Blóð Flashcards
1
Q
einkenni anemiu? (10)
A
1) fölvi
2) áreynslumæði
3) hypetension
4) tachycardia
5) höfuðverkur
6) þreyta
7) einbeitingarleysi
8) niðurgangur
9) ógleði
10) vægir kviðverkir
2
Q
hvað er pseudoanemia?
A
lækkun í hgb og hct út af vökvagjöf
3
Q
hækkaðir reticulocytar þýðir?
A
hemolysa eða blæðing (og mergurinn er að svara)
4
Q
hvað er sideroblastic anemia? (2)
A
1) galli í járnmetabólísma í rbk.
2) arfengt eða lyf eða alkóhól eða eytranir eða krabbamein
3) sideroblastar í beinmerg
5
Q
hvernig lítur anemia of chronic disease út? (3)
A
1) lágt járn
2) hátt ferritín
3) oftast normocyt en líka microcyt
6
Q
hvað er aplastic anemia? (3)
A
1) pancytopenia vegna beinmergsbilunar
2) oftast idiopathis, eða geislun, lyf, veirur, efnamengun
3) normocyt og hypocellular mergur
7
Q
hvar er b12 geymt og hve lengi
A
í lifur
3 ár
8
Q
hvað heitir anemia vegna intrinsic factor autoimmune?
A
pernicious anemia
9
Q
orsakir b12 skorts? (4)
A
1) pernicious anemia
2) grænmfæði
3) alkóhólismi
4) crohns
10
Q
einkenni b12 skorts anemiu? (7)
A
1) almenn anemiu einkenni
2) sár á tungu
3) stomatitis
4) glossitis
5) neuropathia (vantar stöðu og titringsskyn, ataxia, upper motor neuron signs)
6) incontinence
7) dementia
11
Q
hvað eru upper motor neuron signs? (3)
A
1) hyperreflexia
2) máttleysi
3) babinski
12
Q
fólatbirgðir klárast á.?
A
3 mánuðum
13
Q
fólat kemur úr?
A
grænu grænmeti
14
Q
orsakir fólatsskorts? (5)
A
1) tea and toast diet
2) alkóhólismi
3) sýklalyf
4) methotrexate
5) flogalyf
15
Q
einkenni fólatsskorts? (3)
A
1) anemíu einkenni
2) tungusár
3) glossitis og stomatitis
16
Q
hver er munurinn á einkennum b12 skorts og fólatsskorts?
A
Það er neuropathia í b12 en EKKI í fólatskorti
minnirs: það eru 12 heilataugar
17
Q
orsakir hemolytiskrar anemiu? (4+3)
A
utan rbk
1) gervilokur í hjarta
2) bruni
3) eitur
4) sýkingar
innan rbk:
5) sickle cell anemia
6) hereditary spherocytosis
7) G6PD skortur
18
Q
sickle cell anemia á ísl?
A
sigðkornablóðleysi
19
Q
lífslíkur með sickle cell anemiu?
A
skerðast um 25-30 ár nema arfblendnir afríkubúar fá normal lífslengd vegna vernd gegn malaríu.
20
Q
einkenni og fylgikvillar sickle cell anemiu? (13)
A
1) gula
2) fölvi
3) gallsteinar
4) hjartabilun
5) krísur við veirusýkingar (parvo b19 sérstakl)
6) miklir beinverkir vegna beininfarkta
7) necrosa í rist og handarbaki
8) infarctar í lungum
9) priapism
10) stroke
11) papillary necrosa í nýrum
12) akút abdomen
13) seinþroski
21
Q
meðferð við sickle cell anemiu? (3)
A
(1) forðast þunnt loft
2) sýkingavarnir
3) fólat og hydroxyurea (eykur hb)
22
Q
afh veldur hereditary spherocytosis hemolysu?
A
því miltað hreinsar upp spherical rbk
23
Q
hvað veldur köstum í g6pd skorti? (3)
A
oxunarálag:
1) fava baunir (enda kallað favismi)
2) sýking
3) súlfalyf
24
Q
getur autoimmun hemolýtíska anemia verið sekúndert?
A
Já getur verið sekúndert við krabbamein, lyf, sýkingar
25
í hvað skiptist autoimmun hemolýtisk anemía? (2)
1) Heit - binst við 37°
| 2) Köld - binst við 0-5°
26
meðferð við autoimmun hemolýtísk anemiu? (2)
Heit - sterar, militsnám, ónæmisbæling
| Köld - forðast kulda
27
hvað er paroxysmal nocturnal hemoglobulinuria?
skortur á próteinum sem tengja komplement og rbk -> aukið niðurbrot rbk af komplement kerfinu
28
Orsakir thrombocytopeniu? (2)
1) Minnkuð framleiðsla
- Tumarar, hvítblæði, lyf, sýking
2) Aukin eyðilegging
- Lyf, SLE, HIV, DIC
29
nefna 5 thrombocytopeniur
1) immune (idiopathic) thrombocytopenic purpura
2) thrombotic thrombocytopenic purpura (TTP
3) heparin-induced thrombocytopenia
4) Bernard-Soulier syndrome
5) Glanzmann thrombasthenia
30
munurinn á akút og krónískum immune (idiopathic) thrombocytopenic purpura?
1) akút kemur í börnum eftir veirusýkingu, hverfur
| 2) krónískt kemur í fullorðnum (konum) og hverfur sjaldan
31
lýsa TTP
skortur á ADAMTS13 sem klýfur von Willebrands factor -> microthrombar loka smáum æðum.
32
lýsa heparin-induced thrombocytopenia
Mótefni myndast gegn heparin-blóðflögucomplex þegar heparin er gefið (nema ekki low molecular)
33
hvað er Bernard-Soulier syndrome?
autosomal víkjandi galli í viðloðun blóðflagna við endothel (GPIb-IX skortur)-> klumpun blóðflagna og DVT
34
hvað er Glanzmann thrombasthenia? (2)
1) autosomal víkjandi galli í samklumpun blóðflagna (skortur á GPIIb-IIIa) -> storkutími er lengdur
2) fjöldi blóðflagna er eðlilegur
35
hvernig blæðingar koma af galla í storkukerfinu?
Alvarlegar blæðingar, oft innvortis. Því storkutappinn myndast í fyrstu en fíbríntappinn kemur ekki til að loka sárinu
36
Hvað er Von Willebrands sjúkdómur?
skortur á von Willebrand faktor
37
Algengasti arfgengi storkugallinn?
Von willebrands sjúkdómur
38
hvað gerir von willebrands faktor?
tekur þátt í storku, blóðflögur bindast við hann í byrjun storkuferilsins
39
3 týpur af vW sjúkdómi?
eftir því hve mikið er af vWF
40
hvað er hemarthrosis?
blæðing inn í lið
41
munur á vW sjúkdóm og hemophilum í einkennum?
vægari blæðingar í VW
42
einkenni vW sjúkdóms?
1) blæðignar frá húð og slímhúðum
| 2) óeðlilega miklar tíðablæðingar
43
týpur af hemophilium?
A og B
44
Hvað er dreyrasýki?
Hemophilia A. Skortur á faktor VIII
45
einkenni á hemophiliu?
alvarlegar blæðingar, hemarthrosur, innankúpublæðingar, blóðmiga
46
hvað er desmopressin?
antidiuretic lyf sem eykur líka vW framleiðslu
47
munurinn á hemophiliu A og B?
A er algengari. Desmopressin hjálpar ekki í B
48
algengasta orsök DIC?
gram neg sepsis
49
orsakir K vítamíns skorts? (4)
1) breiðspektra sýklalyf
2) næring í æð
3) malabsorption
4) warfarin
50
hvaða storkuprótein eru framleidd í lifur?
öll nema vWF
51
hvaða gallar valda aukinni blóðstorku? (7)
1) antithrombin III skortur
2) antiphospholipid antibody syndrome
3-4) protein C eða S skortur
5) Factor V Leiden
6) stökkbreyting í prothrombin geni
7) hyeprhomocysteinemia
52
algengasta arfgenga hypercoagulopathian meðal hvítra?
Factor V Leiden stökkbreying
53
hvenær gruna hypercoagulopathiu?
ef fjölsksaga um DVT/PE og rekurrens og fyrir fertugt og thrombosa á óvenjulegum stöðum
54
hvað blokkar heparin?
faktora II og X
55
áhrif heparins?
lengir PTT
56
hvað blokkar LMWHeparin?
faktora II og X, (sömu og heparin)
57
hvað heitir LMWHeparin?
klexan
58
áhrif klexans?
ekki áhrif á PT eða PTT
59
hvað blokkar Warfarin?
2,7,9,10
60
áhrif warfarins?
Lengir PT (og hækkar INR)
61
hvað gerir clopidogrel?
blokkar ADP bindingu við P2Y viðtaka -> blokkar virkjun og samloðun blóðflagna.
62
áhrif clopidogrels?
eykur blæðingartíma
63
hvað blokkar dabigatran?
factor II
64
hvað er faktor II?
thrombin
65
hvað er monoclonal gammpatphy of undetermined significance?
einkennalaus monoclonal fjölgun plasmafruma (cancer áhætta)
66
hvaða cancer er með monoclonal immunoglobulin?
multiple myeloma
67
minnisregla f. einkenni multiple myeloma?
```
CRAB
hyperCalcemia
Renal failure
Anemia
Bone lesionir
(líka tíðar sýkingar)
```
68
afh veldur MM nýrnabilun?
því léttar IgG keðjur falla út í nýrum, og líka út af hypercalcemiunni
69
hvað eru bence jones prótein?
léttar IgG keðjur
70
algengasta dánarorsök MM?
sýkingar
71
hvað þýðir rouleaux blóðkorn?
MM
72
horfur í MM?
10% lifun
73
hvað veldur helling af bence jones próteinum í þvagi?
MM
74
hvað er waldenström macroglobulinemia? (2)
1) Malignant fjölgun plasmacytoid B-frumna sem frameliða IgM paraprótein.
2) Veldur aukinni seigju blóðs.
75
einkenni waldenström macroglobulinemiu? (5)
1) sjóntap
2) taugaeinkenni
3) þyngdartap
4) höfuðverkur
5) blæðingar og anemia
76
koma lýtískar beinlesionir í waldenström macroglobulinemiu?
NEI
77
Criteria fyrir MM greiningu? (3)
1) pos beinmergssýn
2) paraprótein í blóði eða þvagi
3) eða lýtískar lesionir í beinum
78
meðferð við MM?
beinmergstransplant, lyfjameðferð (stundum geilsar)
79
meðferð við waldenström macroglobulinemia?
lyfjameðferð en ekki til lækning
80
hvaða cancer hefur tvítoppa aldrusdreifingu?
Hodgkins: 15-30 og yfir 50.
81
greining á Hodgkins? (2)
1) Reed Sternberg
| 2) CD15, CD30, EKKI CD20
82
hvar eru oftast eitlastækknair í hodgkins? (4)
1) supraclavicular
2) holhönd
3) háls
4) miðmæti
83
horfur í hodgikns?
70% læknast
84
stigun í hodgkins og non-hodgkins? (4)
1) einn eitill eða einn staður
2) 2+ eitlar, sömu megin þindar
3) báðu megin þindar
4) fjarmeinvörp
85
algengasta subtýpa hodgkins? og hinar?
```
nodular sclerosis
(síðan mixed cellularity, lymphocyte predominance=besta prognosan og lymphocyte depletion =versta prognosa)
```
86
gangur non-hogkdins dreifingar?
byrjar í etilum eða meltingarvegi og berst þaðan í blóð og beinmerg
87
áhþáttur f. gastric lymphoma?
h.pylori
88
áhþáttúr f. MALT-oma?
autoimmune sjúkd
89
hvort eru b einkenni algengari í hodginks eða NHL?
í hodgkns
90
einkenni NHL? (4)
1) sársaukalausir, harðir, hreyfanlegir eitlar.
2) oftast viðbein, háls, holhönd
3) lifrar, eða miltisstækkun
4) kiðverkir, sedda
91
meðferð við NHL? (2)
1) cyklofosfamíð, doxorubicin, vincristine og prednisolone = klassískt
2) Rituximab
92
median lifun á lowgrade lymphoma?
5-7 ár
93
"í raun CLL sem er komið í eitla"?
small lymphocytic lymphoma
94
hvað er richter transformation?
þegar small lymphocytic lymphoma transformerast í diffuse large b cell lymphoma
95
hvað er í bíopsy á small lymphocytic lymphoma? (3)
cd20
cd5
bcl2
96
algengasta subtypa NHL?
follicular lymphoma
97
hvaða translocation í follicular lymphoma?
t14;18
98
frá hvaða frumum kemur follicular lymphoma?
frá centrycytum sem eru normalt í folliclum
99
hvaða lymphoma er high grade en samt ólæknanlegt?
mantle cell lymphoma
100
hvaða translocation í mantle cell lymphoma?
t11;14
101
eineknni mantle cell lymphoma? (4)
1) sárs.laus eitlastækkun
2) miltisstækkun
3 b einkenni
4) oft polypar í ristli
102
hvaða lymphoma tengist hvaða krónísku bólgum?
marginal zone lymphoma tengist hashimoto, sjögren, og h.pylori gastritis
103
algengasta form marginal zone lymphoma?
MALT-oma
104
hvað er MALT-oma?
marginal zone lymphoma sem tengist H.pylori gastritis.
105
stundum lækning við MALToma?
H.pylori uppræting
106
hvað getur transformerast í diffuse large cell lymphoma? (2)
1) follicular lymphoma
| 2) small lymphocytic lymphoma
107
horfur í diffuse large cell lymphoma?
85% læknast
108
hvað er klassískt sem extranodal massi í barni?
burkitt lymphoma
109
hvað hefur starry-sky útlit?
burkitt lymphoma
110
horfur með burkitt?
50-60% læknast
111
hvað er þetta: Útbrot, eitlastækkanir, lifrarstækkun, miltisstækkun, lýtískar beinlesionir með hypercalcemiu
T- acute lymphoblastic lymphoma
(T-ALL)
(tengt HTLV1 veiru í japan)
112
hvað er mycosis fungoides?
T frumu lymphoma í húð
113
hvað er sezary syndrome?
mycosis fungoides sem hefur dreift sér í blóð - húð verður rauð
114
horufr í mycosis fungoides?
læknanlegt ef bundið vð húð, slæmar ef dreift
115
hvaða frumur koma úr myeloid frumulínunni? (8)
(Allar nema B, T og NK)
1-4) myeloid progenitor verður að myeoloid blöstum, erythrocytum, thrombocytum og mast frumum
4-8) myeloid blastar verða að basophilum, neutrophilum, eosinophilum og monocytum (macrophögum)
116
hvað er hematopoiesa?
myndun blóðfrumna
117
skilgr á AML?
myeloblastar yfir 20% frumna í beinmerg
118
algengasta akút leukemian í fullorðnum?
AML
119
einkenni AML?
pancytopenisk einkenni og á blóðpr
120
skilgr á ALL?
lymphoblastar yfir 20% í beinmerg
121
algengasta krabbamein barna undir 15?
ALL
122
einkenni ALL? (4)
1) stækkun á eitlum, lifur, milta
2) verkir í beinum og liðum
3) diffuse eða focal taugaeinkenni ef fer í MTK
4) getur farið í eistu og miðmæti
123
hvítblæði á ensku?
leukemia
124
hvað er CML? (2)
1) chronic myelogen leukemia
| 2) krabbamein þroskaðra granulocytic fruma
125
hvað eru granulocytar? (3)
1) neutorphilar
2) basophilar
3) eosinophilar
126
hvaða aldur fær CML?
40-60 ára
127
gangur í CML?
2/3 breytist í AML og 1/3 í ALL
| hugsa að CML er neðar í línunni og færir sig svo ofar
128
hvað tengist philadelphia ltiningunum?
CML (90% með það)
129
greining á CML?
eosinophila og basophilia.
| basophilia segir manni að þetta sé ekki sýking
130
horfur í CML?
góðar ef ennþa krónískt, slæmt ef akút fasi kominn
131
hvað er CLL?
cancer í þroskuðum eitilfrumum. B-frumur sem eru ekki funktional og tjá CD5 og CD20.
132
algengasta leukemia á vesturlöndum?
CLL ( alg. yfir 60 ára)
133
hvað kallast CLL þegar það er komið í eitla?
small lymphocytic lymphoma
134
Komplikationier í CLL? (2)
1) getur richter transformerast í diffuse large-B cell lymphoma
2) autoimmune hemolytic anemia (cancerfrumru svo lélegar að búa til mótefna að þær búa til sjálfsmótefni)
135
minnst aggresífa hvítblæðið?
CLL
136
einkenni CLL?
Oftast einkennalaust.
| Pancytopeniueinkenni
137
hvað er hairy cell leukemia?
subtýpa CLL, mikið af þroskuðum B frumum
138
Hvað er polycythemia vera? (2)
1) illk fjölgun -> of mikil framl rbk.
| 2) Líka mastfrumum->kláði
139
hvaa stökkb veldur polycythemia vera?
JAK2 tyrosine kínasa stökkbr
140
hvað eru myelodysplatiskir sjúkdómar?
oftast idiopathiskir sjúkdómar eða geilsun eða ónæmisbæling sem veldur pancytopeniu með hypercellular beinmerg
141
skilgr á essential thrombocythemia?
blóðfl yfir 600.000
142
hvaða stökkbr veldur essential thrombocythemiu?
jak2 kínasa stökkbr
143
einkenni essential thrombocythemiu? (3)
1) stroke
2) DVT og PE
3) mögulega blæðingar
144
greining á essential thrombocythemiu?
útilokunargreining: útiloka reaktífa thorombocytosu og aðra.
145
hvað er myelofibrosis?
of mikil fjölgun á megakaryocytum
146
hvað eru megakaryocytar?
forverafrumur thrombocyta
147
af hverju kemur fíbrósa í myelofibrosis?
því megakaryocytar framleiða PDGF sem veldur fíbrósu í merg
148
einkenni myelofibrosis?
pancytopen einkenni
