Cefndir Lewis Glyn Cothi

Question 1

Bardd o bryd oedd Lewis Glyn Cothi?

Answer 1

Bardd o’r bymthegfed ganrif oedd Lewis Glyn Cothi.

Question 2

Pa fath o fardd ydoedd?

Answer 2

Un o feirdd yr uchelwyr.

Question 3

Beth mae ei enw yn ei awgrymu?

Answer 3

Mae ei enw yn arymu mai gwr o Lyn Cothi yng Ngogledd Sir Gaerfyrddin ydoedd.

Question 4

Er fod ei enw yn awgrymu mai o Lyn Cothi ydoedd, beth yr ydym ni’n gwybod erbyn heddiw?

Answer 4

Gwyddom erbyn heddiw ei fod yn hanu o ardal Llanybydder ac yn cymryd ei enw o fforest Glyn Cothi yn yr ardal.

Question 5

Pryd gafodd Lewis Glyn Cothi ei eni?

Answer 5

Cafodd ei eni yn y 1420au a bu farw yn y 1490au.

Question 6

Pryd mae ei gerdd olaf yn dyddio?

Answer 6

Mae ei gerdd olaf yn dyddio yn 1489.

Question 7

Lle mae traddodiad yn honni y cafodd ei gladdu?

Answer 7

Mae traddodiad yn honni y cafodd ei gladdu yn Abergwili.

Question 8

Beth does dim llawer ohono?

Answer 8

Does dim llawer o fanylion am Lewis Glyn Cothi.

Question 9

Beth oedd ei enw bedydd?

Answer 9

Llywelyn oedd ei enw bedydd ond galwodd ei hun yn Lewys neu Lewis.

Question 10

O bosib, lle dderbyniodd ei addysg?

Answer 10

O bosib, derbyniodd ei addysg ym Mhriordy Caerfyrddin a gallai ysgrifennu’n dda., ac mae rhai o’i lawysgrifau wedi goroesi.

Question 11

Beth cyfrannodd iddo?

Answer 11

Cyfrannodd i Lyfr Coch Hergest a Llyfr Gwyn Hergest, lle cedwir ei lawysgrif.

Question 12

Beth credir iddo efallai dreulio?

Answer 12

Credir iddo efallai dreulio cyfnod fel sywddog yn Rhyfeloedd y Rhosynnau.

Question 13

Beth gwyddom iddo dreulio cyfnod yn byw arni?

Answer 13

Gwyddom iddo dreulio cyfnod yn byw ar herw oddi wrth y gyfraith yn Eryri, ond ni wyddom pam.

Question 14

Beth sydd yn fwy arwyddocaol am waith Lewis nag unrhyw fardd Cymraeg arall o’r oesoedd canol?

Answer 14

Mae mwy o waith Lewis Glyn Cothi wedi ei gadw nag unrhyw fardd Cymraed arall o’r oesoedd canol.

Question 15

Yn ei gerddi, lle yr oedd yn canu iddynt yn bennaf?

Answer 15

Yn ei gerddi, cana i noddwyr dros Gymru, ond yn bennaf yn ei ardal ei hun ac ar hyd y gororau yn Sir Frycheiniog a Maesyfed. Er hyn, mae ei gerddi yn dangos ei fod yn gyfarwydd dros Gymru.

Question 16

Beth sy’n wahanol am ei gywydd ef? (Marwnad Siôn y Glyn)

Answer 16

Mae’r cywydd hwn yn wahanol i farwnadau eraill , gan fod yna teimladau o golled a galar personol ynddo. Roedd marwnadau arferol yn ganu ystrydebol ac yn dweud pethau tebyg am bawb.

Question 17

Beth yw’r marwnad yma sy’n ei neud yn wahanol i’r rhai eraill?

Answer 17

Mae’r marwnad yma yn bersonol iawn. Marwnad i’w fab, Siôn (ei unig fab) ydyw a fu farw un bump oed.

Question 18

Beth oedd ddim yn cyffredin yn y cyfnod?

Answer 18

Nid oedd marwnadau i blant yn cyffredin, er fod llawer o blant yn marw yn y cyfnod. Dim ond 9 marwnad sydd wedi eu cadw gan feirdd i’w plant eu hunain.

Question 19

Beth yw’r ddau beth sydd yn gwneud y gerdd hon yn dda?

Answer 19

1. Ei feistroliaeth ar ei grefft - Mae’n cynganeddu’n rhwydd a naturiol, a does dim syndod ei fod yn cael ei ystyried yn un o feirdd gorau’r bymthegfed ganrif.
2. Ei deimlad personol o golli ei fab. Ystyrir y cywydd hwn yn un o brif farwnadau’r Gymraeg mewn unrhyw gyfnod.

Question 20

Beth oedd yna cynydd gyda yn y bymthegfed ganrif?

Answer 20

Roedd yna cynydd yn y bymthegfed ganrif yn y sylw a roddid i deimladau dynol, ac mae’n cywydd oesol.