Algemeen

Question 1

Wat zijn successierechten?

Answer 1

Successierechten, ook bekend als erfbelasting, zijn belastingen die betaald worden naar aanleiding van de overgang van het vermogen door overlijden, naar erfgenamen of legatarissen. Deze betalen belasting op de vermogensverwerving die ze ontvangen.

Question 2

Wat is een levensverzekering in de context van successierechten?

Answer 2

Bij een levensverzekering wordt een deel van het vermogen overgedragen aan een verzekeringsmaatschappij. De verzekerde betaalt een premie en bedingt dat het opgespaarde vermogen uitgekeerd wordt aan een welbepaalde begunstigde bij overlijden. Dit wordt niet gezien als een erfrechtelijke verkrijging, maar als een verkrijging onder derdenbeding, en wordt fiscaal behandeld gelijk aan een legaat.

Question 3

Hoe worden schenkingen voorafgaand aan het overlijden behandeld in het kader van successierechten?

Answer 3

Alle schenkingen die niet geregistreerd zijn en gedaan zijn in een korte periode voorafgaand aan het overlijden, worden behandeld alsof ze nog steeds deel uitmaken van het vermogen van de overledene.

Question 4

Wat is een gesplitste aankoop in de context van erfbelasting?

Answer 4

Bij een gesplitste aankoop kopen ouders het vruchtgebruik (VG) en kinderen de blote eigendom. Bij overlijden van de ouders dooft het vruchtgebruik uit en gaat automatisch over naar de kinderen. Deze transactie moet aantonen dat er geen verborgen bevoordeling achter zit, en wordt gelijkgesteld met een fictief legaat.

Question 5

Zijn successierechten een gewestelijke of federale belasting?

Answer 5

Successierechten zijn een gewestelijke belasting. Volgens Art. 170 van de Grondwet heeft de federale staat fiscale autonomie, maar dit geldt ook voor gewestelijke en lokale entiteiten. De belastbare materie behoort tot de federale bevoegdheid, maar de uitvoering is gewestelijk geregeld, zoals in de Bijzondere Financieringswet staat.

Question 6

Wat is de status van de erfbelasting sinds 1 januari 2015?

Answer 6

Sinds 1 januari 2015 wordt de erfbelasting in Vlaanderen aangeduid als ‘erfbelasting’. Het federale wetboek is opgeheven en vervangen door het Vlaams Codex Fiscaliteit (VCF). Voor Wallonië en Brussel is de situatie nog steeds geregeld in het oude federale wetboek.

Question 7

Noem enkele andere gewestelijke belastingen naast de erfbelasting.

Answer 7

Naast erfbelasting omvatten gewestelijke belastingen ook verkeersbelasting, onroerende voorheffing, verkooprecht, verdeelrecht en hypotheekrecht.

Question 8

Zijn erfbelastingen directe of indirecte belastingen?

Answer 8

Erfbelastingen zijn indirecte belastingen. Ze zijn gekoppeld aan een in de tijd aanwijsbaar feit, namelijk de overgang van vermogen door het overlijden van een persoon.

Question 9

Wat omvatten erfbelastingen?

Answer 9

Erfbelastingen omvatten het successierecht en het recht van overgang bij overlijden, zoals gedefinieerd in artikel 1.1.0.0.2., lid 1, 9° van de Vlaamse Codex Fiscaliteit (VCF).

Question 10

Zijn erfbelastingen federaal of regionaal gereguleerd?

Answer 10

Erfbelastingen zijn geregionaliseerde belastingen. Dit volgt uit het Decreet van 19 december 2014 tot wijziging van de Vlaamse Codex Fiscaliteit.

Question 11

Wat zijn de kenmerken van een indirecte belasting zoals erfbelasting?

Answer 11

Erfbelastingen slaan op één enkel belastbaar feit: de overgang van vermogen door het overlijden van een persoon. Dit omvat wettelijke en testamentaire devolutie, contractuele erfstellingen tussen echtgenoten, en fictiebepalingen. De materiële belastingschuld ontstaat op de datum van overlijden.

Question 12

Wat gebeurt er met niet geregistreerde schenkingen in de context van erfbelasting?

Answer 12

Niet geregistreerde schenkingen worden fictief in de nalatenschap opgenomen volgens artikel 7 WSucc (2.7.1.0.5. VCF).

Question 13

Wat is het verschil tussen directe en indirecte belastingen in de context van erfbelasting?

Answer 13

Het belangrijkste verschil manifesteert zich vooral op procedureel vlak. Bij directe belastingen, zoals inkomstenbelasting, is de wetgeving aanpasbaar tot de laatste dag van het jaar, terwijl bij indirecte belastingen, zoals erfbelasting, de wetgeving op het moment van overlijden van toepassing is.

Question 14

Wat is het successierecht?

Answer 14

Het successierecht is de belasting geheven op het wereldwijde patrimonium van rijksinwoners bij overlijden, zoals omschreven in artikel 1.1.0.0.2., lid 1, 20° van de VCF. Dit omvat ook rekeningen en onroerende goederen in het buitenland. De langste verblijfplaats gedurende de vijf jaar voor het overlijden bepaalt welk gewest bevoegd is.

Question 15

Hoe worden begrafeniskosten behandeld in het kader van het successierecht?

Answer 15

Bij het successierecht mogen begrafeniskosten afgetrokken worden van het passief van de nalatenschap.

Question 16

Wat is het recht van overgang bij overlijden?

Answer 16

Het recht van overgang bij overlijden is de belasting op nalatenschappen van niet-rijksinwoners, specifiek gericht op onroerende goederen gelegen binnen België. Dit is gedefinieerd in artikel 1.1.0.0.2., lid 1, 16° van de VCF.

Question 17

Hoe wordt de lastenaftrek geregeld bij het recht van overgang bij overlijden?

Answer 17

Lastenaftrek is beperkt tot schulden van EER-burgers die specifiek zijn aangegaan om de onroerende goederen te verwerven of te behouden. Dit volgt uit het Arrest Eckelkamp van het HvJ van 11 september 2008, dat een schending van het vrije verkeer van kapitaal aanvoerde bij het niet toestaan van deze aftrek.

Question 18

Wat was de impact van het Arrest Eckelkamp op de regelgeving van erfbelasting?

Answer 18

Na het Arrest Eckelkamp hebben verschillende gewesten hun regelgeving aangepast om lastenaftrek toe te staan, maar op verschillende manieren. Vlaanderen heeft bijvoorbeeld de meest minimale invulling gegeven: het toestaan van schuldaftrek alleen voor EER-burgers en alleen als kan worden aangetoond dat de schuld specifiek is aangegaan om de goederen te verwerven of te behouden.

Question 19

Wat is het probleem van dubbele belasting in de context van erfbelasting?

Answer 19

Het probleem van dubbele belasting ontstaat wanneer een Belg overlijdt en belasting betaalt in België op zijn volledige patrimonium, inclusief de goederen die in het buitenland zijn gelegen, en daarnaast ook in het buitenland belasting betaalt op deze buitenlandse goederen.

Question 20

Welke verdragen heeft België met andere landen om dubbele belasting te vermijden?

Answer 20

België heeft verdragen met Zweden (gesloten op 28/02/1958, hoewel Zweden sinds 1/1/2005 de successierechten heeft afgeschaft) en met Frankrijk (gesloten op 20/01/1959). Er zijn geen vergelijkbare verdragen met andere landen, wat kan leiden tot dubbele belasting of zelfs dubbele niet-belasting.

Question 21

Hoe wordt eenzijdige verzachting van dubbele belasting geregeld in België

Answer 21

Eenzijdige verzachting wordt geregeld in art. 17 WSucc (artikel 2.7.5.0.4. VCF - Verminderingen), waarbij België een belastingvermindering toekent voor belasting betaald op zowel roerende als onroerende goederen in het buitenland. Dit is een unilaterale bepaling die toestaat dat buitenlandse belasting afgetrokken kan worden van de Belgische belasting.

Question 22

Wat was de recente uitspraak van het Grondwettelijk Hof met betrekking tot belastingvermindering voor roerende goederen?

Answer 22

Het Grondwettelijk Hof heeft geoordeeld dat er geen verantwoording bestaat om belastingvermindering alleen toe te staan voor onroerende goederen. Voorheen was belastingvermindering enkel voor onroerende goederen toegestaan, maar deze uitspraak maakt de weg vrij voor belastingvermindering op roerende goederen.

Question 23

Is er een EU-initiatief om dubbele belasting bij erfbelasting aan te pakken?

Answer 23

Ja, er is een EU-initiatief om dubbele belasting aan te pakken, zoals vermeld in COM(2011) 864. Dit initiatief beoogt het probleem van dubbele belasting binnen de EU-lidstaten aan te pakken.

Question 24

Wat definieert een ‘rijksinwoner’ in de context van erfbelasting?

Answer 24

Een rijksinwoner is een natuurlijke persoon die op het moment van overlijden of schenking zijn domicilie of de zetel van zijn vermogen binnen het Rijk (België) heeft gevestigd. Voor rechtspersonen geldt dit als ze op het moment van de schenking hun zetel van werkelijke leiding binnen het Rijk hebben.

Question 25

Hoe wordt de fiscale woonplaats van een rijksinwoner bepaald?

Answer 25

De fiscale woonplaats wordt bepaald door de feitelijke situatie, niet alleen door het officiële domicilie. Iemand kan officieel in het buitenland gedomicilieerd zijn maar voor fiscale doeleinden als rijksinwoner worden beschouwd als hij feitelijk in België verblijft.

Question 26

Wat is belangrijk bij het bepalen van de status van een rijksinwoner op het gebied van erfbelasting?

Answer 26

De status van een rijksinwoner wordt bepaald op de dag van overlijden. Het gaat om de locatie van het effectieve en duurzame verblijf of de zetel van het vermogen. Nationaliteit is hierbij irrelevant; zo kan een Belg een niet-rijksinwoner zijn en een buitenlander een rijksinwoner.

Question 27

Wat zijn factoren die meespelen in de bepaling van de rijksinwonerschap?

Answer 27

Het is een feitenkwestie, waarbij factoren zoals inschrijving in het bevolkingsregister en de verblijfplaats van het gezin worden meegenomen in de beoordeling.

Question 28

Wat houdt het statuut van een buitenlands kaderlid in met betrekking tot rijksinwonerschap?

Answer 28

Het statuut van een buitenlands kaderlid (Expatstatuut) houdt in dat men voor Belgische fiscale doeleinden geacht wordt een niet-inwoner te zijn, waardoor ze niet belast worden op hun wereldwijd inkomen. Dit statuut is echter hervormd.

Question 29

Wat is de oorsprong van successierechten in België?

Answer 29

Oorspronkelijk waren successierechten een federale belasting in België.

Question 30

Wat is de huidige status van successierechten in België?

Answer 30

Successierechten zijn nu gewestelijke belastingen. De gewesten hebben de bevoegdheid om aspecten zoals tarieven, vrijstellingen te bepalen, maar kunnen de belasting zelf niet opheffen. Ze kunnen in theorie de tarieven naar 0 brengen of brede vrijstellingen invoeren.

Question 31

Hoe wordt de geregionaliseerde belasting geregeld?

Answer 31

De geregionaliseerde aard van de belasting is geregeld in de Bijzondere Financieringswet van 16 januari 1989. Deze wet wijst de opbrengst en de bevoegdheid toe aan de gewesten en geeft hen gedeeltelijke normatieve bevoegdheid voor tarief, grondslag en vrijstellingen.

Question 32

Wat is de federale bevoegdheid in de context van geregionaliseerde successierechten?

Answer 32

De federale overheid behoudt de bevoegdheid over de belastbare materie en het bestaan zelf van de belasting, alsook voor de dienst van de belasting.

Question 33

Hoe is de overname van de dienst van erfbelasting door de gewesten geregeld?

Answer 33

De gewesten kunnen besluiten de dienst van de erfbelasting over te nemen. Vanaf de overname van de dienst moeten ook de procedurebepalingen worden uitgevaardigd door de gewesten. Vlaanderen heeft bijvoorbeeld de dienst overgenomen en beheert nu de erfbelasting via de Vlaamse Belastingdienst. Wallonië en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest hebben nog geen definitieve beslissing genomen over de overname van deze dienst.

Question 34

Wat is het probleem dat Artikel 5, § 2, 4° van de Bijzondere Financieringswet aanpakt?

Answer 34

Artikel 5, § 2, 4° van de Bijzondere Financieringswet adresseert de zorg over concurrentie tussen de gewesten. Er is vrees dat Vlaanderen, als het rijkste gewest, de andere gewesten zou kunnen beconcurreren door lagere tarieven aan te bieden, waardoor het aantrekkelijker wordt om naar het Vlaams Gewest te verhuizen.

Question 35

Hoe wordt het successierecht bepaald bij overlijden van rijksinwoners?

Answer 35

Voor rijksinwoners worden successierechten verschuldigd in het gewest van de fiscale woonplaats op de datum van overlijden. Als de woonplaats in de laatste vijf jaar voor het overlijden in verschillende gewesten was gelegen, zijn de successierechten verschuldigd in het gewest waar de overledene het langst zijn woonplaats had.

Question 36

Hoe wordt het recht van overgang geregeld bij overlijden van niet-inwoners?

Answer 36

Voor niet-inwoners zijn de rechten van overgang verschuldigd in het gewest waar het onroerende goed is gelegen. Als er onroerende goederen in meerdere gewesten zijn, is het gewest waar de goederen met het hoogste kadastraal inkomen zijn gelegen bevoegd.

Question 37

Wat gebeurt er als een niet-inwoner onroerende goederen nalaat in meerdere Belgische gewesten?

Answer 37

Als een niet-inwoner onroerende goederen in meerdere Belgische gewesten nalaat, zoals een chalet in de Ardennen, een appartement in Brussel en een villa in Knokke, dan is het gewest waar de goederen met het hoogste kadastraal inkomen zijn gelegen bevoegd voor de heffing van de rechten van overgang.