1. Μάθηση: Ορισμός, Αρχές και Θεωρίες Flashcards
Ανάφερε λόγους που παρακινούν τη μάθηση.
- Εξωτερικές ανταμοιβές, που επιφέρει η πρόοδος τους (π.χ. καλοί βαθμοί, αναγνώριση, χρήματα κτλπ)
- Εσωτερικές αιτίες (π.χ. αίσθηση επιτυχίας)
Ποια είναι η διαφορά στην απόκτηση δεξιοτήτων και συμπεριφορών μεταξύ των ανθρώπων και των ζώων;
Τα ζώα έχουν εκ φύσεως τη γνώση της επιβίωσης (πώς να χτίζουν φωλιές, πώς να φροντίζουν τα μωρά τους), ενώ ο άνθρωπος προσεγγίζει τη μάθηση και εκ φύσεως (επιβίωση) και επίκτητα (χτίστης, προγεννητικά μαθήματα κτλπ.). Η εμπειρία - η προσωπική και των προγόνων του - βοηθάει τον άνθρωπο να προσαρμόζεται ευκολότερα στις πολυάριθμες και πολύπλοκες συνθήκες του περιβάλλοντος του.
Τι είναι η μάθηση και ποια είναι τα χαρακτηριστικά της;
Η μάθηση είναι οι τρόποι με τους οποίους αποκτούμε όχι μόνο δεξιότητες και γνώση, αλλά επίσης, αξίες συμπεριφορές και συναισθηματικές αντιδράσεις.
Η μάθηση είναι η μακροπρόθεσμη αλλαγή στις νοητικές αναπαραστάσεις ή τους συνειρμούς, που οφείλεται στην εμπειρία
Χαρακτηριστικά
* Μακροπρόθεσμη: Δεν συνιστά απλώς μια σύντομη αξιοποίηση της πληροφορίας (π.χ. ανακαλώ τηλεφωνικό αριθμό), αλλά ούτε και είναι απαραίτητο να διαρκεί για πάντα.
- Νοητικές αναπαραστάσεις ή συνειρμούς: Έχει βάση στον εγκέφαλο.
- Αλλαγή: Οφείλεται κυρίως στην εμπειρία κι όχι στην σωματική ωρίμανση, την κόπωση, την κατανάλωση αλκόολ ή ναρκωτικών ουσιών ή την εκδήλωση ψυχικών ασθενειών ή άνοιας.
Ποιες αλλαγές στη συμπεριφορά μας προϊδεάζουν ότι συντελείται η μάθηση;
Πράγματι, κατανοούμε τη μάθηση παρατηρώντας την αλλαγή στη συμπεριφορά ενός ατόμου, όπως:
* Εντελώς καινούρια συμπεριφορά
* Αλλαγή στη συχνότητα μιας υπάρχουσας συμπεριφοράς
* Αλλαγή στη ταχύτητα μιας υπάρχουσας συμπεριφοράς
* Αλλαγή στην ένταση μιας υπάρχουσας συμπεριφορας
* Αλλαγή στην πολυπλοκότητα μιας συμπεριφοράς
* Διαφορετικη ανταπόκριση σε ένα ερέθισμα
Ποια είδη έρευνας υπάρχουν και δεδομένα που αξιοποιούν οι ψυχολόγοι, ως επιστήμονες;
Είδη έρευνας
* Βασική έρευνα: συμβαίνει σε αυστηρά ελεγχόμενες συνθήκες, ειδικά διαμορφωμένο περιβάλλον.
* Εφαρμοσμένη έρευνα: συμβαίνει σε “αληθινά” πλαίσια.
Δεδομένα έρευνας
* Ποσοτικά: Έχουν μορφή μετρήσεων ή άλλων αριθμών
* Ποιοτικά: Αποτελούν σύνθετες γνωστικές και συμπεριφορικές εκδηλώσεις
Όρισε τις ορολογίες: αρχές μάθησης, νόμος και θεωρίες μάθησης.
Αρχές μάθησης: Αναγνωρίζουν συγκεκριμένους παράγοντες που επηρεάζουν τη μάθηση και περιγράφουν ειδικά αποτελέσματα που αυτοί οι παράγοντες επιφέρουν.
Νόμος: Όταν μια αρχή αποκτά επαναλαμβανόμενο χαρακτήρα και αξιοποιείται ανά τους χρόνους μετατρέπεται σε νόμο.
Θεωρίες μάθησης: Μας παρέχουν εξηγήσεις γύρω από τους υποκείμενους μηχανισμούς που εμπλέκονται στη μάθηση.
Ποια είναι η διαφορά ανάμεσα στην αρχή μάθησης και τη θεωρία μάθησης;
Οι αρχές μιλάνε για το ποιοι παράγοντες είναι σημαντικοί για τη μάθηση, ενώ οι θεωρίες μας λένε γιατί οι παράγοντες αυτοί είναι σημαντικοί. Οι αξίες είναι σταθερές στο χρόνο, ενώ οι θεωρίες τροποποιούνται.
Πώς εξελίχθηκαν οι θεωρίες της μάθησης με το πέρασμα του χρόνου;
- Αρχές 19ου αιώνα - Δομισμός ( Wundt) - Λειτουργισμός ( Dewey)
Δεν υπάρχει προσεκτικά καθορισμένη ερευνητική μεθοδολογία. Αξιοποιείται η ενδοσκόπηση (υποκειμενική και έλλειψη επιστημονικής αυστηρότητας), να “κοιτάξουν” μέσα στο μυαλό τους και να περιγράψουν έπειτα εκείνο ακριβώς που σκέφτονταν.
Έψαχναν να μελετήσουν δυνητικά παρατηρήσιμα και αντικειμενικά μετρήσιμα έργα.
- Αρχές 20ου αιώνα - Συμπεριφορισμός
Εστίασαν στην μελέτη των συμπεριφορών των ατόμων (αντιδράσεις ή αποκρίσεις) και στα γεγονότα του περιβάλλοντος (ερεθίσματα).
Οι άνθρωποι μπορεί να μάθουν, όχι μόνο μέσω της αντίδρασης, αλλά και μέσω της μίμησης προτύπου.
- Αναπτύχθηκε έτσι η θεωρία κοινωνικής μάθησης
Εστίασε στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι, μαθαίνουν παρατηρώντας τους γύρω τους.
Συμπεριφορισμός & θεωρία κοινωνικής μάθησης αναπτύχθηκαν στη Β. Αμερική, ενώ στην Αμερική έδωσαν σημασία στις νοητικές λειτουργίες ( Piaget & Vygotsky). Στη Γερμανία, επίσης, ασχολούνταν με μια ποικιλία αξιοπερίεργων ευρημάτων σχετιζομένων με νοητικά φαινόμενα όπως η αντιληπτικότητα και η επίλυση προβλημάτων (Gestalt).
- Λαμβάνοντας υπόψη τις νοητικές διεργασίες των ανθρώπων, δημιουργήθηκε η γνωστική ψυχολογία, που μελέτησε τα νοητικά φαινόμενα κι αργότερα, η θεωρία κοινωνικής μάθησης μετατράπηκε σε κοινωνικογνωστική θεωρία.
- Αργότερα, λόγω της κοινωνικής αλληλεπίδρασης και της εξέλιξης του πολιτισμού, σύμφωνα και με το Vygotsky αναπτύχθηκε η λεγόμενη κοινωνικοπολιτισμική θεωρία ή αλλιώς θεωρίες πλαισίου.
- Ο ραγδαία αναπτυσσόμενος κλάδος που μελετά την ανάπτυξη και λειτουργία του εγκεφάλου σε σχέση με τη μάθηση ονομάζεται γνωστική νευροεπιστήμη.
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των θεωριών μάθησης;
Πλεονεκτήματα
1. Μας επιτρέπουν να συνοψίσουμε τα αποτελέσματα πάρα πολλών ερευνητικών εργασιών και να ενσωματώνουμε πολυάριθμες αρχές μάθησης.
2. Παρέχουν αφετηρίες για τη διεξαγωγή νέων ερευνών και προτείνουν ερευνητικές ερωτήσεις άξιες μελέτης.
3. Βοηθούν να κατανοήσουμε τα ερευνητικά ευρήματα και να τα ερμηνεύσουμε.
4. Μας προτείνουν νέους μηχανισμούς για τη μάθηση και τις εκδηλώσεις της και εντέλει συμβάλουν στον σχεδιασμό κατάλληλων διδακτικών και θεραπευτικών στρατηγικών και συνθηκών, που διευκολύνουν τη μάθηση.
Μειονεκτήματα
1. Καμία μεμονωμένη θεωρία δε μπορεί να εξηγήσει το καθετί που έχει προκύψει ως γνώση από την έρευνα της μάθησης.
2. Οι θεωρίες επηρεάζουν την κάθε καινούρια πληροφορία που κάθε φορά προκύπτει, προκαταλαμβάνοντας έτσι τη γνώση μας για τη μάθηση.
Πώς θα μπορούσαμε να εξηγήσουμε το ανθρώπινο πλεονέκτημά μας, αναφορικά με τη σκέψη και τη μάθηση;
- Ο εγκεφαλικός φλοιός, άνω τμήμα του εγκεφάλου, είναι ιδιαίτερα αναπτυγμένος στους ανθρώπους.
- Μέσω των αναπτυγμένων γλωσσικών μας δεξιοτήτων αναπτυσσόμαστε και εξελισσόμαστε, με αποτέλεσμα να μπορούμε να μεταλαμπαδεύσουμε εμπειρίες ο ένας στον άλλον, αλλά και να συνεργαστούμε πιο άρτια.
- Οι κοινωνικές και πολιτισμικές συνθήκες του περιβάλλοντος μας μας παρέχουν πολύαριθμα συστήματα βιολογικής και κοινωνικής υποστήριξης (π.χ. σχολέιο, τεχνολογία).
Ποια στάδια ακολουθεί ο άνθρωπος για να μπορεί να ανακαλέσει επαρκώς μια γνώση σύμφωνα με την πυραμίδα της μάθησης;
Μαθαίνεις:
5% από τη διάλεξη
10% από το προσωπικό σου διάβασμα
20% από οπτικο- ακουστικά μέσα
30& μέσω της επίδειξης
50% μέσω της συζήτησης
75% μέσω της εξάσκησης
90% διδάσκοντας το αντικείμενο σε κάποιον άλλον
Ποια από τα παρακάτω ΕΙΝΑΙ μάθηση;
Α. Φτάρνισμα όταν μπαίνει σκόνη στη μύτη
Β. Ανοιγόκλεισμα του ματιού σε μία ριπή αέρα
Γ. Να τρέχουν τα σάλια σου όταν γεύεσαι ένα λεμόνι
Δ. Αυξημένοι καρδιακοί παλμοί στη θέα μιας αράχνης
Δ.
Τι δεν είναι μάθηση;
- Ένστικτα: συμπεριφορές που είναι αποτέλεσμα γονιδιακής καταβολής ενός οργανισμού
- Αντανακλαστικά: συμπεριφορές που είναι αποτέλεσμα μιας αυτόματης αντίδρασης σε μια περιβαλλοντική αλλαγή ή συνθήκη
- Οι αλλαγές που οφείλονται στην ανάπτυξη (όπως η αύξηση του σωματικού ύψους) δεν συνιστούν περιπτώσεις μάθησης.
- Το ίδιο ισχύει για τα χαρακτηριστικά των ατόμων που είναι παρόντα κατά τη γέννηση (όπως τα ανακλαστικά και οι αποκρίσεις στην πείνα και τον πόνο).
Η μάθηση εξαρτάται από την εμπειρία, συμπεριλαμβανομένης της ανατροφοδότησης από το περιβάλλον
Τι είναι η ωρίμαση και πώς σχετίζεται με τη μάθηση;
Η ωρίμαση είναι η σταδιακή διαφοροποίηση των χαρακτηριστικών γνωρισμάτων του ατόμου. Προέρχεται από τις κληρονομικές καταβολές , από την προικοδότηση του είδους.
Σχετικά με την ωρίμαση και τη μάθηση
* Αυτόβουλη ανάπτυξη, ανεξάρτητη (ως επί το πλείστον) από τις επιδράσεις του περιβάλλοντος και αφορά το είδος γενικά, ενώ η μάθηση είναι ατομική διαδικασία
* Ένα επίπεδο ωρίμασης (φυσιολογία) όμως είναι απαραίτητο για τη μάθηση (ψυχολογία), ενώ το αντίθετο δεν ισχύει.
* Η ωρίμαση σταματά σε κάποιο στάδιο ενώ η μάθηση συνεχίζεται.
Τι είναι η ανάπτυξη και πώς σχετίζεται με τη μάθηση;
Η ανάπτυξη είναι η πολύπλοκη συνεχής μεταδόμηση του συνόλου της ψυχοσωματικής υπόστασης του ατόμου, σύμφωνα με ορισμένο σχέδιο πρότυπο. Προοδευτική σειρά από μεταβολές που συμβαίνουν με σταθερή ακολουθία κατά τρόπο συστηματικό και που τείνουν προς ένα ορισμένο σκοπό.
* Ο ρυθμός της ανάπτυξης μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο, τα στάδια φάσεις όμως που διέρχεται η ανάπτυξη είναι ίδιες για όλα τα άτομα.
* Καθορίζεται από εσωτερικές (ωρίμαση) και από εξωτερικές επιδράσεις (μάθηση)
