College 4: Taaldaden Flashcards
Wat zijn conventies?
Taal is een conventioneel systeem. Dat houdt in dat we de taal in zekere zin gemaakt hebben. Talen zijn geen natuurproducten, het zijn culturele producten. Het zijn sociale conventies. Mensen komen bijenkaar en interactieren met elkaar, daardoor ontstaan conventies. Sommige conventies worden expliciet geïntroduceerd, bijv. verkeersregels. Maar er zijn ook impliciete introducties van conventies. Het komt ook voor dat sommige (oude) woorden komen te vervallen of dat woorden een andere betekenis krijgen.
Waarom vormen impliciete conventies een grote rol binnen de filosofie?
Hoe kunnen conventies ontstaan zonder dat iemand ze ooit benoemd heeft? Bijv. het woord tafel. Er is nooit iemand geweest die binnenkwam en zie “eey laten we dat een tafel noemen”. Hoe is het dan tot stand gekomen?
Welke algemene beschrijving van conventies geeft Lewis?
- Het is een regelmaat in ons gedrag. Die zijn willekeurig, we hadden het ook anders kunnen doen. Een voorbeeld dat Lewis het meest geeft is aan welke kant van de weg we rijden. Dat is ooit ontstaan en in de wet opgenomen. Het is dus niet iets wat al vooraf in de wet geschreven was. Het is in belang van ons allen dat we aan de dezelfde kant van de weg rijden. Als iedereen zijn eigen keuze zou maken en zich niets aantrekt van anderen dan wordt het chaotisch en gevaarlijk. het is in het algemeen belang dat we ons aan die conventies houden.
- We gaan door met conventies, omdat we dat in het verleden ook gedaan hebben. Conventies functioneren omdat als er precedenten zijn die ons wetten voorschrijven dat er een rede is waarom we ons zo moeten gedragen.
- Dit zegt iets over het argument van willekeur. Er moeten alternatieven zijn, die keuze moet willekeurig zijn. Dus het maakt niet uit aan welke kant van de weg we rijden, zolang we ons maar allemaal aan de conventie houden.
Welk onderscheid tussen conventies kunnen we maken?
Er zijn natuurlijke en sociale conventies. Natuurlijke conventies moeten we ons aan houden, daar kunnen we niet van afwijken. We halen allemaal adem en dat moeten we ook doen. Sociale conventies is berust op willekeurigheid.
Welke vijf voorwaarden zijn er volgens Lewis waaraan een conventie moet voldoen, wil het een conventie zijn?
- Iedereen moet zich aan de regelmaat houden.
- Iedereen moet er vanuit kunnen gaan dat anderen zich er ook aan houden. Dat is cruciaal want we stemmen ons gedrag af op anderen. Die conventie is bedoeld om met anderen te kunnen leven.
- Iedereen heeft ongeveer dezelfde voorkeuren alleen met betrekking over de desbetreffende handeling. Iedereen probeert in het verkeer ongelukken te voorkomen. In dat opzicht zijn onze voorkeuren over het algemeen hetzelfde.
- Iedereen geeft de voorkeur aan de regel hanteren.
- Als er een alternatieve regelmaat zou zijn, bijv links rijden, dan zouden we de voorkeur aan links rijden geven. Hier zit dus die willekeurigheid van conventies in.
Wat kunnen we afleiden uit de vijf voorwaarden van conventies?
Een belangrijk punt is common knowledge: het moet iets zijn waarvan iedereen weet dat het het geval is. Het is een soort gemeenschappelijke kennis die mensen hebben. Conventies hebben een dwingend karakter. Dat blijkt bijv. uit de tweede eis. We gaan ervan uit dat wij dat doen en dat anderen het doen.
Waarom vormt van common knowledge een probleem bij Lewis?
Als je zegt dat er gemeenschappelijke kennis moet zijn, lijkt dat een probleem te vormen als we kijken naar dieren. Dieren lijken conventies te hebben, terwijl die geen gemeenschappelijke kennis hebben. r zijn apen die een systeem hebben om elkaar te waarschuwen als er roofdieren in de buurt zijn. Als er een luipaard aankomt, kunnen ze elkaar waarschuwen om weg te gaan ofzo. Dat systeem lijkt conventioneel te zijn. Maar de vraag is of deze diersoort het cognitieve vermogen heeft om gemeenschappelijke kennis te hebben. Hebben andere diersoorten dan de mens dan ook die common knowledge. Is dat criterium van gemeenschappelijke kennis terecht en zijn andere wezens dan de mens ook in staat om gemeenschappelijke kennis te hebben?
Wat is er problematisch aan het dwingende karakter van sociale interventies dat Lewis introduceert?
Sociale interventies hebben bij Lewis een dwingend karakter, maar dat lijkt voor taal niet op te gaan. Je hoeft niet naar de rector van Radboud te verwijzen met de rector van Radboud, je kunt hem op verschillende manieren aanspreken. De taal schrijft niet voor welke manier wij moeten gebruiken. Talige conventies hebben niet altijd dat dwingende karakter. Sommige talige conventies hebben dat wel. In het Nederlands zijn er heel veel manieren waarop je niet mag spreken. Conventies kunnen dus optioneel zijn. Een voorbeeld: naar een begrafenis wordt verwacht dat je zwart aanhebt. Maar dat hoeft tegenwoordig niet meer. Natuurlijk is het wel nog een conventie dat we ons gepast kleden, dus geen bikini aandoen ofzo. Maar de kleur die we dragen is optioneel geworden. Dus het is geen Lewis conventie meer.
Waardoor wordt de betekenis van een taaldaad mede bepaald?
De betekenis van iets wordt mede bepaald door de context: spreker, hoorder, tijd, gemeenschappelijke kennis, etc. Als dat voor taal geldt, geldt dat automatisch voor taaldaden. Taaldaden maken namelijk gebruik van taal om een handeling te verrichten. Als je zegt “Fred doet de afwas”, dan bepaalt de context welke Fred bedoeld wordt. Die zin kan een bewering, een belofte of een vraag zijn. Dus taaldaden zijn ook afhankelijk van de context.
