College 2: twee visies op sociologie Flashcards
Waar gaan de 2 verschillende visies op sociologie over?
het zijn 2 verschillende visies over hoe je sociologische vraagstukken kunt beantwoorden en verschijnselen kunt verklaren
Wat is de visie van Durkheim?
Het individu is een product van de samenleving. Hoe we met elkaar omgaan wordt gestuurd door normen en waarden van de samenleving. De samenleving wordt dan weer beïnvloedt door hoe we ons gedragen en hoe we met elkaar omgaan (de samenleving en haar structuur beïnvloedt, stuurt en reguleert het gedrag van individuen)
De samenleving is altijd meer dan de som der delen -> sociale verschijnselen zijn niet altijd terug te leiden tot een individu.
Sociale feiten
Je kunt sociale feiten verklaren met andere sociale feiten
Sociale feiten
samenleving kent waarneembare sociale verschijnselen. Een sociaal feit kan je volgens Durkheim alleen verklaren met een ander sociaal feit. (zelfdodingsvraagstuk)
Welke 2 visies zijn er om sociale vraagstukken te verklaren?
- de collectivistische visie
- de individualistische visie
collectivistische visie
- verklaring door sociale feiten
- individu is product van de samenleving -> bedoelingen van het individu zijn sociaal bepaald. Je gedraagt je niet op een bepaalde manier omdat je dit zelf wilt, maar omdat je regels kent of weet wat er van je wordt verwacht
- handelen van individu wordt beschouwd als passief. Daarom moet je beginnen met verwachtingen en normen om individueel handelen en sociale verschijnselen te kunnen begrijpen
- alleen op macroniveau
Individualistische visie
- Het individu, zijn intrinsieke motivaties en natuurlijke neigingen als startpunt
- handelen van individuen wordt als actief gezien
- het sociale is het vaak bedoelde resultaat van individuele handelingen -> wisselwerking individu en samenleving
- onbedoelde/ongewenste gevolgen = iets wat het gevolg is van een individu wat je niet wenste?
- zowel op macro als op micro niveau
Wat zijn de kernpunten van de verlichting?
- 18e eeuw
- individuen zijn hetzelfde
- idee dat mensen in beginsel hetzelfde zijn, als mensen rationeel kunnen handelen, is er sprake van een universele natuur
- menselijk handelen is voorspelbaar
Wat zijn de kernpunten van het utilitarisme?
- 19e eeuw
- Werkt gedachtengoed verlichting verder uit
- mensen hebben allemaal hetzelfde doel: een zo groot mogelijk nut realiseren. Hoe meer plezier en minder pijn, hoe beter. Mensen gebruiken reden om plezier na te streven en pijn te vermijden.
- Mens handelt rationeel om eigen nut na te streven
- nutmaximalisatie
Hoe bepaal je nut?
plezier - pijn
Wat is nutmaximalisatie?
Als iedereen zijn eigen belang nastreeft, krijgt iedereen het beter en hebben we de meest gunstige samenleving
Kritiek op utilitarisme
- voornaamste tegenpunt = we kunnen niet bewijzen wat de menselijke natuur is. Idee berust op aanname. Critici denken dat we beter kunnen observeren en daaruit conclusies trekken
- zijn mensen wel zo rationeel?
- nutmaximalisatie leidt niet altijd tot meer welzijn voor iedereen
- welke invloed hebben sociale en materiële omstandigheden op het individu? - voor dunkheim reden om voor collectivistische benadering te gaan
- het belang van sociale omstandigheden
Rationele keuzetheorie
- theoretische stroming die dicht bij utilitarisme ligt
- individu als startpunt voor verklaren sociale verschijnselen
- streven naar zoveel mogelijk nut
bij beslissingen die mensen nemen over handelen, maken zij een afweging tussen kosten en baten. (zowel materieel als immaterieel) - rationele keuzetheorie gaat ervan uit dat mensen rationeel handelen en dat dit handelen uit eigenbelang plaatsvindt. sociale feiten worden gezien als een optelsom van individuele handelingen van meerdere mensen bij elkaar
- verschil = kosten en baten zijn niet voor iedereen hetzelfde - geen universele menselijke natuur
- nutmaximalisatie leidt niet altijd tot meer welzijn voor iedereen
- invloed sociale omgeving is beperkt. Hoe voorkeuren kunnen ontstaan krijgt geen aandacht. Ook geen aandacht voor veranderingen van individuele handelingen naar sociale gevolgen
Sociale omgeving en rationele keuze
- sociale omgeving kan kosten en baten beïnvloeden: maar invloed blijft beperkt!
- rationeel handelen van individuen leidt tot onbedoelde collectieve gevolgen
- nutmaximalisatie leidt niet altijd tot meer welzijn voor iedereen
perverse effecten
negatieve onbedoelde gevolgen
Wat zijn 3 onbedoelde gevolgen van individueel handelen?
- probleem van de collectieve actie
- het mattheuseffect
- self-fulfilling en self-denying prophecy
Wat is het collectieve actieprobleem?
het is altijd gunstiger voor jou om niks te doen, het is alleen gunstiger als het echt van jou persoonlijk afhangt. Vraag is = waarom zou je meedoen als je ook kan profiteren van actie zonder mee te doen?
individueel belang is niet altijd hetzelfde als het collectief belang. Als iedereen altijd uit gaat van het eigen belang, komen we nooit bij optie 2.
Deze problemen zie je op veel plekken in de samenleving terug, als het gaat over collectieve goederen/middelen
Collectieve goederen
bestemd voor iedereen en onbeperkt beschikbaar
Wat zijn gemeenschappelijke goederen?
bestemd voor iedereen, niet onbeperkt beschikbaar
Hoe verklaren we vanuit de rationele keuzetheorie dat mensen meewerken aan het produceren van collectieve goederen?
- preferenties → mensen krijgen goed gevoel van doneren
- selectieve prikkels → mensen een beloning geven voor bepaalde acties (lunch verzorgen, complimenten geven, etc. geeft je een voldaan gevoel. Op deze manier worden baten hoger dan de kosten.) Ook op kosten kan je inzetten. je moet de kosten van niet meedoen zo hoog mogelijk maken
- dwang → hiermee kan je kosten van een bepaald alternatief zo hoog mogelijk maken. Als je je niet aan bepaalde eisen houdt, betaal je boete. Bijvoorbeeld ook het heffen van belastingen kan je zien als dwang.
→ kosten en baten veranderen hierdoor.
Beperkingen van de rationele keuzetheorie?
- impulsief, routinematig of ondoordacht gedrag past niet in deze theorie. Dit is niet rationeel. Je maakt hier niet steeds een keuze in.
- Element in kosten/baten afweging door voorkeuren (preferentie) kan leiden tot een cirkelredenering. Een verklaring die niet rationeel is verklaar je doordat iemand er een goed gevoel van krijgt, dus niet echt rationeel te verklaren
- rationele keuzetheorie gaat niet in op hoe preferenties ontstaan
rationele keuzetheorie heeft in beperkte mate aandacht voor sociale omgeving, maar weinig aandacht voor sociaal deel, waardoor je een groot deel van de verklaring misloopt.
Wat is de moderne individualistische visie?
Hedendaagse sociologen verklaren niet dingen door alleen de rationele keuzetheorie. In de moderne variant juist veel aandacht voor de omgeving en gedrag van individuen. De moderne individualistische visie ziet sociale feiten als meer dan een simpele optelsom van handelingen van individuen
- sociale feiten zijn meer dan de optelsom van individueel handelen door de wisselwerking tussen individu en sociale omgeving
- met alleen individueel gedrag kan je sociale feiten niet verklaren
- een verklaring is soms ook niet compleet als je alleen uitgaat van andere sociale feiten
sociale feiten zijn gevolg van individueel gedrag. maar sociale feiten zijn meer dan alleen de som van individuele handelingen
micro-macro verklaring
james coleman. Daarom noem je dit ook wel de coleman boot. Model dat vaak gebruikt wordt om via individualistische theorieën sociale verschijnselen te begrijpen. In dit model is altijd sprake van wisselwerking tussen sociale omgeving en individueel gedrag.
segregatie
een onbedoeld gevolg van de neiging van mensen om zich te omgeven met mensen die op hen lijken
Wat is het mattheuseffect?
cumulatief voordeel of nadeel
een opstapelend voordeel of opstapelend nadeel. Mensen die toch al goed hadden/toch al een gunstige positie hebben, krijgen het steeds beter, mensen die het slecht hebben krijgen het steeds slechter.