CITOLOGIJA Flashcards

1
Q

Šta je citologija?

A

Biološka disciplina koja se bavi proučavanjem oblika, građe, strukture i funkcije ćelije.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Istorija citologije?

A

XVII vek Robert Huk- naziv ćelija
1831. Robert Braun- jedro
Matijas Šlajden i Teodor Švan- celularna teorija

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Šta je ćelija?

A

Jedinica biološke aktivnosti, ograničena semipermeabilnom membranom, sposobna za samoreprodukciju u sredini u kojoj nema drugih živih sistema.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Osnovna podela ćelije?

A

Parenhimska i prozenhimska

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Hemijske komponente ćelije?

A
NEORGANSKE
1. voda:
  1* vezana- za proteinske mol.
  2* slobodna- disperens u sis.protoplazmaticnih koloida
                         rastvarač 
                         transportno serdstvo
                         sredina za biohem. i metaboličke procese
2. min. materije:
 1* soli
 2* jed. sa org. mat.
- održavanje kiselo bazne ravnoteze
- regulacija osmotskog pritiska

ORGANSKE
1. belančevine- u vidu polimera ( monomera ( aminokis.- 20 esenc. ))
2. proteidi- proste belančevine i prostetična grupa
- lipo…, gliko…, nukleo…
3. uljeni hidrati- prosti, glukoza i fruktoza
- složeni, skrob i celuloza
4. lipidi- membrana
5. nukleinske kis.- polimeri
- nosioci naslednih info.
1* DNK
2* RNK

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Građa tipične ćelije?

A

Ćelijski zid, jedro, plastidi, mitohodrije (hondriozomi), ER, ribozomi, Goldžijev kompleks (diktiozomi), sefrozomi, mikrotubule, citozomi, lizozomi, vakuole

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Ćelijksi zid i funkcija?

A

Spoljašnji podukt protoplasta neophodan za pravilno funkcionisanje.
Daje čvstoću biljci, štiti od sušenja i rasprskivanja.
Služi kao kriterijum.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Deoba citoplazme?

A

Formira se srednja lamela, na nju zidne supstance prim. zida (osnovne- pektin i hemiceluloza, strukturne- celuloza, putem Goldži vezikula i multivez. vlakana). Apozicijom sekundarni zid (osnovne- protein i hemiceluloza, strukturne- celuloza).
mol. celuloze od monomera > elmentarni fibrili (micele) > mikrofibrili (2000) > makrofibrili

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Čvrstoća ćelijskog zida?

A

Što više celuloze, veća je čvstoća.
Inkrustacijom rezistentnih mat. (npr. lignin) još veća čvstoća.
polioze- necelulozni polisaharidi manje mol. težine

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Rast ćel. zida?

A

u površinu (intususcepcija)- nove lamele među postojeće
u debljinu (apozicija)- nove lamele na prim. zid
1* centrifugalno- novi membranski slojevi na spoljašnju P zida
2* centripetalno- nove lamele sa unutrašnje strane zida
- jamice- nezadebljala mesta, transprort i razmena vode i ćel. sadžaja

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Plazmalema?

A

Tanka membrana na P protoplasta.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Karakteristika i funkcija membrane?

A
  • semipermeabilnost

- regualcija toka materija

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Hem. sastav membrane?

A

lipidi, proteini, ugljeni hidrati, neorganski joni

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Transport materija korz membranu?

A
  1. difuzija- čestice iz veće u manju konc.
  2. osmoza- materije kroz memb. u mesta manje konc.
  3. aktivni transport- veliki mol. u veću konc., troši energiju
  4. pinocitoza- makromol. prolaze u ćel. uz aktivnost membrane
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Citoplazma?

A

Živi materijal ćelije bez jedra, ispunjava unutašnjost ćel. Glavni sastojak je voda. Ima svojstva koloida (gustina, elastičnost, pokretljivost). U njoj rastvorene org. i neorg, mat., soli i dr.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Mesto i sastav ribozoma?

A

U ćel. prokariota i eukariota, vezani za membrane ER i jedra ili slobodni. Od proteina i RNK.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

Tipovi i funkcija ribozoma?

A

Krupniji, u jedrovoj plazmi i citoplazmi. Sitniji, u hloroplastima i mitohondrijama. Funkcija u sintezi proteina.
poliozomi (3-30 ribozoma)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Šta je ER i njegov sastav?

A

Razvijen membranski sistem ćelije. Od razgranate mreže kanala i cisterni, međusobno povezanih.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

Tipovi i funcije ER-a?

A

Granulirani sa prisustvom ribozoma, u sintezi proteina. Agranuliranu ima glatke membrane, u sintezi, razdvajanju i premeštanju lipida.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Sastav i funkcija Goldžijevog aparata?

A

Od cisterni jednih iznad drugih, na periferiji su vezikule (mehurići) koji prikupljaju proizvod aktivnosti (ganule). Produkcija pektinski materija (ćel. zid), obrazovanje ćel. ploče,, sluz…

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Lizozomi i njihova funkcija?

A

Organele sa prostom membranom koje sadrže kompletan digestivni sistem enzima. Razlažu osnovne komponente žive materije.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Mesto, građa i funkcija mitohondrija (hondriozoma)?

A

U eukariotičnim ćelijama sposobnim za aerobni metabolizam. Obavijene dvojnom membranom, spoljašnja je glatka, unutrašnja gradi cristae kod životinja i tubule kod biljaka, kod gljiva oba. Unutra, matriks sa sitnijim ribozomima. Sinteza ATP-a na račun energije koja se osobađa pri aerobnoj oksidaciji

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Šta su plastidi i kako se dele?

A
Organele eukariotičnih biljaka koje obrazuju pigmente. P
1. hromoplasti (pigmentarni)
 1* hloroplasti (hlorofil)
 2* karotenoidoplasti (karotenoidi)
2. leukoplasti (beznbojni)
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Šta su hloroplasti, njihovo mesto i građa?

A

Fotosintetički aktivni plastidi, u zelenim organima biljnih ćelija eukariota. Imaju dvojnu membranu, unatra je proteniski matriks sa sitnijim ribozomima, hloroplasna DNK i sistem lamela. Membrane sadrže hlorofile i karotenoide.

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Q

Tipovi hloroplasta?

A
  1. lamelarni tip- kod algi, lamele od jednog do drugog kraja

2. grana tip- kod viših biljaka, kratke (kolona) i duge (stroma) lamele

26
Q

Mesto i funkcija ostalih hromoplasta?

A

U kuničnim listićima cvetova i u plodovima. Obojenost biljnih organa.

27
Q

Šta su leukoplasti, uloga i podela?

A

Najsitniji plastidi. Uloga u magacioniranju materija.

  1. amiloplasti- skrob
  2. proteinoplasti- proteini
  3. elajoplaste- masna ulja
28
Q

Podela i funkcija citozoma (mikrotela)?

A
  1. peroksiozomi- u fotosintetičkom tkivu, funkc. povezani sa hloroplastima i mitohondrijama
  2. glioksiozomi- metabolizam pretvaranja masnih materija u ugljene hidrate
29
Q

Sastav, mesto, funkcija i uloga mikrocevčica?

A

Od proteinskih globularnih čestica. U perifernim delovima citoplazme, uz plazmalemu. Izgradnja deobnog vretena u toku citokineze, transport i slaganjen mikrofibrila u zidovima. Osvnovni elementi unutrašnjeg ćel. skeleta.

30
Q

Šta je protoplast?

A

Jedro sa citoplazmom

31
Q

Podela prema jedru?

A

prokariote- jedrov materijal difuzno rasut

eukariote- jedro kao organela

32
Q

Hem. sastav jedra?

A

Glavna komponenta su proteini i nukleinske kis. konjugovani kao dezoksinukleoproteini ili nukleoproteini. Značajni su enzimi, lipidi, neorganske materije i soli.

33
Q

Sastav interfaznog jedra?

A
  1. jedrova opna (omotač)- dvojna, reguliše promet materija između jedra i citoplazme (nuklearne pore)
  2. karioplazma- u njoj hromozomi, nukleoli i ribozomi
  3. hromatin- u vidu granula
  4. delovi hromozoma
  5. hromocentri- čitavi hromozomi
  6. jedarce
34
Q

Sastav hromozoma?

A

DNA-histon kompleks- DNK i proteini
manje količine RNK, lipida, jona Mg, Fe…
Sadrže gene. Od 2 kraka spojena centromerom (metacentrični, submetacentrični, akrocentrični). Parovi se nazivaju homologi hromozomi.

35
Q

Funkcija jedra?

A

Održavanje genetske info. i sinteza proteina.

36
Q

Šta je jedarce, sastav i funkcija?

A

Najgušći deo jedra, nije odvojen membranom. Bogato proteinima i RNK. Sintetisanje nukleoproteina i transkripcija rRNK.

37
Q

Šta je vakuom, a šta tonoplast?

A

Sistem vakuola. Membrana vakuola.

38
Q

Šta se nalazi u vakuolama?

A

Ćelijski sok sa org., neorg. i rezervnim materijama

39
Q

Osnovni načini deobe?

A

amitoza, mitoza i mejoza

40
Q

Amitoza?

A

Prosta ćel. deoba kod nižih biljaka (retko kod viših).

Izduživanje jedra, sužavanje po sredini i podeli na 2 dela, zatim se deli citoplazma.

41
Q

Mitoza?

A

U somatskim ćel. biljaka i životinja.Zigot (2n) se deli mitotičkom deobom, dele se i razdvajaju hromozomi.

42
Q

Deobe mitoze?

A

Kariokineza (jedro) i citokineza (citoplazma)

43
Q

Faze mitoze?

A

profaza, prometafaza, metafaza, anafaza, teloaza i interfaza (faza između 2. cel. deobe)

44
Q

Interfaza?

A

presintetički (G1) period- sinteza RNK, proteina, lipida i ugljenih hidrata
sintetički (S)- siteza DNK i udvajanje hromozoma
postsintetički (G2)- sinteza RNK, proteina (deobno vreteno) i ATP-a

45
Q

Profaza?

A

Obrazovanje strukturnih elemenata i mitotičkog aparata, povećana spiralizacija hromonema, hromozomi se dele na hromatide (ka periferiji) .

46
Q

Prometafaza?

A

Posle fragmentacije jedrove membrane. Hromozomi (centar) u ekvatorijalnu ravan. Obrazuje se deobno vreteno.

47
Q

Metafaza?

A

Centromera u sredini, hromatide prema polovima. Hromozomi su definitivno formirani.

48
Q

Anafaza?

A

Odvajanje hromatida i kretanje ka polovima deobnog vretena. Deoba centromere, po deobi hromatide (sada hromozomi) se odbijaju i kreću ka polovima.

49
Q

Telofaza?

A

Period rekostrukcije i uspostavljanja tipične organizaccije ćelije. Deoba citoplazme i podela ćelije.

50
Q

Rezultat mitoze?

A

2 ćerke ćel. sa istovetnim genetičkim materijalom kao majka.

51
Q

Mejoza?

A

Redukciona deoba organizama koji se raznožavaju seksualnim putem gde postoji n i 2n faza. U polnim ćelijama

52
Q

Deobe mejoze?

A

Redukciona i mitoza.

53
Q

Profaza I?

A

5 stadijuma (leptonema, zigonema, pahinema,diplonema, dijakineza).Od 2n nastaje n broj bivalenata.
Crossing over- ukrstanje heomatida homologa i prenos segmenata odnosno rekombinacija gena
Na kraju parovi se razdvajaju i vezuju za niti deobnog vretena.

54
Q

Metafaza I?

A

Formiranje mitotičkog aparata i deobnog vretena. 1. centromera bivalenta ka jednom, a druga ka drugom polu deobnog vretena.

55
Q

Anafaza I?

A

Odvjanje homologih hromozoma i kretanje ka polovima. Dele se centromere.

56
Q

Telofaza I?

A

Formiraju se diade (2 nova jedra), priprema za II deobu.

57
Q

Rezultat mejoze?

A

4 ćel. sa haploidnim br. hromozoma i izmenjenim genetičkim materijalom.

58
Q

Citokineza?

A

Pri kraju anafaze formira se fragmoplast. Vezkule Goldžijevog kompleksa putem mikrotubula u oblas ekvatorijalne ploče gde ga grade. Njegovim spajanjem sa bočnim zidovima nastaje srednja lamela. Kod centripetalnog načina, od unutrašnje strane bočnog zida ka sredini.

59
Q

Produkt protoplasta?

A

Ćelijski sok i nežive granule (npr. ćel. zid)

60
Q

Razlika imeđu biljne i životinjske ćel.?

A

Biljna ima jasno izdiferenciran ćel. zid, kod životinja nešto kao plazmalema. Biljna ima vakuolu i plastide (posebno hloroplaste).