Cefndir Ystafell Cynddylan

Question 0

Beth yw enw y math yma o gerdd?

Answer 0

Canu cyfarwyddydd yw enw’r math yma o gerdd

Question 1

O ba gyfnod y mae’r gerdd yn perthyn?

Answer 1

Mae’r gerdd yn perthyn i’r nawfed ganrif (tua 850h - tri chan mlynedd ar ôl cerddi Aneirin a Theliesin

Question 2

Beth sydd wedi digwydd ers y chweched ganrif?

Answer 2

Mae datblygiad syniadaeth a datblygiad crefft wedi digwydd ers y chweched ganrif, dim canu arwrol yw hwn ond canu gyda teimladau.

Question 3

Canu beth yw’r gerdd?

Answer 3

Mae hi’n canu dramatig lle mae’r bardd yn creu cymeriad, Heledd, ac yn canu trwy ei geiriau hi.

Question 4

Mewn geiriau eraill, beth yw’r gerdd?

Answer 4

Mewn geiriau eraill, ymson Heledd yw’r gerdd

Question 5

Pwy oedd Heledd?

Answer 5

Roedd Heledd yn chwaer i Cynddylan ap Cyndrwyn, brenin Powys yn y seithfed ganrif.

Question 6

Lle oedd lleoliad llyn Cynddylan?

Answer 6

Roedd lleoliad ei lys, sef Pengwern, yn Amwythig.

Question 7

Lle mae’r Athro Melville Richards yn dweud fod ei llys?

Answer 7

Mae’r Athro Melville Richards yn dweud mai Din Gwrygon, y gaer ar y bryn a elwir yn Wrekin oedd ei lys.

Question 8

Beth yw cefndir y canu?

Answer 8

Cwymp teyrnas Powys a marwolaeth ei harglwydd a’i brawd, Cynddylan, yw cefndir y canu.

Question 9

Gan bwy gafodd y llyd ei ddifetha?

Answer 9

Cafodd y llys ei ddifetha a’i ddiffeithio gan wŷr Lloegr

Question 10

O ba safbwynt mae’r gerdd yn cael ei ganu?

Answer 10

Mae’r cerdd yn cael ei chanu o safbwynt y ferch, a’r chwaer i’r dywysog sydd yn cael ei adael yn unig wedi iddi gweld ei byd yn chwalu o’i chwmpas. Mae’n galaru ac anobeithio, ac yn dyheu am farw ei hun.

Question 11

Trasiedi o beth yw’r canu?

Answer 11

Trasiedi o golli popeth yw’r gerdd, sef ei theulu, ei chartref, ac mae hyn yn cael ei ddangos yn llawer gwell yn y person cyntaf.

Question 12

Sefyllfa beth o ferch sydd yma?

Answer 12

Sefyllfa merch yn cael ei ddangos yma, merch sy’n colli’r cyfan ar ôl marw Cynddylan. Heb ei harglwydd, roedd Heledd yn neb.

Question 13

Pa ddarlun cawn ohoni?

Answer 13

Ceir darlun ohoni yn crwydro’n orffwyll drwy adfeilion oer llys Pengwern, ei meddyliau yn camu’n wyllt o un atgof i’r llall, ond yn dychwelyd i’r un lle, sef ei gofid a’i sefyllfa drychinebus.

Question 14

Beth yw’r tair elfen amlwg yn Ystafell Cynddylan?

Answer 14

1. Galaru am y marw
2. Cwynfan am ei chyflwr ei hun - nid oes pwrpas i’w bywyd hen ei brawd
3. Defnhddio natur fel cefndir yn wrthgyferbyniad i’w chyflwr truenus hi

Question 15

Beth yw’r enw ar y math yma o ganu?

Answer 15

Gelwir y math yma o ganu yn ganu elegeiog. Mae’r math yma o ganu i’w gael mewn hen Wyddeleg a hen Saesneg.

Question 16

Beth mae rhai yn credu am y cerddi Cymraeg hyn?

Answer 16

Credai rhai bod y cerddi Cymraeg hyn yn perthyn i gorff ehangach o farddoniaeth elegeiog e.e bod Llywarch Hen yn deip o hen ŵr oedd yn cwyno ar ei fyd a bod heledd yn cynrychioli’r dywysoges a’r ferch, sydd, heb ei brawd a’i noddwr, wedi ei thynghedu i fywyd o drueni ac anobaith

Question 17

Pa syniad sydd yn gryf iawn yn y gerdd?

Answer 17

Mae’r syniad o ddiriaid yn gryf iawn yma, sef y syniad ei bod wedi ei geni i fod yn anffodus.

Question 18

Beth mae’n debyg oedd prif fwriad yr awdur?

Answer 18

Mae’n debyg mai prif fwriad yr awdur oedd defnyddio hanes Cynddylan yn y 7fed ganrif yn ddrych i sefyllfa Powys yn y 9fed ganrif.

Question 19

Beth dangosodd Syr Ifor Williams?

Answer 19

Dangosodd Syr Ifor Williams fod canol y 9fed ganrif yn gyfnod digalon yn hanes Powys wedi blynyddoedd maith o ryfela yn erbyn y Saeson.