Κεφάλαιο 7- Κοινωνική Επιρροή Flashcards
Διαφορά ενδοτικότητας και επιρροής μέσω πειθούς
Ουσιαστικά υπάρχει η ενδοτικότητα που είναι ότι σε δημόσιο χώρο υποκρινόμαστε ότι είμαστε σύμφωνοι και συμμορφωνόμαστε βάσει κάποιας άποψης ενώ στην πραγματικότητα δεν ισχύει και υπάρχει και η πειθώ που ουσιαστικά φέρνει ουσιαστική και βαθιά εσωτερική αλλαγή.
Η ενδοτικότητα ουσιαστικά συνδυάζεται με την επίβλεψη ενός προσώπου (παιδί και γονείς) και με την επιβολή ισχύος να βλέπει δηλαδή τον φορέα ως φορέα ισχύος σύμφωνα με τον Moscovici
μορφές κοινωνικής επιρροής
υποκειμενική αποδοχή, μεταστροφή, συμμόρφωση
Ομάδα αναφοράς και ομάδα υπαγωγής
ψυχολογικά σημαντικές ομάδες για τις στάσεις και την συμπεριφορά με θετικό πρόσημο (συμμόρφωση ως προς τους κανόνες) ή αρνητικό, η ομάδα στην οποία ανήκουμε , π.χ με φοιτητή και καθηγητή, με την ομάδα αναφοράς συμμορφωνόμαστε κια με την ομάδα υπαγωγής ενδίδουμε
Έρευνα του Milgram για το ηλεκτροσόκ
Ο Asch παρουσίασε τα ευρήματα από μία έρευνα σχετικά με την εκτίμηση του μήκους μίας γραμμής βάσει αριθμητικής πλειοψηφίας. Τα ευρήματα αυτά δεν προκάλεσαν τόσο το ενδιαφέρον γιατί δεν ήταν επουσιώδη και κυρίως δεν είχαν το κομμάτι της συνέπειας όσον αφορά την απόφαση κάποιος να συμμορφωθεί ή όχι.
Από τους επικριτές του ήταν ο Milgram ο οποίος προσπάθησε να κάνει ακριβώς αυτό δηλαδή να ερευνήσει το κομμάτι της συνέπειας όσον αφορά στην απόφαση κάποιου να συμμορφωθεί. Ήθελε να ερευνήσει λοιπόν την συμμόρφωση ενός ατόμου εάν έβλεπε κάποιο άλλο άτομο να συμμορφώνεται. Για να το ερευνήσει αυτό βέβαια θα έπρεπε πρώτα να μελετήσει το ποσοστό αναφοράς των ατόμων που είναι διατεθειμένα να κάνουν ηλεκτροσόκ σε άλλο άτομο χωρίς κοινωνική πίεση. Αυτό το σημείο τελικά αποτέλεσε και τον βασικό σκοπό της έρευνας του και εντέλει δεν προχώρησε με την αρχική έρευνα.
Αυτό βέβαια επηρεάστηκε και από ένα ζήτημα της εποχής εκείνης σχετικά με τον Adolfo Eichmann που ήταν υπαίτιος σχετικά με την γενοκτονία των Εβραίων , που ουσιαστικά ανέφερε ότι δεν μισούσε τους εβραίους απλά ακολουθούσε εντολές.
Το βασικό του πείραμα έγινε την δεκαετία του 1960 που βασίστηκε επίσης στην λανθάνουσα κατάσταση του παθητικού υποκειμένου.
> Κατάσταση του παθητικού υποκειμένου : Ουσιαστικά το άτομο μεταφέρει την προσωπική του ευθύνη στον φορέα εξουσίας προκειμένου να αισθάνεται λιγότερο άσχημα με τον εαυτό του.
Οι συμμετέχοντες στο πείραμα του συγκεντρώθηκαν από μία διαφήμιση και οδηγήθηκαν στο πανεπιστήμιο του Yale θεωρώντας ότι παίρνουν μέρος σε μία έρευνα σχετικά με το φαινόμενο τιμωρίας στην ανθρώπινη μάθηση.
Χωρίστηκαν σε μαθητές και δάσκαλους μέσα από λαχνούς.
Οι μαθητές έπρεπε να απομνημονεύσουν μία σειρά από σχετιζόμενες λέξεις και ο δάσκαλος έπρεπε να χορηγεί ηλεκτροσόκ όταν ο μαθητής αδυνατούσε να θυμηθεί την εκάστοτε λέξη. Ο δάσκαλος έβλεπε τον μαθητή να κάθεται στην καρέκλα και να έχει ηλεκτρόδια στα χέρια του με μία αλοιφή που άκουσε τον πειραματιστή δήθεν τυχαία να λέει ότι αυτή η αλοιφή είναι για να μην βγάλει φλύκταινες και εγκαύματα ο μαθητής στο σημείο του χεριού. Επίσης ο δάσκαλος άκουσε τον μαθητή να λέει στον πειραματιστή ότι έχει κάποιο πρόβλημα καρδιακής πάθησης.
Στην συνέχεια, πηγαίνουν τον δάσκαλο σε ένα δωμάτιο που υπάρχει ένας πίνακας τάσης με κάποιες ενδείξεις από κάτω από τα νούμερα. Ουσιαστικά για κάθε λάθος θα πρέπει να κάνει ο δάσκαλος στον μαθητή 15 V ηλεκτροσόκ. Πριν ξεκινήσουν ο δάσκαλος δέχτηκε 45 V ηλεκτροσόκ.
Ουσιαστικά ξεκίνησε ο μαθητής να βρίσκει τις λέξεις και παρόλο που έβρισκε τις περισσότερες σωστές έκανε κάποια λάθη. Όταν έκανε λάθη λοιπόν έκανε ένα 15V ηλεκτροσόκ και πήγαινε σταδιακά. Στην αρχή ο μαθητής απλώς γνωστοποιούσε ότι τα ηλεκτροσόκ ήταν απλά πιο επώδυνα, ύστερα έκανε κάποιους μορφασμούς, έβγαλε κάποιες κραυγές ειδικά όταν έφτασε σε σημείο 300Ω . Σε αυτό το σημείο φυσικά η απόκριση στις ερωτήσεις ήταν λάθος καθώς δεν υπήρχε συγκέντρωση ώστε ο μαθητής να απαντήσει σωστά.
Σε όλην την διάρκεια ο δάσκαλος αισθανόταν δυσφορία και ένταση και ζητούσε από τον φορέα εξουσίας να σταματήσει. Αυτός του έδινε κάποιες βαθμιαίες απαντήσεις σε μία κλίμακα τύπου “θα σας παρακαλούσα να συνεχίσετε”, “λόγω του πειράματος καλό θα ήταν να συνεχίσετε”,”είναι αναγκαίο για το πείραμα να συνεχίσετε” ,”δεν έχετε άλλη επιλογή από το να συνεχίσετε”.
Επίσης είχαν καλέσει κάποιους 110 ειδήμονες από τους οποίους 39 ήταν ψυχίατροι να εκτιμήσουν ποιο ποσοστό ψυχικά υγιών ατόμων ήταν διατεθειμένα να κάνουν ηλεκτροσόκ σε κάποιο άλλο άτομο. Είχαν εκτιμήσει γύρω στο 10% και το συνολικό ποσοστό ήταν 62.5 %.
Επίσης σε μία άλλη συνθήκη που είχαν απομονώσει τον δάσκαλο σε ένα άλλο δωμάτιο και απλά άκουγε τα χτυπήματα στον τοίχο από τον μαθητή ανάλογα με το ηλεκτροσόκ που του έκανε. σε αυτήν την περίπτωση η υπακοή ήταν μεγαλύτερη .
Οι συμμετέχοντες είναι από 20-50 ετών και οι μαθητές ήταν μεσήλικες άτομα που στην πραγματικότητα ήταν και αυτοί συνεργοί. Στην πραγματικότητα δεν προκλήθηκε κανένα ηλεκτροσόκ παρά μόνο αυτό στον δάσκαλο στην αρχή του πειράματος.
Το πείραμα το επανέλαβε 18 φορές που κάθε φορά άλλαζε και μία παράμετρο. Ως επί το πλείστον οι συμμετέχοντες ήταν άντρες (εκτός από μία φορά), και επίσης δεν ήταν φοιτητές και είχαν διαφορετικά επαγγέλματα και ακόμα άνηκαν σε διάφορα κοινωνικό-οικονομικά πλαίσια. Ουσιαστικά μεταξύ των γυναικών και των αντρών δεν παρατήρησε κάποια σημαντική διαφορά στην υπακοή.
Επίσης συμμετείχαν και διαφορετικές χώρες στο πείραμα, Αυστραλία, Ισπανία, Ολλανδία, Ιταλία, Αυστρία, Γερμανία. Το ποσοστό της απόλυτης συμμόρφωσης ήταν 90% στην Ισπανία, Ολλανδία, 80% στην Γερμανία Αυστρία, Ιταλία, 40% Αυστραλοί άνδρες και 17% Αυστραλοί γυναίκες .
Ο λόγος που ίσως συνέχιζαν ήταν επειδή χορηγούσαν σιγά σιγά ηλεκτροσόκ σαν foot in the door.
Παράγοντες που επηρεάζουν την υπακοή (παράδειγμα του Milgram)
- Εγγύτητα αμεσότητα μεταξύ του συμμετέχοντα και του θύματος . Στην αρχική συνθήκη είναι 62.5% το ποσοστό συμμόρφωσης ενώ όταν τους έβαλε σε ένα ξεχωριστό δωμάτιο χωρίς μάλιστα καμία οπτικό-ακουστική επαφή τότε το ποσοστό συμμόρφωσης ήταν 100%. Όσο αυξάνεται η εγγύτητα μεταξύ του συμμετέχοντα και του θύματος, τόσο πέφτει το ποσοστό συμμόρφωσης . Όταν τους είχαν στο ίδιο δωμάτιο το ποσοστό συμμόρφωσης είναι 40% ενώ όταν τους ακουμπούσαν το ηλεκτρόδιο στο χέρι έπεσε στο 30% που και πάλι βέβαια είναι ένα υψηλό ποσοστό.
- Εγγύτητα του φορέα εξουσίας . Όταν ο φορέας εξουσίας ήταν απών ή έδινε οδηγίες σε κάποιον άλλον στο τηλέφωνο, τότε το ποσοστό συμμόρφωσης έπεφτε ενώ όταν τους άφηνε ελεύθερους χωρίς οδηγίες τότε το ποσοστό συμμόρφωσης έπεφτε και άλλο.
- Ομαδική πίεση . Όταν έβαλε 2 άτομα στο δωμάτιο που έφερναν διαφωνία το ένα με το άλλο σχετικά με το κατά πόσο έπρεπε να συνεχίσουν στο πείραμα, τότε το ποσοστό συμμόρφωσης έπεφτε δραματικά ενώ όταν έβαζε 2 πειθήνια άτομα στο πείραμα τότε το ποσοστό συμμόρφωσης έφτανε και το 90%.
- Νομιμοποίηση . Σε μία έρευνα με έναν τύπο που έψαχνε ψιλά για να τα βάλει σε ένα παρκόμετρο όταν φορούσε ρούχα που μαρτυρούσαν κάποιον φορέα και όταν φορούσε ρούχα άσχετα ή σκισμένα. Το ποσοστό συμμόρφωσης ήταν 70% στην πρώτη περίπτωση ήταν 50%. Στην δική μας περίπτωση έχουμε τους συμμετέχοντες να φορούν ιατρικές ρόμπες και επίσης ήταν στο πανεπιστήμιο του Yale . Αυτό που έκανε ο Milgram σε μία άλλη συνθήκη ήταν ότι το πείραμα έλαβε μέρος σε ένα κατεστραμμένο κτήριο και όχι στο πανεπιστήμιο του Yale και είδαμε ότι το ποσοστό συμμόρφωσης έπεσε .
Μορφές ισχύος
ισχύς βάσει ανταμοιβής, καταναγκασμού, πληροφόρησης, ειδικών γνώσεων, νομιμοποίησης, αναφοράς
ζητήματα δεοντολογίας
1) πόσο σημαντική είναι η έρευνα 2) πόσο τα άτομα έχουντ ην δυνατότητα να αποχωρήσουν ανά πάσα στιγμή 3) ελέυθερη συγκατάθεση με πλήρη ενημέρωση
Κανόνες δεοντολογίας
1) τα άτομα θα πρέπει να συμμετέχουν στο πείραμα μετά από πλήρη ενημέρωση 2) θα πρέπει να υπενθυμίζονται ότι μπορούν να αποχωρίσουν ανά πάσα στιγμή 3) να ενημερώνονται πλήρως μετά το τέλος του πειράματος
Πείραμα Sherif
συμμόρφωση βάσει ομαδικών νορμών
Ο Sherif πήγε ένα βήμα μπροστά την έννοια της σύγκλισης με την έννοια των ομαδικών νορμών. Ουσιαστικά θεωρεί ότι τα άτομα θέλουν να αισθάνονται ότι αυτό που κάνουν είναι σωστό και κατάλληλο οπότε παρατηρούν τις συμπεριφορές γύρω τους για να δημιουργήσουν ένα συνεχές ή εύρος από δυνατές συμπεριφορές. Αυτό το ονομάζουμε πλαίσιο αναφοράς ή σχετικό πλαίσιο κοινωνικής σύγκρισης. Συνήθως θέλουμε να είμαστε στο μέσο αυτού του εύρους και όχι στα άκρα που θεωρούμε ότι είναι τα περιθώρια.
Για να ελέγξει αυτήν την ιδέα, έκανε το πείραμα με την αυτοκίνηση. Ουσιαστικά πρόκειται για μία πλάνη οπτική όταν σε ένα ολόμαυρο φόντο υπάρχει ένα φωτεινό σημείο που φαίνεται ότι κινείται που στην πραγματικότητα κινείται το μάτι και φαίνεται έτσι. Τους έβαλαν σε ομάδες 2-3 άτομα και έλεγαν φωναχτά τις εκτιμήσεις τους ώσπου κατέληξαν σε μία νόρμα που την υιοθέτησαν σαν προσωπικό μέτρο ακόμα και όταν επανέλαβαν το πείραμα μόνη τους συνέκλιναν σε αυτήν δηλαδή.
Πείραμα Asch
Ο Asch συμφωνούσε με τον Sherif σχετικά με το ότι οι άνθρωποι θέλουν να αισθάνονται ότι κάνουν το σωστό και το κατάλληλο. Ο Asch βέβαια διαφοροποιήθηκε από τον Sherif λέγοντας ότι στην περίπτωση του Sherif το αντικείμενο ως προς την συμμόρφωση ήταν ασαφές . Ο Asch θεώρησε ότι εάν το αντικείμενο είναι σαφές τότε δεν υπάρχει συμμόρφωση βάσει της ομαδικής πίεσης θα είναι δηλαδή ανεξάρτητα τα άτομα. Έκανε λοιπόν ένα πείραμα όπου έβαλε άνδρες φοιτητές να κάτσουν σε ένα τραπέζι κατά 7-9 άτομα και να δώσουν κάποιες εκτιμήσεις σχετικά με το μήκος μίας γραμμής (γραμμή ) ανάμεσα σε 3 εκτιμήσεις γραμμών. Ουσιαστικά ένας είναι ο πραγματικός συμμετέχων και οι υπόλοιποι είναι συνεργοί. Ο συμμετέχων λοιπόν καθόταν προτελευταίος και έλεγε ποια από τις τρεις γραμμές ήταν αυτοί που πίστευε ότι έμοιαζε με την πρότυπη. Όλοι οι υπόλοιποι συνεργοί έλεγαν λάθος απάντηση. Ουσιαστικά το πείραμα έγινε 18 φορές. Στις 12 φορές οι συνεργοί έδιναν λάθος απάντηση , τις 6 φορές διάλεγαν την γραμμή με μικρότερο μήκος από την πρότυπη και τις υπόλοιπες 6 φορές διάλεγαν την γραμμή με μεγαλύτερο μήκος από την πρότυπη. Τις υπόλοιπες 6 φορές το πείραμα έγινε κατ΄ιδίαν χωρίς να υπάρχει κάποιο κομμάτι ομαδικής πίεσης.
Αποτέλεσμα
25% ανεξάρτητοι, 50% συμμορφώθηκαν με τις 6 τουλάχιστον πειραματικές συνθήκες και το 5% και με τις 12 συνθήκες. Συνολικά το 33% είναι το συνολικό ποσοστό συμμόρφωσης.
Ο Asch μετά το πέρας του πειράματος τους ρώτησε για ποιο λόγο συμμορφώθηκαν. Οι περισσότεροι απάντησαν ότι αισθάνθηκαν αμηχανία και αβεβαιότητα, γεγονός που τους οδήγησε σε άγχος και αμφισημία. Κάποιοι από αυτούς απάντησαν ότι δεν ήταν σίγουροι για τις απαντήσεις τους και κάποιοι άλλοι απάντησαν ότι πίστευαν ότι είχαν δίκιο αλλά δεν ήθελαν να ξεχωρίσουν από το σύνολο . Αυτοί που παρέμειναν ανεξάρτητοι είπαν είτε ότι ήταν αρκετά σίγουροι για τις απαντήσεις τους είτε ότι δεν ήταν απόλυτα σίγουροι αλλά αποφάσισαν να βασιστούν στους κανόνες του πειράματος που έλαβαν μέρος, δηλαδή να είναι όσο πιο ακριβείς γίνεται στην μέτρηση τους.
Άρα συνειδητοποίησε ότι ένας βασικός λόγος για να συμμορφωθεί κάποιος είναι ο φόβος της γελοιοποίησης ο οποίος είναι ένας πραγματικός φόβος. Κατέληξε σε αυτό το συμπέρασμα βάζοντας έναν συμμετέχοντα απέναντι από έναν συνεργό όπου ο συνεργός έδινε λάθος απαντήσεις συνέχεια και ο συμμετέχοντας τον γελοιοποιούσε. Η συνθήκη ήταν τόσο περίεργη που και ο ίδιος ο συνεργός του φάνηκε περίεργο και γέλαγε.
Για να μπορέσει λοιπόν να εξαλείψει τον φόβο της αποδοκιμασίας τους έβαλε αντί να λένε δυνατά τις εκτιμήσεις να τις γράφουν σε ένα χαρτί και το ποσοστό συμμόρφωσης έπεσε στο 12.5 % .
Αργότερα οι Deutsch & Gerard ήθελαν να δουν πως αντιδρά το άτομο όταν είναι κατ’ ιδίαν και είναι ανώνυμο και το αντικείμενο είναι σαφές. Ουσιαστικά αυτό που έκαναν είναι ότι έβαλαν ένα συμμετέχοντα απέναντι σε 3 συνεργούς και χώρισαν το πείραμα σε 3 συνθήκες. Στην πρώτη συνθήκη ουσιαστικά είχαν μία μεταξύ τους συμφωνία ότι θα πρέπει να είναι όσο πιο αντικειμενικοί και ακριβείς στην εκτίμηση τους γίνεται. Στην επόμενη συνθήκη απλά ο συμμετέχοντας παρίσταται με τους 3 συνεργούς και στην τελευταία συνθήκη είναι απομονωμένος σε ένα κουβούκλιο. Επίσης πρόσθεσε και μία ακόμη συνθήκη όπου ουσιαστικά “έπαιζε” με την αβεβαιότητα βάζοντας στην μία περίπτωση το αντικείμενο να είναι σαφές και στην άλλη περίπτωση το αντικείμενο να μην είναι σαφές.
Αποτέλεσμα
Όταν οι συμμετέχοντες είναι απομονωμένοι ακόμα και στην χαμηλή συνθήκη αβεβαιότητας , αντικείμενο σαφές, τότε το ποσοστό συμμορφώσης
Επίσης ο Crutchfield αυτό που πρόσφερε είναι πήρε την συνθήκη με τα κουβούκλια και ουσιαστικά χωρίς να έχει συνεργούς το πείραμα απλά έβαλε τους συμμετέχοντες να έχουν ένα τηλεχειριστήριο και να φωτίζονται μέσω αυτού οι απαντήσεις ώστε να αισθάνονται ότι είναι ομόφωνη ομάδα.
ατομικά και πολιτισμικά χαρακτηριστικά με συμμόρφωση
προσωπικότητα, παράγοντες σχετική με την κατάσταση, διαφορά φύλου, πολιτιστικές διαφορές, ατομικιστικοί πολιτισμοί παρουσιάζουν χαμηλότερη συμμόρφωση από τους συλλογικούς πολιτισμούς
Σχετικοί με την κατάσταση παράγοντες
μέγεθος και ομοφωνία.
Μέγεθος : 3-5 άτομα είναι πικ και μετά πέφτει, παράδειγμα με τον Asch με 2,3,4,5,8,10,15 άτομα + του μεγέθους είναι είδος της εκτίμησης και οι φαινομενικά ανεξάρτητες πηγές επιρροής
Ομοφωνία : Στο πείραμα του Asch η αντίθετη άποψη ήταν ομόφωνη . όταν έβαλε ένα άτομο που διαφωνούσε με τους υπόλοιπους και έλεγε την σωστή απάντηση τότε η συμμόρφωση έπεσε . Αποτελεσματική είναι οποιουδήποτε είδους διαφωνία.
Πληροφοριακή επιρροή
Όταν το άτομα δέχεται πληροφορίες από άλλο άτομο ως μαρτυρία της παραγματικότητας. Τα άτομα θέλουν να αισθάνονται ότι αυτό που κάνουν είναι σωστό και κατάλληλο . Όταν το ερέθισμα είναι ασαφές τότε κάνει την εμφάνιση της η πληροφοριακή επιρροή και τα άτομα προσπαθούν να κρίνουν αντικειμενικά την πραγματικότητα και εάν δεν μπορούν τότε περνούν στην κοινωνική σύγκριση. Στο πείραμα του Sherif ουσιαστικά υπήρχε το κομμάτι της πληροφοριακής επιρροής (αυτοκίνηση) άλλο που δεν λειτούργησε. τα άτομα αισθάνθηκαν ότι επειδή η πραγματικότητα ήταν αβέβαιη , η εκτίμηση τους εάν και ήταν λάθος ήταν σωστή κατά την άποψη τους και άρα δεν συμμορφώθηκαν
Κανονιστική επιρροή
τα άτομα συμμορφώνονται σύμφωνα με τις θετικές προσδοκίες των άλλων. Όλοι θέλουμε την θετική αποδοχή και άρα πάμε με τα νερά της ομάδας για να το επιτύχουμε ή να μην αποδοκιμαστούμε ή να πετύχουμε κάποιον στόχο. Το άτομα πρέπει να αισθάνεται ότι η ομάδα έχει την ικανότητα να ανταμοίψει ή να τιμωρήσει και άρα υπάρχει και η έννοια της επιτήρησης. Συνήθως οδηγεί σε επιφανειακή ενδοτικότητα παρά σε εσωτετική αλλαγή. Στο παράδειγμα του Asch υπήρχε το κομμάτι της κανονιστικής επιρροής και παρά τους Deutch & Gerard δεν μπόρεσαν να την εξαλελιψουν .
1) Οι συνθήκες του πειράματος ήταν τέτοιες ώστε να μην μπορεί να εξαλειφθεί ούτε η μία ούτε η άλλη
2) Υπάρχει κάποια τρίτη
3) Πρέπει να γίνεται διαφορετική ερμηνεία όταν έχουμε ομαδική επιρροή
Να αναφέρετε ένα πείραμα / έρευνα σχετικά με την συμμόρφωση βασει πλειοψηφίας
Η έρευνα του Asch με τις γραμμές
