ZOOLOGIJA

Question 1

Zoologija?

Answer 1

nauka o životinjama
sis. naučnih disciplina (2 grupe)
1 proučava pojedine grupe životinja:
1. protozoologija- praživotinje
2. malakologija- mekušce
3. entomologija- insekte
4. ihtiologija- ribe
5. ornitologija- ptice
6. mamologija- sisare
7. antropologija- čoveka ...

2 proučava specifične strane života:

1. morfologija- o građi tela
2. embriologija- o embrionalnom razviću
3. histologija- tkiva
4. etologija- ponašanje
5. endokrinologija- žlezde sa unutrašnjim lučenjem
6. ekologija- odnos živih bića i sredine
7. zoogeografija- rasprostranjenost životinja
8. paleontologija- fosilni ostaci
9. genetika- nasleđivanje
10. sistematika- raznovrsnost organizma
11. taksonomija- svrstavanje živih bića u kategorije
12. evolucija- postanak i istorijski razvoj vrsta
13. biohemija- hem. procesi u živim bićima …

Question 2

Organizacija životinja?

Answer 2

živa bića iz ćelija (osnovna strukturna i funkcionalna jed.)
jednoćel. i višećel. životinje
tkivo- grupa ćelija specijalizovana za određenu funkciju, ista struktura i poreklo
u sastav tkiva može ući i međućel. neživi materijal
tipovi tkiva: epitelijalno, vezivno, mišićno i nervno
delovi organizma sa strukturnim i funkionalnim razlikama, u sadejstvu omogućavaju život: organi (višećel. org.) i organele (jednoćel. org.)

Question 3

Epitelijalno tkivo?

Answer 3

od gusto zbijenih ćelija, obrazuju ćel. sloj, prekriva P tela, organa i šupljina
od 1 ili više slojeva
ispod epitela vezivno tkivo, imeđu bazalna membrana
pokožica- P epitel beskičmenjaka (može lučiti kutikulu), kod kičmenjaka višeslojna i sadrži rožnu materiju
prema obliku: pločast, kockast, cilindričan
trepljast epitel- trepljasti izraštaji koji se kreću, disajni putevi, kanal srednjeg uha
čulni- primanje i prenošenje spoljašnjih nadražaja, izraštaji u vidu dlaka
žlezdani- sekrecija materija, egzokrine (P tela ili šupljine) i endokrine (krv (hormoni))
endotel- pokriva P šupljina i krvnih sudova

Question 4

Vezivno tkivo?

Answer 4

povezuje druga tkiva i pruža potporu

krv i limfa, vlaknasto vezivo, hrskavičavo i koštano tkivo

Question 5

Krv i limfa?

Answer 5

krv od krvnih ćelija i krvne plazme
krve ćelije:
1. eritrociti- crvena krvna zrnca
2. leukociti- bela krvna zrnca
3. trombociti- krvne pločice
prenošenej O i hran. mat. do tkiva, produkata metabolizma do organa za izlučivanje, hormona i zaštita organizma
limfa- bezbojna tečnost, slična krvnoj plazmi, samo leukociti
limfotok- sis. kanala
posrednik između krvi i tkiva

Question 6

Eritrociti?

Answer 6

pigment hemoglobin
kod viših kičmenjak se obrazuju u koštanoj srži, kod riba i vodozemaca u slezini
razlažu se u jetri i slezini

Question 7

Leukociti?

Answer 7

kreću se ameboidno
drugi naziv fagociti- sposobnos obuhvatanja, značajni u odbrani
podela: granulociti i agranulociti
stvaraju se u koštanoj srži, slezini i limfnim žlezdama
krv beskičmenjaka samo leukociti

Question 8

Trombociti?

Answer 8

zgrušavanje i sprečavanje oticanja krvi

stvaraju se u koštanoj srži

Question 9

Krvna plazma?

Answer 9

tečna međućel. supstanca
bogata belančevinama, ugljeni hidrati, soli i dr.
sadrži fibrin
zgrušavanje krvi izvan krvnih sudova predstavlja taloženje fibrina i krvnih ćel, na površini se izdvaja serum

Question 10

Vlaknasto vezivno tkivo?

Answer 10

vlakna u amorfonj međućelijskoj masi (luče je vezivne ćel.)
kolagena vezivna vlakna- čvrsta, debela, savitljiva ali neelastična
elastična vezivna vlakna- tanja, elastična i razgranata
2 tipa:
1. rastresito vezivno tkivo
2. čvrsto vezivno tkivo

Question 11

Rastresito vezivno tkivo?

Answer 11

unutar i izneđu organa
povezuje nerve, mišiće, kosti, kožu, krvne i limfne sudove
u njemu dolazi do nagomilavanja masti

Question 12

Čvrsto vezivno tkivo?

Answer 12

vlakna grupisana u paralelene snopiće
kolageno čvrsto vez. tkivo- izgrađuje tetive (mišiće za kosti i mišiće međusobno) i ligamenti (kosti)
elastično čvrsto vez. tkivo- u sastavu ligamenata i elastičnih organa (pluća, krvni sudovi…)

Question 13

Hrskavičavo tkivo?

Answer 13

čine ga hondroblaste (krupne ćel.) i međućel. sups. sa vezivnim vlaknima
3 tipa.
1. hijalinsko- kod hrskavičavih riba, u hrskavici zglobova, nosa i dušnika
2. elastično- ušna školjka i grkljan
3. vlaknasto- u zglobovima i između kičmenih pršljenova

Question 14

Koštano tkivo?

Answer 14

kod kičmenjaka
čine ga osteoblasti i čvrsta međućelijska sups. (org. mat. (osein, kolageni fibrili) i neorg. sups. (soli Ca i Mg))
pokosnica- vezivna opna na P kosti, daje koštane ćelije, značajna za rast i srastanje
ispod nje kompaktna koštana masa
ka unutrašnjosti sunđerasta struktura
u šupljinama dugačkih kostiju koštana srž
koštana masa prožeta kanalima (Haverzovi kanali), u njima krvni sudovi i nervi

Question 15

Mišićno tkivo?

Answer 15

ćel. sadrže miofibrile- kontraktilna vlakna
2(3) tipa:
1. glatko
2. poprečno-prugasto
(3). srčani mišić

Question 16

Glatka (viscelarna) muskulatura?

Answer 16

izgrađuje cevaste i šuplje (crevo, krvni sudovi, mokraćna bešika, materica) org.
spore kontrakcije (mogu dugo ostati u tom stanju) , nisu pod uticajem volje
ćel. sa 1 jedrom

Question 17

Poprečno-prugasta (skeletna) muskulatura?

Answer 17

ćel. sa više jedara, grupisane u snopove
u mišićnim vlaknima miofibrili (svetle i tamne pruge)
kretanje i stvaranje toplote
voljne kontrakcije, zamor pri radu

Question 18

Muskulatura srca?

Answer 18

strukturno slična poprečno-prugastoj, funkcionalo glatkoj muskulaturi
ćel. poprečno-prugaste
kontrakcije brze, ritmičke i automatske (bez volje)

Question 19

Nervno tkivo?

Answer 19

neuron- nervna ćelija, prenosi nadražaje
neurofibrili- u citoplazmi neurona
neuriti (aksoni)- dugi nastavci
dendriti- kratki nastavci
telo nervnih ćel. u nervnim centrima ili ganglijama
potporne ćel.
difuzni nervni sis.- nadražaji u raznim pravcima
CNS- od dendrita preko neurona ka aksonu
- 3 tipa:
1. receptorni (senzitivni) neuroni- nadražaj od
mesta primanja do nervnih centara
2. interneuroni- nadražaj do drugih nerv. ćel.
3. motorni neuroni- nadražaj do organa koji će
na promene reagovati

Question 20

Neuriti?

Answer 20

drugi naziv aksoni ili nervna vlakna
negranati (osim na krajevima)
odvode od tela nervne impulse
prema broju neurita: unipolarni, bipolarni ili multipolarni neuroni
izgrađuju nerve (živce)
prekriveni neurolemom (Švanova opna), ispod nje mijelinska opna

Question 21

Dendriti?

Answer 21

granati

dovođenje nervnih impulsa do tela neurona

Question 22

Organi, organski sis. i organizam kao celina?

Answer 22

nakon pojave tkiva dalji stupanj pojava organa
najviši sis. ostvaren na nivou organizma
premećaji u radu organa i sis. se odražavaju na druge organe i sis. tj. organizam kao celinu

Question 23

Organi?

Answer 23

od različitih tkiva povezanih u funkcionalne celine
poseduje glavno (osnovno) i spredna tkiva

Question 24

Organski sistemi?

Answer 24

skup organa sa zajedničkom funkijom
sistemi kod sisara:
kožni
mišićni
nervni
čulnih organa
za varenje
za disanje
krvni
limfni
ekskretorni (izlučivanje)
genitalni (razmnožavanje)
endokrini

Question 25

Kožni sistem?

Answer 25

koža- spoljašnji sloj tela koji štiti organizam
uloga u primanju spolj. nadrazaja i izlučivanju (negde i u disanju i ishrani)
od pokožice, kod kičmenjaka ispod krzno
na P su zaštitne tvorevine (perje, dlake, kutikula), u koži žlezde i čulni organi

Question 26

Mišićni sistem?

Answer 26

daje potporu, čvrstinu i oblik, pokreće
učestvuje u ishrani i varenju, disanju, kruženju tečnosti, izlučivanju i izbacivanju
čvrst skelet, mišici u snopove pričvršćeni za njega na pojedinim mestima
skelet unutrašnji mišići se vezuju sa spoljšnje strane
skelet spoljašnji vezuju sa unutrašnje strane

Question 27

Skeletni sistem?

Answer 27

daje potporu i štiti
spoljašnji- prepokriva telo
unutrašjni- unutar tela

Question 28

Čulni organi?

Answer 28

obaveštavaju oganizme o promenam u telu i spolja
primaju draži, prevode ih u nadražaje i prenose nervnim ćel.
prema vrsti draži:
1. organi koji primaju mehaničke draži
- taktilni org- dodir i pritisak
- org. za ravnotežu- obaveštavaju o položaju tela
- org, čula sluha- teperenje vazduha i vode
2. org. koji primaju svetlosne draži- oči
3. org. koji primaju termičke draži- temperaturne promene
4. org. koji primaju hemijske drazi- mirisne i org. čula ukusa

Question 29

Nervni sistem?

Answer 29

obezbeđuje funkcionalno jedinstvo organizma kao celine
mrežast (difuzni) ns- od nervih ćel. ispod telesnog zida, ravnomerno raspoređene i povezane grade mrežu
n.ć. grupisane u prednjem delu tela grade:
1. glavene ganglije
2. mozak
3. nervno stablo centralno postavljeno duž tela (CNS)
nervi- od nastavaka n.ć. van nervnog stabla
PNS- od nerava i n.ć. van nervnog stabla
vrpčast- n.ć. ravnomerno raspoređene duž nervnog stabla
ganglionaran- n.ć. formifaju lokalna proširenja (ganglije) duž nervnog stabla
lestvičast- gnaglije unutar svakog segmenta, povezane uzdužnim i poprečnim vezama
cevast- nervno stablo ima šupljinu

Question 30

Endokrini sistem (sis. org. sa unutrašnjim lučenjem)?

Answer 30

po uticajem info. sisntetišu se hormoni

oslobađaju se u cirkulacionu tečnost

Question 31

Sistem za varenje?

Answer 31

duplja (crevni kanal) 2 otvora:
1. usni otvor- hrana ulazi u organizam
2. analni otvor- izbacuju nesvareni produkti
prednji deo crevnog kanala- unošenje i sitnjenje hrane
središnji- varenje i upijanje (apsorpcija)
zadnji- sakupljanje i izbacivanje nesvarenih produkata
varenje uz pomoć crevnih žlezda

Question 32

Sistem za disanje?

Answer 32

razmena gasova
preko tela ili pomoću organa (škrge, pluća, traheje)
traheje- cevčice koje se granaju kroz telo

Question 33

Transportni (cirkulacioni) sistem?

Answer 33

raznošenje materija unutar tela
zatvoren- bez razlivanja cirkulacione tečnosti (krv) i zove se krvni sistem
limfni sistem kičmenjaka- zatvoren, tečnost limfa
otvoren- tečnost se izliva i zove se hemolimfa

Question 34

Sistem za izlučivanje?

Answer 34

izbacivanje (ekskrecija) nepotrebnih i štetnih materija
protonefridije- cevčice sa zatvorenim početnim delom, granaju se po telu
metanefridije- izuvijane, početni deo se otvara preko levkastog otvora u telesnu duplju
kod kičmenjaka bubrezi
malpigijeve cevčice- zatvoren početni deo koji se otvara u crevo

Question 35

Sistem za razmnožavanje?

Answer 35

bespolno- 1 jedinka, prostom deobom i pupljenjem
polno- 2 jedinke suprotnih polova
gameti- polne ćel.
zigot- spajanjem gameta

Question 36

Simetrija životinja?

Answer 36

1. asimetrične
2. sferične
3. radijalne
4. bilateralne
   bilateralno simetrične 3 ose simetrije:
   - uzdužna (longitudinalna)
   - leđno-trbušna (sagitalna)
   - poprečna (transverzalna)

Question 37

Sistematika životinja?

Answer 37

raznovrsnost i klasifikacija živih bića u prirodne sisteme na osnovu sličnosti i srodnosti
rod (Genus)
familija (Familia)
red (Ordo)
klasa (Classis)
tip (Phylum)
carstvo (Regnum)

Question 38

Carstvo Protista (Protozoa)- praživotinje?

Answer 38

jedno ćel. ogamnizmi eukariotske črađe
žive epozoično- na drugim organizmima
endozoično- unutar drugih organizama
komensali- ne štete drugim organizmima
paraziti- štete
simbionti- uzajamna korist
citoplazma na ektoplazmu i endoplazmu
ishrana autotrofna i heterotrofna
saprobne vrste
razmena gasova difuzijom
ilučivanje kontraktilna vakuola, P tela
organele za kretanje: pseudopodije (amebe), treplje (paramecijum) ili bičevi (bičari)
razmnožavanje: bespolno (binarnom ili miltipnom deobom, plazmatomijom ili pupljenjem), polno (kopulacijom, konjugacijom ili autogamijom)
4 podtipa:
1. Sarcomastigophora (kretanje psudopodijama ili bičevima)
2. Sporozoa (paraziti)
3. Cnidospora (paraziti)
4. Ciliophora (kreću se trepljama)
produecnti org. materija, početna karika u lancu ishrane, izazivaju oboljenja

Question 39

Heterotrofni protisti sa lažnim nožicama- amebe i srodnici?

Answer 39

Amoeba hystolitica- izaziva dizenteriju

žive u debelom crevu hraneći se saprofitnim bakterijama

Question 40

Heterotrofni protisti sa bičevima- bičari?

Answer 40

Trypanosoma gambiense (klasa Mastigophora)- izaziva bolest spavanja
živi u krvi a potom u tečnosti kič. moždine
ce-ce muva- prenosila za čoveka
Trichomonas vaginalis- izaziva trihomonijazu (seks. prenos. bolest)
Lishmania- rane na koži i unutrašnja krvarenja

Question 41

Heterotrofni protisti koji obrazuju spore?

Answer 41

Plasmodium (podtip Sporozoa)- izaziva malariju
komarci (rod Anopheles) penosioci
kod čoveka u crvenim krvnim zrncima pa u jetri
rod Coccidia bolesti riba, ptica i sisara
Eimeria stidae oboljenje jetre zečeva

Question 42

Filum Microsporidia (carstvo Fungi)?

Answer 42

domaćini insekti, rakovi i ribe
izazivaju bolesti insekata
Nosema bombycis- bolest gusenica svilene bube
Nosema apis- oboljenja pčela

Question 43

Heterotrofni protisti sa trepljama?

Answer 43

treplje- kretanje
telo prekriveno čvrstom opnom
u spoljašnjem delu citoplazme organele za odbranu i napad
razmnožavanje bespolno (poprečnom deobom, konjugacija)
neke pokretne (Paramecium), neke sesilne (Vorticella i Stentor, neke oba)

Question 44

Carstvo Animalia (Metazoa)?

Answer 44

2 teorije o poreklu:
1. Hekelova- višećel. životinje od predaka kolonijalnih bičara sličnih volvoksu
‘‘Ontogenija jedinke je rekapitulacija filogenije vrste.’’
2. Hadžijeva- preci metozo su višejedarne praživotinje sa trepljama (slične paramecijumu), citoplazma se podelila na veći broj ćelija
Metazoa na:
1. Parazoa- bez tkiva, org. i org. sis., Placozoa i sunđeri
2. Eumetazoa

Question 45

Tip Porifera- sunđeri?

Answer 45

more i slatka voda
pričvršćeni za dno
na P veliki br. malih otvora (pora) i 1 veliki otvor (oskulum)
hoanocita- ćel. sa bičevima, teraju vodu kroz otvore, oblažu zidove šupljina
telesni zid- 2 sloja:
1. epidermis- središnji, od mezogleje i razbacanih ameboidnih ćel.
2. hoanocit- unutrašnji
razmnožavanje:
bespolno- pupljenje i slučajna fragmentacija
polno
hermafroditni
3 klase:
1. Calcarea
2. Hexactinellida
3. Demospongia

Question 46

Tip Cnidaria- dupljari, žarnjaci?

Answer 46

u vodi
pričvršćeni za podlogu ili plivaju
ektodermis- okružuje gastro-vaskularnu duplju (varenje i transport)
usni otvor- uzimanje hrane i izbacivanje
žarne ćelije
telesni zid, 2 sloja:
1. epidermis- diferenicrane epitelno-mišićne ćel. i zvezdaste nervne ćel. (difuzni nervni sistem)
2. endodermis
između mezogleja
hermafroditi ili odvojenih polova
razmnožavanje: bespolno (pupljenje) i polno
metageneza- smena bespolne i polne generacije
bespolna generaija- polip
polna- meduza (gameti)
planula- trepljasta larva od zigota
3 klase:
1. Hydrozoa- hidre
2. Scyphozoa- meduze
3. Anthozoa- korali
2. i 3. u moru, bez smene generacije

Question 47

Tip Platyhelmithes- pljosnati trepljasti crvi?

Answer 47

bilateralna simetrija
parenhim- između epidermisa i endodermisa, u njeu org. sistemi (mišićni, nervni, ekskretorni i polni), završetak crevnog kanala
hermafroditi
3 klase:
1. Turbellaria
2. Trematodes
3. Cestodes

Question 48

Klasa Turbellaria- trepljasti crvi, planarije

Answer 48

mora, slatke vode, vlažno zemljište i šume
grabljivice i paraziti
prednji (glaveni) deo tela ima čulne org. (primitivne oči i čulne dlačice)
na P tela trepljasti epitel (lokomotorna funkcija)
kožno-mišićni sloj- mišići sa P slojem epidermisa
ekskrecija protonefridijama
nervni sistem vrpčast
razmnožavanje polno i bespolno (poprečna deoba)
regeneracija

Question 49

Klasa Trematodes- metilji?

Answer 49

ekto ili endoparaziti
tegument- P sloj citoplazme
muskulozne pijavke- organi za pričvršćivanje
ekskrecija protonefridijama
nervni sis. vrpčast od parnih ganglija
hermafroditi
Fasciola hepatica- veliki (ovčiji) metilj, krvlju domačina i ćel. jetre
domaćin (dom. životinje) izmetom izbaci jaja metilja, u vodi u larvu, barski puž, barska biljka (učauri se), domaćin
Dicrocoelium lanceolatum- kopneni puž

Question 50

Klasa Cestodes (pantljičare)?

Answer 50

endoparaziti u crevnom kanalu
telo dorzoventralno spljošteno
mali glaveni region, vrat, lanac članaka
prstolike pijavke- na lancu, na njima kutikularne kukice
hranu uzimaju osmotski, celim telom
ekskretorni sis. protonefridija
nervni sis. vrpčast
Diphilobotrium latum- riblja pantljičara, račič Cuclops, riba (jetra), čovek
Taenia solium- svinjska, svinja-čovek
Echinococcus granulosum- pseća, prelazni domaćin je čovek (creva, kevni sudovi, organi (cenusi))

Question 51

Klasa Nematoda- obli, valjkasti crvi?

Answer 51

telo izduženo, tanko i oblo, na P skleroproteinska kutikula
epidermis- celularan ili sincicijelan
crevo završava analnim otvorom
pseudocelomska tečnost- hidraulični skelet
nervni sistem vrpčast
razdvojenih polova
razviće bez metamorfoze
paraziti čoveka, dom. životinja, biljaka, štetnih org.
nematologija- nauka o njima
Ascaria lumbricoides- čovečija glista, izaziva askariozu
Enterobius vermicularis- dečja glisa, pundravac
Trihinella spiralis- trihina, bolest trihineloza, pacov. svinja (larve incistiraju u mišićima)- čovek
Anguina tritici- klas pšenice
Heterodera schachti- koren šećerne repe
Dorylaimus alli- stablo luka

Question 52

Tip Mollusca- mekušci?

Answer 52

bilateralna simetrija
telo: glava, utrobna kesa, plašt, stopalo i ljuštura
glava- čulni organi- tentakule sa očima i usni otvor sa radulom
plašt- obavija utrobnu kesu, zatvara pčaštanu duplju (škrge, analni otvor, otvori ekskretornih i polnih organa)
stopalo- lokomotorna uloga
crevo- usni otvor, usna duplja, ždrelo, jednjak, srednje crevo, zadnje crevo i analni otvor
celom- parni prostor, iz njega maetanefridije odvode produkt metabolizma do bubrežnih otvora
krvotok otvoren
srce u perikardinalnoj duplji (celom)
nervni sistem, 4 para ganglija: u glavi, stopalu, bočno od creva i utrobi
larveni stupanj (morskih)- trohofora ili veliger larva
poznate klase:
1. Gastropoda- puževi
2. Bivalvia- školjke
3. Cephalopoda- glavonošci

Question 53

Klasa Gastropoda- puževi i golaći?

Answer 53

ljuštura- spiralno uvijena, telo se uvlači u nju, može biti redukovana
neke vrste:
Helix pomatia- vinogradarski puž
Limax spp. i Arion spp.- golaći

Question 54

Klasa Bivalvia- školjke?

Answer 54

more, slatka voda
bočno spljošteno telo, obuhvaćeno plaštom od dva dela, svaki od delova luči po kapak
jestive vrste:
1. Ostrea- ostriga
2. Mytilus- dagnja
3. Lithophaga- prstac

Question 55

Klasa Cephalopoda- glavonošci?

Answer 55

more
telo- glava i trup
stopalo- transformisano u muskulozan levak i pipke (s imaju pijavke)
ljuštura zakržljla
Octopoda- 8 pipaka, Octopus (oktopod ili hobotnica)
Decapoda- 10 pipaka, Sepia (sipa) i Loligio (lignja)

Question 56

Tip Annelida- člankoviti ili prstenasti crvi?

Answer 56

cilindrično izduženo telo
homonomo segmentisani (12-800 članaka), prvi- prostomium, drugi- peristomium, poslednji- pigidium
na P tela epidermis luči kutikulu
na glavi tentakule (antene), palpi i oči
iza prostomiuma parastomium sa usnim otvorom
krvni sistem zatvoren
nervni sistem lestvičast
metanefridije- org. za izlučivanje
hermafroditi
trohofora- larveni stadijum
4 klase:
1. Polychaeta
2. Archiannelida
3. Oligochaeta
4. Hirudinea

Question 57

Klasa Polychaeta- mnogočekinjasti crvi?

Answer 57

more, slatka voda, vlažno zemljište

mnogobrojne hete na parnim bočnim kožno-mišićnim izraštajima

Question 58

Klasa Oligohaeta- maločekinjasti crvi?

Answer 58

hrane se otpacima biljnog i životinjskog porekla
vrše aeraciju i učestvuju u stvaranju humusa
Lumbricus terrestris- kišna glista

Question 59

Klasa Hirudinea- pijavice?

Answer 59

slatka voda, vležne šume, mora
pijavka- oko usnog otvora
telo od 33 segmenta
hrane se krvlju životinja ili proždiru životinjice

Question 60

Tip Arthopoda- zglavkari?

Answer 60

bilateralna simetrija
heteronomna segmentaicja
grupisanje segmenata u telesne regione:
glava- cephalon
grudi- thorax
trbuh- abdomen
segmenti iz 4 ploče:
1. leđna- tergum
2. 2 bočne- pleurae
3. donja- sternum
egzoskelet- spoljašnji skelet od višeslojne hitinske kutikule
hipodermis- luči kutikulu
rastenje presvlačenjem
stupanj razvića- period između presvlačenja 
mišići- poprečno-prugasti
otvoren krvni sistem, segmentisano srce smešteno dorzalno
nervni sistem- ganglijski, primitivni-lestvičast, savršeniji-lančast
3 podtipa:
1. Trilobitomorpha
2. Chelicerata
3. Mandibulata

Question 61

Podtip Chelicerata- paukoliki zglavkari?

Answer 61

telo na 2 regiona:
1. glavenogrudni- prosoma, nema pipaka, 6 pari ekstremiteta
- 1 par- helicerae, od 2-3 članka, ispred usnog otvora
- 2 par- pedipalpi
- ostala 4- noge, od 6-7 članaka, završetak kandže
2. trbušni- opistosoma, redukovani u škrge ili paučinaste bradavice
3 klase:
1. Merostolata
2. Pycnogonida
3. Arachnida

Question 62

Klasa Arachnida- pauci?

Answer 62

grabljivice, manje biljojedi i paraziti
ekstraintestinerno varenje- sekret pljuvačnih žlezda u plen, razgrađuje tkiva, polutečnu hranu usisavaju delom prednjeg creva
respiratorni organi- pluća ili traheje
stigme- otvori, veza pluća i spoljašnje sredine
listolika pluća- veliki broj kožnih nabora
trahealni sis. nastao uvratom kože
otvoren krvni sis.
srce- ledjni sud sa ostiumom
nervni sis.- trbušna nervna verižica
čulni org.- oči (proste) i čulne dlačice
polovi- odvojeni, izražen dimorfizam
oplođenje- unutrašnje
razviće- bez metamorfoze
neki redovi: Scorpiones (škorpije), Pseudoscorpiones (lažne škorpije), Opiliones (kosci), Aranea (pravi pauci), Acari (grinje i krpelji)
Ixodes ricinus- krpelj koji sisa krv, povećava dimenziju tela 200x, povraća prilikom uznemiravanja, mužijak se ne hrani, samo oplođava ženku
Sarcoptes scabiei- šugarac, u koži čoveka pravi hodnike (na krajevima ženka polaže jaja, 6 nedelja mladi)

Question 63

Podtip Mandibulata?

Answer 63

usni ekstremiteti- mandibule (gornje vilice)
klase:
1. Crustacea
2. Myriapoda
3. Insecta

Question 64

Klasa Crustacea- rakovi?

Answer 64

telesni regioni: glava, grudi, trbuh
glavenogrudni deo
na galvi: 2 para pipaka- kraće (antenulae) i duže (antenae), oči. usni otvor i 5 pari usnih ekstremiteta
maksilopede (vilične) noge- grudni ekstremiteti, pridržavanje i pomeranje hrane
ekstremiteti račvastog tipa
respiratorni org.- škrge
epimere- dorzoventralne čvrste ploče, obrazuju
karapaks- leđni štit
8 podklasa
podklasa Malacostraca- viši rakovi, rečni rak (Astacus), jastog (Homarus), morska kraba (Cancer)

Question 65

Klasa Myriapoda- stonoge?

Answer 65

suvozemne životinje
homonomna segmentacija
trup- > 11 segmenata
glava- 6 segmenata, razlikujemo procephalon (nosi 1 par pipaka) i gnathocephalon (usni ekstremiteti)
4 podklase:
1. Diplopoda- gujini češljevi, udvojeni segmenti trupa, fotofagni, manje saprofitskih i predatora oblika, rod Julus
2. Chilopoda- grabljivice, rod Scolopendra posebno otrovan
3. Pauropoda- sitne stonoge
4. Symphila- staklarske stonoge

Question 66

Klasa Insecta- insekti?

Answer 66

entomologija- nauka koja proučava insekte (šumarska, poljoprivredna, medicinska i veterinarska)
kožni sloj- hipodermis sa bazilarnom membranom i kutikulom
glava (cephalon)- 6 segmenata
grudi (thorax)- 3 segmenta
trbuh (abdomen)- 12 segmenata
3 para usnih ekstremiteta:
1. mandibulae- gornje vilice
2. maxillae- donje vilice
3. labium- donja usna
složene (facetae) i proste (ocellae) oči
stemata- larvene oči, kod larvi
antenae- pipci insekata, organ čula mirisa
usni aparat- za grickanje, lizanje, srkanje, bodenje i sisanje, sisanje
alae- krila, primarna i sekundarna beskrilnost
unutrašnjost 2 dijafragmama podeljena na 3 sinusa:
gornji- leđni krvni sud
srednji- crevni kanal, Malpigijevi sudovi, polni organi
donji- produžetak CNS-a
crevni kanal- prednje (stomodeum), srednje (mezenteron), zadnje (proctodeum) crevo
trahealne cevi- org. za disanje, traheole- cevčice, stigme- otvori, veza
krvni sistem- otvoren, leđni sud- srce, aorta
nervni sistem ganglijski
CNS- 3 para moždanih, 3 para podždrelnih, 1 par ganglija u svakom grudnom i trbušnom segmentu
imaju endokrine žlezde
mišići- poprečno-prugasti, u antagonističkim parovima
polni organi- par semenika (mužjak), par jajnika (ženka)
razmnožavanje- polno, gamogenetsko i partogenetsko
gamogenetsko- posle kopulacije polaže jaja (oviparitet), rađa žive mlade (viviparitet), iz jaja odmah larve (ovoviviparitet)
partogenetsko- razviće iz neoplođenih jaja
imago- odrasla individua
metamorfoza- nepotpuna (hemimetabolija), jaje-larva-imago, potpuna (holometabolija) jaje-larva-lutka-imago
2 podklase:
1. Apterygota- primarno beskrilni
2. Pterygota- krilati, sekundarno beskrilni
razlagači org. mat., biocenotička ravnoteža, oprašuju, hrana životinjama, obrada i geneza zemljišta

Question 67

Tip Echinodermata- bodljokošci?

Answer 67

mora
radijalna (petozračna) simetrija, larva bilateralno simetrična
sekundarna telesna duplja
skelet- mazodermalnog porekla
ambulaklarni (vodeno-vaskularni) sistem poreklom od celomske duplje
trepljasti epidermis- u njemu žlezde i ćelije
prostrana celomska duplja- u unutrašnjosti
krvni sistem celomskog porekla
disanje peko žbunastih škrga
ekskrecija preko zidova crevnog kanala ili zidova škrga
nervni sistem difuzni
razdvojeni polovi
oplođenje spoljašnje
razviće sa složenom metamorfozom
5 klasa:
1. Asteroidea- morske zvezde
2. Ophiuroidea- morske zmijuljice ili zmijače
3. Echinoidea- morski ježevi
4. Holothurioidea- morski krastavi
5. Crinoidea- morski krinovi

Question 68

Tip Chordata- hordata?

Answer 68

horda- celom dužinom tela u vidu kompaktne vrpce, od ćelija sa krupnom vakuolom
cevast nervni sistem- šuplja cev sa centralnim kanalom
škrge- respiratorni organi, parna ispupčenja prednjeg creva, bočni otvori- škržni prorezi
zarvoren krvni sistem
bilateralna simetrija
sekundarna telesna duplja (celom)
3 klicina lista- ektoderm, mezoderm i endoderm
4 podtipa:
1. Hemichordata
2. Tunicata
3. Cephalochordata
4. Vertebrata

Question 69

Podtip Cephalochordata- kopljaši?

Answer 69

Amphioxus

Question 70

Podtip Tunicata- plaštaši?

Answer 70

pričvršćeni za moesko dno ili stenje
predstavnici ascidije
horda samo kod larvi
primer regresivne evolucije

Question 71

Podtip Vertebrata- kičmenjaci?

Answer 71

od primitivnih morskih hordata
bilateralna simetrija sa izraženom glavnom osom tela
telo je segmentisano
telesni regioni: glaveni, grudni i repni
zamena horde hrskavičavim i koštanim skeletom
mozak- iz prednjeg dela nervne cevi

Question 72

Klasifikacija kičmenjaka?

Answer 72

6 klasa:

1. bezvilične ribe (Agnatha)
2. ribe (Pisces)
3. vodozemci (Amphibia)
4. gmizavci (Reptilia)
5. ptice (Aves)
6. sisari (Mammalia)

Question 73

Klasa Agnatha- bezvilične ribe?

Answer 73

štitonoše (Ostracodermi)- fosili
kolouste- hrskavičavi skelet, slatka i slana voda, usni otvor okrugao i stalno otvoren
parazitski način života
rečna i morska zmijuljica

Question 74

Klasa Pisces- ribe?

Answer 74

slatke vode i mora
prilagođenje uslovima sredine
ishrana je raznovrsna
2 podklase:
1. rušljoribe
2. košljoribe

Question 75

Podklasa Chondrichthyes- rušljoribe ili ribe sa hrskavičavim skeletom?

Answer 75

grabljivice
hrskavičav skelet i plakoidne (zubolike) krljušti
Charcharodon carcharias- velika bela ajkula
Jadransko more- plava ajkula (modrulj) i morska mačka
raže- kamenica i električna raža
morski pacov- red himera

Question 76

Podklasa Osteichthyes- košljoribe ili ribe sa koštanim skeletom

Answer 76

druge koštane tvorevine
2 nadreda:
1. Actinopterygii- zrakoperke
2. Sarcopterygii- šakoperke

Question 77

Nadred Actinopterygii- zrakoperke?

Answer 77

štitonoše- kečiga, jesetra i moruna
bele i šaranoidne ribe
tvrdoperke- najveća grupa, grgeč, smuđ, zubatac, škarpina

Question 78

Klasa Amphibia- vodozemci?

Answer 78

od primitivnih predstavnika šrakoperki
Stegocephalia- prvi su se odvojili
modifikacija respiratornog i krvnog sistema
kod nekih žlezde u koži, luče otrov
3 reda:
1. Red Apoda (beznogi vodozemci)- crvolike životinje
2. Red Urodela (repati)- dugo telo, kratki ekstremiteti
Salamandra maculosa- šareni daždevnjak
neotenija- sposobnost larve da se razmnožava, čovečija ribica
tritoni ili mrmoljci
3. Red Anura (žabe)- metamorfozom gube rep, punoglavci (larve)
rod Rana sp.:
Hyla arborea (galatika)
krastače (Bufo sp.)

Question 79

Klasa Reptilia- gmizavci?

Answer 79

embrion se razvija u jajetu
amnion i alantois- kopneni kičmenjaci, gmizavci, ptice i sisari, jednom rečju Amniota
plućni način disanja, 2 plućna mehura
srce iz 2 predkomore i 2 komore
ekskretorni sis. gradi trajni bubreg (metanefros)
razvili se od primitivnih vodozemaca stegocefala
Cotylosauria- odvojili se preci ptica i sisara
4 reda:
1. Red Chelonia (kornjače)- kožni skelet od koštanih ploča, vilie snabdevene rožnim navlakama
barska kornjača (Emys orbicularis)
kopnene Tseudo hermanni i T. graeca
2.Red Rhynchocephalia (tautere)- tautera ili hetarija (Sphenodon punctatus), rudimentisano 3 oko
3. Red Squamata (ljuskaši)
Podred Lacertilia (gušteri)- insekti hrana, nekima udovi isčezli i oči zakržljale (slepić i blavor)
zelembać (Lacerta viridis)
zidni gušter (L. muralis)
iguane, varani, kameleoni…
Podred Ophidia (zmije)- nemaju udova, razvijeno čulo mirisa i dodira, pokretljiv vilični aparat, grabljivice
belouška i barska zmija
smuk (Elaphe longissima)
poskok (Vipera ammodytes)- otrovan
šarka (Vipera berus)- veoma otrovna
najkrupnije udavi- zmijski car i anakonda
Elapidae- najopasnije, kobre, mambe, zvečarke
4. Red Crocodilia (krokodili)- prekriveni širokim koštanim pločama (preko rožna navlaka)
nilski krokodil, gavijal, aligator i kajman

Question 80

Klasa Aves- ptice?

Answer 80

ornitologija- nauka koja proučava ptice
nastale od reptila
Archaeopterix- najstarija poznata vrsta ptice
telo prekriveno perjem, poreklo od krljušti, značajno za letenje i termoregulaciju
stalna telesna temperatura
razvijeno čulo vida i sluha
vazdušne kese na plućima
koštani kljunovi presvučeni rožnim navlakama
polažu jaja zaštićena opnama
srce iz 2 komore i 2 predkomore
dobro razvijene hemisfere velikog mozga i mali mozak
2 podklase:
1. trkačice (Ratitae)- redovi nojevi, nandua, kazuara, kivija i tinamua
2. letačice (Carinatae)
podela novijeg vremena, podklase:
1. praptica (Palaeornithes ili Archaeornithes)
2. savremeih ptica (Neornithes)
vodeni uslovi- redovi gnjuraca, morskih gnjuraca i pingvina, albatrosi, pelikan i komorani
kod nas:
1. Red Ciconiiformes (rode i čaplje)- močvare i bare, čaplja (Ardea cinerea) i bela roda (Ciconia cionia), dugi kljun i noge
2. Red Anseriformes (plovuše)- život na vodi, riba hrana, nepromočivo perje i širok kljun, divlja patka (Anas platyrhynchos), domaća (A. domestica), divlja guska (Anser anser) i labudovi (Cygnus spp.)
3. Red Falconiformes (grabljivice)- oštar i povijen kljun, kandže, sivi soko (Falco peregrinus), jastreb kokošar (Accipiter gentilis), kobac (Accipiter nisus), suri orao (Aquila chrysaetos) i beloglavi sup (Gyps fulvus)
4. Red Galliformes (kokoši)- dobri trkači, snažne noge, domaća kokoš (Gallus domesticus), ćurka (Meleagris gallopavo), fazani, jarebice, prepeliec, tetrebi i paun
5. Red Columbiformes (golubovi)- zrnasta biljna hrana, golubovi, grlice, gugutke i divlji glub (Columba livia)
6. Red Cuculiformes (kukavice)- kukavica (Cuculus canorus), insekti hrana (dlakave gusenice), polaže jaja u tuđa gnezda
7. Red Strigiformes (sove)- noćne grabljivice, rastresito perje, sitni glodari hrana, velika ušara (Bubo bubo) i ćuk (Athene noctua)
8. Red Piciformes (detlići)- insekti u drvetu hrana, mali, srednji i veliki detlić i 3 vrste žuna
9. Red Passeriformes (pevačice)- domaći vrabac (Paser domesticus), senica (Parus major), kos (Turdus merula), slavuj (Lusinia megarhynchos), seoska lasta (Hirundo rustica), zeba (Fringula coelebs), svraka, gačac, čavka, gavran, štiglić…

Question 81

Klasa Mammalia- sisari?

Answer 81

od primitivnih gmizavaca
dlakav telesni prekrivač
homeotermija- stalnost telesne temperature
rožni derivati kože: nokti, kandže, papci, kopita i navlake rogova
koža bogata lojnim i znojnnim žlezdama, postoje mlečne žlezde
dijafragma kod sistema za disanje
srce ima 2 komore i 2 predkomore
veliki i mali krvotok
najrazvijeniji nervni sistem
razvijene hemisfere velikog mozga, kod primata diferencirana kora velikog mozga
razvijena briga o potomstvu
oplođenje i embrionalno razviće su unutrašnje
3 podklase:
1. Prototheria
2. Metatheria
3. Eutheria

Question 82

Klasa Prototheria- sisari sa kloakom?

Answer 82

izvesne osobine gmizavaca
imaju kloaku
polažu jaja
kljunar (Ornithorhynchus anatinus)

Question 83

Podklasa Metatheria- torbarski sisari?

Answer 83

prisustvo marsupijalnih kostiju specijalne kese na trbuhu (marsupium)
ženke rađaju nerazvijene mladunce i stavljaju ih u torbe
kengur (Maropus rufus) i koala

Question 84

Podklasa Eutheria- sisari sa placentom (‘‘pravi sisari’’)?

Answer 84

obrazuje se posteljica ili placenta na kojoj se razvija embrion
mladunci gotovo potpuno razvijeni
17 redova

Question 85

Red Insectivora- bubojedi?

Answer 85

insekti hrana
krtica (Talpa europaea)
jež (Erinaceus europeus)
rovčice (Sorex spp.)

Question 86

Red Chiroptera- slepi miševi?

Answer 86

prilagođeni za letenje
noćne životinje, oči zakržljale
organi za orijentaciju, kao radar
insekti hrana
slepi miš (Vespertilio murinus)

Question 87

Red Primata- majmuni?

Answer 87

polumajmuni (tupaje i lemuri), majmuni i čovek
čovekoliki majmun (Hominidae), vrste:
gorila (Gorilla gorilla), šimpanze (Antropopithecus troglodytes) i orangutan (Simia saturus)

Question 88

Red Lagomorpha- zečevi, kunići?

Answer 88

zečevi,kunići i ohotone
sekutići stalno rastu
zec (Lepus europaeus)

Question 89

Red Rodentia- glodari?

Answer 89

hrane se biljkama
sekutići stalno rastu
stupaju u prenamnožavanja
vrste:
veverica (Sciurus vulgaris)
tekunica (Citellus Citellus)
puh (Glis glis)
slepo kuče (Spalax Leucodon)
voluharica (Microtus arvalis)
šumski mis (Apodemus sylavticus)
domaći miš (Mus musculus)
pacovi (Ratus ratus i R. norvegicus)

Question 90

Red Carnivora- kopneni mesožderi, zveri?

Answer 90

grabljivice
razvijeni očnjaci, snažne kandže i razvijena čula
divlja mačka (Felis silvestris)
ris (Lynx lynx)
vuk (Canis lupus)
lisica (Vulpes vulpes)
mrki medved (Ursus arctos)
jazavac (Meles meles)
kune (Martes spp.)
lasica (Mustela nivalis)
tvor (Mustela putorius)
domaća mačka (Felis domestica)
domaći pas (Canis familiaris)
morski mesožderi: morski lavovi, foke i morževi

Question 91

Red Perissodactyla- kopitari?

Answer 91

rožna kopita

tapir, nosorozi i konji (zebre, magarci i konji)

Question 92

Red Artiodactyla- papkari?

Answer 92

rožni papci
divlja svinja (Sus scrofa)
srna (Capreolus capreolus)
jelen (Cervus elaphus)
divokoza (Rupicarpa rupicarpa)
divjla koza, muflon, nilski konj, kamila, lama, bizon, žirafa, okapi i veliki broj antilopa

Question 93

Red Cetacea?

Answer 93

život u vodi
kitovi, delfini i njihovi srodnici
plavi kit (160t), najveći kičmenjak