ik weet hoe laat het is of nee ik weet niet hoe laat het is. Het is een implicatuur, dat gaat verder dan de taaldaad die verricht is. Implicaturen vormen een late fase in het proces van communicatie.
Welk onderscheid maakt Grice?
Binnen die klasse van implicaturen maakt Grice een onderscheid tussen conventionele implicaturen en conservationele implicaturen. We zijn het meest geïnteresseerd in de conservationele implicaturen. Die zijn gebaseerd op de aanname dat de spreker en de hoorder met elkaar willen communiceren, ze zijn coöperatief met elkaar.
Wat zijn conventionele implicaturen?
Ze vormen onderdeel van de betekenis in de brede zin van het woord van woorden.
Vb.
A) Harry is rijk, maar saai.
B) Harry is rijk en saai.
Het gaat hierbij om het verschil tussen maar en en. De eerste zin heeft niet dezelfde inhoud als de tweede zin door dit verschil. Daarom is het iets conventioneels. Als de eerste zin waar is, dan moet de eerste zin ook waar zijn. Dus de tweede zin is een logisch gevolg van de eerste zin. Maar de eerste zin impliceert dat er een contrast is tussen rijk en saai. Dat is die extra informatie; de implicatuur. Het is geen onderdeel van de waarheidscondities van deze zin. Als de hoorder vindt dat er geen contrast is tussen rijk en saai kan de hoorder nog steeds zeggen dat de zin waar is.
Wat betekent conventioneel?
Conventioneel betekent dat het tot de lexicale inhoud van een woord behoort, maar niet tot de waarheidsconditionele inhoud.
Wat zijn conversationele implicaturen?
A) I am out petrol; ik heb geen benzine meer.
B) There is a garage round the corner.
A mag eruit afleiden dat die garage van B ook daadwerkelijk open is. Die implicaturen zijn gebaseerd op wat B zegt, maar het is niet de informatie die in die zin zit. Het is geen conventionele inhoud, want over het algemeen mag je niet zomaar afleiden dat die garage open is. Maar in deze specifieke context mag je daar wel vanuit gaan. Dus het is een implicatuur die afhankelijk is van de context. Waarom mag A dat afleiden? Dat is gebaseerd op de aanname dat B probeert te helpen, B probeert coöperatief te zijn. Als B zou weten dat de garage gesloten was dan zou hij niet coöperatief zijn of als hij zou weten dat je daar geen benzine zou krijgen. Die conclusies die A kan trekken noemen we conservationele implicaturen. Een kenmerk hiervan is dat het geannuleerd kan worden: There is a garage round the corner, but I’m afraid it is closed.
Welke rol heeft samenwerken bij Grice’s implicaturen?
Het algemene idee dat Grice heeft is dat een talige interactie (gesprek) een vorm van samenwerking. Het is een gemeenschappelijk project waarin de deelnemers gemeenschappelijke doelen proberen te realiseren: het wordt een gemeenschappelijke probleem. Het gesprek leidt tot doelen. Een uiting wordt geïnterpreteerd onder de aanname dat het de bedoeling van de spreker is dat deze doelen dichterbij zal brengen. De sprekers die met elkaar in gesprek gaan, gaan er ook vanuit dat ze met een bepaalde vorm van samenwerken aangaan. Dat komt door de aanname (cruciale premisse) de doelen dichterbij de spreker te brengen.
Wat is Grice’s coöperative principle?
Het is iets dat je moet doen (maxime). Het is gericht tot de spreker. Als je coöperatief wilt zijn dan moet je dat doen: zorg ervoor dat wat je zegt een bijdrage levert aan het realiseren van het doel van het gesprek. Het is een soort conditionele verplichting.
Hoe zit het met de samenwerking in schriftelijk taalgebruik?
Schriftelijke communicatie heeft niet perse dat samenwerkingsverband. Maar dat is ook geen basiscommunicatie. Ze vertalen geen interacties tussen mensen die interacteren met elkaar. Als een persoon het woord neemt en de rest van de gemeenschap luistert dan krijg je een speciale vorm van communicatie die is afgeleid uit die oervorm, maar in bepaalde vormen daarvan afwijkt. Bij schriftelijke communicatie wordt dat verschil nog groter. Dus gesprekken zijn de basis.
Wat doen we als iemand niet coöperatief is?
Dat lijkt in tegenspraak te zijn met Grice. Maar dat is niet zo. Coöperativiteit manifesteert zich op meerdere niveaus. Niet alleen over een of twee dingen. Als ik iets zeg als het regent. Dan gebruik ik woorden die bedoeld zijn om die informatie over te dragen. In die woordkeus kan ik coöperatief zijn of niet coöperatief. Als ik zeg dat het regent, mag iemand ervan uit gaan dat ik niet zeg dat het sneeuwt. Dit is relevant want als je ruzie met elkaar hebt en wellicht dingen zegt die niet coöperatief zijn, dan is het nog steeds zo dat als je met elkaar communiceert moet je wel coöperatief handelen om je informatie over te dragen. Als iemand radicaal niet coöperatief is, kan je er nooit meer vanuit gaan dat die persoon daadwerkelijk zegt wat hij zegt. Als hij bijv. zegt dat het regent, kan hij bedoelen dat het sneeuwt. Die persoon maakt geen gebruik meer van de ware waarden van de woorden.
Wat bedoelt Grice met zijn maximes?
Grice geeft een aantal maximes. Die hebben in principe de status van verdere uitwerkingen van het coöperatieve principe. Dit is een indeling die hij van Immanuel Kant heeft overgenomen. Dit is niet bedoeld als een algemene theorie van coöperativiteit. Als je naar de maximes kijkt, gaat het vooral over het doen van beweringen. Die maximes vormen een illustratie van een soort principes waarvan je kunt bepalen of iemand coöperatief is of niet.
Welke vier maximes heeft de theorie van Grice?
- Quality: Probeer altijd iets te zeggen dat waar is. Als je coöperatief bent, mogen anderen ervan uitgaan dat je de waarheid vertelt. Vertel niets waar je geen evidentie voor hebt en wat je zelf niet als waar acht.
- Quantity: maak je uiting zo informatief als nodig, maar niet meer informatief als nodig. Geef niet te weinig en niet te veel.
- Relation: de informatie moet relevant zijn, voor het realiseren van het coöperatieve doel.
- Manner: wees duidelijk/helder. Geen uitdrukkingen gebruiken die niemand kent, dubbelzinnigheid ontwijken en vertel dingen in de juiste volgorde.
Waarom gaat men ervan uit dat de Griceaanse maximes plausibel en universeel zijn?
Je zou de maximes kunnen beschrijven als tips voor doelmatig taal gebruiken. Maar we nemen deze zaken ook aan; we denken dat mensen dit in principe doen. Als iemand beweert dat het regent, kun je afleiden van de kwaliteit dat de spreker gelooft dat het regent. Als dat niet zo was dan zou die maxime in strijd zijn met die van kwaliteit. Op soortgelijke manier kun je ook de andere maximes gebruiken met datgene wat de spreker zegt. De Griceaanse maximes zien er redelijk triviaal uit. Het idee is dat je een theorie/beschrijving hebt van wat het betekent om op een effectieve manier met elkaar te communiceren. Grice wil dat iedereen dit over het algemeen aanneemt. Daarom ga je ervanuit dat de maximes universeel en plausibel zijn.
