Κεφάλαιο 11- Διομαδική συμπεριφορά Flashcards
Να αναφέρετε δύο ορισμούς για την διομαδική συμπεριφορά
Ορισμός 1
Η διομαδική συμπεριφορά είναι η αλληλεπίδραση μεταξύ 2 ή περισσότερων εκπροσώπων από 2 διακριτές ή περισσότερες κοινωνικές ομάδες
Ορισμός 2
Κάθε αντίληψη, νόηση πεποίθηση κτλ που προκύπτει από την επίγνωση ότι τα άτομα είναι εκπρόσωποι διαφορετικών διακριτών κοινωνικών ομάδων
Σχετική αποστέρηση : ορισμός, ονόματα, κάποιες έρευνες , είδη και προϋποθέσεις
Μία σημαντική προϋπόθεση για την διομαδική επιθετικότητα είναι η σχετική αποστέρηση , που δεν είναι μία απόλυτη συνθήκη αλλά είναι εξαρτάται από τους παράγοντες που επικρατούν. Αναφέρθηκε αρχικά από τον Stouffer που έκανε την κλασσική έρευνα πάνω στον Αμερικανό στρατιώτη και στην συνέχεια αναπτύχθηκε από τον Davies.
> Σχετική αποστέρηση : Είναι η προσλαμβανόμενη απόκλιση μεταξύ της πραγματικότητας (αυτό που είναι) και της προσδοκίας ή του δικαιώματος (αυτό που θα έπρεπε να είναι)
Ο Davies είναι αυτός που ανέφερε ότι η σχετική αποστέρηση είναι σε καμπύλη J. Ουσιαστικά αναφέρει ότι οι προσδοκίες μας επηρεάζονται από τις παρελθοντικές μας εμπειρίες και τις μελλοντικές μας. Πολλές φορές όμως παρατηρούμε ότι οι εμπειρίες μας είναι κατώτερες των προσδοκιών και αυτό δημιουργεί το φαινόμενο της σχετικής αποστέρησης.
Αυτό το γεγονός δεν επαληθεύεται βέβαια από γεγονότα μεγάλης ιστορικής σημασίας όπως π.χ Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος κτλ. παρατηρήθηκε δηλαδή ότι σε τέτοιες περιπτώσεις τα άτομα δεν δημιουργούσαν τις προσδοκίες τους βάσει των παρελθοντικών εμπειριών.
Ο Runchiman έκανε τον διαχωρισμό ανάμεσα σε 2 είδη σχετικής αποστέρησης :
- Εγωιστική σχετική αποστέρηση (το αίσθημα ότι εγώ παίρνω λιγότερα από αυτό που αξίζω )
- Αδελφική σχετική αποστέρηση (το αίσθημα του εμείς ότι λαμβάνουμε λιγότερα από ότι δικαιούμαστε)
Από έρευνα πάνω στο συγκεκριμένη κομμάτι παρατηρούμε ότι αυτά τα είδη είναι ανεξάρτητα και μάλιστα ότι αυτό το είδος που δημιουργεί την κοινωνική αναταραχή είναι η αδελφική αποστέρηση. π.χ με Λευκούς που εκδήλωναν άσχημη συμπεριφορά απέναντι σε μαύρους γιατί θεωρούσαν ότι οι Μαύροι είναι πιο προνομιούχα ομάδα από αυτούς (αυτό μας δείχνει ότι είναι μία εντελώς υποκειμενική κατάσταση) , διαμαρτυρία μεταξύ ανέργων είναι πιο πιθανή εάν αισθάνονται αδελφική αποστέρηση.
Υπάρχουν κάποιες προϋποθέσεις για την αδελφική σχετική αποστέρηση για να μπορέσει να οδηγήσει στην κοινωνική αναταραχή :
- Θα πρέπει να υπάρχει ισχυρή ταύτιση με την ομάδα
- Θα πρέπει να γνωρίζουν ότι υπάρχει κάποια πιθανότητα να επιτευχθεί κάτι από την διαμαρτυρία.
- Η αδικία (κατανεμητική και διαδικαστική Tyler ). Η διαδικαστική είναι αυτή που επηρεάζει πιο πολύ την αδελφική αποστέρηση
- Με ποια ομάδα συγκρινόμαστε . Συνήθως από θεωρία κοινωνικής ταυτότητας συγκρινόμαστε με όμοιους αλλά από ότι παρατηρούμε από την ιστορία συνήθως συγκρινόμαστε με ανόμοιους και διαφορετικούς και για αυτό καταλήγουμε σε διομαδικές συγκρούσεις.
Πώς οι υποστηρικτές κινητοποιούνται ως συμμετέχοντες σε μία κοινωνική διαμαρτυρία ;
Ο Klandermans αναφέρει ότι έχει να κάνει με την σχέση της στάσης στην συμπεριφορά .
Η συμμετοχή στην διαμαρτυρία είναι ένα κοινωνικό δίλημμα. Η συμμετοχή στην διαμαρτυρία είναι συνήθως για ένα κοινωνικό καλό (π.χ ισότητα) ή απέναντι σε ένα κοινωνικό κακό (ρύπανση) και παρόλο που η επιτυχία επηρεάζει και οφελεί όλα τα άτομα ή αποτυχία επιβαρύνει τα άτομα που είναι οι συμμετέχοντες της διαμαρτυρίας. Άρα υπάρχει αυτό το δίλημμα στην αποχή στην διαμαρτυρία ή στην συμμετοχή αυτής.
Ο Klandermans ανέφερε ότι υπάρχουν 4 βήματα για την συμμετοχή για κοινωνικά κινήματα :
- Να γίνεις μέρος του δυναμικού της συμμετοχής : Πρέπει να είναι συμπαθών (συν+παθών). Θα πρέπει να υπάρχει αυτό το αίσθημα της αδικίας του εμείς απέναντι σε αυτούς.
- Να γίνεις μέρος των κινητοποιήσεων για την συμμετοχή : Πρέπει εκτός από συμπαθών να ξέρεις τι μπορεί να γίνει και τι συνήθως γίνεται σε αυτές τις περιπτώσεις (διαμαρτυρίες , εξεγέρσεις κτλ.)
- Να αναπτύξεις κίνητρο για την συμμετοχή . Πέρα από συμπαθών και να ξέρεις τι γίνεται σε αυτές τις περιπτώσεις πρέπει να έχεις κάποιο κίνητρο για να συμμετάσχεις. Αυτό δίνει αξία στην διαμαρτυρία και επίσης αυξάνει τις πιθανότητες ότι θα πετύχει η διαμαρτυρία. Τα κίνητρα χωρίζονται σε :
- Κίνητρα συλλογικά (έχουν να κάνουν με την θέληση να επιτύχει η ομάδα)
- κίνητρα κανονιστικά (έχει να κάνει με την αξία που δίνουν στην συμμετοχή μας τα υπόλοιπα άτομα της ομάδας )
- κίνητρα αναταμοιβής (όταν επωφελούμαστε προσωπικά από την συμμετοχή)
- Ξεπερνάς τα εμπόδια για την συμμετοχή όπως το ότι μπορεί να μην έχεις κάποιο μεταφορικό μέσο ή να έχεις κάποιο θέμα υγείας που μπορεί αν εμποδίζει
Εθνοκεντρισμός σύμφωνα με τον Sherif και μία αντίστοιχη έρευνα
Ένα από τα χαρακτηριστικά της διομαδικής συμπεριφοράς είναι ο εθνοκεντρισμός (βλέπε Κεφάλαιο 10). Μέχρι τώρα τον έχουμε συναντήσει με την ερμηνεία του σε όρους διαπροσωπικών ή ατομικών σχέσεων. Τώρα μέσω του Sherif θα τον συναντήσουμε με την ερμηνεία σε διαομαδικούς όρους. Ουσιαστικά για τον Sherif διομαδική αλληλεπίδραση είναι η αλληλεπίδραση ενός ατόμου που ανήκει σε μία ομάδα με ένα άτομο ή μία άλλη ομάδα μέσω της ταύτισης τους με την ομάδα .
Το πείραμα που έκανε για τον εθνοκεντρισμό είναι με τις κατασκηνώσεις στις ΗΠΑ ανάμεσα σε αγόρια μάλιστα έκανε 3 πειράματα πεδίου το 1949,53 και 54. Τα πείραματα αυτά χωρίστηκαν σε 3 φάσεις και σε μία τέταρτη που δεν ακολουθούνταν σε όλες τις φάσεις.
- Φάση 1 : Τα αγόρια έκαναν κάποιες δραστηριότητες μεταξύ του σε κατασκηνώσεις που ήταν βέβαια των οργνανωτών χωρίς να το ξέρουν και ανέπτυξαν φιλίες μεταξύ τους
- Φάση 2 : Διασπάστηκαν σε δύο ομάδες που ουσιαστικά ήταν φτιαγμένες με τέτοιο τρόπο για να διαχωριστούν οι φιλίες. Παρόλο που δεν υπήρξε κάποια νύξη ως προς την εξω-ομάδα ήταν δηλαδή διαχωρισμένες και απομονωμένες η μία από την άλλη υπήρξε ένας εμβρυακός εθνοκεντρισμός.
- Φάση 3 : Για κάποιες αθλητικές διοργανώσεις που έπρεπε να προπονηθούν οι δύο ομάδες ήρθαν σε επαφή και δημιουργήθηκε διομαδικός ανταγωνισμός και συγκρούσεις σε κάποιες περιπτώσεις αρκετά έντονες που χρειάστηκαν να διακοπούν τα πειράματα. Επίσης παράλληλα με τον διομαδικό ανταγωνισμό ενισχύθηκε και η ενδοομαδική αλληλεγγύη.
- Φάση 4: Σε αυτήν την προαιρετική φάση που είχε να κάνει με έναν υπερκείμενο στόχο οι ομάδες ήρθαν σε επαφή και συνεργάστηκαν προκειμένου να τον υλοποιήσουν και παρατηρήθηκε ότι όντως βελτιώθηκαν κατά πολύ οι σχέσεις τους. (π.χ ένα φορτηγό κουβαλούσε μία ταινία που ήθελαν και οι δύο ομάδες να δουν και για να μπορέσουν να την δουν θα έπρεπε να πάνε και οι δύο ομάδες να κουβαλήσουν).
> Υπερκείμενος στόχος : Είναι ένας στόχος κοινός και για τις δύο ομάδες αλλά που για να τον πετύχουν πρέπει να συνεργαστούν.
Προκύπτουν λοιπόν 6 αποτελέσματα από αυτό το πείραμα :
- Υπήρχε στην φάση 1 εμβρυακός εθνοκεντρισμός
- Η προκατάληψη, ο εθνοκεντρισμός και η διάκριση γέννησαν τον διομαδικό ανταγωνισμό
- Τα αγόρια δεν είχαν αυταρχικές ή δογματικές προσωπικότητες
- Αναπτύχθηκαν φιλίες και εντός των ομάδων ενώ οι πραγματικές φιλίες είναι εκτός αυτών
- Η ομάδα που νίκησε ήταν αυτή που άσκησε τον μεγαλύτερο διο-ομαδικό ανταγωνισμό
- Η απλή επαφή μεταξύ των ομάδων δεν βελτίωσε τον εθνοκεντρισμό
Να αναφέρετε συνοπτικά την θεωρία της ρεαλιστικής σύγκρουσης
Ο Sherif ανέφερε την θεωρία της ρεαλιστικής σύγκρουσης ως μία θεωρία που βασίζεται στην φύση των σχέσεων των στόχων και πώς αυτές επηρεάζουν τις διατομικές και διομαδικές σχέσεις. Οι άνθρωποι όταν έχουν κοινούς στόχους που χρειάζονται αλληλεξάρτηση για να τους πετύχουν τότε διαμορφώνουν μία ομάδα και συνεργάζονται για αυτόν τον σκοπό. Όταν όμως έχουν αποκλειόμενους στόχους τότε είναι απίθανο να σχηματίσουν μία ομάδα για αυτόν τον σκοπό.
<aside>
❗ Άρα **αλληλοεξαρτώμενοι κοινοί στόχοι** οδηγούν στην **συνεργασία** και **αποκλειόμενοι** στόχοι τον διομαδικό **ανταγωνισμό**.
</aside>
Γενικά έχει εφαρμοστεί σε πολλά πλαίσια και έχει αναπαραχθεί πολλές φορές. Είναι μία θεωρία που εξηγεί τι συμβαίνει στα διομαδικά πλαίσια της πραγματικότητας . Το αρνητικό που έχει είναι ότι δεν λαμβάνει υπόψιν της τους υπόλοιπους παράγοντες που μπορεί να είναι παρόντες και να οδηγούν στην συνεργασία ή την επιθετικότητα.
Ποια είναι τα τρία παίγνια της θεωρίας αποφάσεων ;
- Το δίλημμα του φυλακισμένου
- Το παίγνιο των φορτηγών
- το δίλημμα του κοινού βοσκοτόπου
Δίλημμα του φυλακισμένου
Είναι το παίγνιο που έχει εξεταστεί εκτενέστερα από όλα τα υπόλοιπα στην έρευνα της Ψυχολογίας. Ουσιαστικά πρόκειται για 2 φυλακισμένους που ανακρίνονται ξεχωριστά και οι αστυνομικοί έχουν στοιχεία ώστε να τους φυλακίσουν με μία ελαφριά ποινή (1 χρόνος). Όμως τους πληροφορούν ότι εάν ένας από τους 2 ομολογήσει τότε αυτός θα απαλλαχθεί και ο άλλος θα επιβαρυνθεί με μεγαλύτερη ποινή (10 χρόνια). Εάν ομολογήσουν και οι δύο τότε θα δεχθούν μίας μέτριας ποινής φυλάκιση (5 χρόνια) ενώ εάν δεν ομολογήσει κανένας θα κατηγορηθούν με αυτήν την ελαφριά ποινή (1 χρόνος).
Παρόλο που αυτό που τους συμφέρει είναι να μην ομολογήσει κανένας επειδή δεν έχουν εμπιστοσύνη ο ένας στον άλλον ομολογούν και οι δύο.
Αυτό ονομάζεται και αλλιώς μη μηδενικού αθροίσματος παίγνιο μικτών κινήτρων 2 ατόμων. Μη μηδενικού αθροίσματος παίγνιο είναι όταν έχουν και οι δύο να κερδίσουν ή να χάσουν (δεν είναι δηλαδή ότι κάποιος τα κερδίζει όλα ή τα χάνει όλα) και μικτών κινήτρων σημαίνει ότι μπορεί είτε να συνεργαστεί είτε να προδώσει το ένα άτομο το άλλο.
Το παίγνιο των φορτηγών. Να αναφέρετε τι κοινό έχει το παίγνιο των φορτηγών με το δίλημμα του φυλακισμένου
Ουσιαστικά έχουμε 2 ιδιωτικές εταιρίες φορτηγών Α και Β που η κάθε μία έχει την δική της ιδιωτική διαδρομή για να μεταφέρει τα φορτία της. Όμως υπάρχει και ένας κοινός δρόμος που είναι σίγουρα πιο σύντομος αλλά έχει το κακό ότι είναι μία μόνο λωρίδα επομένως για να τον χρησιμοποιήσουν τα άτομα θα πρέπει να συνεννοηθούν πρώτα να το χρησιμοποιούν εναλλάξ. Όμως αντί αυτού αυτό που κάνουν είναι να χρησιμοποιούν αυτόν τον δρόμο χωρίς συνεννόηση και να πέφτουν ο ένας πάνω στον άλλον και στην συνέχεια να τσακώνονται.
Αυτά τα δύο παραδείγματα βασίζονται στην έλλειψη εμπιστοσύνης και στην καχυποψία. Μας δείχνουν λοιπόν πώς μπορεί η ανθρωπότητα να οδηγηθεί σε απίστευτες συγκρούσεις λόγω αυτής της καχυποψίας κάτι το οποίο συμβαίνει αρκετά συχνά. Ιράν vs Ιράκ για την κυριαρχία πάνω στην δίαυλο Shatt al Arab που από το 1980 μέχρι το 1988 υπήρχε σύγκρουση μετά το πέρας της οποίας τα σύνορα παρέμεναν τα ίδια.
Αυτή η θεωρία ουσιαστικά προσεγγίζει το άτομο ως ένα ορθολογικό άτομο ως homo economus που ουσιαστικά είναι εργάτης και ακολουθεί το βιομηχανικό πρότυπο. Δεν λαμβάνει καθόλου υπόψιν της αυτή η θεωρία την κοινωνική πλευρά του ανθρώπου. Η άμεση επικοινωνία είναι ένας τρόπος για να λυθούν οι διαφορές όπως και αμεροληψία του παιγνίου όπως και το να μην αντιλαμβάνονται τα άτομα που εμπλέκονται στο παίγνιο ως ανταγωνιστικό πλαίσιο .
Το δίλημμα του κοινού βοσκοτόπου
Ουσιαστικά είναι σαν το δίλημμα των φυλακισμένων ν ατόμων. Έχει πάρει το όνομα του όντως από ένα κοινό βοσκοτόπι που υπήρχε στα αγγλικά χωριά. Ουσιαστικά σε αυτό το βοσκοτόπι υπάρχει ένα ανανεώσιμο γρασίδι και μπορεί να φιλοξενήσει 100 αγελάδες για να βοσκήσουν. Η καλύτερη εκμετάλλευση του βοσκοτόπου με το ελάχιστο κόστος είναι όταν 100 κτηνοτρόφοι βάλουν 100 αγελάδες. Εάν όμως ένας από αυτούς σκεφτεί ότι εάν βάλει μία αγελάδα παραπάνω δεν πειράζει γιατί θα αυξήσει το κέρδος του και το επιπλέον κόστος θα το μοιραστούν δια 100 τότε θα υπάρξει μία ζημία. Εάν τώρα σκεφτούν ΟΛΟΙ οι κτηνοτρόφοι με τον ίδιον τρόπο τότε το βοσκοτόπι θα καταστραφεί.
Αυτό το δίλημμα αντικατοπτρίζει πως συμπεριφέρονται οι άνθρωποι στις ανανεώσιμες πηγές (που στην δική μας περίπτωση είναι το γρασίδι) δηλαδή ότι προσπαθούν να τις εκμεταλλευτούν χωρίς να τις σεβαστούν. Τα μεγαλύτερα περιβαλλοντικά προβλήματα βασίζονται σε αυτό (τροπικά δάση, ο πληθυσμός των ψαριών στην θάλασσα).
Γενικότερα παρόμοιο με αυτό το δίλημμα είναι το δίλημμα των δημόσιων αγαθών. Τα δημόσια αγαθά δίνονται σε όλους και σε κανέναν , τηλεόραση , ραδιόφωνο, δημόσια υγεία, δημόσια εκπαίδευση κτλ. Οι άνθρωποι όμως απλά τα παίρνουν χωρίς να κάνουν κάτι για να τα διατηρήσουν ώστε στο μέλλον να διασφαλιστούν και οι ίδιοι αλλά και οι συνάνθρωποι τους. Αυτό είναι το φαινόμενο του παρασιτισμού.
Να αναφέρετε με ποιους τρόπους μπορούν να επιλυθούν τα κοινωνικά διλήμματα όσον αφορά την διαχείρηση και την πρόσβαση των ανανεώσιμων πόρων
Είναι δύσκολο το άτομο να μην πέσει στην παγίδα του κοινωνικού διλήμματος επομένως θα πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να εξαφανιστεί το δίλημμα. Ουσιαστικά αυτό μπορεί να γίνει με το να μειωθεί η πρόσβαση στους πόρους (ανανεώσιμους) ή να μειωθεί ο αριθμός των ατόμων που έχει πρόσβαση σε αυτούς ή να υπάρχει κάποια αρχή που να ελέγχει αυτήν την πρόσβαση κτλ. Αυτά ονομάζονται δομικές λύσεις.
Το δύσκολο με αυτές τις λύσεις είναι ότι όπως βλέπουμε από την καθημερινή ζωή τα κράτη είναι εντελώς ανίκανα να μπορέσουν να διαχειριστούν καταστάσεις όπως είναι περιβαλλοντικές και οικονομικές καταστροφές.
Συνήθως η δομική λύση που ακολουθούμε είναι ότι ορίζουμε έναν ηγέτη για να μπορέσει να ηγηθεί της πρόσβασης στον ανανεώσιμο πόρο. Τα άτομα με κάποιες συγκεκριμένες προϋποθέσεις μπορούν να γίνουν καλοί ηγέτες. Όταν έχουν φιλοκοινωνικό χαρακτήρα τότε μπορούν να ηγηθούν με επιτυχία στους ανθρώπους και να είναι αποτελεσματικοί. Εάν έχουν φίλαυτο χαρακτήρα τότε δεν μπορούν να το κάνουν αυτό εκτός εάν κάποιο άτομο με φιλοκοινωνικό χαρακτήρα ηγηθεί αυτών.
<aside>
👉 **Το βασικό όμως είναι να υπάρχει ισχυρή ταύτιση με την ομάδα.**
</aside>
Ποια είναι η βάση της θεωρίας της κοινωνικής ταυτότητας ;
Υπάρχει μία βασική θεώρηση ότι στην κοινωνία μας υπάρχουν διακριτές κοινωνικές ομάδες που έχουν διαφορετική ισχύ και διαφορετικό status (Λευκοί και Μαύροι, πλούσιοι και φτωχοί). Πάνω σε αυτήν την θεώρηση τα οι κοινωνικές ομάδες δίνουν στα άτομα μία κοινωνική ταυτότητα που ουσιαστικά έχει έναν ορισμό του τι είναι το άτομο σε αυτήν την ομάδα και μία περιγραφή του τι αυτό συνεπάγεται.
Επομένως η περιγραφή δεν είναι απλά κάποια χαρακτηριστικά που έχει το άτομο αλλά είναι και την συμπεριφορά που πρέπει να έχει ως μέλος της ομάδας.
Ουσιαστικά η κοινωνική ταυτότητα έχει να κάνει με την αυτο-αντίληψη μέσα από την υπαγωγή στην ομάδα. Αυτό περιλαμβάνει διάφορα χαρακτηριστικά όπως :
- εθνοκεντρισμός
- διομαδική διαφοροποίηση
- ενδοομαδική αλληλεγγύη
- συμμόρφωση ως προς τις νόρμες της ομάδας
- αντίληψη του εαυτού και των άλλων (τόσο της ενδο-ομάδας όσο και της εξω-ομάδας) ως στερεότυπα που προκύπτουν από την ομάδα
Επίσης η κοινωνική ταυτότητα είναι διαφορετική από την προσωπική ταυτότητα που η προσωπική ταυτότητα έχει να κάνει με τις στενές σχέσεις που έχουμε με ένα άτομο και τα ιδιοσυγκρασιακά χαρακτηριστικά που αναπτύσσουμε σαν προσωπικότητες. Έχουμε τόσες κοινωνικές ταυτότητες όσες και οι σχέσεις που έχουμε με τους υπόλοιπους ανθρώπους και τόσες προσωπικές ταυτότητες όσες και οι στενές σχέσεις που αναπτύσσουμε με τους άλλους και τα ιδιοσυγκρασιακά μας χαρακτηριστικά. Παρά το γεγονός λοιπόν ότι έχουμε διάφορες διακριτές ταυτότητες βλέπουμε τον εαυτό μας ως ένα αδιαίρετο σύνολο και έτσι πρέπει να γίνεται.
Ποια είναι η σχέση της κοινωνικής ταυτότητας και των προτύπων και της θεωρίας της αυτο-κατηγοριοποίησης ;
Η θεωρία της αυτοκατηγοριοποίησης αναφέρει ότι η κατηγοριοποίηση είναι το γνωστικό θεμέλιο των φαινομένων της κοινωνικής ταυτότητας. Τα άτομα κατηγοριοποιούν τις ομάδες και τις κοινωνικές σχέσεις βάσει προτύπων .
> Πρότυπο (όσον αφορά την κοινωνική ταυτότητα) : Είναι ένα ασαφές σύνολο γνωρισμάτων (στάσεις, πεποιθήσεων , συμπεριφορές, αντιλήψεις κτλ. ) που κατατάσσει τι είναι ένα τυπικό μέλος της ομάδας και ποιες είναι οι διαφορές του με την εξω-ομάδα.
Τα πρότυπα έχουν και το κομμάτι της αρχής της μετα-αντίθεσης που ουσιαστικά είναι ότι θεωρούμε ότι υπάρχει ομοιότητα εντός του συνόλου της ενδο-ομάδας και διαφοροποίηση με την εξω-ομάδα/ες . Αυτό έχει και το κομμάτι της οντολογικότητας δηλαδή ότι η ενδο-ομάδα είναι ένα ενοποιημένο σύνολο.
Η αρχή της μετα-αντίθεσης και της οντολογικότητας όμως δεν σημαίνουν ότι τα πρότυπα προκύπτουν εάν αθροίσουμε τα ιδιωτικά χαρακτηριστικά που έχει κάθε μέλος της ομάδας και από εκεί βγάζουμε το πρότυπο ούτε το πρότυπο είναι ένα τυπικό μέλος της ομάδας. Το πρότυπο είναι ένας μέσος αλλά κινείται με κατεύθυνση προς την σύγκριση με την εκάστοτε εξω-ομάδα. Άρα μπορεί να είναι ένας ιδανικός μέσος παρά ένας τυπικός μέσος (μπορεί να μην υπάρχει κανένα μέλος της ομάδας που θεωρείται πρότυπο για την ομάδα. )
Τα πρότυπα επίσης είναι στενά συνδεδεμένα με το στερεότυπο. Το πρότυπο είναι ένα στερεότυπο εάν είναι κοινό για όλα τα μέλη της ομάδας. Επίσης το πρότυπο εξαρτάται από το πλαίσιο που βρισκόμαστε. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να επηρεάζει και τα μέλη της ενδο-ομάδας αλλά και τα μέλη της εξω-ομάδας.
Η κατηγοριοποίηση των άλλων αλλά και του εαυτού μας βασίζεται στην αποπροσωποποίηση. Ουσιαστικά αυτό σημαίνει ότι δεν βλέπουμε τα άλλα άτομα ως μοναδικές οντότητες αλλά ως πρότυπα και στερεότυπα της ομάδας που ανήκουν. Αυτό ισχύει και για τον εαυτό μας (θεωρία της αυτο-κατηγοριοποίησης).
Ποιες είναι οι κοινωνικές κατηγορίες που είναι ψυχολογικά ευκρινείς για την κοινωνική κατηγοριοποίηση του εαυτού και των άλλων;
Είναι αυτές που είναι προσβάσιμες στην μνήμη και στην δεδομένη κατάσταση και που εξηγούν α) τις ομοιότητες και τις διαφορές μεταξύ των ατόμων και β) τον λόγο που συμπεριφέρονται οι άνθρωποι με τον τρόπο που συμπεριφέρονται.
Να αναφέρετε την αυτοεξύψωση και την μείωση της αβεβαιότητας σε όρους κοινωνικής ταυτότητας
Είπαμε ότι μεταξύ των κοινωνικών ομάδων υπάρχει διαφορετικό επίπεδο ισχύος και status. Αυτό είναι κάτι που οι ομάδες το γνωρίζουν. Στα πλαίσια λοιπόν της διαφορετικής ισχύος θέλουν να διαφοροποιηθούν αλλά με τρόπο που να δίνει μία θετική ευνοϊκή κοινωνική ταυτότητα σε αυτούς (θετική διακριτότητα). Αυτό είναι διαφορετικό από τις διαπροσωπικές σχέσεις που θέλουμε να έχουμε ομοιότητα ανάμεσα στις σχέσεις.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η παραβατικότητα που παρατηρείται στους εφήβους και συγκεκριμένα στα αγόρια. Οι έρευνες αναφέρουν ότι η παραβατικότητα ακολουθείται ως μία προσπάθεια εύρεσης θετικής ταυτότητας (της κουλ φήμης). Για αυτό και στις περισσότερες περιπτώσεις συμβαίνει σε δημόσιο χώρο για να υπάρχει μία θετική επικύρωση της ταυτότητας. Επίσης συμβαίνει όταν τα άτομα έρχονται από ένα περιβάλλον που έχει μία καλή ακαδημαΪκή επίδοση και για αυτό και τα αγόρια που δεν τους αρέσει τόσο πολύ το διάβασμα θέλουν να έχουν μία εναλλακτική θετική ταυτότητα μέσω της παραβατικότητας.
Η θετική διακριτότητα λοιπόν οδηγεί στην αυτο-εξύψωση που έχει το κομμάτι της αυτο-εκτίμησης μέσα . Η αυτοεκτίμηση συνδέεται με διάφορους τρόπους με την κοινωνική ταυτότητα. Συγκεκριμένα :
- Η διομαδική διαφοροποίηση ανεβάζει την αυτοεκτίμηση
- Η χαμηλή αυτοεκτίμηση δεν συνάδει με την διομαδική διαφοροποίηση
- Τα άτομα που ανήκουν σε ομάδες χαμηλού status μπορούν να προστατέψουν την αυτοεκτίμηση τους επειδή ανήκουν σε αυτήν την ομάδα.
- Η συλλογική αυτοεκτίμηση και όχι η ατομική είναι αυτή που σχετίζεται με την διομαδική αλληλεπίδραση
Επίσης ένας από τους λόγους που οι άνθρωποι ταυτίζονται με ομάδες είναι για να μειώσουν την αβεβαιότητα που επικρατεί στην καθημερινότητα σε αρκετά επίπεδα όπως οι σκέψεις, τα συναισθήματα των ανθρώπων κτλ.
Να αναφέρετε την θεωρία των συστημάτων πεποιθήσεων (2)
Στην προσπάθεια αναζήτησης θετικής ταυτότητας τα άτομα μπορεί να επιδοθούν σε διάφορες στρατηγικές για που έχουν να κάνουν με τις πεποιθήσεις των ανθρώπων για την φύση των σχέσεων μεταξύ των δικών τους και των άλλων ανθρώπων. Πολλές φορές αυτές οι πεποιθήσεις δεν άπτονται της πραγματικότητας και έχουν να κάνουν με την μετάβαση ενός ανθρώπου από μία ομάδα χαμηλού status σε μία ομάδα υψηλότερου status. Αυτό ονομάζεται σύστημα πεποιθήσεων κοινωνικής κινητοποίησης . Αυτό το επιτυγχάνουν με το να αποστασιοποιούνται από την ομάδα και να προστατεύουν τον εαυτό τους και την οικογένεια της κυρίαρχης ομάδας. Πολλές φορές όμως τα όρια της κοινωνικής ομάδας είναι αδιαπέραστα και έτσι δεν μπορεί το άτομο να αποστασιοποιηθεί από αυτήν. Έτσι υπάρχει ένα εναλλακτικό σύστημα πεποιθήσεων που ονομάζεται σύστημα πεποιθήσεων κοινωνικής αλλαγής που βασίζεται στο κατά πόσο η καθεστηκυία τάξη πραγμάτων είναι νόμιμη ή όχι. Εάν η καθεστηκυία τάξη είναι ασφαλής τότε δεν μπορεί να βρει κάποιος εναλλακτικές δομές. Άρα αυτό που κάνουν συνήθως οι άνθρωποι είναι :
- Μπορούν επιδοθούν σε διομαδικές συγκρίσεις με ανορθόδοξο τρόπο. Δηλαδή εάν δεν επιτύχουμε σε ένα project λόγω του ότι δεν μας δίνεται η ίδια ευκαιρία με τις υπόλοιπες ομάδες στεκόμαστε στο γεγονός ότι έχουμε καλή ομάδα
- Μπορούν να αλλάξουν την συναινετική αξία που δίνουν σε ενδο-ομαδικά χαρακτηριστικά (black is beautiful)
- Συγκρίνονται με ομάδες χαμηλότερου status
Εάν όμως η καθεστηκυία τάξη πραγμάτων δεν είναι ασφαλής τότε μπορούν να βρεθούν εναλλακτικοί τρόποι για κάποιες κοινωνικές δομές.
