Anatomia i fizjologia Flashcards
Jajnik - embriogeneza
Pierwotne komórki płciowe - gonocyty.
Rozwijają się około 4. tyg. życia zarodkowego z endodermy pęcherzyka żółtkowego i przemieszczają się do zawiązanych gonad.
Są bogate w glikogen i pobudzają aktywność fosfatazy alkalicznej (dobre markery gonocytów w niektórych nowotworach, np. dysgerminoma i seminoma).
Jajnik - anatomia
Położenie wewnątrzotrzewnowe w miejscu rozwidlenia tętnic biodrowych wspólnych.
Kształt owalno-spłaszczony.
Pokryty jednowarstwowym nabłonkiem mezotelialnym o zmiennej wysokości (od płaskiego do sześciennego).
Więzadła jajnika
- Właściwe jajnika (lig. ovarii proprium)
2. wieszadłowe jajnika (lig. suspensorium ovarii), część więzadła lejkowo-miednicowego.
Jajnik - histologia
Część korowa
- podścielisko łącznotkankowe.
Zawiera niezróżnicowane komórki przekształcające się pod wpływem LH w komórki tekalne
oraz
pierwotne pęcherzyki jajnikowe, czyli komórki jajowe otoczone komórkami nabłonkowymi.
Jajnik - histologia
Część rdzenna
- zbudowana z tkanki łącznej włóknistej i dużej ilości naczyń krwionośnych.
Dojrzewanie pęcherzyków - faza folikularna
Komórki nabłonkowe powiększają się, tworząc warstwę ziarnistą pęcherzyka i syntetyzują estrogeny.
Komórki te otaczają komórkę jajową wraz z jej otoczką (osłonką przejrzystą), tworząc wieniec promienisty (corona radiata).
Na zewnątrz znajduje się druga osłonka z komórek tekalnych, która syntetyzuje androgeny.
Całkowicie dojrzały pęcherzyk nazywa się pęcherzykiem Graafa i osiąga wielkość 15-20 mm.
Dojrzewanie ciałka żółtego - faza lutealna
Po pęknięciu i uwolnieniu komórki jajowej, pęcherzyk przekształca się w ciałko żółte - zbudowane głównie z komórek ziarnistych, które intensywnie proliferują, przekształcając się w komórki luteinowe.
Ciałko żółte jest gruczołem dokrewnym - syntetyzuje progesteron (i w mniejszych ilościach estrogeny).
Brak zapłodnienia → ciałko żółte ulega zmianom wstecznym, przekształcając się w ciałko białawe.
Zapłodnienie → hCG powoduje dalszą proliferację i przekształcenie się w ciałko żółte ciążowe.
Jajowody - embriogeneza i histologia
Różnicują się z górnych odcinków przewodów okołośródnerczowych (Müllera).
Ściana jajowodu składa się z trzech warstw: błony śluzowej, mięśniowej oraz surowiczej.
Błonę śluzową budują trzy typy komórek nabłonka:
- Rzęskowe - najbardziej urzęsione w fazie przedowulacyjnej.
- Sekrecyjne - wytwarzają płyn jajowodowy.
- Rezerwowe - stanowią materiał zapasowy.
Jajowody - anatomia
Każdy z dwóch jajowodów zaczyna się ujściem brzusznym (ostium abdominale) pokrytym charakterystycznymi kosmkami.
Następnie lejkowato poszerza się, tworząc bańkę jajowodu (ampulla), gdzie najczęściej dochodzi do zapłodnienia.
Bliżej macicy przechodzi w cieśń jajowodu (isthmus) i śródścienną część maciczną jajowodu (pars uterina).
Macica - embriogeneza i anatomia
Powstaje z niższych partii przewodów okołośródnerczowych (Müllera).
Dzieli się na szyjkę, cieśń i trzon, który zbudowany jest z trzech warstw:
- Błony surowiczej - inaczej otrzewnowej.
- Błony mięśniowej o 4 warstwach.
- Błony śluzowej (ENDOMETRIUM) - wysoce specyficznej, wrażliwej na estrogeny i gestageny.
Prawidłowo położona jest w przodopochyleniu i przodozgięciu, może być nieznacznie skręcona w prawo.
Macica - histologia
Kanał szyjki macicy wyściela błona śluzowa, która jest pokryta nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym.
Tworzy on również cewy gruczołowe rozgałęziające się w podścielisku błony śluzowej.
W okolicy ujścia przechodzi w nabłonek wielowarstwowy nierogowaciejący, który pokrywa następnie tarczę szyjki macicy.
Obszar ujścia z punktu widzenia onkologicznego nosi nazwę „strefa przejściowa” - powstaje w tym miejscu 95% raków płaskonabłonkowych szyjki macicy.
torbiele Nabotha
Rozdęte wydzieliną śluzową gruczoły szyjki macicy, których ujścia zostały zamknięte.
Śluz szyjkowy
Transport plemników w dużym stopniu zależy od składu śluzu szyjkowego. Tuż przed owulacją kompozycja śluzu (znaczne uwodnienie) ułatwia transport plemników. W fazie lutealnej (a także pod wpływem doustnych środków antykoncepcyjnych) większa gęstość śluzu utrudnia ruch plemników.
Zmiany fizjologiczne okolicy ujścia szyjki macicy
U kobiet młodych w okresie dojrzałości płciowej, a czasami również u kobiet starszych w okresie okołomenopauzalnym, nabłonek gruczołowy zajmuje mniejszy lub większy obszar ujścia szyjki macicy,
co wedle współczesnej wiedzy uważane jest za stan prawidłowy.
Jako że nabłonek płaski jest grubszy, przeświecające podnabłonkowe naczynia krwionośne nadają mu barwę bladoróżową.
Nabłonek walcowaty jest znacznie cieńszy i stąd obszar nim pokryty widoczny jest na szyjce macicy jako czerwona plama.
Pochwa - embriogeneza i anatomia
Powstaje z dolnego odcinka przewodów okołośródnerczowych (górne ⅘ pochwy) oraz zatoki moczowo-płciowej (dolny odcinek pochwy i jej przedsionek).
Rozpoczyna się w przedsionku pochwy, a w górze kończy się ślepo, obejmując łukowato szyjkę macicy.
Wejście do pochwy u niewspółżyjących kobiet częściowo zamyka hymen (błona dziewicza).
