7. Anticonceptie & SOA-preventie Flashcards
Wat is de Pearl-Index?
Een overzicht van de verschillende anticonceptiemiddelen waarbij de betrouwbaarheid van het middel wordt aangegeven.
=> het aantal vrouwen per 100 vrouwen dat toch zwanger wordt met het middel gedurende 1 jaar
Geef een overzicht van de verschillende anticonceptiemiddelen.
niet-hormonale anticonceptie
* natuurlijke methodes
* barrièremiddelen
* spiraal
hormonale anticonceptie
* combinatiepil
* prikpil
* minipil
* implantaat
* vaginale ring
* anticonceptiepleister
* hormoonspiraal
definitieve methoden
* sterilisatie
noodanticonceptie
Waarop is de natuurlijke anticonceptiemethode gebaseerd?
op het bepalen van de vruchtbare periode van de vrouw
* op basis van lichamelijke veranderingen
* geslachtsgemeenschap wordt vermeden
* nood aan ervaring, regelmaat en discipline
* minst betrouwbare anticonceptiemethode
Bespreek de coïtus interruptus.
geslachtsgemeenschap wordt onderbroken vóór de zaadlozing
* betrouwbaarheid: laag
=> voorvocht bevat ook levende zaadcellen
=> zaadlozing soms snel en onverwacht
* Pearl index: 12-38
Bespreek de kalendermethode.
vruchtbare periode wordt bepaald adhv de vorige cycli
* niet gebaseerd op hormonale veranderingen
* onthouding / condooms vóór en tijdens de vruchtbare periode
* betrouwbaarheid: laag
=> niet betrouwbaar bij onregelmatige cyclus
=> moment ovulatie verschilt van maand tot maand
* Pearl-Index: 3-47
Bespreek de temperatuurmethode.
temperatuur meten elke dag vóór het opstaan
* eisprong: temperatuurstijging van 0,2-0,4°C
* betrouwbaarheid: gemiddeld
=> enkel betrouwbaar bij vrouwen met een regelmatige cyclus, die de ovulatie bij de volgende cyclus kunnen voorspellen
* Pearl-Index: 2,5-7
Bespreek de methode van Billings.
eigenschappen van het cervixslijm gebruiken om het tijdstip van de ovulatie vast te stellen
* periode vóór ovulatie
=> toename cervixslijm
=> rekbaarheid: heldere slijmdraad
* na ovulatie: productie cervixslijm stop abrupt
* betrouwbaarheid: laag
=> na verdwijnen cervixslijm nog een dag wachten
* Pearl-Index: 13-34
Bespreek de urinetest.
vruchtbare periode bepalen adhv microcomputer Persona
* urinestaafjes nemen LH en Oestriol op uit de ochtendurine
* monitor interpreteert de gegevens adhv de cyclus
* betrouwbaarheid: gemiddeld (in theorie 6)
Bespreek Sensiplan.
vruchtbare periode bepalen adhv lichamelijke veranderingen
* nood aan discipline en ervaring
* cursus volgen bij een consulent
* dagelijks noteren van gegevens
=> temperatuur: stijging van 0,3°C
=> cervixslijm: overvloedig en helder
=> cervix: aftasten ligging, stevigheid en opening
* betrouwbaarheid: gemiddeld
* Pearl-Index: 2,5
vruchtbare periode: start bij het eerste teken van secreties en eindigt na 3 dagen op rij verhoogde temperatuur
Geef een overzicht van de natuurlijke anticonceptiemiddelen van meest naar minst betrouwbaar.
- Sensiplan: 2,5
- Urinetest: 6
- Temperatuurmethode: 7
- Methode van Billings (cervixslijm): 34,9
- Coïtus interruptus: 38
- Kalendermethode: 47
Wat zijn barrièremiddelen?
voorbehoedsmiddelen die verhinderen dat zaadcellen in de baarmoeder binnenkomen
* voor mannen & vrouwen
* sommige bieden ook bescherming tegen SOA’s
Bespreek het mannencondoom.
dun & zeer flexibel hoesje vangt sperma op
* sperma komt niet in de vagina
* bescherming tegen SOA’s
* betrouwbaarheid: gemiddeld
=> afhankelijk van juiste gebruik
* Pearl-Index: 12
Bespreek het vrouwencondoom.
speciaal gevormd condoom (binnen & buitenring) ingebracht in de vagina
* sperma komt niet in de vagina
* bescherming tegen SOA’s
* betrouwbaarheid: gemiddeld
=> afhankelijk van juist gebruik
* Pearl-index: 10
Geef de voor- en nadelen van het vrouwencondoom.
Voordelen
* Valt over buitenste schaamlippen: bescherming tegen herpes & genitale wratten
* Gemaakt uit poly-urethaan: geschikt voor mensen met rubberallergie
Nadelen
* Storend geluid tijdens het vrijen (niet zo soepel & kraakt)
* Duurder dan mannencondoom
Bespreek het pessarium.
diafragma
buigzame rubberen gesloten ring die wordt ingebracht 1u voor geslachtsgemeenschap
* verhindert doorgang spermacellen naar baarmoeder
* in combinatie met zaaddodende middelen
* 8u na coïtus verwijderen
* betrouwbaarheid: gemiddeld
=> moet goed passen
=> oefening nodig
=> zorgvuldig reinigen
* Pearl-index: 3,5
FemCap: standaardmaten; populair in de VS
Bespreek het koperspiraal.
verhindert de implantatie van een bevrucht eicel
* plastiek frame in een T-vorm met een koperdraad eromheen
* koper verandert de zaadcel, zodat deze de eicel niet meer kan bevruchten
* blijft 5-10 jaar zitten
* Betrouwbaarheid: hoog
* Pearl-index: 0,1-0,2
Wat zijn de voor- en nadelen van het koperspiraal?
Voordelen:
* lange termijn bescherming: 5-10jaar
* betrouwbaar
* geen hormonen: eigen cyclus blijft behouden
* na verwijdering: onmiddellijk herstel van de vruchtbaarheid
Nadelen
* pijnlijke plaatsing (nullipara)
* lichaam moet wennen na plaatsing: aantal maanden bloedverlies & krampen
* menstruatie kan heviger & langer zijn
* kan loskomen binnen de eerste 3m (kans groter bij nullipara <=> Gynefix niet, hangt bovenaan vast)
* kans op ontsteking in de eerste weken
* risico op opstijgende infectie: vnl bij wisselende seksuele contacten
Geef een overzicht van de barrièremiddelen van meest naar minst betrouwbaar.
- koperspiraal: 0,1-0,2
- pessarium: 3,5
- vrouwencondoom: 10
- mannencondoom: 12
Wat is hormonale anticonceptie?
1 vd meest betrouwbare vormen
gebaseerd op toedienen van
* één (progestageen)
* of meerdere kunstmatige hormonen (progestageen en oestrogeen)
zorgen ervoor dat
* geen eisprong plaatsvindt
* geen innesteling plaatsvindt
Wat is de combinatiepil?
= dé pil = ideale bescherming bij correct gebruik
- monofasische pil: éénfasepillen: elke pil dezelfde hoeveelheid hormonen
- twee- of driefasenpillen: elke fase heeft een andere kleur, per fase wisselt hoeveelheid progestageen & oestrogeen
Combinatiepil - werking?
Eierstokken
1. Kopieën van oestrogeen & progestageen hormoon komen in het bloed
2. feedbackmechanisme in de hypofyse wordt geactiveerd
3. hypofyse stimuleert de eierstokken niet meer
4. eierstokken geven geen eicellen meer vrij
Uterus
* Slijmvliesbekleding uterus wordt ongeschikt voor de innesteling
Baarmoederhals
* Slijm baarmoederhals wordt taai & ondoordringbaar voor zaadcellen
Combinatiepil - gebruik?
Inname
* Start tijdens maandstonden
* Elke dag pil op relatief zelfde tijdstip tot pillenstrip leeg is
* Stop voor 7 dagen => menstruatie (korter, minder hevig & pijnlijk)
* Herstart na 7 dagen steeds op dezelfde dag van de week (tijdens menstruatie indien niet over)
Op voorschrift
* Bij apotheek op voorschrift
* na overleg met de arts
=> bloeddrukmeting (eventueel uitstrijkje)
=> na 3-6mnd weer bloeddrukcontrole
=> daarna jaarlijkse controle
Combinatiepil - voordelen/nadelen?
Voordelen
* Goede bescherming bij correct gebruik
* Onderbreekt seksspel niet
* Regelmatigere, minder pijnlijke & overvloedige menses
* Kans op eierstok- en baarmoederslijmvlieskanker daalt
* Afname acné
* Vervroegen/ uitstellen menses
Nadelen
* Lichaam moet wennen aan hormonen
=> hoofdpijn, misselijkheid, gespannen borsten, lichte gewichtstoename, tussentijds bloedverlies of stemmingswisselingen
=> verdwijnen spontaan, anders wisselen pil in overleg met de arts
* Licht verhoogde kans veneuze trombose (vrouwen hart- en vaatziekten => afweging maken)
* Roken & pil niet combineren: beide verhogen kans veneuze trombose of hart- en vaatziekten
Combinatiepil - CORRECT gebruik - algemeen
- Tussen 2 pillen nooit meer dan 36u
- Binnen de 12u na normale tijdstip
- Stop nooit langer dan 7dagen => wel dan pas beschermd 7dagen na correcte inname
Combinatiepil - Opgelet correct gebruik bij enkele gevallen
Na 1 uur opgenomen in het bloed
- Braken binnen 3u na inname => nieuwe pil uit reservestrip (let op kleur bij meerfasen)
- Hevige diarree => pil verder innemen + condoom tot 7dagen na ophouden diarree
- Combinatie bepaalde geneesmiddelen => inname pil vermelden aan arts
Double dutch?
= dubbele beschermingsmethode
= gebruikmaken van een condoom én de pil samen
=> bescherming zw & SOA
Ik ben 1 pil vergeten in te nemen in week 1 (dag 1 t.e.m. dag 7)
- Neem vergeten pil in (meestal die dag 2 pillen)
- Neem resterende pillen pilstrip in op normale tijdstip.
Géén noodpil nodig
!! Uitzondering dag 1!!!
Ik ben 1 pil vergeten in te nemen in week 2 (dag 8 t.e.m. dag 14)
- Neem vergeten pil in (meestal die dag 2 pillen)
- Neem resterende pillen pilstrip in op normale tijdstip.
Géén noodpil nodig
Ik ben 1 pil vergeten in te nemen in week 3 (dag 15 t.e.m. dag 21)
- Neem vergeten pil in (meestal die dag 2 pillen)
- Neem resterende pillen pilstrip in op normale tijdstip.
Géén noodpil nodig
Ik ben 2 of meerdere pillen vergeten in te nemen tijdens week 1
- Neem de laatst vergeten pil in
- Neem resterende pillen pilstrip in op normale tijdstip.
- Gebruik ook condoom de volgende 7 dagen
- Zo snel mogelijk noodpil als je de voorbije 5 dagen seks hebt gehad
Ik ben 2 of meerdere pillen vergeten in te nemen tijdens week 2
- Neem de laatst vergeten pil in
- Neem resterende pillen pilstrip in op normale tijdstip.
- Gebruik ook condoom de volgende 7 dagen
Géén noodpil nodig
Ik ben 2 of meerdere pillen vergeten in te nemen tijdens week 3
- Neem de laatst vergeten pil in
- Neem resterende pillen pilstrip in op normale tijdstip.
- Begin onmiddellijk nieuwe strip zonder stopweek
- Gebruik ook condoom de volgende 7 dagen
Géén noodpil nodig
Ik ben 1 dag te laat gestart met mijn pil, wat nu?
!! Niet beschermd tegen zw
- Gebruik ook condoom de volgende 7 dagen
- Zo snel mogelijk noodpil als je de voorbije 5 dagen seks hebt gehad
Ik ben in verschillende weken mijn pil(len) vergeten te nemen
!!! Niet beschermd tegen zw
1. Maak afspraak met huisarts of gynaecoloog
2. Gebruik naast de pil ook condoom
Ik ben 2 of meerdere dagen te laat gestart met mijn pil, wat nu?
!! Niet beschermd tegen zw
- Gebruik ook condoom de volgende 7 dagen
- Zo snel mogelijk noodpil als je de voorbije 5 dagen seks hebt gehad
Prikpil - wat?
= injectie met 1 hormoon (progestageen)
* door arts/gynaecoloog
* in de bilspier
* werking zoals combinatiepil
=> er vindt geen eisprong plaats
=> baarmoederslijmvlies is minder toegankelijk
=> endometrium wordt ongeschikt voor innesteling
Prikpil - voordelen/nadelen?
Voordelen
* Niet elke dag
* Menses nemen af in hoeveelheid => houden na een jaar op
* Zeer efficiënte bescherming tegen zw
Nadelen
* Onregelmatig bloedverlies eerste jaar
* Gewichtstoename
* Na stoppen => 6-15m vooraleer eigen hormonale cyclus hersteld => geen kids op korte termijn
Prikpil - gebruik?
- Eerste inspuiting: start menses
- Tweede inspuiting: 10 weken later
- Vervolginspuitingen: elke 12 weken
Inspuiting in bilspier => geleidelijke opname progestageen in bloedbaan