Zakażenia i zarażenia Flashcards
Naturalna obrona - mechaniczna
a) błona dziewicza - zamyka wejście z przedsionka do pochwy,
b) przyleganie ścian pochwy do siebie,
c) ujście zewnętrzne i wewnętrzne kanału szyjki macicy oraz śluz szyjkowy,
d) czop śluzowy w ujściu i kanale szyjki macicy (w okresie ciąży),
e) perystaltyczne ruchy jajowodów w kierunku macicy,
f) ruch rzęsek komórek nabłonka jajowodu skierowany do jamy macicy.
Naturalna obrona - chemiczna
a) kwaśne środowisko pochwy (pH 3,8–4,2) - ginie w nim większość bakterii chorobotwórczych, m.in. E.coli, paciorkowce i gronkowce,
b) zasadowy odczyn czopa śluzowego w kanale szyjki macicy (pH 7–7,5) zatrzymuje drobnoustroje, którym odpowiada kwaśne środowisko pochwy - rzęsistki i drożdżaki,
c) istotna jest flora fizjologiczna pochwy składająca się z różnych bakterii, głównie szczepów* pałeczki kwasu mlekowego (pałeczki Döderleina = Lactobacillus acidophilus = Lactobacillus vaginalis).
* w pochwie zdrowej kobiety występuje średnio 4–7 różnych szczepów pałeczki Döderleina
Naturalna obrona - biologiczna
a) układ krwinek białych i przeciwciał klasy IgA, które znajdują się w treści pochwowej i śluzie szyjkowym,
b) neutrofile i monocyty wytwarzające peroksydazę, która działa bakteriobójczo poprzez nadtlenek wodoru,
c) eozynofilia śluzu szyjkowego,
d) układ makrofagów,
e) działanie bakteriobójcze substancji obecnych w granulocytach (lizozym, laktoferyna, kolagenaza, elastaza, fosfolipazy).
Zapalenie sromu - etiopatogeneza
- urazy mechaniczne,
- zaniedbania higieny,
- istniejąca infekcja pochwy (drażniący wpływ wydzieliny pochwowej).
Zapalenie sromu - objawy/diagnostyka
Głównie świąd powodujący odruch drapania, przez który wtórnie dochodzi do uszkodzenia sromu.
By ustalić przyczynę, należy wykonać szereg badań:
- wymaz z okolicy sromu i przedsionka pochwy,
- wymaz z cewki moczowej i okolicy odbytu,
- podstawowe badania laboratoryjne
(tj. morfologia z rozmazem, badanie ogólne moczu, oznaczenie stężeń glukozy, kreatyniny, żelaza oraz aktywności aminotransferaz w surowicy).
Zapalenie sromu - Ostre zapalenie gruczołu przedsionkowego większego (Bartholina)
Najbardziej typowe schorzenie sromu - prowadzi do powstania ropnia.
Najczęściej wywołane przez: E. coli, P. mirabilis, Bacteroides, N. gonorrhoeae.
Objawy charakterystyczne:
- typowy silny ból wargi sromowej nasilający się przy chodzeniu, uniemożliwiający siedzenie,
- dolegliwości narastają gwałtownie (w ciągu kilku dni).
Leczenie polega na nacięciu i drenażu. Antybiotykoterapia w szczególnych sytuacjach.
Zapalenie sromu - Ostre zapalenie gruczołu okołocewkowego (Skenego)
Występuje znacznie rzadziej.
Postępowanie analogiczne:
leczenie polega na nacięciu i drenażu, antybiotykoterapia w szczególnych sytuacjach.
Zapalenie sromu - Wirusowe zapalenie sromu - Opryszczka
Etiopatogeneza:
- 85% HSV-2 (praktycznie 100% w przypadku nawrotnego zapalenia sromu),
- 15% HSV-1.
Objawy charakterystyczne:
- wieloogniskowe, drobne pęcherzyki i sączące się uszkodzenia naskórka, silny ból i gorączka,
- przy pierwotnym zakażeniu utrzymują się przez 12 dni, przy nawrotowym ok. 6 dni.
Leczenie: miejscowo barwniki lub doustnie acyklowir.
Zapalenie sromu - Wirusowe zapalenie sromu - Opryszczka
Pierwotne zakażenie HSV u ciężarnej
stanowi bezwzględne wskazanie do leczenia acyklowirem w związku z towarzyszącą wiremią i ryzykiem transmisji zakażenia do płodu.
Stanowi to również wskazanie do ukończenia ciąży cięciem cesarskim z chwilą rozpoczęcia samoistnego porodu.
Zapalenie sromu - Wirusowe zapalenie sromu - Kłykciny kończyste
Brodawkowate narośla wywołane przerostem warstwy brodawkowatej skóry sromu, krocza i okolicy odbytu.
Wywoływane przez wirus HPV.
Leczenie polega na ich usunięciu poprzez zastosowanie:
- podofiliny (NIE u ciężarnych - działanie teratogenne),
- elektrokoagulacji / krioterapii / laseroterapii.
Zapalenie pochwy - charakterystyka
Najczęściej rozpoznawana infekcja w praktyce ginekologiczej.
Przebiega ze świądem, pieczeniem i występowaniem upławów.
Zapalenie pochwy - Rzęsistkowica
Zakażenie wywołane przez rzęsistka pochwowego (Trichomonas vaginalis) należy do najczęstszych chorób pasożytniczych człowieka przenoszonych drogą kontaktu płciowego.
Zapalenie pochwy - Rzęsistkowica - objawy
U 10–50% kobiet przebiega bezobjawowo.
Najczęstsze objawy to:
- obfite, zielonożółte, wodniste i pieniste upławy,
- świąd i pieczenie sromu oraz pochwy, szczególnie dotkliwie odczuwalne podczas oddawania moczu,
- dyspareunia i plamienia kontaktowe,
- bolesność w podbrzuszu.
Podczas wziernikowania można zaobserwować charakterystyczną wydzielinę pochwową, zaczerwienienia sromu, przedsionka pochwy, pochwy i szyjki macicy (szyjka truskawkowa z punktowymi wybroczynami krwotocznymi).
pH pochwy > 5,0.
Zapalenie pochwy - Rzęsistkowica - leczenie
Lekiem z wyboru jest metronidazol stosowany doustnie w dawce jednorazowej 2,0 g lub 500 mg 2x/dobę przez 7 dni.
Równolegle można stosować tabletkę dopochwową 500 mg 1x/noc przez 7 dni.
Konieczne jest równoczesne leczenie obojga partnerów oraz powstrzymywanie się od współżycia i od picia alkoholu do zakończenia terapii (ze względu na możliwość wystąpienia reakcji disulfiramowej).
W przewlekłych zakażeniach skuteczna jest szczepionka Solco Trichovac.
Zapalenie pochwy - Grzybice
Związane są z zaburzeniem prawidłowego stanu odpornościowego organizmu gospodarza.
U około 75% wszystkich kobiet w ciągu całego życia rozwija się grzybica pochwy, która u około połowy pacjentek ma charakter nawrotowy. U 80–90% chorych czynnikiem etiologicznym jest Candida albicans.
Objawy:
- świąd lub bolesność pochwy i sromu,
- upławy pochwowe w postaci serowatej wydzieliny,
- dyspareunia i bolesne oddawanie moczu.
Zapalenie pochwy - Grzybice
Czynniki predysponujące
- ciąża,
- otyłość,
- antybiotykoterapia,
- steroidoterapia,
- immunosupresja.
Ponadto nawracająca grzybica pochwy może być pierwszym objawem cukrzycy, dlatego obliguje lekarza do oceny glikozurii i glikemii.
Zapalenie pochwy - Grzybice
Leczenie miejscowe
- kremy dopochwowe, gałki i globulki dopochwowe
(nystatyna, natamycyna, klotrimazol, mikonazol, ekonazol, fentikonazol, izokonazol), - wspomagająco dopochwowe kapsułki z pałeczką kwasu mlekowego,
- u ciężarnych, szczególnie przed porodem, pędzlowanie gencjaną.
Zapalenie pochwy - Grzybice
Leczenie doustne
- należy stosować pochodne azolowe (Flukonazol, Itrakonazol, Ketokonazol)
Zapalenie pochwy - Waginoza bakteryjna
Czyli niespecyficzne zapalenie pochwy.
Jest zaburzeniem ekosystemu pochwy związanym z nadmiernym wzrostem liczby bakterii, głównie beztlenowych, które wypierają pałeczki kwasu mlekowego i powodują ↑ pH w pochwie do 7,0.
50% pacjentek nie ma objawów zakażenia.
Główny objaw to wydzielina pochwowa o charakterystycznym, cuchnącym, rybim zapachu.
Rozpoznaje się po wykluczeniu zakażenia grzybiczego i rzęsistkowicy.
Zapalenie pochwy - Waginoza bakteryjna
Leczenie
- metronidazol - podawany doustnie lub doustnie i dopochwowo (lub antybiotykoterapia celowana wg antybiogramu).
Bardzo skuteczna jest również klindamycyna w kremie dopochwowym - szczególnie zalecana dla kobiet w ciąży.
Zapalenie szyjki macicy - charakterystyka
Czynnikami są najczęściej
Chlamydia trachomatis i Neisseria gonorrheae.
Nie obserwuje się zmian zapalnych pochwy.
Widoczna jest śluzowo-ropna wydzielina z kanału szyjki macicy.
Zapalenie szyjki macicy - Promienica
Przewlekła choroba wywołana przez Gram (+) beztlenową pałeczkę Actinomyces.
W postaci infekcji narządów płciowych występuje stosunkowo rzadko.
Infekcja endogenna.
Może być związana z przerwaniem ciągłości błony śluzowej bądź obecnością ciała obcego.
Charakterystyczne jest występowanie miejscowego obrzęku, ropni, włóknienia tkanek, przetok.
Leczenie - długotrwałe podawanie penicylin lub sulfonamidów.
Zapalenie górnego odcinka narządów płciowych - Definicja
Inaczej zwane też zapaleniem narządów miednicy mniejszej (PID - pelvic inflammatory disease).
Jest to zapalenie błony śluzowej trzonu macicy, jajowodów, przymacicz, jajników oraz ropień jajowodowo-jajnikowy i/lub zapalenie otrzewnej miednicy mniejszej.
Zapalenie błony śluzowej macicy - Etiopatogeneza
Najczęściej przyczynowo związane z wykonywaniem zabiegów drogą przezpochwową.
Często patogenem jest C. trachomatis, N. gonorrhoeae lub endogenna mikroflora pochwy.
Ryzyko rozwoju zakażenia jest największe po zabiegu usunięcia ciąży, ale mniejsze niż 10% (dlatego nie zaleca się rutynowego podawania antybiotyków nieobciążonym pacjentkom).
Zapalenie błony śluzowej macicy - Czynniki ryzyka przy zabiegu usunięcia ciąży
- zapalenie przydatków w wywiadzie,
- po zabiegach łyżeczkowania ciąży ze współistniejącą wkładką wewnątrzmaciczną,
- po usunięciu ciąży obumarłej.
Wiążą się ze wskazaniem do okołozabiegowej profilaktyki antybiotykowej (w Polsce najczęściej doksycyklina, ampicylina lub kotrimoksazol).
Zapalenie błony śluzowej macicy - Objawy
Silny ból w podbrzuszu i gorączka (>38°C).
Mogą pojawić się krwawienia z macicy i śluzowo-ropna wydzielina z szyjki macicy.
Bolesność macicy podczas badania dwuręcznego (w związku z rozprzestrzenieniem się infekcji mogą występować objawy typowe dla zapalenia przydatków).
Zapalenie błony śluzowej macicy - Leczenie
Penicyliny naturalne i półsyntetyczne lub cefalosporyny.
W cięższych przypadkach:
- klindamycyna z aminoglikozydem (np. gentamycyną),
- doksycyklina z cefalosporyną.
Antybiotykoterapia powinna być prowadzona przez okres 2 tygodni.
Gdy utrzymuje się plamienie, stosowne jest podanie estrogenów (szybsza odbudowa błony śluzowej).
Ostre zapalenie przydatków - Etiologia
Etiologia zazwyczaj mieszana: bakterie przenoszone drogą płciową (C. trachomatis,N. gonorrhoeae), bakterie beztlenowe (Bacteroides spp.) i tlenowe (E. coli).
Zaostrzenia stanów przewlekłych często pojawiają się w okresie okołomiesiączkowym.
Ostre zapalenie przydatków - Objawy
Często są niecharakterystyczne, sprawiają duże problemy diagnostyczne (szczególnie w różnicowaniu z zapaleniem wyrostka robaczkowego i ciążą ektopową):
- silny, stopniowo narastający ból w podbrzuszu,
- gorączka (>38°C),
- tachykardia,
- leukocytoza,
- wzrost OB.
W badaniu przezpochwowym typowa bolesność macicy przy poruszaniu nią na boki za szyjkę. (objaw ten nie jest jednak patognomoniczny, może występować przy podrażnieniu więzadła szerokiego o innej etiologii,
np. przy zapaleniu wyrostka robaczkowego).
Typowe objawy otrzewnowe mogą nie występować.
Ostre zapalenie przydatków - Leczenie
Natychmiastowa intensywna antybiotykoterapia (o szerokim spektrum działania): cefalosporyny i doksycyklina.
Wskazania do leczenia operacyjnego ropnych zmian przydatków:
- podejrzenie pęknięcia ropnia,
- brak reakcji na leczenie antybiotykami przez 2-3 dni.
Nie należy zapominać o leczeniu partnera!
Ostre zapalenie przydatków
Wskazania do hospitalizacji
- młody wiek (nastolatki),
- nietolerancja leczenia doustnego,
- brak odpowiedzi na stosowane leczenie ambulatoryjne,
- ciąża.
Po zastosowaniu właściwie dobranej antybiotykoterapii rokowanie jest dobre i zazwyczaj obserwuje się pomyślny przebieg leczenia.
Ostre zapalenie przydatków - Powikłania
Decydują o ciężkości schorzenia. Zalicza się do nich:
- wtórne bolesne miesiączkowanie,
- dyspareunia,
- zapalenie otrzewnej miednicy mniejszej,
- ropień jajnikowo-jajowodowy,
- 6-10 krotny wzrost ryzyka rozwoju ciąży ektopowej.
