A. Pijnmedicatie Flashcards
Nocireceptoren zijn
Zenuwen die pijn detecteren, ‘pijn receptoren’
Pijn wordt veroorzaakt door
weefselbeschadiging
Stoffen die de nocireceptoren stimuleren
Histamine, serotonine, bradykinine
Functie van prostaglandinen
verhogen gevoeligheid van sensorische zenuweinden nociceptoren voor histamine, serotonine, bradykinine
Stappen WHO pijnladder
- Paracetamol (evt + prostaglandinesynthaseremmer)
- NSAID (evt icm met paracetamol)
- Zwak werkend opioid (codeïne/tramadol)
- Sterker opioid (morfine/fentanyl, evt opiodrotatie)
- Pijnstilling via parenterale toediening iv of subcutaan
Maximale dosering van paracetamol
500-1000mg 3-4x daags (gedurende maximaal 1 maand)
Maximale dosering van Ibuprofen
2400mg/dag - 3-4x dd 400-600 mg
Maximale dosering van diclofenac
150mg/dag - 2-3 dd 25-50 mg
Maximale dosering van naproxen
1000 mg/dag - 2 dd 250-500 mg
Maximale dosering codeine
240 mg/dag - 30-60 mg/ keer
MAximale dosering van tramadol
50-100mg 3-4x per dag
Belangrijkste bijwerking van paracetamol
Leverbeschadiging
Vanaf welke dosis treedt leverbeschadiding bij paracetamol op?
150 mg/kg per dag
Wat zijn risicofactoren voor het ontwikkelen van leverschade bij PCM gebruik zijn:
- pre-existente leverbeschadiging
- Alcoholisme
- Slechte voedingstoestand
Wat is geïndiceerd bij een paracetamol intoxicatie?
N-acetyl-cysteïne
Wat is de gebruikelijke dosis paracetamol als er sprake is van alcoholisme, slechte voedingstoestand en leverfalen?
Max 2 gram per dag ipv 4 gram
Lever falen & paracetamol
Meer kans op hepatotoxische metabolieten van paracetamol
Slechte voedingstoestand & PCM
Minder glutathion in lever; minder conjugatie NAPQI
Noem de 2 niet-opioiden
Paracetamol & prostaglandine-esterase remmers
Welk medicament PCM of NSAID is koortswerend, ontstekingsremmend en pijnstillend?
NSAID
Voorbeelden klassieke NSAID
ibuprofen, naproxen, diclofenac
selectieve COX-2 remmers
celecoxib
analgetische werking
pijnstillende werking
antipyretische werking
koortswerende werking
anti inflammatoire werking
anti ontstekende werking
COX1 enzym
productie prostaglandine weefselhomeostase: autoregulatie van renale perfusie, gastroprotectie en trombocytenaggregratie
COX 2 enzym
autoregulatie renale perfusie, inflammatie, ovulatie, sluiten van ductus van botalli in neonaten, en diverse functies van CZS (koorts inductie, pijnwaarneming en cognitieve functies)
Bij welke functies speelt COX2 invloed op CZS?
koorts inductie, pijnwaarneming en cognitieve functies
Welke enzymen remmen NSAID’s?
COX1 en COX2
Wat is voordeel van COX2 remmer, meer selectieve NSAID zoals celecoxib?
Minder gastro-intestinale klachten
Rofecoxib is van de markt gehaald. Waarom?
Hoog selectieve COX2 remmer. Ernstige cardiovasculaire bijwerkingen met sterfte als gevolg
Bijwerkingen van NSAID’s
ulcus pepticum, nierfalen, trombocytopathie, verergering van hartfalen door water en zout retentie
Risicofactoren voor ontstaan ulcus pepticum bij NSAID’s
ulcus in de VG, reumatoide arteritis, hartfalen, diabetes mellitus
Risicofactoren voor ontwikkelen van nierfalen:
hartfalen, dehydratie, sepsis, pre-existent nierfalen
Wat wordt er gegeven ter voorkoming van ulcus pepticum?
PPI
acetylsalicylzuur
asperine
Bijwerkingen door NSAID zoals toename van trobocytenaggregratie kan bloedingstijd afnemen. Dit effect is
reversibel, dosisafhankelijk en kortdurend
Welk medicament geef je niet indien een patient verhoogde bloedingstijd heeft aan pijnstilling?
acetylsalicylzuur
PPI is geïndiceerd bij starten van NSAID bij
- VG van ulcus
- Leeftijd boven de 70 jaar
- Onbehandelde H. Pylori-infectie in kader van ulcus lijden
PPI moet overwogen worden bij starten NSAID bij: (risico stijgt als meer aanwezig)
- leeftijd 60-70 jaar
- gebruik van anticoagulantia / acetylsalicylzuur
- Ernstige invaliderende RA
- hartfalen
- diabetes
- hoge doseringen van NSAID
- corticosteroïden
- SSRI gebruik
Prostaglandine zorgt in de nier voor een compensatie mechanisme bij afname van circulerend volume. Hierdoor zorgt prostaglandine voor:
dilatatie van afferente arteriole van nier, waardoor nierdoorbloeding bij daling van circulerend volume gelijk blijft
Wat is functie bij gastro-intestinale stelsel bij remming van prostaglandine?
remming van beschermende functie op de maag
Bij remming van prostaglandine wordt compensatie mechanisme in de nier geremd. Wat is dit mechanisme en wat kan hiervan resultaat zijn?
Compensatie mechanisme waarbij er vasodilatatie van afferente arteriole nier plaatsvind bij afname circulerend volume waardoor nierperfusie gelijk blijft. Bij remming van prostaglandine wordt dit mechanisme geremd.
Resultaat: verminderde nierdoorbloeding, vocht retentie, acute nierinsufficientie
Hoger risico nierinsufficientie onder NSAID
- verminderd circulerend volume: hartfalen, dehydratie, sepsis
- RAS remmers
- Pre- existent nierfalen mdrd <30
NSAIDs kunnen nierinsufficientie geven. Wat verzoorzaakt dit?
elektrolystoornissen mn verhoogd kalium
NSAIDs en renaal geklaarde comedicatie is kans op geneesmiddellen intoxicatie. MEt welke middelen moet je oppassen?
sotalol, digoxine, lithium, nitrofurantoïne, metformine
Welke medicatie geeft in lage dosis geen nierfunctie verlies? <80mg
acetylsalicylzuur
Voor welke cardiovasculaire bijwerking zorgen NSAID’s?
water- en zout retentie
Wat kan er ontstaan door water en zout retentie door NSAIDs?
perifeer oedeem
Waarom moeten NSAIDs vermeden worden bij mensen met hartfalen?
meer kans op links/rechtszijdig decompensatio cordis
NSAID’s kunnen door water en zout retentie aanleiding geven tot
hypertensie
Welke combinatie geeft verhoogd risico op maagbloedingen met NSAIDS?
NSAIDS gecombineerd met:
- coumarines
- trombocyrenaggregratieremmers
- steroiden
- SSRI
Welke combinatie geeft verhoogd risico op hartfalen en nierfalen icm NSAIDS?
NSAIDS gecombineerd met:
- RAS-remmers
- diurectia
door zout retentie
Krachtige opioiden
U-agonisten
opiaten binden aan opioidreceptoren welke receptoren zijn er?
mu recepter (u), Kappa receptor (K) , lambda receptor
Wat is een competitieve antagonist voor alle opiaat receptoren?
naloxon
Welke mediactie kan gebruikt worden om bijwerkingen tgv morfine-agonisten te couperen?
naloxon
Welk opiaat heeft relatief sterkst analgetisch effect tov morfine?
Fentanyl
Welke toedieningsvormen zijn er voor fentanyl?
nasaal, transdermaal, buccaal
Tramadol
zwak analgetisch effect
relatief veel bijwerkingen: duizeligheid, delier, misselijkheid
remmende werking adrenaline/noradrenaline/serotonine
Codeine is afhankelijk van enzym CYP2D6. Waarom is effectiviteit niet goed te voorspellen?
omdat activiteit dan dit enzym wisselt per patient
Bijwerkingen van opiaten
obstipatie, ademdepressie, afhankelijkheid
Bij welke VG moet je bedacht zijn op ademdepressie bij opiaat voorschrijven?
COPD
Oxybutynine
anticholinerg geneesmiddel voor de behandeling van de symptomen van overactieve blaas, waaronder urine-incontinentie en pollakisurie. Het vermindert de spierspanning van inwendige sluitspier van de blaas zodat de blaas kan uitzetten en meer urine kan bevatten
hoe kan het dat NSAIDs een AKI kunnen veroorzaken?
doordat NSAID’s verminderde filtratie door de nieren bewerkstelligen en verminderde druk. Hierdoor kan deze te laag worden waardoor er een acute nierinsufficiëntie kan ontstaan.
Wanneer is de biologische beschikbaarheid hoger, bij parenterale toediending of orale toediening?
parenterale toediening
