OSNOVNI POJMOVI I PRINCIPI EKOLOGIJE Flashcards
Ekologija?
biološka disciplina koja se bavi proučavanjem uzajamnih odnosa između živih bića i spoljašnje sredine, kao i načinima prilagođavanja živih bića uslovima spoljašnje sredine izučavanje sa više aspekata: 1. na nivou grupe organizama 2. na nivou životnog okruženja 3. na nivou organizacije živih bića 4. prema nameni istraživanja
Životna sredina i pojam ekoloških faktora?
životna sredina- skup različitih ekoloških faktora u odgovarajućem prostornom okviru, koji neprekidno deluju na organizme i za koje su oni vezani svojim životnim potrebama
životni ili ekološki faktori- faktori sredine koji su neophodni organizmu ili imaju negativan uticaj na njega
abiotički- dolaze iz spoljašnje sredine
biotički- rezultat delovanja drugih živih bića
donja/gornja granica izdržljivosti- granica izvan koje nije moguć opstanak
optimum- najpovoljnije dejstvo ekoloških faktora na životnu aktivnost
pesimum- najpovoljnija
ekološka valenca- sposobnost prilagođavanja vrste na određeni dijapazon dejstva faktora spoljašnje sredine
stenovalentne- trpe samo mala odstupanja
eurivalentne- široka ekološka valenca
Klasifikacija ekoloških faktora?
abiotički ekološki faktori:
1. klimatski- sunčevo zračenje i svetlost, T, vlažnost i vetar
2. edafski- fizičke, hemijske i biološke karakteristike zemljišta i geološke karakteristike podloge
3. orografski- elementi reljefa (nadmorska visina, nagib i ekspozicija (okrenutost određenoj strani sveta))
biotički ekološki faktori- komplekso delovanje živih organizama na pojedinačni organizam i životnu sredinu
odnosi ishrane ili trofički odnosi:
1. direktni- herbivorija, predatorstvo, parazitizam i poluparazitizam
2. indirektni- konkurencija za hranu i kompeticija
herbivorija- biljojed-biljka
predatorstvo- životinja-životinja
parazitizam- parazit-domaćin, korist samo parazit
poluparazitizam- deo potreba od domaćina a deo sam
odnosi simbioze:
1. mutualizam- oba organizma imaju korist
2. komensalizam- 1. ima korist, 2. ne trpi štetu
3. amensalizam- 1 ima koris, 2. trpi štetu
4. neutralizam- nema neposrednih koristi
5. protokooperacija- u simbiozu stupaju povremeno
antropogeni faktori- delovanje čoveka na životnu sredinu, pozitivni i negativni
Životne forme?
skup morfoloških i fizioloških prilagođenosti jedne vrste, usaglašenih sa uslovima životne sredine
tipovi formi:
fanerofita (p)- drveće i žbunovi
hamefite (ch)- patuljaste biljke
hemikriptofite (h)- višegodišnje zeljaste biljke
geofite (g)- nadzemni delovi potpuno izumiru, pod zemljom ostaju rizomi, stablove i korenove krtole i lukovice
terofite (t)- jednogodišnje biljke
hidrofite (h)- vodene zeljaste biljke
epifite, sukulente- pustinjski predeli
Biotop?
prostorno ograničena jedinica, koja se odlikuje specifičnim kompleksom abiotičkih faktora
biohore- životne oblasti, veće organizacione jedinice
Vrste, populacije?
vrsta- skup pokoljenja proizašlih iz opšteg pretka, pod uticajem sredine i borbe za opstanak odvojenih odabiranjem od ostalog živog sveta
populacija- skup jedinki iste vrste koje se međusobno razmnožavaju
sastav populacije izražen je kroz strukturu, gustinu , prostorni raspored, natalitet i mortalitet, emigraciju i imigraciju, uzrasnu i polnu strukturu, rastenje…
brojnost populacije- ukupan broj jedinki koje žive u populaciji
gustina populacije- broj jedinki na jedinici P ili zapremine staništa
preko brojnosti i gustine određuje se veličina populacije
populaciona ekologija- proučava populaciju
Ekosistem?
biotop kao skup biotičkih i abiotičkih faktora jednog staništa i biocenoze kao uređen sistem vrsta i populacija
razmena materije i proticanje energije:
1. vezivanje sunčeve energije fotosintezom i stvaranje primarne organske materije (proizvođač)
2. korišćenje materije zajedno sa vezanom energijom (potrošač)
3. razlaganje (razlagač)
4. ponovno korišćenje materije (proizvođač)
samoregulacija
akcije- uticaji biotopa na živa bića
reakcije- živih bića na biotop
koakcije- uzajamni uticaji između organizama
Preobražaj ekosistema?
ekološke sukcesije- postupne, kvalitativne promene
klimaks zajednica- završna faza sukcesije
pozitivne i negativne promene
Ekosistem Srbije?
oblasti:
1. panonske nizije (ravničarski panonski basen)
2. brdsko planinska oblast centralne Srbije
zonalni ekosistemi:
1. mezofilnih listopadnih šuma kitnjaka, graba i bukve
2. termofilnih listopadnih hrastovih šuma
3. termofilnih listopadnih šuma u severoistočnim delovima Srbije
4. kserofilnih stepa
5. četinarskih šuma
…
razlike:
1. šumska i žbunasta vegetacija
2. zeljasta vegetacija koja obuhvata kopnenu, vodenu i antropogeno uslovljenu zeljastu vegetaciju
šumska vegetacija:
1. širokolisne večno zelene šume
2. mešovite večnozelene listopadne šume
3. širokolisne listopadne šume
4. mešovite lišćarsko-četinarske šume
5. četinarske šume
Zaštita ekosistema?
postupci i metode zaštite:
1. revitalizacija- proces oživljavanja (obnavljanja autohtonih tipova prirodnih ekosistema u slučajevima njegove degradacije
2. rekultivacija- proces obnavljanja prethodnih kultura posle njihove degradacije
prirodna dobra:
1. nacionalni park- prirodna celina od nacionalnog značaja, najviši oblici zaštite
2. park prirode- prodručje sa dobro očuvanim prirodnim ekosistemima
3. predeo izuzetnih odlika- manje područje sa nenarušenim prirodnim vrednostima i tradicionalnim načinom života
4. rezervati prirode- služi za održavanje genetskog fonda
5. specijalni rezervat prirode- izražena 1 ili više prirodnih vrenosti koje treba štititi i usmeravati
6. spomenici prirode- prirodni objekat ili pojava sa posebnim odlikama
7. prirodne retkosti- biljne ili životinjske vrste ili njihove zajednice kojima je ugrožen opstanak na prirodnim staništima
reintrodukcija- vrste se veštački vraćaju na staništa sa kojih su iščezla
introdukcija- uvode na nova staništa
Biosfera?
globalni ekološki sistem koji predstavlja vrhunsko jedinstvo žive i nežive prirode na zemlji i obuhvata čitav prostor naseljen živim svetom
Životne oblasti?
biom- jedinica višeg reda, prirodni ekosistemi grupisani u okviru određenih klimatskih oblasti
grupišu se u oblast mora i okeana, kopnenih voda i suvozemnu oblast života koja obuhvata:
1. biom tropskih vlažnih šuma
2. biom listopadnih šuma umerenih zona
3. biom severnih četinarskih šuma (tajge)
4. biom tundre
5. biom stepa
6. biom pustinja
7. biom zimzelenih šuma i šikara
