5. Begeleiding van de ouders bij perinatale sterfte

Question 1

Geef de definitie van mors in utero.

Answer 1

foetaal overlijden laat in de zwangerschap
* >22w
OF
* >500g

Question 2

Geef de onderverdelingen van mors in utero’s naargelang de gestationele leeftijd.

Answer 2

vroege mors in utero’s
* 20-27w
* >350g

laattijdige mors in utero’s
* 28-36w

à terme mors in utero’s
* vanaf 37w

Question 3

Wat is verlossing?

Answer 3

geboorte van 1 of meer kinderen met een gewicht van ≥500g uit 1 moeder

Question 4

Wat is geboorte?

Answer 4

Geboorte van 1 kind, levend of dood, van ≥500g of van ≥22w bij onbekend geboortegewicht. Indien beiden onbekend dan geldt een lengte van ≥25cm als criterium.

Question 5

Wat is vroeggeboorte?

Answer 5

bevalling vóór de 37e zwangerschapsweek

Question 6

Wat is laag geboortegewicht?

Answer 6

een geboortegewicht van < 2500g

Question 7

Wat is foetale sterfte?

Answer 7

ieder doodgeboren kind van ≥500g

Question 8

Wat is vroeg-neonatale sterfte?

Answer 8

overlijden van een levend geboren kind van ≥500g, vóór de 8ste dag na de geboorte

Question 9

Wat is perinatale sterfte?

Answer 9

de som van de foetale sterfte en de vroeg-neonatale sterfte
DUS: ≥500g tem 7d na de geboorte

Question 10

Wat is neonatale sterfte?

Answer 10

overlijden van een levend geboren kind van ≥500g tem 28d na de geboorte

Question 11

Wat is post-neonatale sterfte?

Answer 11

overlijden van een levend geboren kind van ≥500g, vanaf 29d tem 365d na de geboorte

Question 12

Wat is zuigelingensterfte?

Answer 12

overlijden van een levend geboren kind van ≥500g binnen 1 jaar na de geboorte

Question 13

Wat is foeto-infantiele sterfte?

Answer 13

de som van de foetale sterfte en de zuigelingensterfte
DUS: ≥500g, dood of levend, tot 1 jaar

Question 14

Wat is de prevalentie van perinatale sterfte in Vlaanderen?

cijfers van 2022 - indicatie hebben van de cijfers, niet exact te kennen

Answer 14

448 (perinatale sterfte ≥500, tem 7d)
(= 7,2/1000 geboorten)

Question 15

Vaak hebben zwangeren al een voorgevoel bij een mors in utero. Wat kan dit zoal uitlokken?

Answer 15

• geen of verminderde kindsbewegingen
• een zwaartegevoel in het abdomen

Question 16

Wat is belangrijk wanneer een ongeruste moeder je contacteert?

Answer 16

• bezorgdheid niet negeren
• erkenning geven
• kort concrete info geven
• asap vitale status nagaan

Question 17

Hoe stel je een correcte diagnose van mors in utero?

Answer 17

echografisch onderzoek:
toont gebrek aan foetale hartactiviteit

Question 18

Waarom gebruik je beter geen auscultatie (Doppler) of cardiotocografie voor een diagnose van mors in utero?

Answer 18

• niet accuraat genoeg: cave afwezige harttonen terwijl er wel hartactiviteit is
• valse geruststelling door maternele bloedstroom

Question 19

Hoe verloopt de communicatie tijdens de echografie best?

dit is de taak van de arts

Answer 19

• erkenning geven aan de emoties van het koppel
• empatisch benaderen: gedachten en wensen van de zwangere onderzoeken en begrijpen, zonder deze te willen beïnvloeden
• stilte is verontrustend: blijven communiceren
• meedelen wanneer je een 2e opinie van een andere arts wil halen
• keuze aanbieden tot alleen zijn of net niet
• bij passieve foetale bewegingen na de echografie, een 2e echo aanbieden

Question 20

Geef een aantal tips voor het bespreken van de resultaten bij een mors in utero.

dit is de taak van de arts

Answer 20

• private, stille ruimte
• beide ouders aanwezig / vrouw niet alleen
• duidelijke boodschap: empathische maar ondubbelzinnige taal
• ervaren zorgverleners
• niet uitstellen, meteen meedelen na de diagnose
• let op non-verbale communicatie
• geef niet te veel informatie in 1x; informatie herhalen op een later tijdstip zodat de ouders dit kunnen verwerken

Question 21

Welke emoties / reacties kun je verwachten bij de mededeling van mors in utero?

Answer 21

• onwerkelijkheid, paniek en shock
• fysieke reacties zoals misselijkheid en braken
• paniekaanval: besef van de ernst van de situatie
• intense psychologische pijn
• eenzaamheid; ookal zijn ze in het gezelschap van de vader of iemand anders
• kwetsbaarheid
• schuld, verwijten, spijt, angst, verdriet
• intense frustratie, kwaad, agressief: druk om beslissingen te nemen

Question 22

Wat is de taak van de vroedvrouw bij de diagnosestelling van mors in utero?

Answer 22

• communicatie tijdens het echografisch onderzoek: ‘wat gebeurt er’
• bij slecht nieuws: weten WAT je kan zeggen, rustige omgeving, durven praten over emoties
• crisissituatie of slechtnieuwsgesprek: zie ReVa2
• concreet de volgende stappen toelichten: fysieke conditie baby, verloop inductie, medicatie, …
• meevoelen: raakt de ouders op positieve wijze

Question 23

Vaginale partus of electieve sectio?

Answer 23

vaginale partus is bij de meeste vrouwen aangewezen

gezamenlijke besluitvorming afhankelijk van:
* voorkeuren van de moeder
* medische toestand
* anamnese

bij voorkeur electieve sectio: implicaties voor de toekomstige vruchtbaarheid bespreken

Question 24

Bespreek de voor- en nadelen van een vaginale partus bij mors in utero.

Answer 24

voordelen
* minimalisatie van het maternaal risico
* onmiddellijk herstel
* snellere terugkeer naar huis
* lichaam heeft geboorte volbracht: zorgvrager voelt zich gesterkt
* achteraf wordt de partus gezien als een mijlpaal

nadelen
* zorgvragers vinden dit een verschrikkelijk idee
* zorgvragers zien het nut hier niet van in
* 47% beschrijft de partus als emotioneel pijnlijk

Question 25

Wat is de optimale duur tussen diagnose van mors in utero en inductie?

Answer 25

meestal **< 24u** na de diagnose afhankelijk van: * omstandigheden * noden van de vrouw * risico op psychisch trauma bovenop het verlies

Question 26

Waar moet je aandacht voor hebben ikv de tijd tussen diagnose en inductie?

Answer 26

* **wachten is zwaar** * uitstellen inductie >24u houdt **risico's** in: DIC, infectie, angststoornissen * geef ouders **inspraak** over het tijdstip * geef ouders de **keuze** om naar huis te gaan of in het ziekenhuis te blijven * geef ouders gestructureerde **informatie** over wat hen te wachten staat * geef ouders een **contactnummer** voor verdere informatie en ondersteuning

Question 27

Geef een aantal aanbevelingen omtrent ziekenhuisomgeving bij een mors in utero.

Answer 27

zorg voor een '**bijzondere arbeidskamer**' * vb. tweepersoonsbed * weg van geluid van andere vrouwen en baby's NIET op een gewone verpleegafdeling * krijgen dan steeds de vraag waarom ze daar liggen * probeer de vrouw in een rustige kamer van de materniteit te leggen met zo veel mogelijk **privacy**

Question 28

Bespreek analgesie bij de arbeid van een mors in utero.

Answer 28

**frequenter** gebruik van analgesie * de arbeid wordt vaker beoordeeld als fysiek ondraaglijk (tov een levende foetus) * zeer belangrijk wanneer erom gevraagd wordt

Question 29

Bespreek de rol van de vroedvrouw bij de arbeid.

Answer 29

* belang van een **ervaren** vroedvrouw * gevoel van veiligheid wanneer de vroedvrouw **ook aanwezig was bij de diagnose** * belang van **tijd nemen** om duidelijke informatie te geven * belang van **inspraak** in de procedure: vb. vader kan navelstreng doorknippen, kleertjes aandoen, ... * **inlichtingen** omtrent autopsie, uiterlijk baby, ... bij langdurig afwachtend beleid

Question 30

Geef enkele aandachtspunten bij de geboorte.

Answer 30

* **ervaren**, warme, **empathische** vroedvrouw * informeren over **details** van de verschillende stappen: vb. EPA (kan risico op angststoornissen verminderen) * informeren over **basisfeiten**: vb. baby zal 30min. warm aanvoelen, stilte zal overheersen, fysieke te verwachten conditie van de baby, ... (extra psychisch trauma vermijden)

Question 31

Bespreek de confrontatie van de ouders met hun kindje.

Answer 31

heel wat controverse in de literatuur 1 - **contact met het kindje** * contact met kindje heeft een positieve psychologische outcome * contact met kindje heeft een negatieve psychologische outcome (kleiner onderzoek) 2 - **ouders de keuze laten maken of niet** * ouders zijn dankbaar wanneer ze werden **aangemoedigd** om het kindje te zien * ouders de **geïnformeerde keuze** geven * het kindje **overhandigen** aan de ouders zonder het te vragen, want de ouders de keuze laten maken veroorzaakt een gevoel van abnormaliteit en is onnatuurlijk

Question 32

Wat zijn goede uitspraken van een zorgverlener bij de begeleiding van een geboorte bij mors in utero?

Answer 32

* ik weet niet goed wat ik moet zeggen, maar ik voel enorm met jullie mee * het klinkt misschien ongepast, maar mag ik jullie toch feliciteren met de geboorte van jullie kindje * de intense leegte die je na het overlijden van je baby voelt kan misschien een beetje gevuld worden met enkele tastbare herinneringen

Question 33

Hoe werkt wateropbaring?

Answer 33

het kindje wordt in **koud water** gelegd, in een glazen of plastic bak

Question 34

Wat zijn de voordelen van wateropbaring?

Answer 34

de wateropbaring geeft ouders **extra tijd om afscheid te nemen** * de baby neemt de **foetushouding** aan * de **huid** wordt lichter * er treedt **geen vervorming** op * je kunt het kindje **aanraken** zonder het te beschadigen * het kindje blijft nog enige tijd **mooi** * methode is **makkelijk en goedkoop**

Question 35

Wat zijn de officiële en administratieve verplichtingen in het onmiddellijke postpartum?

Answer 35

opmaak van een **akte van levensloos kind** * verplicht: geboren vanaf 180d na verwekking * facultatief: geboren tussen 140 en 179d na verwekking --> gemeenschappelijke verklaring afleggen bij de burgerlijke stand

Question 36

Wat is een **akte van levensloos kind**?

Answer 36

een officiëel document waarbij de ouders **erkenning** verkrijgen voor het bestaan van hun kind * een kind dat vóór of tijdens de bevalling is overleden * ze kunnen hierbij 1 of meerdere voornamen geven aan het kind

Question 37

Wat zijn de noden van de ouders op het vlak van contact met zorgverleners in het onmiddellijke postpartum?

Answer 37

* zorgverleners houden rekening met de **hechtingstheorie**: moeders ervaren een intensere rouwreactie dan vader * belang van **oogcontact**, **empathie** en **emotionele betrokkenheid**: worden gewaardeerd * vermijd pijnlijke uitspraken: vb. je kan nog een ander kindje krijgen

Question 38

Wat zijn de noden van de ouders op het vlak van herinneringen?

Answer 38

**materiële herinneringen** verminderen het risico op angststoornissen in de toekomst * foto's van goede kwaliteit, hand- en voetafdrukken, haarlokje, ... * zien en vasthouden van hun kindje en hebben van herinneringstekens helpt de ouders begrijpen wat er gebeurd is en waarvoor ze **rouwen** ## Footnote ouders willen vasthouden aan de weinige herinneringen en weten dat deze droefheid zullen uitlokken

Question 39

Wat zijn praktische noden van ouders in het onmiddellijke postpartum?

Answer 39

* alle belangrijke **medewerkers en instanties informeren**: vb. annulatie afspraken voor prenatale onderzoeken, echografieën, ...; vrijwilligersgroepen die gratis producten verspreiden voor nieuwe moeders, ... * doodgeboorte medelen aan **huisarts**, **pediater**, ... * aandacht besteden aan **lactatieremming** * voldoende **informatie** geven over de aangifte van de geboorte, begrafenis, ... (op het juiste moment!)

Question 40

Naar waar kun je doorverwijzen bij perinatale sterfte?

Answer 40

* follow-up psychotherapie en hulpgroepen: voor diegenen die er nood aan hebben * praatgroepen voorbeelden: * **lotgenoten**: de veilige driehoek, met lege handen, ouders van overleden kind, cozapo, levensadem * **afscheid nemen**: Berrefonds, Boven de wolken, Sterrenkinderen, Watermethode, Rouwhoekje * blijverwachtenwordtverdriet.be * solibelli.be * **rouwconsulenten**: verlies en veerkracht, fluistering, Fara vzw