2. Arts en overlijden

Question 1

Functies wetsarts onderzoek overlijden

Answer 1

Vaststellen van het overlijden in België
Onderzoek ‘verdacht’ overlijden (draaiboek ‘plaats delict’)
Medicolegaal (forensisch pathologisch) onderzoek
- onderzoek ter plaatse
- autopsie
Ongewoon sterfgeval

Question 2

Wettelijke bepalingen overlijden

Answer 2

Vaststelling arts: model IIIC
Aangifte teraardebestelling-crematie: Ambt Burg Stand
Gerechtelijk onderzoek: PK/OR/Politie/Deskundige
Andere wetten (3)

Question 3

Ambtenaar Burgerlijke Stand

Answer 3

• aangifte: ID + model IIIC
• maakt overlijdensakte: bij onbekend persoon: proces-verbaal
• verleent toestemming begraving* (2)
  Strafbaar: begraven zonder aangifte en lijkverberging

Question 4

Vaststelling overlijden door arts (Model IIIC en IIID)

Answer 4

Model IIID:
- levendgeboren kind † < 1 jaar
- doodgeboren, levensvatbaar kind: aangifte
Model IIIC:
- strook C (anoniem – medisch geheim)
- strook A (voor ABS – medicolegaal belang)
- strook B (administratie)
- strook D (ambt burg stand)
-> verplicht

Question 5

Agentschap Zorg en gezondheid

Answer 5

Controle en codering
Analyse
Publicatie

Question 6

Crematie: decreet lijkbezorging

Answer 6

Ten vroegste 24u na aanvraag
Geen ger gen bezwaar:
- model IIC + attest natuurlijk overlijden vaststellende arts
- attest natuurlijk overlijden crematie arts
Wel ger gen bezwaar
- model IIIC + attest gewelddadig/verdacht/onbepaald overlijden vaststellende arts
- geen crematie arts
-> geen toestemming + aangifte -> PK

Question 7

Tekortkomingen arts

Answer 7

Schroom en betrokkenheid
Niet vertrouwd met situatie (~ buikgevoel)
Onvoldoende forensische kennis
Druk van politie/justitie
Relatieband mogelijk
Arts van wacht moet beslissen
Geen meldingsplicht

Question 8

Tekortkomingen magistraat

Answer 8

Interpretatiebevoegdheid ‘verdacht of gewelddadig’
- enkel voortgaand op politionele ‘verdachte’ elementen
- aard van overlijden telt (niet de doodsoorzaak)
Onvoldoende kennis forensische geneeskunde (politie en magistraat)
Niet vertrouwd met (forensisch) medisch onderzoek overlijden
Werkdruk en financiële druk
Doen niet altijd beroep op arts-specialisten gerechtelijke geneeskunde
Geen verplichte tussenkomst politie

Question 9

Uitgangspunten overlijden

Answer 9

Nood aan een hoge en uniforme kwaliteitsnorm
De perfecte moord bestaat
De afstappingsparadox*
- twee filters
- valkuilen

Question 10

Val keldertrap

Answer 10

Rode stippen oogleden: dichtsnoeren keel
Blauw oog: gevallen, impact, schedelbasisbreuk
Breuk op bodem oogkas
Zwart bij linkerkaak: gevolg van vuist
Horentjes op strottenhoofd gebroken
Bloedvlek op andere plaats dan trap

Question 11

Spaghettimoord

Answer 11

Rode neus
Kneuzing elleboog
3 kalmeermiddelen (haar)

Question 12

Forensisch PM onderzoek

Answer 12

Doelstellingen
- oorzaak overlijden
- aard overlijden
3 pijler aanpak
- deskundig forensisch medisch onderzoek (forensisch patholoog) (2)
- politioneel tactisch onderzoek
wetenschappelijk-technisch (sporen)onderzoek
Wanneer
- ongewoon sterfgeval
- elk ger gen bezwaard overlijden

Question 13

Principes forensisch PM onderzoek

Answer 13

Beheer plaats delict
- sporenonderzoek
- chain of custody
Professionals

Question 14

Wetsarts

Answer 14

Arts specialist in ger gen
Of arts specialist in opleiding ger gen onder supervisie arts specialist
Of wnr niet anders kan arts uitwendige schouwing onder supervisie erkend centrum ger/for gen

Question 15

Medicolegaal onderzoek

Answer 15

Plaatsschouwing
- Inwinnen inlichtingen (2)
- Observatie (3)
Uitwendig onderzoek
- Post mortem veranderingen
- Lichaamsinspectie: bijzondere aandacht voor (5)
Sporenonderzoek
- Bemonsteren (microsporen!)
- Bloedpatroonanalyse
Autopsie

Question 16

Uitwendige lijkschouwing vragen

Answer 16

Is het een lijk? zekere doodstekens
Wie is het?! identificatie
Sinds wnr is het een lijk?! tijdstip overlijden, postmortaal interval
Waarom is het een lijk?! oorzaak en aard overlijden
Waar gestorven? sporenbeeld

Question 17

Onderzoek ter plaatse

Answer 17

Inwinnen info
Plaatsonderzoek-sporenonderzoek
Volledige uitwendige lijkschouwing voor en na ontkleding
- lijksverschijnselen (4)
- algemene constitutie
- letelbilan

Question 18

Gerechtelijke autopsie

Answer 18

Strafrecht
- PK/OR
- verdacht of gewelddadig overlijden
- bepaling aard overlijden
Ministeriële omzendbrief ‘waardig afscheid nemen’
Medicolegal autopsy rules

Question 19

Inwendig onderzoek (autopsie)

Answer 19

Laagsgewijze lijkopening
Steeds de drie lichaamscompartimenten
- borst - buik - schedel
- pptekenen hoeveelheid lichaamsvochten
- dissectie van alle organen + biopsies
Halsdissectie (1)
Staalnamen(– 30 °C) (1)

Question 20

Aanvullende onderzoeken

Answer 20

Histologie (verplicht)
Toxicologie (routine)
Speciale dissecties (4)
Post mortem beeldvorming
Biochemie, microbiologie, odontologie, osteologie, genetica …

Question 21

Toxicologie

Answer 21

Opsporen toxische stoffen
Onderzoek naar bewustzijnsbeïnvloeding /handelingsbekwaambaarheid
Steeds te correleren met autopsiebevindingen
Cave interpretatie (3)
*suikerhoeveelheid in bloed vlak voor overlijden = suikergehalte + melkzuurgehalte

Question 22

Post mortem biochemie

Answer 22

Bloed/serum
- insuline
Oogbolvocht
- elektrolieten
- ureum
- suiker: Traube-som (lactaat, glucose)

Question 23

Moleculaire biologie

Answer 23

DNA
- automatisering/snellere techonologie
- microsporen
- persoonskenmerken
- dierlijk en plantaardig DNA
mRNA: herkomst lichaamsdeel sporen
Identificatie gen defecten
- plotse hartdood
- slow en rapid metabolisers
-> moleculaire autopsie

Question 23

Forensische beeldvorming

Answer 23

Identificatie/herkenning personen
- beeldverbetering en vergelijking
- gelaatsreconstructie
Fotogrammetrie: 3D reconstructie
Total body scan
- detectie letsels (botfracturen, luchtembolie…)
- 3D documentatie letsels
- virtuele en reële reconstructie

Question 24

Forensische post mortem opdrachten

Answer 24

Identificatie Documentatie gezondheidstoestand Onderzoek verwondingen (3) Bepaling doodsoorzaak Bepaling mechanisme van overlijden Bepaling tijdstip van overlijden Verzamelen van ‘bewijzen’ (sporenonderzoek)

Question 25

Forensisch nut autopsie

Answer 25

De perfecte moord is een niet ontdekte doding wegens - niet of slecht onderzocht - foutieve klassificatie als natuurlijk/zelfdoding/ongeval België heeft een (zeer) lage forensische autopsieratio *Bijna onmogelijk om geen sporen achter te laten

Question 26

Onmogelijk sterfgeval

Answer 26

Uitwendige lijkschouwing ter plaatse Inwendige lijkschouwing (autopsie) Sporenonderzoek

Question 27

Randomstadigheden (politioneel)

Answer 27

- aanwezing elementen die kunnen wijzen op criminele feiten - niet verklaarde aanwezigheid derden - overduidelijke afwezigheid bepaalde items - overlijden dat niet werd gemeld - overlijden op de werkvloer waar er een vermoede is van afrekening of crimineel opzet

Question 28

High/low profile

Answer 28

- gelinkt aan crimineel milieu - bekleed met hoge of lage maatschappelijke status, aanleiding tot geruchten

Question 29

Ongevallen

Answer 29

= plotse ongeplande gebeurtenis dat schade veroorzaakt Aansprakelijkheid - arbeids/burgerrechtelijk - strafrechtelijk: onopzettelijke doding *veel ongevallen worden niet gemeld/onderzocht

Question 30

Zelfdoding

Answer 30

Strafrechtelijk Aansprakelijkheid Lot nabestaanden (2) Niet alle zelfdodingen zijn zelfdodingen (2) *populairst: verstikking, vergiftiging, verdrinking

Question 31

Bijzondere zelfdodingen

Answer 31

Openbare plaats/andermans eigendom Onduidelijke omstandigheden Bij (te verwachten) geruchten, ruchtbaarheid, ongeloof familie… Van persoon met ‘verleden’ Indien het vuurwapen ontbreekt, niet in de onmiddellijke nabijheid ligt of twijfel doet rijzen (vb. geweer) Bijzondere methode zoals - gewelddadige (3) - vergiftiging - met plasticzak

Question 32

Doding

Answer 32

Onopzettelijke doding Doodslag Moord Kindermoord Vergiftiging

Question 33

Bijzondere situaties persoon

Answer 33

Chronische alcoholieker - natuurlijk - accidentieel - doding Alleenwonende - alles is mogelijk - alcoholisme - Diogenes-syndroom

Question 34

Diogenes syndroom

Answer 34

Alleenwonende man/vrouw Verregaande veronachtzaming van: - Persoonlijke hygiëne - Hygiëne in en rondom eigen woning Psychiatrische aandoening: obsessief-compulsieve stoornis/verzamelwoede Weigering van communicatie/ Sociale isolatie Weigering van alle goedbedoelde hulp Afwezig schaamtegevoel eigen gedrag

Question 35

Plots/onverwacht/onverklaard overlijden

Answer 35

Plotse collaps Overleden in ongekende omstandigheden Vaak - geen (gekende) medische voorgeschiedenis - ‘jonge’ leeftijd - collaps tijdens inspanning - dood in bed - alleenwonende dood aangetroffen

Question 36

Functionele hartdood

Answer 36

‘erfelijke’ hartritmestoornissen Stress-dood (stresshormonen, bv. adrenaline) - extreme geestelijke stress (2) - extreme lichamelijk inspanning (2) Meestal in combinatie met ziekte hart/bloedvaten

Question 37

Bijzondere situaties

Answer 37

Fysieke inspanning (sport) - hartpathologie (2) - uitputting / fysieke stress - commotio (contusio) cordis - ‘doping’ (stimulantia / steroïden) Agressie / agitatie - arrestatie (2) - homicide by heart attack - geëxciteerd delirium [(maligne) hyperthermie] (2)

Question 38

SUDEP

Answer 38

= onmiddelijke hartritmestoornissen met dood tot gevolg Onstabiele epilepsie Schuim = longoedeem + heftige ademhalingsbewegingen

Question 39

Differentiële diagnose schuimzwam

Answer 39

Opiaat intoxicatie (heroïnedode) Verdrinking Massief longoedeem - acute hartsdecompensatie - epilepsie - hypoglycemisch coma - verstikking

Question 40

Wiegendood

Answer 40

Sudden Unexplained Infant Death -> plotse † van kind < 1 jaar zonder aantoonbare oorzaak na - autopsie, inclusief toxicologisch onderzoek - onderzoek omstandigheden en medische voorgeschiedenis Typisch: dood in wiegje op leeftijd van 2-4 maand Onbekende oorzaak - long QT-syndroom - metabole aandoening Risicofactoren: buikligging - warmte – roken Autopsie : niet-specifieke bevindingen (4) In 15% specifieke oorzaak - congenitale (hart)afwijkingen - infectie/sepsis - cave asfyxie

Question 41

Wiegendood alarmtekens

Answer 41

Voorgeschiedenis: ALTE, koorts, stuipen, hospitalisatie > 6 maand Vers rood bloed Schuimzwam Trauma: - (peri-)orale letsels, blauwe plekken (kneuzingen), fracturen… - cave reanimatie Discordanties (vb. PMI ≠ verhaal)

Question 42

Wet van 26 maart 2003 (wiegendood)

Answer 42

Autopsie bij - elk overlijden < 18 maanden - onverwacht – medisch onverklaarbaar Recht op weigering door ouders/voogd Centrum voor wiegendood (art. 4)

Question 43

Forensisch onderzoek wiegendood

Answer 43

Plaatsschouwing + reconstructie Autopsie (2) Toxicologisch onderzoek Desgevallend (2) EINDCONCLUSIE pas na revisie medisch (pre- en postnataal) dossier en uitklaring omstandigheden van overlijden.