Aandacht Flashcards
Uit welke verschillende delen bestaat het domein aandacht?
- Alertheid
- Concentratie
- Bewustzijn
- …
Wat is aandacht?
Het is geen unitair concept. Het zijn verschillende processen met verschillende eigenschappen, die werken onder verschillende omstandigheden
Welke soorten aandacht zijn er?
- Selectieve aandacht
- Verdeelde aandacht
Wat is selectieve aandacht?
De aandacht is beperkt. Er zijn veel prikkels, maar de hersenen moeten een selectie doorvoeren en prioriteit geven aan bepaalde stimuli ten koste van andere
Wat is exogene aandacht?
Een stimulus van buitenaf die onze aandacht trekt.
Wat is endogene aandacht?
Intentioneel aandacht richten op een stimulus (dus de stimulus zelf vraagt niet de aandacht)
Welke aandacht is top-down/bottom-up? (endo & exo)
Exogeen = Bottom up
Endogeen = Top down
Welk experiment voerde Theeuwes uit in 1992? Welk concept werd getest?
Een experiment over exogene aandacht waarbij je moest focussen op een kruis. Rond het kruis stonden allemaal stimuli. Er werd gevraagd te reageren op het lijnstuk in de afwijkende stimulus (rechthoek ipv cirkel).
De manipulatie bestond eruit om 1 cirkel plots rood te laten kleuren (exogene stimulus)
Wat waren de conclusies die getrokken konden worden uit het experiment van Theeuwes over exogene aandacht?
Dat als aandacht puur top-down zou zijn, we niet zouden reageren op die exogene prikkel. die exogene prikkels trekken onze aandacht.
Echter blijkt dat dit effect beïnvloedt wordt door bottom-up saliency
Wat is attentional capture?
Iets dat je aandacht trekt
Wat is bottom-up saliency?
De opvallendheid van de distractor
In welke volgorde verlopen bottom-up en top-down aandacht?
Waarschijnlijk:
- Eerst Bottom-up aandacht (100-120 ms)
- Daarna Top-down aandacht (300 ms)
Welke beperkingen zijn er in aandacht?
- Change blindness
- Inattentional blindness
Wat is selectieve aandacht?
De capaciteit om aandacht te richten op bepaalde stimuli ten koste van andere
Oftewel de onkunde om verschillende stimuli tegelijk te verwerken
Waarvoor dient selectieve aandacht?
Om overprikkeling tegen te gaan
Wat is change blindness?
Je ziet verandering enkel wanneer je aandacht erop gericht is omdat de informatie dan in de aandachtsfocus is
Wat is veranderingsblindheid?
Je ziet verandering enkel wanneer je aandacht erop gericht is omdat de informatie dan in de aandachtsfocus is
Wat is inattentional blindness?
Je ziet info niet wanneer deze niet in de aandachtsfocus is: ‘blind’ door gebrek aan aandacht.
Wat is aandachtsblindheid?
Je ziet info niet wanneer deze niet in de aandachtsfocus is: ‘blind’ door gebrek aan aandacht.
Waarvan maken goocheltrucs gebruik?
Van onze beperkingen in aandacht
Waar deed Gustav Kuhn onderzoek naar?
Naar goocheltrucs adhv oogbewegingen
Wat doet een goochelaar om zijn truc te laten lukken?
Hij stuurt via de kijkrichting de aandacht van de waarnemer weg van de plaats waar de misleidende actie gebeurt
Hoe misbruikt marketing aandacht?
Ze leiden je af van informatie die ze niet willen dat je ziet (bvb gezondheidswaarschuwingen)
Wanneer hebben mensen meer de illusie dat de bal verdween thv het plafond? Als de goochelaar kijkt naar waar de bal zou moeten zijn of als hij kijkt naar waar de bal effectief is?
Naar waar hij zou moeten zijn
Wanneer hebben mensen meer de illusie dat de bal verdween thv het plafond? Als de goochelaar kijkt naar waar de bal zou moeten zijn of als hij kijkt naar waar de bal effectief is?
Naar waar hij zou moeten zijn
Bevinden onze ogen en aandacht zich op dezelfde plaats of op een andere plaats?
Aandacht en ogen bevinden zich niet per se op dezelfde plaats
Wat valt op aan de oogbewegingen van de proefpersonen die naar de gorillademo keken?
Ze hebben gemiddeld wel 1 seconde naar de gorilla gekeken, ook al hebben ze hem niet bewust waargenomen
Wat gebeurt er als een prikkel wel in oogfixatie zit, maar niet in de aandachtsfocus?
Hij wordt niet waargenomen.
Wanneer wordt een prikkel niet waargenomen (oogbewegingen vs aandacht)?
Als hij wel in de oogfixatie, maar niet in de aandachtsfocus zit
Hoe verhouden aandacht en het oculomotorisch systeem zich tov elkaar?
Ze staan los van elkaar
Welke twee soorten aandacht zijn er?
- Overte
- Coverte
Wat is overte aandacht?
Aandacht besteden aan hetgeen waarop je je ogen richt
Wat is coverte aandacht?
Aandacht niet richten op de plaats waarop je je ogen richt
Je aandacht verplaatsen zonder oogbewegingen te maken
Wat is je geestesoog/internal eye?
Je aandacht verplaatsen zonder oogbewegingen te maken
Wat voor soort taak is de Posner precueing taak?
Een demonstratie van coverte aandacht
Wat moeten de proefpersonen doen tijdens de Posner precueing taak?
Fixeren op 1 punt (het fixatiepunt) en oogbewegingen zijn niet toegelaten
Welke stappen zijn er in de Posner precueing taak?
- Fixatie op het kruis
- Cue: een van de 2 figuren valt op
- Pauze: cue target interval (CTI) of Cue target onset asynchrony (CTOA) 100 ms
- Target links of rechts: een bolletje is in 1 van de figuren te zien
Wat is CTI?
Cue target interval
Wat is CTOA?
Cue target onset asynchrony
Wat is validiteitsmanipulatie?
Een manipulatie waarbij 80% valide is en 20% invalide.
Valide betekent dat de target op dezelfde plaats als de cue valt
Invalide betekent dat de target op een andere plaats als de cue valt
Wat is het validiteitseffect?
Er is een snellere reactietijd op valide cues dan op invalide cues
Hoe weten we dat onze manipulatie gelukt is in het Posner experiment?
CTI 100 ms is te kort om oogbewegingen te kunnen uitvoeren (oogfixatie +- 250 ms).
Hoe bewijst het experiment van Posner het bestaan van coverte aandacht?
Omdat de cue verwerkt is, ook al waren te ogen gefixeerd op het kruis
Welke eigenschappen van selectieve aandacht zijn er?
- Inhibition of return
- Plaatsgebonden aandacht
- Voorwerpgebonden aandacht
Wat houdt inhibition of return in?
Daar waar je bij het validiteitseffect langer nodig hebt om invalide cues te verwerken dan valide cues, wisselt dat om naarmate de CTOA langer wordt. Je hebt dan langer nodig om valide cues te verwerken dan omgekeerd.
Hoe werkt inhibition of return?
Omdat je voldoende tijd hebt gehad om je ene visuele veld te onderzoeken, ga je je focussen op het andere visuele veld. Je wordt dan geïnhibeerd van terug te gaan naar het eerste veld.
Wat voor nut heeft inhibition of return?
Efficiëntie zoekgedrag en het mijden van eerder onderzochte plaatsen
Wat is plaatsgebonden aandacht?
Het idee dat je aandacht gebonden is aan een plaats
Welke twee modellen zijn er binnen de plaatsgebonden aandacht?
- Spotlight model
- Zoomlens model
Wat houdt het spotlight model van plaatsgebonden aandacht in?
Onze aandacht heeft een vaste diameter en is dus beperkt in ruimte. Het beweegt van het ene punt naar het andere.
Heeft het spotlight model een scherpe of vage verwerking?
In de schijnwerper een scherpe verwerking, daarbuiten vaag.
Wat houdt het zoomlens model van plaatsgebonden aandacht in?
De breedte van de aandachtsfocus is flexibel, van nauw naar breed
Is er veel of weinig verwerking in het zoomlens model?
Hoe breder de focus, hoe minder verwerking
Wat is voorwerpgebonden aandacht?
De aandacht verplaatst van object naar object. Er is weinig aandacht voor de ruimte tussen objecten
Hoe werkt het experiment van Egly?
Het lijkt op het experiment van Posner met dat verschil dat er geen 2 vierkanten zijn, maar 2 rechthoeken. Elke rechthoek heeft dan 2 mogelijke plaatsen voor een cue.
Wat zijn de conclusies uit de studie van Egly?
Dat een invalide target in hetzelfde object als de cue een snellere reactietijd heeft dan wanneer het invalide target zich in het andere object bevindt.
Er is geen locatiegebonden aandacht, wel objectgebonden aandacht
Wordt er in het experiment van Egly rekening gehouden met IOR?
Er is geen IOR, Er wordt gezorgd dat er een normaal validiteitsinterval is
Welke 2 stoornissen in de selectieve aandacht zijn besproken tijdens de les?
- Hemineglect
- ASS
Leg hemineglect uit.
Hemineglect is een visuele aandachtsstoornis, waarbij het visuele systeem nog intact is. Een laesie aan de pariëtale kwab is hiervan de oorzaak. De patiënt heeft moeite met het houden van aandacht bij de contralaterale kant van de laesie.
Wat zijn de gevolgen van hemineglect?
De patiënt gaat geen aandacht meer geven voor 1 kant. Zo gaat hij bvb maar 1 kant van het lichaam wassen.
Wat zien we bij iemand met hemineglect betreffende herinneringen?
Iemand met hemineglect zal bij herinneringen slechts 1 kant van de herinnering beschrijven. De andere kan zal hij niet beschrijven. Echter als je vraagt aan de patiënt om zijn standpunt te draaien, zal hij het deel van de herinnering dat hij hiervoor niet beschreef door de hemineglect, wel beschrijven omdat dit deel zich nu in het ipsilaterale deel van het ‘gezichtsveld’ bevindt
Is hemineglect iets dat enkel bij mensen voorkomt?
Nee, het komt ook bij dieren voor.
Is hemineglect iets dat enkel bij mensen voorkomt?
Nee, het komt ook bij dieren voor.
Is hemineglect plaats- of voorwerpgebonden?
Voorwerpgebonden
Hoe weten we dat hemineglect voorwerpgebonden is? Geef 3 experimenten
- Als je deze patiënten een figuur met 2 cirkels toont, zal de patiënt bvb enkel de rechter (rode) cirkel beschrijven. Als deze 2 cirkels omdraaien, zal de patiënt nog steeds de cirkel die zich voorheen in het contralaterale deel van het gezichtsveld bevond moeilijker zien/beschrijven.
- Als je deze patiënten een afbeelding laat zien van 2 bloemen in een vaas, gaan ze het ipsilaterale deel van de beide bloemen tekenen. Als hemineglect plaatsgebonden zou zijn, zouden deze mensen de rechterkant van het volledige beeld tekenen (dus 1 volledige bloem)
- Als je deze patiënten een prent van een toren laat zien, tekenen ze inderdaad maar de helft van deze toren. Als je echter de toren draait, zullen ze nog steeds de volledige ipsilaterale kant van deze toren tekenen, ongeacht in welk deel van het visueel veld deze helft zich bevindt.
Op welke manier hebben aandacht en ASS met elkaar te maken?
Selectieve aandacht is belangrijk voor de sociale interactie
Op welke manier is selectieve aandacht belangrijk voor sociale interactie?
- Aandacht schenken aan hetgeen de ander zegt
- elkaar in de ogen kijken
- joint attention
Wat toonde experimenten naar de oogbewegingen van mensen met ASS aan?
Mensen met ASS keken meer naar de monden van de mensen ipv naar de ogen. Het richten van de aandacht loopt anders
Waarom hebben mensen met ass meer aandacht voor de mond van mensen?
Omdat ze meer gefocust zijn op het verbale
Welk woord kunnen we in de cognitieve psychologie zien als synoniem voor selectie?
Filtering
Wat is de visuele schaduwtaak?
Een taak waarbij je een tekst in 2 kleuren te zien krijgt. De opdracht is om enkel 1 kleur te lezen. De vraag is dan of je je ook iets herinnert van de andere kleur. Je schaduwt als het ware de andere kleur.
Wat is het basisidee van de (visuele) schaduwtaak?
Dat overbodige informatie ergens weggefilterd wordt tijdens de verwerking
Wat is vroege selectie? En wat is hier een nadeel van?
Een filter in een vroeg stadium van de verwerking. Nadeel: hierbij kan levensbelangrijke informatie verloren gaan
Wat is late selectie? Wat is het nadeel?
Een filter in een later stadium van de verwerking. Nadeel: cognitief systeem wordt overspoeld met informatie
Wat is het cocktailpartyeffect?
Je kan een gesprek volgen tegen achtergrondgeluiden en je kan switchen van 1 gesprek naar een ander
Wat is het dichotisch luisterparadigma van Cherry?
Spraakschaduwen. Je hoort tekst in beide oren, maar wordt gevraagd om enkel de tekst van 1 oor te zeggen. Dit lukt over het algemeen.
Wat onthouden mensen van de andere boodschap van het dichotische luisterparadigma van Cherry?
WEL: Sensorische basiskenmerken
GEEN: begrip van complexe betekenis, inhoud. Deze wordt pas later verwerkt
Wat is het filtermodel van Broadbent?
Broadbent was door Cherry geïnspireerd tot het ontwikkelen van een vroeg selectiemodel
Wat is seriële verwerking?
Opeenvolgende stadia
Welke 3 stadia zijn er in de verwerking tussen input en reactie volgens het filtermodel van Broadbent?
1: sensory level
2: attentional selection
3: memory level
Wat houdt het sensorische niveau van het filtermodel van Broadbent in?
Akoestische, visuele, haptische kanalen
Parallel: alle info blijft tijdelijk in buffer
Wat houdt de attentional selection in bij het filtermodel van Broadbent?
De filter identificeert info die aandacht krijgt obv fysieke kenmerken
Die info gaat door de filter op een seriële manier
Niet-geattendeerde info wordt weggefilterd
Wat houdt het memory level van het filtermodel van Broadbent in?
Gefilterde informatie wordt inhoudelijk verwerkt, maar dit heeft een beperkte capaciteit
Wat verklaart het filtermodel van Broadbent?
Waarom van een onderdrukte boodschap:
- Sensorische aspecten wel worden opgemerkt
- inhoudelijke aspecten niet
Wat is een probleem voor het filtermodel van Broadbent? Wat verklaart het niet?
Als je selectieve aandacht op 1 gesprek gericht is, kan je toch reageren op je naam. Er is dus toch inhoudelijke verwerking. Ook in het schaduwexperiment hoorden de ppn soms ‘je mag nu stoppen’ of ‘verander van oor’
Wat is het ‘dear aunt Jane’ effect
Het effect waarbij iemand de auditieve schaduwtaak doet. Als afwisselend in beide oren ‘dear’, ‘aunt’ en ‘Jane’ gehoord wordt, zullen ze die woorden nazeggen, ook al mogen ze maar focussen op 1 oor.
Wat leren we van het ‘dear aunt Jane’ effect?
Dat context een rol speelt bij aandacht
Wat gebeurde er in het experiment van Treisman?
In beide oren werd een deel van een zin gehoord. Deze werd uitgesproken, terwijl ze eigenlijk het tweede deel hadden moeten negeren
Met welk model kwam Treisman?
Het verzwakkingsmodel van Treisman
Welk model kwam er na de kritiek op het filtermodel van Broadbent?
Het verzwakkingsmodel van Treisman
Hoe werkt het verzwakkingsmodel van Treisman?
Ook hier komt info binnen, maar bij de attenuation zijn sommige prikkels sterk en andere zwak. De signalen waaraan geen aandacht besteed wordt, worden dus niet helemaal weggefilterd, maar verzwakt
Waarom wordt sommige niet-geattendeerde info vaker opgepikt dan andere?
Er is een activatiedrempel voor elke prikkel. Deze is bij sommige niet- geattendeerde info lager dan bij andere
Wat wordt bedoeld met de activatiedrempel bij niet-geattendeerde info?
Elke input heeft een bepaalde hoeveelheid activatie nodig om waargenomen te worden. Hoe lager de drempel, hoe waarschijnlijker de input wordt waargenomen, zelfs na verzwakking
Hoe wordt de activatiedrempel bepaald?
Ifv familiariteit en relevantie
Welke twee modellen zijn vroegselectie?
Filtermodel van Broadbent en verzwakkingsmodel van Treisman
Wat is een ander woord voor het verzwakkingsmodel van Treisman?
Attenuatiemodel
Wat wordt bedoeld met late selectie?
Alle stimuli worden inhoudelijk verwerkt.
Welke evidentie is er voor late selectie?
Inhoudelijke verwerking van onbewuste stimuli
Hoe hebben spraakschaduwen bewezen dat er een onbewuste verwerking is?
Er werden als geattendeerde boodschap ambigue zinnen gegeven. Als niet-geattendeerde boodschap gaven ze een biaswoord. Afhankelijk van het biaswoord werd de ambigue boodschap anders geïnterpreteerd
Hoe werkt de taak rond subliminale priming?
De ppn moeten aangeven of een getal groter of kleiner is dan 5. Voor ze dat moeten doen krijgen ze een vroegmasker, prime en namasker getoond. Die prime gaat de reactietijd beïnvloeden
Waarvoor dient het vroegmasker bij subliminale priming?
Zodat de ppn weten waar ze moeten kijken
Waarvoor dient het namasker?
Om nabeelden te vermijden
Wat bleek uit het experiment met subliminale priming?
De reactietijd was beduidend hoger bij incongruente trials dan bij congruente trials
Wat betekent het subliminaal priming effect voor selectie?
De onbewuste primes worden inhoudelijk verwerkt, er is dus sprake van late selectie. Er is pas filtering nadat de betekenis verwerkt is
Welke verwerkingsniveaus geeft late selectie aan?
Sensorisch level
Memory level: hier is de filter
Welk model poogde vroege en late selectie te verzoenen?
Perceptual load model van Lavie
Wat houdt het perceptual load model of capaciteitsmodel in?
Dat afhankelijk van hoeveel capaciteit de primaire taak vraagt, je meer of minder andere informatie kan verwerken
Wat zien we qua selectie als er een hoge perceptuele load is?
Er is geen aandacht meer voor andere informatie: vroege selectie
Wat zien we als er een lage perceptuele load is?
Er is wel aandacht over voor andere informatie: late selectie
Met welke taak werd het model van perceptuele load van Lavie onderzocht?
Een visuele zoektaak met een targetletter (centrale doelletter x of z) en een afleider die ofwel incompatibel ofwel neutraal was. De ppn moest zsm aangeven of de targetletter een x of een z was
Wat werd er gemanipuleerd bij de visuele zoektaak van de perceptual load?
De set size en daarmee dus de perceptual load:
* lage load: set size = 1 (enkel doelletter)
* hoge load: set size = 6 (doelletter in reeks va 6 letters)
Wat vond Lavie bij de visuele zoektaak?
Dat bij een lager perceptuele load er een invloed is van het type distractor dat gebruikt werd, maar bij een hoge perceptuele load, het distractor type geen invloed had op de reactietijd.
wat kan besloten worden uit de visuele zoektaak van Lavie?
Bij een lage perceptuele load was er nog aandachtscapaciteit over om het type afleider te verwerken -> late selectie
Bij een hoge perceptuele load was er nog te weinig aandachtscapaciteit over om het type afleider te verwerken -> vroege selectie
Wat is verdeelde aandacht?
Aandacht voor beide delen is relevant
Wat is automaticiteit?
Geautomatiseerde acties vragen weinig aandachtscapaciteit itt gecontroleerde acties
Welke taak past bij automaticiteit?
De Strooptaak
Wat is er aan de hand bij de strooptaak?
De woorden en kleuren zijn incongruent
Wat zijn de kenmerken van een automatisch proces?
- Makkelijk
- Geen aandacht nodig
- Snel
- Moeilijk onderbreekbaar
- Onbewust
Wat zijn de kenmerken van een gecontroleerd proces?
- Moeilijk
- Aandacht nodig
- Traag
- Onderbreekbaar
- Bewust
Wat toonden Shiffrin en Schneider?
De voorwaarden om actie te kunnen automatiseren
Welke zaken hebben effect op automatisering?
- oefening
- consistente regels
Hoe zat het experiment in elkaar dat over automatisering ging (Shiffrin & Schneider)?
Er werd een doelstimulus aangeboden. Er werden dan test frames aangeboden. De ppn moest aangeven of de doelstimulus in 1 van de frames zat. Deze conditie werd geautomatiseerd
Daarnaast werd ook een andere conditie aangeboden waarbij de afleider en target afgewisseld werden. De rest van het experiment bleef hetzelfde. Deze conditie werd niet geautomatiseerd.
Wat was de consistent mapping conditie in het experiment over automatisering?
Er werd een doelstimulus aangeboden. Er werden dan test frames aangeboden. De ppn moest aangeven of de doelstimulus in 1 van de frames zat
Werd de consistent mapping conditie geautomatiseerd?
Ja
Wat was de varied mapping conditie in het experiment over automatisering?
Daarnaast werd ook een andere conditie aangeboden waarbij de afleider en target afgewisseld werden. De rest van het experiment bleef hetzelfde.
Werd de varies mapping conditie geautomatiseerd?
Nee
Hoe evolueerde de reactietijd ten gevolgen van frame size en consistent of varied mapping?
De varied mapping conditie vroeg meer tijd naarmate de frame size groter werd. De RT van consistente mapping bleef hetzelfde
Wat dachten Shiffrin en Schneider dat automatisering was?
Een efficiëntere verwerking: hetzelfde proces, maar dan beter
Wat houdt de instance theory of automaticity in?
Dat er bij automatisatie geen efficiëntere verwerking is, maar dat de verwerking kwalitatief anders is. Er worden dus andere strategieën gebruikt ipv een efficiëntere verwerking.
Wat is een instance?
Als je bvb een berekening hebt gemaakt, dan sla je de uitkomst op in je geheugen. Dit is een instance.
Wat gebeurt er als je veel oefent volgens de instance theory of automaticity?
Je roept na verloop automatisch instances op in het geheugen
Wanneer is een taak geautomatiseerd volgens de instance theory of automaticity?
Als de instance wint van het algoritme en de stimulus leidt tot het automatisch oproepen van instance in het geheugen
Welke consensus is er betreffende automaticiteit?
Het vraagt oefening en is nuttig, maar soms ook gevaarlijk, daarom zijn superviserende, cognitieve controleprocessen nodig
Waarom zijn superviserende, cognitieve controleprocessen nodig?
Omdat alles automatiseren gevaarlijk kan zijn. Je moet kunnen terugschakelen
Hoe ziet het SAS-model van Norman en Shallice eruit?
Perceptueel systeem -> trigger data base -> Schema control units -> special purpose cognitive subsystems
Op de schema control units werken het supervisory attentional system (SAS) en het content scheduling in
Wat zijn de schema control units uit het SAS model?
Volledig automatische processen worden gecontroleerd door schema control units. Dit zijn routineuze uitvoeringen van taken opgeslagen in het geheugen
Waardoor worden de schema control units uitgelokt?
Door omgevingscues
Waarvroor staat SAS en wat is het?
Supervisory attentional system: bewuste controleprocessen
Wat is contention scheduling?
Semi-automatische processen: bepaalt welk schema het meest prioritair is in geval van conflict tussen schema’s
Heb je content scheduling onder bewuste controle?
Nee
Wanneer gebruik je SAS?
- Bij nieuwe taken
- Wanneer routineuze schema’s tekortschieten
- In moeilijke of gevaarlijke situaties
- Wanneer je gewoontes of drang moet onderdrukken
Welke 3 aandachtsnetwerken zijn er volgens Posner en Rothbart?
- Alerting network
- Orienting networkk
- Executive control network
Waarvoor dient het alerting network?
- Waakzaamheid
- Behoud van staat van paraatheid
- Verhoogde gevoeligheid inkomende informatie
Wat doen waarschuwingssignalen met het alertheidsnetwerk?
Ze activeren het
Wat doet het oriënteringsnetwerk?
- Richten van aandacht op bepaalde delen in aandachtsveld -> selectieve aandacht
- Aandachtsfocus losmaken en verschuiven van één deel naar een ander deel
Wat is een ander woord voor executieve aandacht?
- Aandachtscontrole
- cognitieve controle
- Executieve functies
Wat doet executieve aandacht?
o.m. conflictmonitoring - inhibitie ongewenst gedrag
Welk hersengebied staat in voor conflictdetectie (oepsgebied)?
Anterieure cingulate cortex
Waarvoor zorgt de ACC?
Voor activatie dorsolaterale prefrontale cortex, controle implementatie
