7. Anticonceptie & SOA-preventie Flashcards
Wat is de Pearl-Index?
Een overzicht van de verschillende anticonceptiemiddelen waarbij de betrouwbaarheid van het middel wordt aangegeven.
=> het aantal vrouwen per 100 vrouwen dat toch zwanger wordt met het middel gedurende 1 jaar
Geef een overzicht van de verschillende anticonceptiemiddelen.
niet-hormonale anticonceptie
* natuurlijke methodes
* barrièremiddelen
* spiraal
hormonale anticonceptie
* combinatiepil
* prikpil
* minipil
* implantaat
* vaginale ring
* anticonceptiepleister
* hormoonspiraal
definitieve methoden
* sterilisatie
noodanticonceptie
Waarop is de natuurlijke anticonceptiemethode gebaseerd?
op het bepalen van de vruchtbare periode van de vrouw
* op basis van lichamelijke veranderingen
* geslachtsgemeenschap wordt vermeden
* nood aan ervaring, regelmaat en discipline
* minst betrouwbare anticonceptiemethode
Bespreek de coïtus interruptus.
geslachtsgemeenschap wordt onderbroken vóór de zaadlozing
* betrouwbaarheid: laag
=> voorvocht bevat ook levende zaadcellen
=> zaadlozing soms snel en onverwacht
* Pearl index: 12-38
Bespreek de kalendermethode.
vruchtbare periode wordt bepaald adhv de vorige cycli
* niet gebaseerd op hormonale veranderingen
* onthouding / condooms vóór en tijdens de vruchtbare periode
* betrouwbaarheid: laag
=> niet betrouwbaar bij onregelmatige cyclus
=> moment ovulatie verschilt van maand tot maand
* Pearl-Index: 3-47
Bespreek de temperatuurmethode.
temperatuur meten elke dag vóór het opstaan
* eisprong: temperatuurstijging van 0,2-0,4°C
* betrouwbaarheid: gemiddeld
=> enkel betrouwbaar bij vrouwen met een regelmatige cyclus, die de ovulatie bij de volgende cyclus kunnen voorspellen
* Pearl-Index: 2,5-7
Bespreek de methode van Billings.
eigenschappen van het cervixslijm gebruiken om het tijdstip van de ovulatie vast te stellen
* periode vóór ovulatie
=> toename cervixslijm
=> rekbaarheid: heldere slijmdraad
* na ovulatie: productie cervixslijm stop abrupt
* betrouwbaarheid: laag
=> na verdwijnen cervixslijm nog een dag wachten
* Pearl-Index: 13-34
Bespreek de urinetest.
vruchtbare periode bepalen adhv microcomputer Persona
* urinestaafjes nemen LH en Oestriol op uit de ochtendurine
* monitor interpreteert de gegevens adhv de cyclus
* betrouwbaarheid: gemiddeld (in theorie 6)
Bespreek Sensiplan.
vruchtbare periode bepalen adhv lichamelijke veranderingen
* nood aan discipline en ervaring
* cursus volgen bij een consulent
* dagelijks noteren van gegevens
=> temperatuur: stijging van 0,3°C
=> cervixslijm: overvloedig en helder
=> cervix: aftasten ligging, stevigheid en opening
* betrouwbaarheid: gemiddeld
* Pearl-Index: 2,5
vruchtbare periode: start bij het eerste teken van secreties en eindigt na 3 dagen op rij verhoogde temperatuur
Geef een overzicht van de natuurlijke anticonceptiemiddelen van meest naar minst betrouwbaar.
- Sensiplan: 2,5
- Urinetest: 6
- Temperatuurmethode: 7
- Methode van Billings (cervixslijm): 34,9
- Coïtus interruptus: 38
- Kalendermethode: 47
Wat zijn barrièremiddelen?
voorbehoedsmiddelen die verhinderen dat zaadcellen in de baarmoeder binnenkomen
* voor mannen & vrouwen
* sommige bieden ook bescherming tegen SOA’s
Bespreek het mannencondoom.
dun & zeer flexibel hoesje vangt sperma op
* sperma komt niet in de vagina
* bescherming tegen SOA’s
* betrouwbaarheid: gemiddeld
=> afhankelijk van juiste gebruik
* Pearl-Index: 12
Bespreek het vrouwencondoom.
speciaal gevormd condoom (binnen & buitenring) ingebracht in de vagina
* sperma komt niet in de vagina
* bescherming tegen SOA’s
* betrouwbaarheid: gemiddeld
=> afhankelijk van juist gebruik
* Pearl-index: 10
Geef de voor- en nadelen van het vrouwencondoom.
Voordelen
* Valt over buitenste schaamlippen: bescherming tegen herpes & genitale wratten
* Gemaakt uit poly-urethaan: geschikt voor mensen met rubberallergie
Nadelen
* Storend geluid tijdens het vrijen (niet zo soepel & kraakt)
* Duurder dan mannencondoom
Bespreek het pessarium.
diafragma
buigzame rubberen gesloten ring die wordt ingebracht 1u voor geslachtsgemeenschap
* verhindert doorgang spermacellen naar baarmoeder
* in combinatie met zaaddodende middelen
* 8u na coïtus verwijderen
* betrouwbaarheid: gemiddeld
=> moet goed passen
=> oefening nodig
=> zorgvuldig reinigen
* Pearl-index: 3,5
FemCap: standaardmaten; populair in de VS
Bespreek het koperspiraal.
verhindert de implantatie van een bevrucht eicel
* plastiek frame in een T-vorm met een koperdraad eromheen
* koper verandert de zaadcel, zodat deze de eicel niet meer kan bevruchten
* blijft 5-10 jaar zitten
* Betrouwbaarheid: hoog
* Pearl-index: 0,1-0,2
Wat zijn de voor- en nadelen van het koperspiraal?
Voordelen:
* lange termijn bescherming: 5-10jaar
* betrouwbaar
* geen hormonen: eigen cyclus blijft behouden
* na verwijdering: onmiddellijk herstel van de vruchtbaarheid
Nadelen
* pijnlijke plaatsing (nullipara)
* lichaam moet wennen na plaatsing: aantal maanden bloedverlies & krampen
* menstruatie kan heviger & langer zijn
* kan loskomen binnen de eerste 3m (kans groter bij nullipara <=> Gynefix niet, hangt bovenaan vast)
* kans op ontsteking in de eerste weken
* risico op opstijgende infectie: vnl bij wisselende seksuele contacten
Geef een overzicht van de barrièremiddelen van meest naar minst betrouwbaar.
- koperspiraal: 0,1-0,2
- pessarium: 3,5
- vrouwencondoom: 10
- mannencondoom: 12
Wat is hormonale anticonceptie?
1 vd meest betrouwbare vormen
gebaseerd op toedienen van
* één (progestageen)
* of meerdere kunstmatige hormonen (progestageen en oestrogeen)
zorgen ervoor dat
* geen eisprong plaatsvindt
* geen innesteling plaatsvindt
Wat is de combinatiepil?
= dé pil = ideale bescherming bij correct gebruik
- monofasische pil: éénfasepillen: elke pil dezelfde hoeveelheid hormonen
- twee- of driefasenpillen: elke fase heeft een andere kleur, per fase wisselt hoeveelheid progestageen & oestrogeen
Combinatiepil - werking?
Eierstokken
1. Kopieën van oestrogeen & progestageen hormoon komen in het bloed
2. feedbackmechanisme in de hypofyse wordt geactiveerd
3. hypofyse stimuleert de eierstokken niet meer
4. eierstokken geven geen eicellen meer vrij
Uterus
* Slijmvliesbekleding uterus wordt ongeschikt voor de innesteling
Baarmoederhals
* Slijm baarmoederhals wordt taai & ondoordringbaar voor zaadcellen
Combinatiepil - gebruik?
Inname
* Start tijdens maandstonden
* Elke dag pil op relatief zelfde tijdstip tot pillenstrip leeg is
* Stop voor 7 dagen => menstruatie (korter, minder hevig & pijnlijk)
* Herstart na 7 dagen steeds op dezelfde dag van de week (tijdens menstruatie indien niet over)
Op voorschrift
* Bij apotheek op voorschrift
* na overleg met de arts
=> bloeddrukmeting (eventueel uitstrijkje)
=> na 3-6mnd weer bloeddrukcontrole
=> daarna jaarlijkse controle
Combinatiepil - voordelen/nadelen?
Voordelen
* Goede bescherming bij correct gebruik
* Onderbreekt seksspel niet
* Regelmatigere, minder pijnlijke & overvloedige menses
* Kans op eierstok- en baarmoederslijmvlieskanker daalt
* Afname acné
* Vervroegen/ uitstellen menses
Nadelen
* Lichaam moet wennen aan hormonen
=> hoofdpijn, misselijkheid, gespannen borsten, lichte gewichtstoename, tussentijds bloedverlies of stemmingswisselingen
=> verdwijnen spontaan, anders wisselen pil in overleg met de arts
* Licht verhoogde kans veneuze trombose (vrouwen hart- en vaatziekten => afweging maken)
* Roken & pil niet combineren: beide verhogen kans veneuze trombose of hart- en vaatziekten
Combinatiepil - CORRECT gebruik - algemeen
- Tussen 2 pillen nooit meer dan 36u
- Binnen de 12u na normale tijdstip
- Stop nooit langer dan 7dagen => wel dan pas beschermd 7dagen na correcte inname
Combinatiepil - Opgelet correct gebruik bij enkele gevallen
Na 1 uur opgenomen in het bloed
- Braken binnen 3u na inname => nieuwe pil uit reservestrip (let op kleur bij meerfasen)
- Hevige diarree => pil verder innemen + condoom tot 7dagen na ophouden diarree
- Combinatie bepaalde geneesmiddelen => inname pil vermelden aan arts
Double dutch?
= dubbele beschermingsmethode
= gebruikmaken van een condoom én de pil samen
=> bescherming zw & SOA
Ik ben 1 pil vergeten in te nemen in week 1 (dag 1 t.e.m. dag 7)
- Neem vergeten pil in (meestal die dag 2 pillen)
- Neem resterende pillen pilstrip in op normale tijdstip.
Géén noodpil nodig
!! Uitzondering dag 1!!!
Ik ben 1 pil vergeten in te nemen in week 2 (dag 8 t.e.m. dag 14)
- Neem vergeten pil in (meestal die dag 2 pillen)
- Neem resterende pillen pilstrip in op normale tijdstip.
Géén noodpil nodig
Ik ben 1 pil vergeten in te nemen in week 3 (dag 15 t.e.m. dag 21)
- Neem vergeten pil in (meestal die dag 2 pillen)
- Neem resterende pillen pilstrip in op normale tijdstip.
Géén noodpil nodig
Ik ben 2 of meerdere pillen vergeten in te nemen tijdens week 1
- Neem de laatst vergeten pil in
- Neem resterende pillen pilstrip in op normale tijdstip.
- Gebruik ook condoom de volgende 7 dagen
- Zo snel mogelijk noodpil als je de voorbije 5 dagen seks hebt gehad
Ik ben 2 of meerdere pillen vergeten in te nemen tijdens week 2
- Neem de laatst vergeten pil in
- Neem resterende pillen pilstrip in op normale tijdstip.
- Gebruik ook condoom de volgende 7 dagen
Géén noodpil nodig
Ik ben 2 of meerdere pillen vergeten in te nemen tijdens week 3
- Neem de laatst vergeten pil in
- Neem resterende pillen pilstrip in op normale tijdstip.
- Begin onmiddellijk nieuwe strip zonder stopweek
- Gebruik ook condoom de volgende 7 dagen
Géén noodpil nodig
Ik ben 1 dag te laat gestart met mijn pil, wat nu?
!! Niet beschermd tegen zw
- Gebruik ook condoom de volgende 7 dagen
- Zo snel mogelijk noodpil als je de voorbije 5 dagen seks hebt gehad
Ik ben in verschillende weken mijn pil(len) vergeten te nemen
!!! Niet beschermd tegen zw
1. Maak afspraak met huisarts of gynaecoloog
2. Gebruik naast de pil ook condoom
Ik ben 2 of meerdere dagen te laat gestart met mijn pil, wat nu?
!! Niet beschermd tegen zw
- Gebruik ook condoom de volgende 7 dagen
- Zo snel mogelijk noodpil als je de voorbije 5 dagen seks hebt gehad
Prikpil - wat?
= injectie met 1 hormoon (progestageen)
* door arts/gynaecoloog
* in de bilspier
* werking zoals combinatiepil
=> er vindt geen eisprong plaats
=> baarmoederslijmvlies is minder toegankelijk
=> endometrium wordt ongeschikt voor innesteling
Prikpil - voordelen/nadelen?
Voordelen
* Niet elke dag
* Menses nemen af in hoeveelheid => houden na een jaar op
* Zeer efficiënte bescherming tegen zw
Nadelen
* Onregelmatig bloedverlies eerste jaar
* Gewichtstoename
* Na stoppen => 6-15m vooraleer eigen hormonale cyclus hersteld => geen kids op korte termijn
Prikpil - gebruik?
- Eerste inspuiting: start menses
- Tweede inspuiting: 10 weken later
- Vervolginspuitingen: elke 12 weken
Inspuiting in bilspier => geleidelijke opname progestageen in bloedbaan
Minipil - wat? doel? wie?
= bevat één hormoon (progestageen)
- Cervixslijm taai, dik & ondoordringbaar
- Baarmoeder (endometrium) ongunstig voor innesteling
+ Soms geen ovulatie
Wie
* Vrouwen die bv geven
* Vrouwen die reageren op OES-toediening
!!Niet voor jonge vrouwen = strak innameschema
Minipil - voordelen/nadelen?
Voordelen
* Slijmvlies zo dun => menses minder pijnlijk & lichter of geen menses
Nadelen
* Strakker innameschema
* Eerste maanden soms bijwerkingen (hoofdpijn, gespannen borsten)
* dagelijks, geen stopweek
Minipil - gebruik?
Strip met 28 pillen
* Start op eerste dag menses
* Geen stopweek => ook pil tijdens menses
* !Nauwkeurigheid: zelfde tijdstip, ook tijdens menses! => voorkomt niet steeds eisprong
Implantaat - wat? doel? gebruik?
= klein dun staafje doorzichtig plastic met progestageen (merk Implanon)
* Plaatsing onder lokale verdoving door arts onder huid binnenkant bovenarm
* 3jaar
* werking
=> Geen ovulatie
=> Baarmoeder (endometrium) ongunstig voor innesteling
=> Cervixslijm taai dik & ondoordringbaar
Implantaat - voordelen/nadelen?
Voordelen
* Makkelijk plaatsen
* Eigen hormonale cyclus herneemt vlot na verwijderen
Nadelen
* Moeilijker verwijderen
* Menses op onvoorspelbare tijdstippen
* Menses soms heviger
* In het begin bijwerkingen (acné, hoofdpijn, duizeligheid, pijn borsten)
Vaginale ring - wat? doel?
= dunne, doorzichtige flexibele ring ingebracht & verwijderd door vrouw zelf zoals tampon (Nuva-ring)
Vergelijkbaar met lichtste combinatiepillen (3de generatiepillen) => dosis hormonen iets lichter
Bevat OES & Progestageen
- Geen ovulatie
- Baarmoeder (endometrium) ongunstig voor innesteling
- Cervixslijm taai dik & ondoordringbaar
Vaginale ring - gebruik?
3w => langzame afscheiding hormonen
Na 3w stopweek => bloeding d2-d3
Na stopweek => herplaatsen nieuwe ring
!! Steeds hetzelfde tijdstip!!
Vaginale ring - voordelen/nadelen?
Voordelen
* Gelijkaardig combinatiepil => CORRECT gebruik!!
* Niet dagelijks
* Geen invloed diarree of braken op betrouwbaarheid
Nadelen
* Irritatie (lokaal) + meer kans op cystitis => meer witverlies
* Vrij duur (niet terugbetaald)
Anticonceptiepleister - wat? doel?
= dunne, huidkleurige, flexibele pleister 4cm2 op buik, schouder, bil of arm kleven (Evra)
99% betrouwbaar
Vergelijkbaar met combinatiepillen (2e generatiepillen) => dosis hormonen iets lichter
Bevat OES & Progestageen
- Geen ovulatie
- Baarmoeder (endometrium) ongunstig voor innesteling
- Cervixslijm taai dik & ondoordringbaar
Anticonceptiepleister - gebruik?
Wekelijks nieuwe pleister
Na 3w => stopweek => menses
Pleister niet steeds op dezelfde plaats (irritatie en problemen met loskomen)
Anticonceptiepleister - voordelen/nadelen?
Voordelen
* Gelijkaardig combinatiepil => CORRECT gebruik!!
* Niet dagelijks
* Geen invloed diarree of braken op betrouwbaarheid
Nadelen
* huidirritaties
* duur: niet terugbetaald door ziekenfonds
Hormonaal spiraal - wat? doel?
= ankervormig voorwerp paar centimeter in uterus; combinatie pil & koperspiraal (Mirena)
3 - 5j
Hormoon PROGESTAGEEN
1. Soms geen ovulatie
2. Baarmoeder (endometrium) ongunstig voor innesteling
3. Cervixslijm taai dik & ondoordringbaar
4. Beweeglijkheid zaadcellen lager
Hormonaal spiraal - gebruik?
Ingebracht door arts adhv dun hulsje schuift in baarmoederholte
Uit baarmoeder 2 korte draadjes => check positie spiraal
Dagelijks afgave zeer lage dosis PROGESTAGEEN
Hormonaal spiraal - voordelen/nadelen?
Voordelen
* Niet dagelijks aan denken
* Hoge betrouwbaarheid
* Bloedverlies neemt af bij menses of 1/4 verdwijnen menses => PROGESTAGEEN zorgt voor zeer dun slijmvlies
* Behandeling pijnlijke & overvloedige menses
* Na verwijdering onmiddellijk kans op zw
* Hormoon lokaal, direct afgeven op juiste plaats in zeer kleine dosis => bijwerkingen gering
Nadelen
* Kans op pijnlijke plaatsing (zeker nullipara)
* lichaam moet wennen na plaatsing => bloedverlies & krampen + hoofdpijn, gespannen borsten & acné
* SOA in vagina => opstijgende infectie => ernstig => onvruchtbaarheid
Geef een overzicht van de hormonale anticonceptiemiddelen van meest naar minst betrouwbaar.
- Prikpil: 0,14
- Implantaat: 0,1-0,2
- Anticonceptiering: 0,40
- Combinatiepil: 0,50
- Anticonceptiepleister: 0,59
- Minipil: 1,17
Anticonceptie: irreversibele methoden: welke?
- Sterilisatie man
- Sterilisatie vrouw
= definitieve anticonceptie
= blijvende onvruchtbaarheid
= mogelijkheid van transport eicel of zaadcel valt weg, hormonaal verandert er niets
Sterilisatie man - wat? procedure?
= vasectomie
Meestal poliklinisch onder plaatselijke verdoving
- Sneetje in balzak van 1 cm
- Zaadleider naar buiten
- Zaadleider doorsnijden + eventueel stukje verwijderen
- Uiteinden dichtsmelten of -branden
=> Zaadcellen komen niet meer in sperma terecht (zaadlozing zonder zaadcellen)=> worden afgebroken & opgenomen bloed
Samenstelling sperma enkel microscopisch waarneembaar
Samenstelling sperma?
- 1-3% zaadcellen
- Prostaatvocht (dun & melkachtig wit)
- Vloeistof zaadblaasjes (geelachtig & klonterig)
Sterilisatie man - omkeerbaar?
Theorethisch wel herstelingreep => afh van mogelijkheid tot opheffen gemaakte afsluiting
Kans op vruchtbaarheid nadien gering
Sterilisatie vrouw - wat? procedure?
Zwaarder dan vasectomie
Onder narcose, soms plaatselijke verdoving
Eileiders worden:
1. Doorgesneden + samengebonden
2. Dicht gebrand
3. Afgebonden (Yoon siliastic band)
4. Afgeklemd (hulka of fishie clip)
=> Toegangsweg eierstok naar baarmoeder afgesloten => gerijpte eicel niet naar uterus + zaadcellen niet van uterus naar eicel
Meest gekozen voor afklemmen (ifv herstel)
Sterilisatie vrouw - omkeerbaar?
Theorethisch wel herstelingreep => afh van mogelijkheid tot opheffen gemaakte afsluiting
Kans op vruchtbaarheid groter bij afklemmen
Geef een overzicht van alle anticonceptiemiddelen van meest naar minst betrouwbaar.
- sterilisatie man
- prikpil
- hormoonspiraal
- implantaat
- sterilisatie vrouw
- anticonceptiering
- combinatiepil
- anticonceptiepleister
- koperspiraal
- minipil
- pessarium
- sensiplan
- urinetest
- temperatuurmethode
- vrouwencondoom
- mannencondoom
- methode Billings (cervixslijm)
- coïtus interruptus
- kalendermethode
Noodanticonceptie - wat?
Anticonceptie mislukt
Kans op zw verkleinen door noodpil of noodspiraaltje
= niet gelijk aan abortus (want voor bevruchting volledig is) <=> abortus (inwerken na innestelingsfase)
= ovulatie uitstellen, blokkeren of inwerken tijdens fase voor innesteling
Voltooide bevruchting?
= proces voltooid wanneer bevruchte eicel zich innestelt in uterus
Noodanticonceptie - wanneer? vb?
= iets fout met anticonceptie & risico ongewenste zw
Vb
1. Geen anticonceptie
2. Condoom gescheurd/afgegleden
3. Sperma gemorst in/ rond vagina
4. 1 of meerdere pillen vergeten (zie schema)
5. 1 dag te laat gestart nieuwe pilstrip/ring/pleister
6. Diarree of overmatig braken bij pilgebruik
7. Spiraaltje uitgedreven
8. Antibiotica => pil minder betrouwbaar
9. Verkrachting
Noodpil - wat?
= bevat progestageenhormoon meer bepaald levonorgestrel (Norlevo, Justine, Postinor,…)
Eisprong uitstellen, stoppen of innesteling beletten
Na innesteling is noodpil onbruikbaar
= geen anticonceptiemiddel, gebruik beperken
Abortuspil
= Mifegyne
Ingrijpen na innesteling bevruchte eicel
Noodpil vs morning-afterpil
Naam misleidend
72u (3dagen) tijd voor inname
Noodpil - gebruik?
Hoe sneller inname, hoe groter kans om zw te voorkomen
Inname binnen 24u => 95% te verwachte zw vermeden
Inname na 48u => 58% te verwachte zw vermeden
Binnen 3u na inname braken => onmiddellijk nieuw pil
Na inname bij volgende menses gewone pil of anticonceptiemiddel gebruiken + condoom (double dutch)
Menses tot 3dagen later; langer dan 5dagen => arts: zw?
Noodpil - verkrijgen?
Gratis of minder dan 1 euro bij apotheek zonder voorschrift
Ella One - wat?
= noodpil met hormoon ulipristalacetaat => werkt in op de progesteronreceptoren
Ella One vs Norlevo
Ella One
1. Effectief tot 120u na onbeschermde seks
2. Duur => terugbetaling enkel door identiteitsgegevens mee te delen
Norlevo
1. Effectiefst tot 24u, hierna neemt effectiviteit snel af
2. Gratis tot minder dan 1 euro
Noodspiraal - wat?
= gewone koperspiraal ingebracht door arts/gynaecoloog tot 5dagen na onbeschermde geslachtsgemeenschap
Koper voorkomt innesteling
Noodspiraal - voordelen/nadelen?
++ Plaatsing identiek als bij gewoon spiraal
++ Spiraal blijven zitten als toekomstige anticonceptie
++ Betrouwbaarder dan noodpil
– Eventuele SOA mee in baarmoeder gebracht
Bespreek syfilis
= Harde sjanker
* bacteriële SOA
* overdracht: Sperma, voorvocht, vaginaal vocht, bloed, zweertjes, wondjes partner in contact met jouw mond, vagina, penis of aars
* bescherming: condoom (niet volledig)
Bespreek HIV-infectie.
= aids-virus
* virale SOA
* overdracht:
=> Sperma, voorvocht, vaginaal vocht, bloed van partner in contact met jouw mond, vagina, penis of aars
=> Moeder op kind: bij bevalling & bv
* bescherming: condoom
Bespreek gonorroe.
= druiper
* bacteriële SOA
* overdracht: Sperma, voorvocht, vaginaal vocht bloed, etter van partner in contact met jouw mond, vagina of penis
* bescherming: condoom
Bespreek Hepatitis B.
= geelzucht
* virale SOA
* overdracht: Sperma, voorvocht, vaginaal vocht, bloed van partner in contact met jouw mond, vagina of penis
* bescherming: condoom + vaccin
Bespreek schaamluis.
= platjes
* veroorzaakt door parasieten
* overdracht: Schaamluis van op de huid partner, beddengoed, kleding, handdoeken overspringt naar en zich nestelt op jouw lichaam
* bescherming: condoom (laag)
Bespreek chlamydia.
- bacteriële SOA
- overdracht: sperma, voorvocht, vaginaal vocht, bloed van partner in contact met jouw mond, vagina of penis
- bescherming: condoom
Bespreek herpes genitalis.
- virale SOA
- overdracht: sperma, voorvocht, vaginaal vocht, bloed, blaasjes of wondjes van partner in contact met jouw mond, vagina of penis
- bescherming: condoom (niet volledig)
Bespreek genitale wratten.
- virale SOA
- overdracht: sperma, voorvocht, vaginaal vocht, bloed, wratten van partner in contact met jouw mond, vagina of penis
- bescherming: condoom (niet volledig)
Bespreek gardnerella.
- bacteriële vaginose
- bescherming: condoom (niet volledig)
Bespreek candida albicans.
- schimmelinfectie
- overdracht: niet alleen door seksueel contact
- bescherming: condoom (niet volledig)
Bespreek trichomoniasis.
Trichomonas vaginalis
- bescherming: condoom (niet volledig)
Bespreek scabiës.
Schurft
* overdracht: niet alleen door seksueel contact
* bescherming: condoom (niet volledig)
Bespreek tropische SOA.
bescherming: condoom (niet volledig)
SOA - wat?
= seksueel overdraagbare aandoening
= ziekten die je kan krijgen door te vrijen (penetratie, pijpen of beffen) zonder condoom
!! droogneuken kan ook!
Verschillende soorten
Gradatie van lastig tot zeer ernstig
Kan zonder klachten => laten testen!
SOA’s - welke categorieën?
Virale = veroorzaakt door een virus => behandeling met medicijnen, niet altijd genezen (hiv & herpes genitalis)
Bacteriële = veroorzaakt door bacteriën => goed behandelbaar => niet tijdig dan nare gevolgen
Parasitair = veroorzaakt door parasieten
Hoe kun je veilig vrijen?
- Condoomgebruik bij penetratie
- Condoomgebruik + glijmiddel bij anale seks
- Condoomgebruik bij pijpen
(keel/penis + penis/keel) - Beflapje/ opengeknipt condoom bij beffen
Veilig vrijen zonder condoom?
- Altijd met dezelfde persoon en hij of zij alleen met jou? Getest op SOA?
Eerste 3m condoomgebruik (test pas positief na 3m) - Andere manieren van seksueel contact
Waarom SOA-test doen?
- Meeste SOA’s goed behandelbaar als je er op tijd bij bent; langer => gevolgen erger
- Zonder het te weten anderen besmetten
Wat is een SOA-test?
= test op SOA’s; afgenomen bij het deel lichaam waar je risico liep (meestal genitaliën, soms anus of keel)
Steeds test op chlamydia & gonorroe (meest voorkomende SOA’s)
=> meestal alle dus ook syphilis, hepatitis B & hiv
Zelftest voor chlamydia, gonorroe & syphilis => ONbetrouwbaar!
Waarom SOA-test doen?
- Vaste relatie & willen zonder condoom vrijen
- Zeker zijn dat je SOA-vrij bent
- Lichamelijke klachten (pijn plassen, afscheiding vagina/penis, wondjes, blaasjes, wratjes
- Condoom gescheurd
- Gewaarschuwd door seksuele contactpersoon
- Zwanger & voorkomen dat baby SOA krijgt
Heeft iedereen evenveel kans op een SOA?
Meer kans bij
1. Veel verschillende sekspartners
2. Mannen met homo- en biseksuele relaties
3. Mensen uit Afrika ten zuiden Sahara, Caribisch gebied, Latijns-Amerika & Zuid-Oost Azië (meer SOA’s)
4. Partners van mensen uit 1, 2 of 3 hierboven
Waar SOA-test laten doen?
Huisarts of gespecialiseerde centra
Hoe verloopt SOA-test?
- Gesprek over mogelijke risico’s opgelopen, klachten,.. => beslist op welke SOA’s getest zal worden + op welke manier
- Welke manier?
=> Urineonderzoek (veel SOA’s bij mannen op deze manier)
=> Vaginale uitstrijk (veel SOA’s bij vrouwen op deze manier)
=> Bloedonderzoek (syfilis, hepatitis-B & hiv)
=> Lichamelijk onderzoek (vrouw ook inwendig onderzoek)
Uitslag na ongeveer 1w
