3. politieke centralisatie op eind van 3de millennium Flashcards
welke twee stadsdynastieën waren de belangrijkste in het 3de mln?
Akkad en Ur
Wat zijn de gelijkenissen en de verschillen tussen Akkad en Ur?
Gelijkenissen: beiden zijn ontstaan en uitgebouwd op basis van militaire veroveringen. Ze zijn gecentraliseerd op politiek, administratief en ideologisch vlak en beiden zijn ten onder gegaan door interne en externe druk.
Verschillen: Ze hadden een verschillend territoriaal bereik en een andere mate van interne samenhang.
situeer Akkad
geografie, chronologie , dynastie
Akkad bestond van 2288 BC tot 2150 BC. De hoofdstad was Akkad.
De dynastie gaat zo (chronologisch)
- Sargon
- Rimush - Manishtushu
- Naram-Sin
- Shar-Kali-Sharri
Situeer Ur
Ur heeft bestaan van 2110 BC tot 2003 BC. De hoofdstad was Ur en het was veel kleiner dan Akkad.
De dynastie gaat zo (chronologisch):
- Ur-Namma
- Shulgi
- Amar-Sin - Shu-Sin
- Ibbi-Sin
Welke bronnen hebben we voor Akkad?
- Documentaire bronnen => administratieve documenten van boekhoudkundige aard uit institutionele archieven.
- Akkadisch: officiele administratie
- Wijde verspreiding scribale praktijk - Literaire bronnen
contemporaine
- koninklijke incripties = verwezenlijkingen van koning: gebruik van stempels met koninklijke inscriptie
- Religieuze literatuur = Hymen, bezweringen, gebeden: Summerisch en Akkadisch, bv. Enheduana
later
- politieke en historische verhalen en legendes: tot en met 7e eeuw nieuwe verhalen over Oud-Akkadische koningen, vb. Sargonlegende.
Wie was Sargon?
Sargon was een** ursurpator te Kish. Hij had dus een staatsgreep gedaan. Sargon was niet van koninklijk bloed. Hij had de titelatuur van ‘Koning van Kish’ en ‘Koning van de 4 wereldhoeken**’. Sargon stichtte een nieuwe hoofdstad Akkad waardoor de stad belangrijk werd. Hij overwon Lugalzagesi (heerser van Umma) en veroverde Z-Mesopotamië. Hij veroverde ook gebieden in het Noorden en oosten. Dit leidde tot de integratie van voormalige onafhankelijke stadsstaten in het rijk en zo kwam het Akkadisch rijk tot stand door veroveringen.
Leg de centralisatie van de politiek uit in Akkad
De heersers van de stadsstaten werden gouverneurs (Ensi). Diplomatieke relaties werden in stand gehouden door dynastieke huwelijken.
Leg de centralisatie van de administratie en economie in Akkad uit.
Het metrologisch systeem werd gestandaardiseerd. Er was ook standaardisering van de administratie: lay-out en vorm tabletten, datering d.m.v. jaarnamen en Akkadisch werd officiële admin. taal. Er kwam een systeem van belastingen en land van voormalige heerserd werd geconfisceerd en geschonken aan getrouwe officieren.
Leg de centralisatie op ideologisch vlak in Akkad uit .
De cultus en pantheon van Enlil werd gelinkt aan het Koningshuis. De koningsdochters werden hogepriesteressen in de culturele centra (Cf. Enheduana, dochter Sargon). Naram-Sin werd vergoddelijkt na het neerslaan van rebellen in het zuiden.
Hoe kwam Akkad aan zijn einde?
- interne factoren: onafhankelijkheidsdrang en opstanden in Z-Mesopotamische steden, desintegratie van gecentraliseerd bestuur.
- externe factoren: militaire dreigingen van Marhashi, amorieten (westen) en Guteërs (Zagros).
Na deze ondergang van Akkad kwam er een korte periode van fragmentatie.
Wat gebeurde tijdens de korte periode van Fragmentatie? (2150 - 2110 BC)
Tijdens de fragmentatie kwam het systeem van onafhankelijke stadsstaten terug met lokale dynastiën. De Guteërs namen de steden in Z-Meso over. Er ontstond een Hoerritisch rijk, een Arwantisch rijk en een Shakkanakku staat in Mari.
Hoe kwam Ur tot stand?
Utu-hegal van Uruk verdreef de Guteërs uit Z-mesopotamië. Daarna maakt Ur-Namma Zuid-Mesopotamië opnieuw één met een nieuwe hoofdstad: Ur. Dit was waarschijnlijk mogelijk omdat er weinig oppositie was.
Welke bronnen hebben we over Ur?
- Documentaire bronnen: admin en eco documenten uit archieven van talrijke stadshuishoudens, zeer grote hoeveelheid en in Summerische taal
- literaire bronnen: koninklijke inscripties, koninklijke correspondentie, hymnen, religieuze literatuur, jaarnamen met militaire verwezenlijkingen, verhalen en legendes over vroegere koningen (Bilgames, Enmerkar en Aratta), de codex van Ur-namma en later ook nog stadsklachten.
Leg de centralisatie op politiek vlak in Ur uit.
Het hartland bestond uit 20 provincies geleid door gouverneurs (Ensi) en generaals (Shagina). De periferie stond onder militair bewind van generaals, dit zorgde voor directe exploitatie. De verafgelegen gebieden werden onder controle gehouden door diplomatie (huwelijken), plundertochten wat leed tot tribuut een door handel te drijven. In het Oosten lag Simaski en in het noorden en westen: Mari, Tuttul en Ebla. Er was ook internationale handel over de perzische golf.
Wat is het verschil tussen een Ensi en een Shagina?
Een Ensi is een gouverneur. Ze komen uit de lokale elite en de titel is overerfbaar. Een Ensi is gebonden aan de koning door middel van huwelijken. Ze hebben controle over de tempellanden en onderhouden het irrigatiesysteem. Ze zijn ook de hoogste rechters.
Een Shagina is een generaal. Ze komen niet uit de lokale elite en het kunnen Akkadiërs, Hoerrieten, Elamieten of Amorieten zijn. Ze zijn aangetrouwd in de koninklijke familie.
