College 1 - (onderwijs)sociologie: een inleiding Flashcards
nog afmaken met boek
Waarom bespreken we de sociologische theorieën in de hoorcolleges?
dit zijn basistheorieën van de sociologie. Door deze theorieën kan je door een bepaalde bril naar vraagstukken kijken
Wat is een definitie van sociologie?
‘Sociologie is de studie van het menselijke sociale leven, van menselijke groepen en maatschappijen. De sociologie heeft een zeer breed belangstellingsveld, van de analyse van de kortstondige ontmoetingen van mensen op straat tot onderzoek naar globale processen’
of
de sociologie is de studie van het menselijke, sociale leven van menselijke groepen en maatschappijen
Hoe zie je menselijke afhankelijkheid overal terug?
zowel interpersoonlijk als globaal. Er is een afhankelijkheid van meerdere systemen in onze maatschappij. Gezinnen verantwoordelijk voor nieuwe kinderen, scholen verantwoordelijk voor toekomstige arbeiders. Sociologie bestudeerd deze processen. Hoe zijn mensen met elkaar verbonden? Hoe zijn mensen afhankelijk van elkaar? Hoe beïnvloedt dit je keuzes en belangstellingen?
menselijke groepen en maatschappijen
het gaat bij sociologie vaak over de positie die iemand heeft in een samenleving. Dit kan bepaald worden door inkomen, opleidingsniveau, geslachts, etniciteit, politieke achtergrond, etc. Het gaat bij sociologie veel over uitsluiting, dus bijvoorbeeld alleen kijken naar woonplaats. Alle groepen waartoe je behoord zeggen iets over wat er van je verwacht wordt, maar ook over de kansen die je in de samenleving krijgt
breed belangstellingsveld
het is erg moeilijk om aan te geven wat een socioloog precies doet. sociologen komen op veel verschillende plekken terecht. Sociale processen zijn heel breed. Bijvoorbeeld interacties in de klas, maar ook groter binnen de NL samenleving. En landen onderling. Iedereen heeft connecties. Sociologie is breed. onderzoek van de sociologie is altijd in of tussen groepen. Sociologie houdt zich veel bezig met het macroniveau
micro processen
gedrag van individuen (psycholoog)
macro processen
sociale processen in (grote) groepen, instituties en systemen (socioloog)
Wanneer is de sociologie ontstaan?
in de 19e eeuw, dus nieuwe wetenschap
Weinig consensus over wat sociologie is:
- jonge wetenschap
- breed vakgebied
- uiteenlopende aanpak
- niet onderscheidend genoeg
Waarop ligt de focus, als er geen definitie is?
- een werkdefinitie
- een centraal uitgangspunt = alles is contingent, maar daarmee niet arbitrair
- het vraagstuk van sociale orde
- de taken en houding van een socioloog
Waarom is het voor ons nuttig om sociologie te kennen?
Sociologie zie je ook terug bij leerkrachten, pedagogen en onderwijskundigen. De vraagstukken waarmee je te maken krijgt hangen vaak samen met de context waarin iemand zich bevindt. Is er sprake van armoede? Waar woon je? Waar loop je tegen aan? Deze complexiteit moet je kunnen doorgronden als leerkracht/pedagoog.
Kansenongelijkheid groot onderwerp. Dit staat veel in de belangstelling. In deze cursus leer je hoe die kansenongelijkheid eruit ziet, hoe dit kan ontstaan, en ook al weten we dat het niet goed is, we het nog wel in stand houden.
onderwijssociologie
alles waarbij het gaat over de relatie tussen samenleving en onderwijs
Hoe ontstond de sociologie?
tijdens industriële revolutie overgang van argrarische samenleving naar industriële samenleving. Hierdoor grote sociale veranderingen. De welvaart en ongelijkheid namen toe. mensen gingen vragen stellen over het functioneren van de samenleving
verandering van standenmaatschappij naar klassenmaatschappij. Je kon zelf nu op de maatschappelijke ladder klimmen, afkomst was niet meer alles bepalend. men ging zelf denken
deze 2 veranderingen noem je ook wel de modernisering van de samenleving. met deze ontwikkelingen ontstonden nieuwe problemen. Zoals armoede en kinderarbeid. Het geld dat werd verdiend werd niet eerlijk verdeeld
contingent
er zijn denkbare alternatieven. Het had anders kunnen zijn dan dat het nu is. Bepaalde dingen lijken vazelfsprekend, maar ze hadden ook op een andere manier vorm kunnen krijgen. Dit zien we terug als we samenlevingen gaan vergelijken. Dingen zijn in NL en VS heel anders geregeld. Bijvoorbeeld de manier van organiseren van het hogere onderwijs. Beide landen hebben een hoger onderwijssysteem, maar wel anders.
maar daarmee niet arbitrair
Hoe onze samenleving er uitziet, is niet toevallig. Er zijn goede redenen om in NL het onderwijs te reguleren en in de VS niet. Dit heeft te maken met maatschappij visies en onderlinge beelden. In NL is gelijkheid belangrijk. In NL verzorgingsstaat, in Amerika heerst het idee dat gelijke startkansen genoeg zijn. Als je maar hard genoeg werkt en je best doet, kan je alles bereiken wat je wil. Geen verzorgingsstaat. Gaat om het slagen van het individu. De mensen die goed kunnen leren maar geen geld hebben kunnen een beurs krijgen.
Wat is het doel van de sociologie?
onderzoeken hoe mensen samenleven en hoe het komt dat ze juist zo samenleven
het vraagstuk van niet-arbitraire contingentie
welke eigenschappen van een samenleving zijn niet willekeurig? En wat ligt daaran ten grondslag?
Wat zijn de legitimerende derden/bronnen van con-contingentie?
dingen die je niet kan veranderen,
- de natuur
(we kunnen mensen niet zo maken dat ze niet meer hoeven te eten, dus moeten mensen toegang hebben tot voedsel)
de geschiedenis
een samenleving leeft met haar verleden. Eerder gemaakte keuzes bepalen keuzes die wij nu kunnen maken. Door keuze van vroeger om technologie te gebruiken kunnen we nu niet meer zonder. Indeling in niveaus van middelbare school is hiervan ook een voorbeeld. Middelbare school niveau bepaald toegang tot hoger onderwijs
- de samenhang
bepaalde dingen hangen met elkaar samen
Het vraagstuk van de sociale orde
hoe kan het dat men de sociale orde accepteert?
sociale orde
geheel van machtsverhoudingen, wetten, regels, gewoonten en instituties. Dit zorgt voor voorspelbaarheid en leefbaarheid. Links of rechts rijden heeft niet heel veel verschillen, zo lang iedereen maar aan de zelfde kant rijd. DE samenleving veranderd niet zomaar. Als je er vanuit gaat dat de sociale wereld niet zomaar kan veranderen, ga je er vanuit dat iedereen altijd dezelfde regels volgt. maar kan je hier wel op vertrouwen. Als iedereen ziet dat het anders kan, waarom gaan mensen hier dan niet tegenin? (rousseau, dcht ook dat mensen alleen regels volgen als het door een oppermacht als een god wordt opgelegd)
Comte
naamgever sociologie
waarneembare feiten als kennisbasis (empire)
aanhanger positivisme = sociale wetenschappen op dezelfde manieren onderzoeken als natuurwetten. Kennis bestaat alleen als het waarneembaar is. Er zijn wetten van het sociale leven. Door te kijken naar mensen die samen zijn kan je sociale wetmatigheden afleiden. Deze wetten bepalen de sociale orde
theorieën toetsen aan de werkelijkheid
drie stadia in de menselijke ontwikkeling: religieus- metafysisch- en wetenschappelijk denken.
Kennis moet leiden tot actie
beetje tegenverlichting
Jürgen Habermas
Sociale orde door rede
aanhanger verlichting
wetenschap verrijkt kennis, geeft geen richting
door communicatie kan sociale orde ontstaan. Wij bepalen samen hoe de sociale orde eruit ziet. niet iedereen zal hier hetzelfde over denken. Door met elkaar te praten kan je tot een conclusie komen over hoe mensen zouden moeten samenleven, en ontstaat er sociale orde.
Niklas Luhmann
sociale orde door het arbitraire te aanvaarden.
aanhanger tegen-verlichting
- ook na communicatie kunnen mensen het nog oneens zijn. We kunnen geen samenleving creeëren waarin iedereen het eens is met de regels en wetten. Toch moeten we mensen voor deze regels kunnen interesseren.
meerderheidsregels en wetten zijn noodzakelijk
door geloof in bepaalde orde (godsdienst bijv.) kan sociale orde ontstaan. Niet alleen vertrouwen in besluitvormingsproces, ook in …
religie kan heel bepalend zijn, maar kan ook in andere normen en waarden die bij opvoeding worden meegeven waaraan een mens zich altijd blijft vasthouden
Taken van een socioloog
het begrijpen van de samenleving en deze eventueel veranderen
- kennis verzamelen (empirisch-analytische taak) = sociale processen meten en hierdoor kennis opdoen. Is iets echt zo? Is het nieuw? Is het in elke context zo? veel kennis die je opdoet is anders dan dat de maatschappij denkt
- bestaande visies in twijfel trekken (kritische taak) = niet alleen de visie van een ander in twijfel trekken, en je visie niet te laten kleuren door je eigen mening
- de belevingswereld van mensen begrijpen (praktische taak) = we kunnen kritisch zijn op visies die niet kloppen, maar die visies zijn nog belangrijk, want mensen geloven dit en dit beïnvloedt het handelen van deze personen. Je moet je dus leren inleven in visies van anderen en deze leren doorgronden
