7.6 aangeboren afwijkingen in de heemsynthese

Question 1

waarvoor is heem nodig?

Answer 1

het is een bouwsteen voor oa hemoglobine

het kan een ijzer molecuul binden

Question 2

wat is de precursor van heem?

Answer 2

porfyrines

Question 3

waar is heem een essentieel onderdeel van ?

Answer 3

Hb
myoglobine
catalase
peroxidase
ademhalingsketen: ATP
cytochroom P450

Question 4

wanneer is er porfyrie?

Answer 4

als de omzetting van heem uit porfyrines, mis gaat

er zijn 10 enzymen actief in de heem synthese
er bestaan 10 verschillende soorten porfyrien
- 4 acute porfyrien

Question 5

wat is de klinische manifestatie van porfyrie?

Answer 5

acute porfyrien: aanvallen van buikpijn met neurologische uitval door stapeling van dALA

cutane porfyrien: (blauw) licht (vooral zon) geïnduceerde huidklachten door stapeling van porfyrines in de huid

• pijnloze blaren
• pijn

Question 6

wat is de onderverdeling van porfyrien?

Answer 6

hepatisch: acute intermitterende porfyrie

porfyria cutanea tarda (vaak verworden): huidklachten

erytropoetisch: erytropoetische protoporfyrie, huidklacgten

Question 7

wanneer starten de symptomen van de porfyrie?

Answer 7

bij hepatische porfyrie en porfyria cutanea tarda vaak na de puberteit

bij erytropoietische porfyrie vaak bij kinderleeftijd

Question 8

wat zijn symptomen van een aanval van acute porfyrie?

Answer 8

buikpijn
braken
obstipatie
spierzwakte
verwardheid
convulsie
tachycardie
hypertensie
koorts

Question 9

wat is het beloop van een porfyrie aanval?

Answer 9

prodromale fase: gedragsverandering, angstig, onrustig, slapeloosheid

buikpijn met braken en obstipatie

tachycardie en hypertensie, hyponatriemie, rode urine, geen koorts, geen CRP verhoging, geen afwijkingen buik

neurologische afwijkingen: spierzwakte, epilepsie, paralyse/ verlamming

Question 10

wat zegt rode urine?

Answer 10

het is bijna altijd bloed
het is te testen met dipstick om te kijken of het ery’s of Hb positief is

als het geen bloed is kan je denken aan porfyrie

Question 11

wat zijn kenmerken van een acute porfyrie aanval?

Answer 11

vaker bij vrouwen

16-40e levensjaar

altijd gepaard met buikpijn

Question 12

wat zijn uitlokkende factoren voor een aanval?

Answer 12

geneesmiddelen die CYP450 verbruiken
hormonale veranderingen/ premenstrueel
infecties
calorische restrictie/ vasten
zware rokers
alcohol
zware inspanning 
blootstelling aan kou
emotionele stress

Question 13

hoe wordt heem gemaakt?

Answer 13

succinyl-CoA+ glycine worden mbv ALAS-1 omgezet naar ALA wat wordt omgezet naar Heem

succinyl CoA+ glycine–> ALA–> heem

heem remt ALAS-1: negatieve feedback mechanisme

Question 14

wat is het effect van porfyrinogene geneesmiddelen?

Answer 14

er is nu cytochroom P450 nodig om het geneesmiddel af te breken en dit wordt gemaakt door heem. als je heem gaat gebruiken valt de remming van ALAS-1 weg. je krijgt nu veel ALA waardoor je een aanval krijgt

Question 15

hoe kan je porfyrie diagnosticeren?

Answer 15

meet CITO dALA en PBG in urine

negatief tijdens aanval–> geen acute porfyrie

positief (ongeveer 10x verhoogd)

• -> diagnose gesteld
• -> behandelen
• -> herhalen in referentielaboratorium; type bepalen

Question 16

hoe kan je acute porfyrie behandelen?

Answer 16

koolhydraten (enteraal/ infuus)
pijnstillers (morfine)
beta-blokkers (propanolol)
uitlokkende factoren stoppen/ behandelen
heem-arginaat bij ernstige aanval (remt ALAS-1)

overweeg opname IC/ medium care

Question 17

wat is het zorgpad van acute porfyrie?

Answer 17

voorlichting voorkomen aanvallen
noodplan
aanspreekpunt andere behandelaren
Peri-operatief beleid
vastleggen relatie klachten en aanvallen
zorg voor ernstig aanedane
family counseling

Question 18

hoe is acute polyferie over te erven?

Answer 18

autosomaal dominant met wisselende penetrantie

Question 19

wat is givosiran?

Answer 19

het is een nieuwe behandeling. het grijp in op het afschrijven van DNA.
het is silencing RNA; het doet niets met het DNA zelf

het enzym dat te hard gaat aanslaan omdat heem verdwijnt, wordt nu geremd

Question 20

wat zijn de meest voorkomende cutane porfyrieen?

Answer 20

erythropoietische protoporphyria (EPP)

porhyria cutanea tarda: verworven en behandelbaar

Question 21

wat is erytropoietische protoporphyria? EPP

Answer 21

dagenlang durende pijnlijke fototoxische reactie

het start op kinderleeftijd: slecht slapen, huilbaby

Question 22

wat zijn complicaties van EPP?

Answer 22

vermijden van licht
sociale en maatschappelijke impact
sterk verlaagde QOL (kwaliteit van leven)

leverenzymverhoging
leverfalen
galstenen

vitamine d deficiëntie
osteoporose

Question 23

waar moet je aan denken bij pijn door zon of blaren?

Answer 23

porfyrie