Cefndir Dafydd ap Gwilym

Question 0

Pryd oedd DAG yn byw?

Answer 0

Roed Dafydd ap Gwilym yn byw tua 1320-1380

Question 1

Yn ei gifnod, beth oedd DAG yn caeil ei gydnabod fel?

Answer 1

Roedd yn cael ei adnabod fel un o feirdd pwysicaf Ewrop yn ei gyfnod.

Question 2

Lle mae dafydd ap gwilym wedi cael ei gladdu?

Answer 2

Mae Dafydd ap Gwilym wedi cael ei gladdu yn Abaty Ystrad Fflur sydd ddim yn bell o Aberystwyth.

Question 3

Ym mha haen o gymdeithas iedd DAG?

Answer 3

Roedd dafydd ap gwilym yn uchelwr yn ol traddodiad

Question 4

Lle cafodd dafydd ap gwilym ei fagu?

Answer 4

Cafodd Dafydd ap Gwilym ei fagu ym Mro Gynin, ger Llanbadarn Fawr, Aberystwyth. Roedd yn mab i Gwilym Gam ap Gwilym ab Einion a’r wraig Ardudfyl.

Question 5

Beth oedd enw dad DAG?!?!

Answer 5

Enw tad DAG oedd Gwilym Gam ap Gwilym ab Einion!!!

Question 6

Pwy oedd ei ewythr?

Answer 6

Roedd ei ewythr, Llywelyn ap agwilym ab Einion yn gwnstabl yng Naghastell Newydd Emlyn ac yn ddyn dylanwadol iawn. Mae’n bosib fod Dafydd wedi treulio llawer o amser neu hyd yn oed wedi byw gyda’i ewythr, sy’n cael ei alw’n ‘Eos Dyfed’ a ‘bardd glan Teifi’.

Question 7

Tua faint o gerddi DAG sydd wedi goroesi?

Answer 7

Mae tua 170 o’i gerddi wedi goroesi

Question 8

Pryd oedd D ap g yn barddoni?

Answer 8

Roedd yn barddoni rhwng 1340 a 1370 sef cyfnod pan oedd dull y Gogynfeirdd o ganu’n dod i ben, a chyfnod Beirdd yr Uchelwyr, sef cyfnod mawr y cywydd yn cychwyn.

Question 9

Pa system newidiodd ar ol marwolaeth Llywelyn ym 1282?

Answer 9

Newidiodd y system nawdd ar ol marwolaeth Llywelyn yn 1282. Golygai hyn nad oedd tywysogion i noddi beirdd, ac Uchelwyr bellach oedd y noddwyr ac roedd yn rhaid i feirdd deithio a chystadlu i chwilio am nawdd gan Uchelwyr. Dyma ddechrau cyfnod Beirdd yr Uchelwyr a’i brif seren, D ap G.

Question 10

Beth credir fod D ap G wedi ei wneud?

Answer 10

Credid i D ap G deithio yn helaeth o gwmpas Cymru yn barddoni ac ymweld â’i ffrindiau, a gwelwn hyn yn ei gerddi. Er enghraifft, mae’n canu i Rosyr (Niwbwrch), Ynys Môn a dywed iddo fod yn Eglwys Gadeiriol Bangor. Roedd o hefyd yn cani i wŷr a gwragedd bonheddig Ceredigion a credir iddo ganu llawer i Ifor Hael o Faesaleg ym Morgannwg.

Question 11

Lle mae yna lle pwysig iawn i D ap G?

Answer 11

Mae yna lle pwysig iawn i D ap G yn natblygiad y cywydd.

Question 12

Beth sy’n anodd i’w deall?

Answer 12

Mae cerddi Beirdd y Tywysogion, sef y Gogynfeirdd, yn anodd i’w deall, oherwydd eu bod nhw’n llawn cystrawennau cymhleth a geiriau cyfansawdd dieithr. Canodd D ap G rai cerddi cynnar yn y dull yma.

Question 13

Pa mesur oedd yn bod cyn cyfnod D ap G?

Answer 13

Roedd mesur o’r enw Traethodl yn bod gan feirdd isel radd cyn cyfnod D ap G.

Question 14

Beth wnaeth D ap G cywreinio?

Answer 14

Cywreiniodd D ap G y mesur o’r enw Traethodl trwy ei gynganeddu a gorffen y llinellau’n acennog a diacen bob yn ail. O ganlyniad, datblygodd y cywydd yn fesur oedd digon urddasol i ganu mawl a marwnad arno,

Question 15

Beth o bosib oedd cyfraniad mwyaf D ap G?

Answer 15

O bosib, cyfraniad mwyaf D ap G oedd gwneud ei hun yn brif ffocws ei gerddi. Cyn hyn, nid oedd personoliaeth beirdd ddim i’w weld yn eu cerddi. Cerddi mawl a marwnadau a geir. Roedd teimladau a phrofiadau D ap G yn llenwi ei gerddi er enghraifft Trafferth Mewn Tafarn a Mis Mai a Mis Tachwedd.

Question 16

Pa themau newydd daeth D ap G i farddoniaeth Gymraeg?

Answer 16

Daeth D ap G â themâu newydd i farddoniaeth Gymraeg, sef natur a serch a gwneud hwyl ar ben ei gampau serch ei hun. Mae dylanwad beirdd crwydrol o Ffrainc, sef y Trwbadwriaid, i’w weld yn ei gerddi. Fel Dafydd, canent am serch, merched ac yfed.

Question 17

Yn y cyfnod, pa fath o chwedlau oedd yn ddylanwad fawr ar D ap G?

Answer 17

Yn y cyfnod, roedd y fabliaux sef chwedlau o wahanol fathau, yn enwedig yn ymwneud â throeon trwstan yn amlwg yn ffrainc yn dylanwadu’n fawr ar D ap G er enghraifft yn Trafferth Mewn Tafarn.

Question 18

Yn ei gerddi serch, pwy mae D ap G yn canu i?

Answer 18

Mae ganddo nifer o gerddi serch lle mae’n canu i ferched arbennig am fod yn glaf o serch ac am droeon trwstan a ddeuai i’w ran pan yn mercheta.

Question 19

Pwy yw’r dwy brif gariad ganddo yn ei gerddi serch?

Answer 19

Mae dwy brif gariad ganddo sef Morfudd a Dyddgu - er ei bod yn barod i garu gyda merched eraill os y cai y cyfle fel y gwelwn yn Trafferth Mewn Tafarn.

Question 20

Beth mae Syr Ifor Williams yn credu am dwy brif gariad D ap G?

Answer 20

Credai Syr Ifor Williams mai teip o ferched oedd Morfudd a Dyddgu

Question 21

Ond sut mae Dr Thomas Parry yn anghytuno â Syr Ifor Williams?

Answer 21

Anghytuna Dr Thomas Parry, sydd yn credu mai merched go iawn oedd Morfudd a Dyddgu. Credai bod Dyddgu efo gwallt du, ac yn rhywun bonheddig ac urddasol a credai bod Morfudd efo gwallt melyn, a oedd yn wraig briod llac ei moesau.

Question 22

Sut gellir ddisgrifio bywyd carwriaethol D ap G?

Answer 22

Gellir ddisgrifio bywyd carwriaethol D ap G fel un cymhleth ac yn aml yn llawn rhwystrau e.e Trafferth Mewn Tafarn.

Question 23

Beth oedd D ap G yn aml yn cyfuno?

Answer 23

Yn aml iawn, cyfunai D ap G y ddwy thema o serch a natur, ac mae llawer o’i gerddi yn sôn am garu yn yr awyr agored.

Question 24

Beth oedd prif thema’r canu natur?

Answer 24

Prif thema’r canu natur yw’r gwahaniaeth rhwng haf a gaeaf ac effaith hynny ar garu a serch.

Question 25

Beth oedd D ap G yn credu am gaeaf yn ei gerddi serch?

Answer 25

Credai fod gaeaf yn rhwystro dyn rhag caru - daear wlyb yn lladd angerdd serch a fod angen amynedd i garu mewn glaw ac oerfel.

Question 26

Beth oedd mwyafrif o gerddi natur Dafydd yn sôn am?

Answer 26

Mae mwyafrif o gerddi D ap G yn sôn am yr haf yn hytrach na’r gaeaef ac yn dathlu dyfodiad yr haf.

Question 27

Beth mae ei gerddi i’r haf llawn?

Answer 27

Mae ei gerddi i’r haf llawn tynerwch, llawenydd a’r teimlad fod y byd yn llawn o ryfeddodau.