SISTEMATIKA BILJAKA

Question 1

Sistematika biljaka?

Answer 1

Botanička disciplina koja na osnovu morfoloških osobina biljaka ustanovljava njihovo srodstvo, opisuje ih i sređuje u sistem koji odražava njihovu filoeniju. Opisano oko 370 000 vrsta.

Question 2

Sistematske jedinice (taksoni)?

Answer 2

vrsta (species)- osnovna jedinica, skup pokoljenja proizašlih iz opšteg pretka, pod uticajem sredine i borbe za opstanak
rod (genus)- vrste sa zajedničkim osobinama
familija (familia)- rodovi sa zajedničkim karakteristikama
red (ordo)- familije srodne po osobinama
klasa (classis)- više sličnih redova
razdeo (divisio)- više sličnih klasa
niže sis. jed.:
podvrsta (subspecies)
varijetet (varietas)
forma (forma, morpha)- ne nasleđuju se osobine

Question 3

Botanička nomenklatura?

Answer 3

Podatke o biljkama nalazimo kod starih Grka i Rimljana. U Novom veku se pojavljuju biljni sistemi. Karl Line uvodi binarnu nomenklaturu. Ona podrazumeva označavanje naziva roda (velikim slovom) i vrste (malim slovom). Nastavci za kategorije:
razdeo- phyta
klasa- opsyda
red- ales
familija- aceae
prirodni sistemi- razvrstavaju biljke na osnovu građe
filogenetski sistemi- objašnjavaju njihovo poreklo

Question 4

Metode i principi u determinaciji biljaka?

Answer 4

Da bi se biljka determinisala potrebni su njeni delovi u različitim fazama razvića. Može se vršiti na svezem biljnom materijalu, herbarijumi, kulture ili vodene kulture. Neophodni su ključevi, pri njihovoj izradi se koristi princip dihotomije. Stepenovanje karaktera od opšteg ka posebnom. Stepen se dihotomo razilazi na 2 dela (tezu i antitezu). Prema Wittaker-u (1969) 5 carstava:

1. Monera (Procariota)
2. Protista (Eucariota)
3. Fungi (gljive, višećelijske Eucariota)
4. Planta (više biljke)
5. Animalia (životinje)

Question 5

Carstvo Monera (Procariota)?

Answer 5

Spadaju bakterije, virusi i modrozelene alge. Najstariji organizmi bez oformljenog jedra. Poseduju nasledni materijal i ribozome.

Question 6

Bakterije?

Answer 6

Sitni jednoćelijski organizmi, čvrst ćel. zid, bez plastida i mitohondrija. U citoplazmi ribozom i mezozom. Hrane se heterotrofno, retko autotrofno (bakteriohlorofil). Oblici: koka, bacila, vibriona i spirali. razmnožavanje deobom i polno (transdukcija). Značaj:
saprofitski oblici- truljenje (mineralizacija), vrenje
patogeni oblici- izazivaju oboljenja lučenjem toksina
aerobne bakterije- vezuju elementarni N iz vazduha

Question 7

Virusi?

Answer 7

Nastanjuju citoplazmu kao paraziti. Od proteinskog omotača i nukleinskih kis. Izazivaju oboljena.

Question 8

Modrozelene alge?

Answer 8

U slatkim i slanim vodama, vlažno zemljište, stene i zidine kao epifite i parazitske forme. Jednoćelijski, kolonijalni i končasti, oblici sa ćel. zidom i hromatoplazmom. DNK bez jedrove opne. Razmnožavanje:
jednoćel.- deobom
končasti- fragmentacijom
Planktonski način života i osnova su lanca ishrane u vodenim ekoksis. koje obogaćuju sa O2. Spsobnost fiksacije atmosferskog N.

Question 9

Carstvo Protista (Eucariota)?

Answer 9

Organizmi sa oformljenim jedrom. Od modrozelenih algi nastale alge sa složenijom građom, a dele se na:
zlataste i silikatne- proizvode org. mat., lanac ishrane, silikatne su indikatori čistoće vode
mrke- iz tela jod, od pepela krupnih đubrivo sa velikim % kalijuma
crvene- ishrana, agaragar (održava vlažnost)
žutozelene,euglenoidne, zelene i pršljenčice
smatra se, kopnene bilje od zelenih algi

Question 10

Carstvo Fungi (gljive)?

Answer 10

gljive i lišajevi

Question 11

Gljive (Fungi)?

Answer 11

Saprofitski ili parazitski heterotrofni organizmi bez pigmenata. Kod složenijih oblika micelijumi sa hifama. Ćel. imaju ćel. zid od hitina, citoplazma ima skoro sve organele. Razmnožavanje: bespolno (sporama, fragmentacijom, pupljenjem) i polno (kopulacijom).
2 razdela:
1. Myxsomycota- sluzave gljive
2. Eumycota- prave gljive

Question 12

Razdeo Myxsomycota (sluzave gljive)?

Answer 12

Nemaju jasno izdiferenciran ćel. zid. Telo sastavljeno od sluzave protoplazmatične mase. Na trulim panjevima i lišću hraneći se bakterijama i org. mat.

Question 13

Razdeo Eumycota (prave gljive)?

Answer 13

Sadrže hife (bazbojni granati konci ili cevčice), pravi ćel. zid, vakuola, nema plastida, ostalo kako kod biljke. Hife rastu vršnim delom, gusto se granaju i grade micelijum.
5 podrazdela, 3 najčešća: Zygomycotina, Ascomycotyna i Basidiomycotina.

Question 14

Zygomycotina?

Answer 14

Suvozemni ekosis., manje vode. Višejedarni micelijum. Razmožavaju se na namirnicama izazivajući buđanje (Mucor), sporama ili polnim putem.

Question 15

Ascomycotyna?

Answer 15

Višećel. micelijum, postojanje askusa (ascus) u kome se razvijaju spore posle oplođenja. U njih spadaju: kvasci (fermentacija), Penicillium (antibiotik), pepelnice (paraziti biljaka, apscorpcioni org.-haustorije)

Question 16

Basidiomycotina?

Answer 16

Obrazuju se spore na bazidijama (homologe askusima). Micelijum se razvija podzemno, a nadzemno mesnato plodonosno telo (od drške i šešira). Sa donje strane šešira zrakasto poređani listići (od hifa) na čijim vrhovima su bazidije sa bazidiosporama. Spore u velikom broju, raznosi ih vetar. Jestive i otrovne. Neke su paraziti (pretežno na biljkama)
smrčak, vrganj, rudnjača, sunčanica

Question 17

Lišajevi (Lichneophyta)?

Answer 17

Nastanjuju drveće, zemlju, stene… Telo od gljive (najčešće askomikotina) i alge (zelene ili modrozelene) u simbiozi. Alga od gljive vodu, gljiva od alge ugljene hidrate. Deo gljive je mikobiont, a alge fotobiont. Razmnožavanje vegetativnim putem, odvajanjem talusa ili obrazovanjem soredija i izidija. Podela na koraste, listaste i žbunaste. Pionirske vrste.

Question 18

Carstvo Planta (više biljke)?

Answer 18

mahovine, paprati, golosemenice i skrivenosemenice

Question 19

Razdeo mahovina (Bryophyta)?

Answer 19

visegodišnje zeljaste biljke
nastanjuju vlažna staništa
neke su puzeće i imaju talus, druge izdiferencirano stablo i list
umesto korena rizoidi,
ženski polni org.- arhegonije, muški- anteridije
izražena smena generacija, gametofit dominirajuća
3 klase: antocerotopside (Anthocerotopsida), jetrenjače (Marchantiopsida) i klasa pravih mahovina (Bryopsida)

Question 20

Razdeo paprati (Polypodiophyta)?

Answer 20

imaju koren, stablo i list
predstavlja sporofit generaciju
od stabla (uglavno podzemno (rizom)) i krupnih listova
od rizoma se pružaju pravi korenovi
izražena smena generacija, gametofit sveden na telašce (protalijum), na njemu se obrazuju anteridije i arhegonije
oplođenje preko kapljica vode
na listovima sporangije sa sporama (tom prilikom se obavlja mejoza)
nastaju 2n spore koje raznosi vetar
na pogodnom tlu klija u protalijum
razdeli:
prečice. rastavići, prave paprati…

Question 21

Odeljak Spermatophyta (semenice)?

Answer 21

najsavršenije kormofite
2 razdela: Pinophyta- golosemenice, Magnoliophyta- skrivenosemenice
gametofit kao deo sporofita, smena generacija nije jasno izražena
obrazovanje semena u plodu iz semenog zametka

Question 22

Razdeo Pinophyta (golosemenice)?

Answer 22

6 klasa, najznačajnija Pinopsida, Cycadopsida nekada rasprostranjena, danas 10 rodova (tropi)

Question 23

Klasa Pinopsida?

Answer 23

drvene biljke sa monopodijalnim grananjem
listovi igličasti ili ljuspasti
dobro razvijen korenov sistem
sekundarno debljanje stabla i korena
u kori sitaste cevi
cvetovi jednopolni, biljke jednodome (ređe dvodome)
semeni zametak go
muški cvetovi pojedinačni ili šišarica, ženski šišarica
familija Pinacea

Question 24

Klasa Cycadopsida?

Answer 24

iz gornjeg devona

u vegetaciji nemaju ulogu

Question 25

Razdeo Magnoliophyta (skrivenosemenice)?

Answer 25

semeni zametak u plodniku tučka iz semenog zametka- seme, iz plodnika tučka- plod 2 klase: Magnoliopsida- dikotiledone biljke Liliopsida- monokotiledone biljke

Question 26

Klasa Magnoliopsida (dikotiledone biljke)?

Answer 26

2 kotiledona glavni koren dobro razvijen sudovni snopići koncentrični i otvoreni

Question 27

Familija ljutića (Ranunculaceae)?

Answer 27

listovi često deljeni i nazmenično postavljeni cvetovi aktinomorfne građe i hermafroditni prašnici i tučkovi spiralno raspoređeni nektarije u osnovi cveta plod je mešak, orašica i retko bobica kukurek, žavornjak, breberina, jedić, ljutić...

Question 28

Familija bukve (Fagaceae)?

Answer 28

drveće i žbunje sa prostim, nazubljenim i režjevitim listovima, spiralno raspoređenim cvetovi jedopolni, biljke jednodome muški cvetovi skupljeni u cvasti rese ili loptaste cevi perijant čašicolik ženski cvetovi pojedinačni ili 3 u cvasti plod je sinkarpna orašica od priperaka- kupula (žir) 3 roda: bukva, hrast i pitomi kesten

Question 29

Familija breza (Betulaceae)?

Answer 29

``` drveće i žbunje sa prostim, spiralno ras. listovima cvetovi jednopolni, biljke jednodome muški cvetovi u cvasti, oblik rese u pazuhu spiralno ras. ljuspi, prašnici ženski cvetovi isto u resama tučak od 2 oplodna listića plod je orašica sa krilcima rodovi: breza, jova, leska i grab ```

Question 30

Familija kupusa (Brassicaceae)?

Answer 30

jednogodišnje, dvogodišnje i višegodišnje biljke sa naizmenično raspoređenim listovima koji mogu biti celi, nazubljeni ili perasto deljeni cvetovi su hermafroditni, po 4 čašična i krunična listića prašnika je 6 (4 duža) plod je ljuska ili ljuščica kupus, keleraba, kelj,.. šeboj, lunarija,...

Question 31

Familija ruža (Rosaceae)?

Answer 31

1god, 2god i višegod. biljke sa naizmenično raspoređenim listovima cvetovi dvopolni, dvodomi časica i krunica od 5 listića veliki br. prašnika, spiralno ras. na konusnoj loži plodovi su mešak, orašica, bobica ili koštunica divlja ruža, jagoda, jabuka, kruška

Question 32

Familija leptirnjača (Fabaceae)

Answer 32

1god, 2god i višegod. biljke listovi složeni, perasti, prstasti ili tročlani, retko nedeljeni kod nekih predstavnika (zeljastih) metamorfozirali u rašljike za prihvatanje cvetovi složeni u grozdaste, klasaste i glavičaste cvasti, leptirasog oblika (5 čaš. i 5 krun. listića) zastavica- gornji k. listić krila- bočni k. listići lađica- donji k. listići (srasli) prašnika 9 u snopiću i 1 sobodan plod je mahuna drvenast- bagrem zeljasti- detelina lucerka, graor, pasulj, soja korenov sis. u simbiozi sa bakterijama ispaša pčela

Question 33

Familija lanilista (Scrophulariaceae)?

Answer 33

višegodišnje biljke prosti listovi cvetovi pazušni, dvopolni skupljeni u metličaste cvasti časica je trajuća krunica zračnih cvetova od 5 listića, kod zigomorfnih je dvousnata plod je čaura, ređe bobica zevalice, divizme, lanilist...

Question 34

Familiija usnatica (Lamiaceae)?

Answer 34

``` sadrže aromatične supstance stabljika na preseku četvorouglasta listovi naspramni, unakrsno raspoređeni cvetovi složeni u dihazije čašica od 5(4) srasla listića krunica od listića oblika usne plod je merikarpijum majkina dušica, nana, žalfija ```

Question 35

Familiija glavočika (Asteraceae)?

Answer 35

``` višegod. zeljaste biljke listovi bez zalisaka, celi ili deljeni cvetovi dvojaki, cevasti sa zračom simetrijom i jezičasti sa zigomorfnom simetrijom, dvopolni, s. u glavičaste cvasti u gornjem delu u donjem zeleni listići opšte čašice cevasti cvetovi imaju čašicu deljenu na dlačice, krunicu u obliku cevi od 5 listića, 5 prašnika i tučak od 2 oplodna listića krunični listići srasli plod je ahenija maslačak, hajdučka trava ```

Question 36

Klasa Liliopsida (monokotiledone biljke)?

Answer 36

zeljaste višegodišnje biljke histološki sadrže primarna tkiva nemaju kambijum sekundarno ne debljaju

Question 37

Familija ljiljana (Liliaceae)?

Answer 37

razvijeni rizomi,lukovice ili krtolaste lukovice listovi sa celim obodom cvetovi hermafroditni, ređe jednopolni, sa paralelnom nervaturom cvetni omotač koloričan, 6 listića plod je čaura ređe bobica lukovi krinovi, presličice, đurđevak

Question 38

Familiija šaševa (Cyperaceae)?

Answer 38

``` višegodišnje, busenaste biljke, kosmopolitski raspoređene podzemno stablo u obilku granatog rizoma nadzemno, trostrano sa uzanim listovima lisni rukavac obuhvata stabljiku cvetovi bez omotača u klasastim cvastima plod je orašica vlažna i močvarna staništa ```

Question 39

Familiija trava (Poaceae)?

Answer 39

višegod. biljke žiličast korenov sis. stabljika sa čvorovima listovi naizmenični, od rukavca i lisne ploče- liske na prelazu iz rukavca u lisku, jezičak- ligula cvetovi obavijeni plevama i plevicama, grupisani u klasove plod je krupa žitarice, šećerna trska...