Basisboek hfdst 4. Gedrag en interactie Flashcards
Welke zintuigen onderscheiden we?
zien - oog horen - oor ruiken - neus proeven - smaakzintuig op je tong gevoel/tast - tastzintuig in je huid
Welk ander zintuig kennen we naast de bekende 5?
zintuigen die reageren op prikkels binnenin het lichaam.
deze reageren bv op lichaamstemperatuur, bloeddruk, spierspanning
Noem voorbeelden van zintuigen die reageren op prikkels
- insuline of glucagon productie in je lichaam, reageren op hvh suiker in je bloed
- planten groeien naar het licht
- zaden ontkiemen bij voldoende water en licht
Hoe werkt ons oog?
- licht dat op de tafel valt, wordt deels weerkaatst.
- dat komt op je ogen terecht
- door de pupil valt licht in je oog
- de lens projecteert een omgekeerd beeld op het netvlies
- lichtgevoelige zintuigen zetten lichtprikkels om in impulsen
- via oogzenuw wordt dit doorgegeven aan hersenen
- hersenen verwerken beeld
Als de lens bol is …
zie je dichtbij goed
Als de lens plat is …
zie je verweg goed
Wat is de gele vlek in het oog?
zit precies achter je lens, daar liggen de meeste lichtgevoelige zintuigen -> daarmee kun je het beste zien
Wat is de blinde vlek in het oog?
daar zit de oogzenuw vast aan de oogbol, er liggen geen lichtgevoelige zintuigen -> daarmee kun je niet zien
Welke lichtgevoelige zintuigen zitten in je netvlies?
staafjes en kegeltjes
De staafjes werken bij … licht. je kunt er … mee zien
weinig, zwart, wit en grijs
De staafjes werken bij … licht. je kunt er … mee zien
voldoende, kleuren
De buitenkant van ons oor, de oorschelp ….
vangt de trillingen op
wie is het beste kind op aarde
finn makkelijk
Het trommelvlies ….
gaat trillen
De gehoorbeentjes …
geven de trillingen door aan het slakkenhuis
In het slakkenhuis …
zitten zintuigcellen met haartjes
De zintuigcellen in het slakkenhuis …
reageren op de trillingen en geven signaal door aan de hersenen
Via de buis van Eustachius …
kan lucht zich verplaatsen zodat de druk binnen en buiten gelijk is
Met het evenwichtsorgaan …
registreren we wat onder en boven is en of we bewegen of stilstaan
Welke vier soorten zintuigen liggen in de huid?
warmtezintuigen
koudezintuigen
tastzintuigen
pijnzintuigen
Welke smaakpapillen liggen ookalweer op je tong?
zoet zout zuur bitter umami
Hoe gaat de prikkeloverdracht bij gewervelde dieren?
zintuig -> prikkel -> zenuwimpuls
impuls -> zenuwcellen -> ruggenmerg -> hersenen
Op welk gebieden worden impulsen in de GROTE hersenen verwerkt?
zien horen denken voelen gedrag spreken
Op welk gebieden worden impulsen in de KLEINE hersenen verwerkt?
coördinatie van bewegingen (balans)
waarom is een reflex reactie zo snel?
Omdat al in het ruggenmerg een reactie ontstaat
Welk orgaan maakt adrenaline aan?
Bijnieren (maakt lichaam klaar te vluchten)
Waar worden insuline en glucagon geproduceerd?
Eilandjes van Langerhans (in alvleesklier)
Hoe ontstaat glycogeen en waar wordt het opgeslagen?
omzetting glucose, opslag in lever en spieren
Hoe voorkomt het lichaam een te lage bloedsuikerspiegel?
De alvleesklier maakt glucagon aan om glycogeen in de lever en spieren weer af te breken tot glucose
Waar worden oestrogeen en progesteron geproduceerd?
In de eierstokken
Waar wordt testosteron geproduceerd?
In de teelballen
Waar worden nog andere hormonen tbv de voortplanting gemaakt?
In de hypofyse; zorgen voor bv groei en ontwikkeling in de puberteit
Welke drie manieren van gedrag kennen dieren?
Aangeboren gedrag of Instinctief gedrag
Aangeleerd gedrag
Hoe heet het bestuderen van de relatie tussen vorm en functie van een organisme?
vorm-functie-denken
Wat zijn mutaties?
kleine, toevallige veranderingen in de genen
Wat is natuurlijke selectie?
het best aangepaste organisme overleeft en plant zich voort (dit proces kan duizenden jaren duren)
Wat is adaptatie?
Het ontstaan van veranderingen in bouw of gedrag
Wat zijn abiotische factoren?
niet-levende factoren: temperatuur, water, licht, lucht, bodem
Wat zijn biotische factoren?
levende factoren: voorplanting, samenwerking, competitie, verdediging, samenlevingsvormen
Vertel over koudbloedigheid
koudbloedige dieren zijn voor hun lichaamstemperatuur afhankelijk van de temperatuur buiten
Vertel over warmbloedigheid
warmbloedige dieren kunnen hun eigen temperatuur beïnvloeden
Wat is een belangrijke abiotische factor?
De temperatuur
Hoe noemen we samenlevingsvormen in de natuur, gunstig of ongunstig?
Symbiose
Hoe noem je een samenleving die gunstig is voor beide organismen? Geef voorbeelden
Mutualisme -> bladluizen/mieren, schimmel/alg
Hoe noem je een samenleving die gunstig is voor de ene partij en ongunstig voor de ander? Geef voorbeelden
Parasitisme -> vlooien, bloedzuigers, muggen
Hoe noem je een samenleving waarbij organismen leven van de dode resten van andere soorten.
Saprofytisme -> schimmels
Wat is een ander woord voor planteneter?
herbivoor (koeien, paarden)
Wat is een ander woord voor vleeseter?
carnivoor (katten, honden, vossen, wolfen)
Wat is een ander woord voor alleseter?
omnivoor (varkens, zwijnen, de mens)
Wat voor kiezen hebben herbivoren?
plooikiezen
Wat voor kiezen hebben carnivoren?
knipkiezen en grote hoektanden
Wat voor kiezen hebben herbivoren?
knobbelkiezen
Welke dieren hebben plooikiezen?
herbivoren
Welke dieren hebben knipkiezen en grote hoektanden?
carnivoren
Welke dieren hebben knobbelkiezen?
omnivoren
Vogels met een dikke snavel eten …
zaden en noten
Vogels met een dunne, spitse snavel eten …
insecten
Vogels met een haakje aan hun snavel eten …
prooidieren
Wat is mimicry?
Het nadoen van ander planten of dieren
Waardoor wordt het proces van bladeren laten vallen geactiveerd?
Als de dagen korter worden en de temperatuur afneemt
