მეიოზი, გამეტოგენეზი Flashcards
გამეტების შერწყმის შედეგად რა წარმოიქმნება? და რად გარდაიქმენბა ეს წარმონაქმნი?
წარმოიქმნება ზიგოტა, საიდანაც შემდეგ ჩანასახი იწყებსს განვითარებას.
რამდენი სახის გამეტა არსებობს, სქესის მიხედვით სად რომელი გხვდება?
- მდედრობითი სქესისთვის ეს არის კვერცხუჯრედი და 2. მამრობითი სქესისთვის ეს არის სპერმატოზოიდები.
რა ეწოდება გამეტების ჩამოყალიბების პროცესს ზოგადად და რა ჰქვია ცალ-ცალკე, სპერმატოზოიდებისა და კვერცხუჯრედების ჩამოყალიბების პროცესებს?
ზოგადად ამას გამეტოგენეზი ეწოდება, სპერმატოზოიდების
შემთხვევაში არის სპერმატოგენეზი, ხოლო კვერცხუჯრედის დროს- ოვოგენეზი.
ჩამოთვალე სამივე ფაზა, რომელსაც გამეტოგენეზის დროს ორივე სქესისთვის დამახასიათებელი უჯრედსი გადის, მოკლედვე თქვი აქ რა ხდება, ოღონდ, მართლა მოკლედ.
- გამრავლების ფაზა. აქ პირველადიუ სასქესო უჯრედები მიტოზურად იყოფა.
- ზრდის ფაზა-უბრალოდ ზომაში იზრდება.
- მომწიფების ფაზა- აქ 2 მეიოზური გაუოფა ზედიზედ, 4 უჯრედიტ დამთავრდება პროცესი.
დეტალურდ ახსენი რა ხდება პირველ, ანუ გამრავლების ფაზაში, თაქვისი ქრომოსმული კომპლექტებითა და სახელწოდებებით, რაც აქ აქვთ გამეტებს:
მიტოზურად დასაყოფი უჯრედები, შიცავენ დიპლოიუდრ კომპლექტს ქრომოსომებისა, ძლიან ჰგვანან სომატურ უჯრედებს ამ მხრივ, 1–>2—>4—>8 უჯრედი წაქრმოიქმნება და ტელოფაზაში ქრომოსომათა კომპლეწქტი კვლავ საწყის მდგაომრეიბას უბრუდება, ამიტომ ისევ სრული კომპლექტით გრძელდება მათი გზა. მიღებულ უჯრედებს სპერმატოგენეზშიეწოდებაათ- სპერმატოგონიები , ხოლო ოვოგენეზში-ოვოგონიები.
რა ცვლილებებს ვხვდებით ზრდის ფაზაში?
ზომაში მატულობს და სახელწოდებებიც ეცვლება უჯრედებს: 1. სპერმატოგენეზში- I რიგის სპერმატოციტები და ოვოგენეზში- I რიგის ოვოციტები.
ჩამოაყალიბე მომწიფების ფაზა, თავისი კომპლექტებითა და სახელწოდებებით:
აქ უჯრედი ხედიზედ გადის 2 მეიოზურ გაყოფას. პირველი მეიოზის შემდეგ 1 უჯრედიდან —> 2 უჯრედი წარმოიქმნება, რომლის ქრომოსომული მომპლექტი არის n2c, რადგან პირველი მეიოზი ანახევრებს ქრომოსმათა რაოდნეობას. სპერმატოგენეზში ეს 2 უჯრედი ზომით ერთნაირია და მათ II რიგის სპერმატოციტები ეწოდებათ, ხოლო ოვოგენეზში მიიღება 1 დიდი უჯრედი- II რიგის ოვოციტი და I რიგის მიმართულებითი სხეულაკი , აქაც იგივე კომპლექტია, განახევრებული ქრომოსომათა კომპლექტით. ამის შემდეგ, ეს მიღებული 2 უჯრედი ერთდროულად გაივლის მეორე მეიოზურ გაყოფას , რის შედეგადაც წარმოიქმნება 4 უჯრედი , სადაც ქრომოსომათა კმპლექტი ჰაპლოიდური ანუ განახევრებულია , რადგან მეორე მეიოზი ქრომატიდებს ანახევრებს. სპერმატოგენეზის დროს მიიღება 4 სპერმატზოიდი და ოვოგენეზის დროს მიიღება 1 დიდი კვერცხუჯრედი და 3 მეორე რიგის მიმართულებითი სხეულაკი. მალევე ყვითრის ნაკლებობით მოკვდებიან , რჩება 1 კვერცხუჯრედი.
რა ყოფილა მეიოზური გაყოფის დანიშნულება?
გამეტებში ქრომოსომათა რიცხვის განახევრება, რათა მათი შერწყმისას კვლავ აღდგეს სახეობისთვის დამახასიათებელი ქრომოსომული კომპლექტი.
გამეტების ჩამოყალიბებაში მონაწილებს:
1. მიტოზიც და მეიოზიც
2. მხოლოდ მიტოზი
3. მხოლოდ მეიოზი
რომელია ჩამოთვლილთაგან სწორი და აქვე, მათ მომწიფებაში რომელი მონაწილეობს?
გამეტების ჩამოყალიბებას სჭირდება ორივე, გამრავლების ფაზა ხომ მთლიანად მიტოზური გაყოფაა, ხოლო მომწიფება ეს ზედიზედ მიმდინარე 2 მეიოზუირ გაყოფაა, აქ მიტოზი არ იღბს მონაწილეობას.
რითი შეგვიძლია განვავსხვავოთ მეიოზური გაყოფები ერთმენეთისგან თუ მათი ფაზების სახელწოდებები იდენტურია ?
პირველი მეიოზის დროს ყველა ფაზას წინ რომაული ან არაბული 1 დაუწერე და ეგაა, თუ მეორეა კიდე 2.
სჭირდება თუ არა მეიოზისს ინტერფაზა? არის რაიმე განსხვავაბეა მიტოზისა და მეიოზის ინტერფაზებს შორის?
დიახ, პირველ მეიოზს შწირდება და მიტოზის ინეტრფაზისგან არაფრით განსხვავდება, ჩვეულებრივ გადის G, S, G2 ფაზებს და 2n4c კომპლექტით იწყებს მეიოზურ დაყოფას.
რა განსხვავებაა მიტოზის პრპფაზასა და მეიოზის პრპფაზას შორის? (კონიუგაცია- კროსინგოვერამდე მოყევი, ეგ მერე უნდა მოგაყოლო. )
განსხვავება შემდეგშიმდგაომარეობს: როცა ბირთვის გარსი იხსნება და ბირტვაკი იშლება, ქრომოსომები არა არეულად, არამედ წყვილ-წყვილად გადმოდიან ციტოპლაზმაში, ეს ქრომოსომები, რომლებიც წყვილდებიან არიან ჰომოლოგიური ქრომოსომები და აქვთ როგორც ერთნარი “გარეგნობა” ასევე ალელური გენებია მათში მოთავსებული. აქვე, ალელური ნიშნავს ერთი ნიშნის განმსაზღვრელს.
ახლა მოყევი, რა ხდება კონიუგაცია-კროსინგოვერის დროს და რას განაპირობებს საბოლოოდ.
ალლეური გენების შემცველი ჰომოლოგიური ქრომოსოები მჭიდროდ ჩაეგრიხეიან ერთამენთს და ეს არის კონიუგაცია, ხოლო კონიუგაციის დროსვე, ზოგჯერ ჰომოლოგიურ ქრომოსომებს შორის ხდება კროსინგოვერი ანუ უბნების გაცვლა , ამის შემდეგ ქრომოსოები ერთმანეთს შორდება , იქმნება ახალი კომბინაციები ამ ალელისა და ეს ყოველივე საფუძვლა უდევს ორგანიზმთა ცვალებადობასა და ბიომრავალფეროვნებას.
რა განსხვავეება მიტოსისა და მეიზოის მეტაფაზებს შორის?
ქრომოსომები მეტაფაზურ ფირფიტაზეც წყვილ-წყვილად ლაგდება , რის შედეგადაც იქმნება ქრომოსომული წყვილები ჯამში 4 ქრომატიდით , ან ტეტრადებით , აქ ერთის მაგივრად 2 მეტაფაზური ფირფიტა წარმოიქმნებ ა. კოპლექტი კვლავ 2n4c იქნება. აქვე მოვლენ თითის ტარას ძაფები, ერთი ზემოდან, ერთი ქვემოდან და ასე ჩაიბამენ 1 მთლიან ქრომოსომას ანუ 2 ქრომატიდს, ესეც დიდი განსხხვავებაა მიტოზისგან. (იქ 1 მთლიან ქრომატიდს ჩაეჭიდება ანუ ნეავრ ქრომოსომას)
რით განსხვავდება მიტოზის ანაფაზა, მეიოზის ანაფაზისგან?
1 მთლიან ქრომოსომას ჩაბმული თითისტარასძაფი მოკლდება და საპირსპირო პოლუსებისკენ მიდის , თითო, 2 ქრომატიდიანი ქრომოსომა. რადგან აქ შვილეული ქრომოსომები არ წარმოიქმნება, არც ქრომოსომათა რიცხვი გაორმაგდება და არც კომპლექტი შეიცვლება ანუ ისევ 2n4c გვაქვს.
საბოლოო ფაზა, ტელოფაზაც განასხვავე მიტოზსა და მეიოზს შორის:
მოკლედ, ტელოფაზა იგივენაირია და მიიღება 1 უჯრედიდიან 2 უჯრედი, რომლებშიც ქრომოსომათა რიცხვი არის განახევრებული , ანუ ქრომოსმათა კომპლექტში ცვლილება გვაქვს, n2c, სადაც წინა კომპლექტის მსგავსად 1 ქრომოსომა არის 2 ქრომატიდის შემცველი, მაგრამ აქცენტი ქრომოომათა რიცხვის განახევრებაზეა გაკეთებული.
