3 Een ongrijpbare nieuwe wereldorde (1991-2020) Flashcards
(39 cards)
Wat voor soort confrontatie was de Koude Oorlog?
geen directe militaire confrontatie tussen de grootmachten
- Interne problemen/tegenstellingen
Voorboden val communisme: dissidenten?
Dissidenten =
dissidenten = gelijk denkenden die zich afzetten tegen de overheersende opvattingen of beleidslijnen op politiek/religieus/sociaal gebied
- Opkomst mensenrechten
⟶ Mogelijkheid tot burgersamenleving (brugfunctie individuele burgers en de overheid)
Voorboden val communisme: dissidenten?
- Poolse Paus
Poolse Paus?
- Veel betekend voor de Polen
- Regelmatig naar Polen, communistische partij was hiervoor geen partij – een gevoel van vrijheid opgeroepen
Voorboden val communisme: dissidenten?
- Handelsvakbonden - Solidarnosc
Handelsvakbonden (Solidarnosc) (Belangrijk verzet tegen Poolse Communistisch regime)
- Miljoen leden
- Symbool voor veranderingen
Voorboden val communisme: dissidenten?
- SU in Afghanistan (1979-1989)
SU in Afghanistan (1979-1989)
- Financiële/menselijke offers
- Lukte niet om Afghanistan eronder te krijgen
Voorboden val communisme: dissidenten?
- Ronald Raegan
President Ronald Raegan
- SU had een groot financieel probleem (grote financiële crisis)
⟶ Dwong SU naar onderhandelingstafel voor wapenbeheersing
De onderhandelingen resulteerden uiteindelijk in wapenbeheersingsverdragen zoals het INF-verdrag en START-verdragen, die hielpen bij het verminderen van de nucleaire wapenwedloop tussen de twee supermachten en droegen bij aan de de-escalatie van de Koude Oorlog.
Voorboden val communisme: dissidenten?
- Gorbatsjov
Gorbatsjov
- Glasnost/Perestrojka als basis van het uiteenvallen van SU.
Voorboden val communisme: dissidenten?
Opening IJzeren Gordijn (Hongarije/Oostenrijk)
Oorzaken binnen het systeem zelf?
- Bureacratie
- Rol communistische partij
- Economie
- Ideologie
▪ Bureaucratie (initiatieven kwamen tot stilstand)
(Bureaucratie: organisatiestructuur gekenmerkt door aan regels onderheven procedures, verdeling van verantwoordelijkheid, hiërarchie en onpersoonlijke relaties)
▪ Rol van de communistische partij (elite binnen samenleving)
▪ Economie (vastgestelde prijzen liet de economie vastlopen)
▪ Ideologie (Communistisch: uiteindelijk geloofde niemand hier meer in)
Na communisme?
Fukuyama: hoe moest de nieuwe wereldorde eruit gaan zien? 1992
FUKUYAMA=
* 1992: stelt dat de liberale economie nu heeft overwonnen, dit zal het systeem worden dat overal wordt overgenomen
⟶ Democratische landen vechten minder snel met elkaar
Na communisme?
Huntington: hoe moest de nieuwe wereldorde eruit gaan zien?
HUNTINGTON= als reactie op Fukuyama, kritiek:
⟶ Stelling: ‘universele beschaving zal er niet komen > allerlei verschillende beschavingen die veel meer met elkaar zullen botsen= CLASH OF CIVILIZATIONS= na de KO zouden nieuwe conflicten gaan over cultuur en religie. Grenzen moesten dichtgehouden worden om dit te voorkomen. Meer vanuit een cultureel standpunt. Dat komt overeen in verband met zijn opvatting over cultuur
Nieuwe wereldorde: WAR ON TERROR
- 1990: Eerste Golfoorlog
- Desert shield
- Desert Storm
⟶ Optimisme: vertrouwen dat problemen met behulp van de VN aangepakt kunnen worden
- In het begin positief
- Economisch redelijk voor de wind
- 1990: Eerste Golfoorlog – Koeweit en Irak (Irak viel Koeweit binnen. VS met mandaat VN weer verdreven)
⟶ VN tijdens KO bijna niet werkzaam
Van operatie Desert Shield (geleid door Iraakse opstand/ Al Qaida – weerwerk tegen Amerikaanse troepen, als reactie op de coalitie van 35 landen om Koeweit te bevrijden) -> operatie Desert Storm (militaire luchtcampagne tegen Irak, bezetten Koeweit - actiefase) = eerste grote internationale crisis na KO
- Luchtaanvallen, bombardementen
⟶ 100.000 dode Irakezen
⟶ Optimisme: vertrouwen dat problemen met behulp van de VN aangepakt kunnen worden
Nieuwe wereldorde: WAR ON TERROR
- Bush Senior overwinningsrede.
- Bush doctrine
- Nieuw-Europa/Oud-Europa
o Bush Senior met overwinningsrede: ‘We kicked the Vietnam order once and for all’
o Bush doctrine= ‘either you are with us or against us’
Nieuw-Europa (= veel landen gingen weg van communistisch SU, meegaand met VS) vs Oud-Europa (= West- Europa waarmee VS eerder goede banden had)
WAR ON TERROR Idee na het IJzeren Gordijn (1989): meer samenwerking!! Maar:
⟶ VS liet dit snel achter zich
⟶ Onderlinge tegenstellingen kwamen meer naar boven
⟶ Andere invulling van de democratie
Burgermaatschappij =
= de publieke sfeer tussen de overheid en de burger (vrijwilligersorganisaties worden door privé- en politieke belangen geleid)
(NGO = Een niet-gouvernementele organisatie (ngo), is een organisatie die onafhankelijk is van de overheid en zich op een of andere manier richt op een verondersteld maatschappelijk belang)
- NGO’s, vakbonden -> vergroting van vrijheden
⟶ Het streven naar burgerlijke participatie, plaats voor iedereen
Burgermaatschappij
Ferguson (Fransman):
* 1767: ‘an essay on the history of civil society’
- samenlevingsvorm of poletiek systeem?
- Sense of citizenship
⟶ Bescherming aan de burger bieden zodat hij zich in vrijheid kan ontwikkelen
- Eerder een samenlevingsvorm dan een politiek systeem
- Mensen werkten samen om iets te bereiken
- Sociale gelijkheid
- Autonoom bewegen van de burger: ‘sense of citizenship’
Burgermaatschappij
Hannah Arendt 1951:
- Totalitarisme
- Totalitarisme= nazisme als een van de duidelijkste vormen
⟶ Alles onderworpen aan de staat, alle burgers op dezelfde manier laten denken
Burgermaatschappij
Jurgen Habermass:
Hoe kan de civil society (burgermaatschappij) de democratie versterken?
- Individu beschermen tegen de overheid
- Trias Politica Montesqieu, steunen rechtsstaat, balans van machten
- Burgers onderwijzen, rekruteren politieke elite
- Institutionalisering door openheid, democratische zelfreflectie (openlijke discussievoering)
Communisme en de burgersamenleving
- Communisme als tegenstelling van de burgersamenleving?
- Als het proletariaat (werkende klasse) eenmaal aan de macht is, zal er vanzelf harmonie komen
- Partij wist wat goed was voor het volk
⟶ Later werd dit minder radicaal: depolitisering van de politieke sfeer (= de partij neemt steeds meer de positie in van het beslissen over de politiek)
⟶ Het leven wordt aangenamer, mits burgers zich niet bezighielden met politiek
Burgermaatschappij
Marc Howard:
De erfenis van het communisme werkt nog altijd door: meer vertrouwen in de private sfeer dan in partijen/organisaties:
- identiteit
- Politiek is identiteitsgericht (Oost-Europa) – defensieve houding, slachtofferrol
= de demobilisering van de civil society in Oost-Europa
Burgermaatschappij
Marc Howard:
- Het creëren van een UNCIVIL-society:
Het creëren van een UNCIVIL-society: (een verzamelnaam voor een breed scala aan verstorende, ongewenste en bedreigende elementen die geacht worden te zijn ontstaan in de ruimte tussen het individu en de staat)
1. Neem de constitutionele Raad over
2. Media overnemen
3. Herkenbaar verhaal verkondigen
4. Vijand creëren
5. Geschiedenis herschrijven
6. Kiessysteem veranderen
7. Uit Brussels handen blijven
Burgermaatschappij
Marc Howard:
- NGO en civil society:
NGO’s dienen als steun voor de civil society.
; bevorderen van participatie, democratische waarden en maatschappelijke betrokkenheid.
Orbán over Hongarije: de organisaties dienen Hongarije te verlaten: ‘Paid political activists who are trying to help foreign interests here in this country’
Burgermaatschappij
George Orwell; boek 1984:
Boek 1984
‘Wie het verleden beheerst, beheerst de toekomst, wie het heden beheerst, beheerst het verleden’ -> het herschrijven van de geschiedenis als politiek machtsmiddel
Burgermaatschappij
Victor Orban:
- 2015; “De winnaars zullen degenen zijn die het verleden beter begrijpen en die sneller en moediger tot de juiste conclusies kunnen komen”
- Na 1989; Je kunt een civil society niet van bovenaf opleggen. Misverstand van het Westen.
- Optimisme val muur verdwenen;
- 2015: “De winnaars zullen degenen zijn die het verleden beter begrijpen en die sneller en moediger tot de juiste conclusies kunnen komen”
⟶ De geschiedenis begrijpen/conclusies trekken zodat we de geschiedenis in onze greep hebben - Na 1989: Je kunt een civil society niet van bovenaf opleggen. Misverstand van het Westen
⟶ Burgers die zich als burgers gedragen (autonoom en verantwoordelijk) – anders gaat dit nooit werken - Het is makkelijk om een politiek systeem op te bouwen, maar het duurt misschien wel generaties voordat je burgers kunt omvormen tot autonome en verantwoordelijke burgers
- Het repliceren van westerse modellen en normen . Het succes ervan is afhankelijk van organische groei, lokale betrokkenheid en het vermogen van gemeenschappen om zelfstandig hun eigen behoeften en prioriteiten te identificeren en erop te reageren.
!! Het optimisme vlak na de val van de Berlijnse muur en de val van de SU is verdwenen !!
⟶ Democratie ligt op dit moment onder vuur
Posters in China zijn politieke, economische en culturele trajecten Onder Mao Zhedong (1945-1976):
- 1958- 1962: Grote sprong voorwaarts
- 1956-1957: de Honderd bloemen-campagne
- 1966-1976: De culturele revolutie in China.
- 1958- 1962: Grote sprong voorwaarts (snelle transformatie van China van een agrarische economie naar een industriële maatschappij, 5-jarenplan om dit te bereiken) > massavernietiging van de economie en het milieu
- 1956-1957: de Honderd bloemen-campagne (de Republiek van de mensen van China spoorde burgers aan om hun meningen over de Chinese communistische Partij openlijk te uiten. Tot dan trad Zhedong hard op tegen tegenstanderd van de Partij. Als doel om misstanden in het bestuur te kunnen opsporen en aanpakken.
- 1966-1976: De culturele revolutie (Mao Zhedong was meer op de achtergrond geraakt doordat meer praktische leiders aan de macht waren gekomen. Hij wilde zijn populariteit meer vergroten. Rode gardes vielen alles aan wat ze niet bij Mao’s ideeën vonden passen. Tegen vele mensen, vernieling oude gebouwen) – rode boekje