artritli hastaya yaklaşım Flashcards
artrit ve artralji ayrımı?
*artrit eklemin enflamasyonudur.
*ağrı, kızarıklık, şişlik, ısı artışı, eklem fonksiyonunda kısıtlılık kriterlerinden 3 ü varsa artrit düşünürüz.
*artralji, eklem ağrısıdır.
artrit ve periartrit ayrımı nasıl yapılır?
*artrit derin dokuda hissedilir, periartrit yüzeyeldir.
*artritte sistemik enflamatuvar yanıt vardır bu nedenle afr daha yüksek ve konstisyonel semptomlar daha belirgindir.
*periartritte yaralanma ve zorlayıcı egzersiz öyküsü çoğunlukla vardır.
*periartrit örneği: epikondilit (tenisçi dirseği)
Eklem ağrısıyla gelen hastaya nasıl yaklaşırsın?
*öncelikle artrit mi artralji mi ayrımını yaparım. yakınma büyük eklemlerde mi küçük eklemlerde mi ona bakarım.
*tutulan eklem sayısına bakarım. monoartiküler, oligoartiküler, poliartiküler.
*akut mu kronik mi diye bakarım; 6 haftadan kısa süreli ise akut, 6 haftadan uzun süreli ise kronik derim.
En sık akut artrit nedenleri?
- gut
- psödogut
- septik artrit
Normal sinoviyal sıvı nasıldır?
*rengi açık sarıdır.
*berraktır.
*viskozitesi normaldir.
*hücre sayısı <2000
*patolojik kristal yok, kültürde üreme olmaz.
İnflamatuvar durumlarda sinoviyal sıvı nasıl olur?
*rengi koyu kirli sarıdır.
*hafif bulanıktır.
*viskozitesi azalmıştır.
*hücre sayısı 2000 ile 75000 arasındadır.
Septik artrit acil midir?
*acildir, ortopedi ve enfeksiyona sevk!!!!!!!!!!!!!!!!
İnflamatuvar artritler nelerdir, birkaç örnek?
*romatoid artrit
*juvenil intermittant artrit
*spondiloartritler
*bağ doku hastalıkları
*inflamatuvar osteoartrit
*erişkin still hastalığı
*kristal artropatiler
Additif artrit hangi hastalıklarda olur?
*reaktif artrit
*romatoid artrit
*generalize osteoartrit
Gezici artrit hangi hastalıklarda olur?
*akut romatizmal ateş
İntermittan artrit hangi hastalıklarda olur?
*FMF
*gut
*psödogut
*SLE
*erişkin still hastalığı
Romatoid artrit nedir?
*kronik, sistemik, diartrodial eklem tutulumu ile giden inflamatuvar hastalık.
*eklem sinovyumunu tutar.
Romatoid artrit klinik bulguları?
*simetrik poliartrit, el tutulumu, küçük eklemleri sever, sabah tutukluğu yapar, cilt altı nodüller görülür.
*komplikasyonları: vaskülit, akc fibrozisi, felty sendromu
Felty sendromu nedir?
*RA hastalarında nadir bir komplikasyondur.
*splenomegali, lökopeni, nötropeni, ateş, iştahsızlık, kilo kaybı, hepatomegali, lap görülebilir.
Romatoid artritin etyopatogenezi?
*sigara, obezite
*enfeksiyöz nedenler
*genetik faktörler: HLA DR4
Romatoid artrit tanısı için RF ile benzer duyarlılığa sahip ama yüksek spesifitesi olan bir antikor?
*anti cyclic citrullinated peptid (anti CCP)
Romatoid artritte kesin sınıflama kriterleri?
A) eklem tutulumu (0-5)
*1 büyük eklem
*2-10 büyük eklem
*1-3 küçük eklem
*4-10 küçük eklem
*>10 eklem (en az 1 küçük)
B) seroloji (0-3)
*negatif RF ve negatif anti CCP
* düşük pozitif RF veya düşük pozitif anti CCP
*yüksek poz RF veya yüksek poz anti CCP
C) akut faz reaktanları (0-1)
*negatif sed ve crp
*yüksek sed veya crp
D) süre (0-1)
* <6 hafta (0)
*> eşit 6 hafta (1)
TOPLAM PUAN 10 ÜZERİNDEN EN AZ 6 OLMALI.
Romatoid artritte klinik bulgular nelerdir?
*yavaş ve sinsi başlangıçlıdır.
*en sık tutulan eklemler: PIF, MKF, el bileği. sonra diz, dirsek, MTF. sonra kalça, omuz, ayak bilekleri. en son servikal vertebra.
*ciltte nodüller yapabilir.
*solunum sisteminde; plevral effüzyon, pulmoner nodüller yapabilir.
*kvc; perikardit, kapak hastalığı yapabilir.
*oftalmolojik: sklerit
*nöropati, mononöritis multipleks.
*anemi, trombositoz, LAP yapabilir.
*amiloidoz yapabilir.
*osteopeni
*anksiyete depresyon
*kuğu boynu deformitesi ve düğme iliği deformitesi yapıyor.
Romatoid artritte radyolojik bulgular nelerdir?
*erken evrede: yumuşak doku değişiklikleri olabilir. ekleme komşu kemiklerde osteoporoz ve eklem aralığında daralma olabilir.
*geç evrede: erozyonlar, luksasyon ve subluksasyon. parmakların ulnar deviasyonu, atlantoaksiyal subluksasyon görülebilir.
Caplan sendromunun 3 bulgusu?
*RA
*pulmoner nodül
*pnömokonyoz
RA’te en sık göz bulgusu nedir?
*keratokonjunktivitis sikka (sekonder sjögren sendromu)
RA’te lab bulguları?
*afr yüksekliği
*trombositoz
*yüzde 20 ana pozitifliği (kötü prognozu gösterir)
*RF + (özgüllüğü düşük)
*anti CCP + (özgüllüğü yüksek)
RA’te sinoviyal sıvı?
*tipik olarak inflamatuvar sıvı saptanır.
*beyaz küre (lökosit) sayısı 5000 ile 50000 arasındadır.
*baskın hc tipi nötrofillerdir.
RA tedavisi?
*NSAİİ, kortikosteroidler.
*metotreksat, antimalaryal ilaçlar (hidroksiklorokin)
*tnf alfa inhibitörleri, rituksimab, tosilizumab verilebilir.
RA’te patogenez?
*sinovit sonucu pannus oluşuyor. pannus kemik ve kıkırdak harabiyeti yapıyor. ilerleyen süreçte eklemde destrüksiyon ve deformiteler oluyor.
(pannus: inflame kalınlaşmış sinoviyal membran.)
Seronegatif spondiloartropatiler nelerdir?
*ankilozan spondilit
*enteropatik artrit (ük/crohn ilişkili)
*reaktif artrit
*psöriatik artrit
Seronegatif spondiloartropatilerin ortak özellikleri nelerdir?
*otoantikorlar negatiftir. (ANA, RF, antiCCP vb.)
*patogenezin temelinde entezit rol oynar.
*esasen aksiyel iskeleti tutarlar.
*inflamatuvar özellikte bel ağrısı tipiktir.
*genellikle 40 yaşın altında başlar.
*ailesel yatkınlık vardır.
Spondiloartritlerde bulgular?
*inflamatuar bel ağrısı
*artrit (asimetrik-oligoartrit)
*entezit (tipik bulgu)
*anterior üveit
*daktilit
*crohn/ülseratif kolit
*NSAİ ilaçlara iyi yanıt
*SpA aile öyküsü
*HLAB27 pozitifliği
*CRP yüksekliği
*kronik hastalık anemisi
İnflamatuvar bel ağrısı kriterleri nelerdir?
*başlangıç yaşı < 40
*sabah tutukluğu (egzersizle rahatlar)
*gece ağrısı (yataktan kalkınca rahatlama)
*egzersizle rahatlama, istirahatle azalmama
*sinsi başlangıç
Aksiyal Spondiloartritte sınıflandırma kriterleri?
enaz 3 ay süren inf bel ağrısı ve başlangıç yaşı 45 in altında olan hastalarda:
*görüntülemede sakroilit + 1 veya daha fazla SpA bulgusu.
veya
*HLA-B27 + 2 veya daha fazla SpA bulgusu.
SpA bulguları: inflamatuvar bel ağrısı, artrit, entezit, üveit, daktilit, psöriyazis, chrohn/kolit, nsaii iyi yanıt, SpA için aile öyküsü, HLAB27, artmış CRP.
Ankilozan spondilitten bahset?
*seronegatif spondiloartropatilerin prototipidir.
*kronik, sistemik, inflamatuar, romatolojik hastalık.
*genellikle 20-30 yaşlarında başlar, erkeklerde daha sıktır.
*en sık ve en erken tutulan eklem sakroiliak eklemdir. bu nedenle inflamatuar bel ağrısı ile başlar. daha sonra intervertebral eklemler tutulur.
*en sık tutulan periferik eklem: kalça eklemi.
*periferik eklem tutulumu; alt ekstremite ağırlıklı, asimetrik, oligoartriküler.
*tek taraflı akut anterior üveit yapabilir.
*AFR yükselir, kronik hastalık anemisi yapar. otoantikorlar negatiftir.
*erken hastalıkta radyografik bulgu yok.
*ilk radyografik bulgu: iki taraflı sakroileit.
Ankilozan spondilit tedavisi?
*NSAİ ilaçlar
*sülfosalazin
*MTX
*dirençliyse: tnf alfa inhibitörleri
Psöriatik artritten bahset.
*sedef hastalığına bağlı gelişir.
*genellikle simetrik poliartrit ya da asimetrik mono/oligoartiküler artrit yapar.
*tırnaklarda pitting olur.
*tırnakta onikolizis olur.
*tedavisi: NSAİ, sülfasalazin, mtx, tnf alfa inh.
Reaktif artritten bahset.
*enfeksiyona sekonder ortaya çıkar.
*gis veya genitoüriner enfeksiyondan 1-3 hafta sonra gelişir. eklemden alınan kültürde bakteri üretilemez.
*özellikle alt ekstremite eklemlerini, asimetrik ve oligoartiküler tutar. ayakbileğini sever.
*entezit görülebilir.
*tedavi: NSAİ, sülfasalazin, mtx, tnf alfa inhibitörleri.
Hiperürisemi nedenleri?
*ürik asit sentezi artışı: enzim anormallikleri, nükleoprotein yıkımında artış, aşırı pürinli gıda alımı.
*ürik asit atılımında azalma: renal sorunlar, ilaçlar, düşük doz aspirin, tiazid diüretikleri, alkol.
Hiperürisemi ne zaman tedavi edilmelidir?
*ürik asit düzeyi > 12 mg/dl ise
*24 saatlik idrarda ürik asit 100 mg dan fazla ise
*yapım fazlalığının akut gelişmiş olduğu tümör lizis sendromu gibi durumlarda
Hiperürisemi tedavisi?
*ürik asit düzeyi stabilleşene kadar profilaktif düşük doz kolşisin önerilir.
*diyet: ürik asitten fakir diyet, alkol kısıtlaması.
*ürikozürikler: probenesid, sulfinpirazon, allopürinol.
Kristal artropatiler nelerdir?
*kristal hücrelerin inflamasyonla sinovyal sıvıya geçmesi ve sinovyal hücrelreden proteolitik enzim salınımına yol açarak eklemde yıkıma neden olmaları.
*gut ve kalsiyum pirofosfat artropatisi.
Gut nedir?
*rekkürren akut artrit atakları
*eklemlerde monosodyum ürat kristallerinin birikimi ile gelişir.
*monosodyum ürat kristalleri polarize mikroskopta iğne şeklinde negatif çift kırma görüntüsü verirler.
*en sık bulgusu: tofüs: sodyum ürat agregatları. dış kulakta, dirsekte, dizde, aşil tendonu üzerinde.
*ürat kristalleri atılırken böbrek taşı oluşturur: ürolitiazis.
*en önemli risk faktörü: hiperürisemi. alkol ve fazla proteinli beslenmek tetikler.
*alt ekstremitede intermittan monoartrit/oligoartrit olarak başlar ve kronik destrüktif poliartrite ilerler.
Akut gut atağı nasıl olur?
*3o yaş üzerinde, genellikle erkeklerde akut olarak ortaya çıkar.
*klasik olarak monoartrit. en sık 1. MTF eklem tutulur.
*genellikle gece veya sabaha karşı başlar. eklemin üzerindeki deri hiperemiktir.
*artit kendini sınırlar fakat ağrı çok şiddetlidir. artrit en geç 1 2 haftada geçer.
*tetikleyen faktörler: alkol, aşırı pürinli gıda alımı, ürik asit arttıran ilaç kullanımı.
*atak sırasında afr yükselir, lökositoz olur.
Akut gut atağında kesin tanı nasıl konulur?
*eklem sıvısının lökositlerinin polarize ışık mikroskobunda incelenmesinde iğne şeklinde MSÜ kristallerinin görülmesi.
Akut gut atağında tedavi?
*NSAİİ
*kolşisin
*glukokortikoidler
Kalsiyum pirofosfat artropatisi nedir?
*psödogut da denir.
*gut artritine benzer ataklar olur ancak burada biriken kalsiyum pirofosfat kristalleridir.
*65 yaş üzerinde sık.
*primer veya sekonder olabilir.
*sekonder nedenler: hiperparatiroidizm, hipotiroidizm gibi
*akut monoartrit atakları olur, en sık diz tutulur.
*tedavi: NSAİİ, kolşisin, glukokortikoidler.
Pozitif akut faz reaktanlarını say.
*C reaktif protein
*ferritin
*serum amiloid a
*fibrinojen (eritrosit sedimentasyon hızı)
*alfa 1 antitripsin
*haptoglobin
*seruloplazmin
*hepsidin
Negatif akut faz reaktanlarını say.
*prealbumin
*albumin
*transferrin
*retinol bağlayıcı globulin
CRP nin belirgin arttığı durumlar nelerdir?
*akut bakteriyel enfeksiyon
*major travma
*sistemik vaskülit
Komplemanların düştüğü hastalıklar nelerdir?
*immün kompleks oluşumu ile giden hastalıklardır.
-aktif SLE
-lupus nefriti
-esansiyel miks kriyoglobulinemi
-konjenital C3 C4 eksikliği
-MPGN
-APSGN
