Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne Flashcards

1
Q

W naszym pokoleniu częściej uzależniamy się…

Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne

A

Behawioralnie (niż od substancji)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
2
Q

Kryteria diagnostyczne zaburzeń związanych z używaniem substancji

Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne

A
  • używanie większych ilości substancji przez długi czas
  • powracające pragnienie/nieskuteczne próby przerwania/kontroli zażywania;
  • głód substancji;
  • dużo czasu na zdobycie/używanie/trzeźwienie
  • niepowodzenie w rolach
  • redukcja aktywności
  • problemy społeczne i interpersonalne
  • używanie w syt. ryzykownych
  • używanie pomimo konsekwencji
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
3
Q

Wyzwanie terapii SUD

Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne

A

skuteczne zmniejszanie nasilenia kluczowych symptomów

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
4
Q

Przyczyną przerywania/braku cukcesu leczenia może być…

Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne

A

Głód substancji

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
5
Q

Definicja głodu substancji (DSM/ICD)

Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne

A

Przemożna chęć przyjęcia substancji, która nasila się w toku abstynencji (mieszanka myśli i uczuć z komponentą fizjologiczną)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
6
Q

Napędy głodu

Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne

A

Wzmocnienie pozytywne i negatywne

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
7
Q

Wzmocnienie pozytywne

Napędy głodu

Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne

A

chęć uzyskania przyjemności: efekt euforyczny, rush dopaminowy

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
8
Q

Wzmocnienie negatywne

Napędy głodu

Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne

A

chęć uniknięcia negatywnych konsekwencji związanych z odstawieniem

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
9
Q

Syndrom odstawienia

Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne

A

Nasila się wraz z czasem abstynencji (peak 24-48h, trwają nawet tydzień)
Głód jest zmienny w czasie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
10
Q

Aspekty głodu

Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne

A

Aspekt pragnienia
Aspekt poznawczy
Aspekt afektywny
Komponent fizjologiczny

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
11
Q

Aspekt pragnienia

Aspekty głodu

Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne

A

Motywacyjny - poszukiwanie substancji

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
12
Q

Aspekt poznawczy

Aspekty głodu

Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne

A

Zawężenie uwagi i procesów pamięciowych oraz poznawczych tak, aby rozwiązać dominujący problem związany z głodem

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
13
Q

Aspekt afektywny

Aspekty głodu

Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne

A

Dysforia, negatywne emocje

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
14
Q

Komponent fizjologiczny

Aspekty głodu

Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne

A

Podobne jak przy odstawieniu (drżenie, potliwość, poczucie stresora, wzrost kortyzolu, adrenaliny i noradrenaliny, dominacja układu sympatycznego)

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
15
Q

Im młodsze osoby palące…

Zależności związane z głodem

Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne

A

tym większy głód

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
16
Q

Ze wzrostem głodu występuje spadek…

Zależności związane z głodem

A

afektu pozytywnego związanego z paleniem

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
17
Q

W początkowej fazie uzależnienia palacz motywowany jest przez to, że…

Zależności związane z głodem

Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne

A

substancje mają działanie wzmacniające

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
18
Q

Leshner: centralnym punktem uzależnienia jest…

Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne

A

głód

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
19
Q

W terapii uzależnień stosuje się:

Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne

A
  • tworzenie kwestionariuszy mierzących głód
  • badanie uzależnień behawioralnych
  • monitorowanie reakcji fizjologicznych na bodźce wywołujące głód
  • terapia CBT - nauka unikania sytuacji wywołujących głód/radzenia sobie z nimi
  • DDS - terapia bioelektryczna
  • Magnetyczna stymulacja przezczaszkowa - wyłączanie aktywności niektórych struktur w celu zmniejszenia nasilenia głodu/zwiększenia możliwości kontroli
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
20
Q

Przykłady kwestionariuszy badających uzależnienia

Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne

A

Tobacco craving quesionnaire (TCQ) - mierzy poziom głodu
Test Fagerstroma - test poziomu uzależnienia od substancji
* powyżej 6: palacz nałogowy, nieuzależniony
* powyżej 12 - uzależnienie

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
21
Q

Czynniki wywołujące głód

Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne

A
  • stres
  • mała dawka substancji - warunkowanie klasyczne
  • bodźce środowiskowe - bodźce spustowe, triggery, warunkowanie klasyczne, prowadzą do poszukiwania substancji, bodźce sytuacyjne - np. zapach tytoniu
How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
22
Q

Drzewo emocji (Damasio)

Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne

A

Trzon stanu –> zachowania związane z bólem i przyjemnością –> motywacje i pobudki –> uczucia i emocje

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
23
Q

Jak wpłynąć na trzon stanu?

Model powstawania uczuć Damasio

Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne

A

reakcje na obwodzie, ciele wywołane bodźcami docierającymi do organizmu → głód substancji powinien mieć podobne fizjologiczne podstawy
bodziec → wymienione efekty → przekazywanie do CUN → nakładanie etykiet przez korę → Uczucia, emocje

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
24
Q

Mentalizacja

Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne

A

co myślimy o naszym funkcjonowaniu, jakimi etykietami się posługujemy, narracja
oddziałuje na wcześniejsze elementy drzewa Damasio - możemy zadziałać wcześniej, żeby nie wytworzył się stan emocjonalny

How well did you know this?
1
Not at all
2
3
4
5
Perfectly
25
Jak powstają stany motywacyjne? (LeDoux) ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
Wpływ bodźca warunkowego (wywołuje syndrom diagnostyczny - poszukiwanie substancji) *osoby uzależnione mają silniejsze stany motywacyjne
26
Podstawa neurobiologiczna stanów motywacyjnych jest... ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
prawdopodobnie wspólna dla drug seeking i craving
27
Badania dotyczące efektów fizjologicznych związanych z przeżywaniem głodu | Przebieg ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
badano pacjentów uzależnionych od kokainy, których poproszono o abstynencję prezentowano im bodźce warunkowe związane z kokainą **mierzono pragnienie kokainy i poziom lęku**
28
Badania dotyczące efektów fizjologicznych związanych z przeżywaniem głodu | Wnioski ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
* bodźce warunkowe i stres wywołują pragnienie i lęk * pojawiały się stany emocjonalno-afektywne * **głód gwałtownie rośnie** i utrzymuje się paredziesiąt minut (bardziej przy bodźcach warunkowych) * przyspieszenie bicia serca, wzrost ciśnienia, na obwodzie aktywność układu sympatycznego (adrenalina i nor-), aktywacja osi HPA
29
Jak powstają uczucia (Damasio) ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
1. bodźce warunkowe skojarzone z kokainą wywołują **pobudzenie organizmu** (wzrost aktywności HPA i SAM) 2. pobudzenie organizmu (via SAM) jest **odbierane przez OUN via nerw błędny** 3. Nerw błędny **reguluje aktywność jądra pasma samotnego** w rdzeniu przedłużonym oraz twór siatkowaty w pniu mózgi 4. z pobudzenia organizmu (stan emocjonalny) **powstaje świadome uczucie głodu substancji** uzależniającej wytworzone przez aktywność OUN (interpretacja poznawcza)
30
Trzonem głodu substancji są... ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
stare jądra mózhowe związane z pobudzeniem, czuwanie, stresem i uwagą
31
Podstawowe struktury układu nagrody ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
Pole brzuszcze nakrywki (VTA) i jądro półleżące (NAc)
32
Miejsce projekcji z VTA zależy od... ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
subjąder VTA - każde z nich prowadzi projekcję w inne miejsca
33
Ścieżka mezolimbiczna ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
* jądro półleżące przegrody * część układu nagrody * rozpoczyna się w brzusznej części nakrywki, leżącej w obrębie pnia mózgu * w brzusznej części nakrywki znajdują się perykariony neuronów dopaminergicznych tworzących ten szlak. Wysyłają one wypustki do pewnych elementów układu limbicznego, zwłaszcza do jądra półleżącego w wentralnej części prążkowia * funkcja: udział w kontroli zachowań emocjonalnych, motywacji, nagrody, przyjemności
34
Mezokortykalny szlak dopaminergiczny ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
* jeden ze szlaków, którymi aksony wydzielające dopaminę przebiegają w ośrodkowym układzie nerwowym * zaczyna się w brzusznej części pola nakrywki VTA * Znajdują się tam perykariony tworzących go neuronów. Ich aksony kierują się ku korze przedczołowej. Ich neuroprzekaźnik stanowi dopamina
35
Badania głodu za pomocą fMRI ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
większość substancji uz. wpływa na układ dopaminergiczny (podnosi poziom dopaminy w synapsie - pozytywne wzmocnienie)
36
Aktywność struktur przy głodzie | Badania głodu za pomocą fMRI ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
struktury mezolimbicznego układu dopaminergicznego kora przedczołowa
37
Dopaminę początkowo uwalnia niewiele neuronów: | Badania głodu za pomocą fMRI ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
VTA (pole brzuszne nakrywki) w obu półkulach - mało neuronów, duży efekt SN (istota szara) w obu półkulach - związane z czuwaniem, uwagą, pobudzeniem
38
SKutki stymulowania pęczka przedmózgowia | Badania głodu za pomocą fMRI ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
uwalnianie dopaminy w mózgu
39
Schemat wyłoniony z badań fMRI | Badania głodu za pomocą fMRI ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
1. obwód 2. rdzeń 3. pień mózgu: VTA (ciała neuronów dopaminergicznych), SN → wysyłanie wiązek aksonów do przez pęczek… różne kierunki: jądro migdałowate kora przedczołowa nie tylko ”JPP” 4. …przodomózgowia (okolice przegrody) → → stymulacją pęczka przegrody → uwalnianie dopaminy 5. Do jądra półleżącego przegrody
40
Eksperyment Heatha ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
Implantował elektrodę i **stymulował aktywność jądra półleżącego przegrody** Skutek: **ekstatyczne doznania pacjenta**, chciał stymulować jądro, źle reagował na próby odebrania kontroli
41
Typy aktywności neuronów dopaminergicznych ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
Aktywność toniczna Aktywność erupcyjna
42
Aktywność toniczna | Typy aktywności neuronów dopaminergicznych ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
* uwalnianie małych porcji dopaminy w synapsie i **duży wychwyt zwrotny** * częstotliwość generowania potencjałów czynnościowych: 2-5Hz * wpływ na receptory D2
43
Aktywność erupcyjna | Typy aktywności neuronów dopaminergicznych ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
* fazowe uwalnianie dopaminy, dużo potencjałów czynnościowych uwalnianych w krótkim czasie (powyżej 10Hz) * duża częstotliwość * duża ilość dopaminy * wpływ na receptory D1
44
Badanie Schultza: znaczenie aktywności fazowej DA (błąd przewidywania nagrody) ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
algorytm matematyczny wykonywany przez mózg - przewidywanie skutków
45
Interpretacja systemu przewidywania | Badanie Schultza: znaczenie aktywności fazowej DA ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
* układ dopaminergiczny włącza się **na etapie myślenia o nagrodzie** * zdobywanie wiedzy jako przyszła nagroda * błąd przewidywania nagrody: najważniejszy moment, otrzymujemy więcej, niż oczekiwaliśmy
46
neurony dopaminergiczne w polu brzusznym nakrywki... | Badanie Schultza: znaczenie aktywności fazowej DA ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
wykazują iskrzenie napadowe
47
Wyniki badania | Badanie Schultza: znaczenie aktywności fazowej DA ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
Neurony dopaminergiczne przestały reagować na słodki sok, mimo wciąż obecnej chęci picia soku. Neurony te reagowały wcześniej - na bodziec zapowiadający nagrodę!
48
Bodziec warunkowy wywołuje... | Badanie Schultza: znaczenie aktywności fazowej DA ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
uwalnianie fazowe dopaminy w jądrze półleżącym przegrody (NAc)
49
Fazowe uwalanianie DA - badanie detekcji dopaminy (szczory) ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
* naciśniecie dźwigni * bodźce dźwiękowe i świetlne * abstynencja * badanie cravingu i zachowania poszukiwawczego
50
Badania cravingu i zachowana poszukiwawczego | Badanie detekcji dopaminy ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
* egzocytoza DA w czasie milisekund - sensor ma być mały, szybki, wrażliwy, selektywny * peak ustępuje po 3 dniach (mierzony naciskaniem szczura na dźwignię)
51
Wnioski badania | Badanie detekcji dopaminy ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
Dwa sposoby momenty uwalniania dopaminy u szczura narkomana: * intencja, decyzja (idę czy nie idę) = głód substancji, chcica (za Vetulanim): w czasie bodźca warunkowego uwalnia się dużo dopaminy * także tuż przed naciśnięciem na dźwignię dochodzi do wzrostu dopaminy Dwa sposoby momenty uwalniania dopaminy u szczura abstynenta: * głód substancji, chcica (za Vetulanim) – znika! * tuż przed naciśnięciem na dźwignię dochodzi do wzrostu dopaminy
52
Badanie Soleckiego: podanie lidokainy do pola brzusznego nakrywki (VTA) ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
Lidokaina - anestetyk szczur nie interesuje sie dźwignią
53
Badanie Soleckiego: podanie lidokainy do jądra półleżącego przegrody (NAc) ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
NAc jest antagonistą receptorów dpaminergicznych D1 Zniesienie głodu
54
Badanie: elektryczna stymulacja VTA pola brzusznego nakrywki (VTA) ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
Elektorda stymuluje VTA wydzielanie dopaminy do jądra półleżącego przegrofy (NAc) wzrost naciskania dźwigni pod wpływem dopaminy
55
Optogenetyka ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
Możliwość ekspresji światłoczułych opsyn na neuronach Opsyny to kanały jonowe na błonie neuronów, światło otwoera kanał lub go hamuje
56
Wybarwienie | Optogenetyka ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
* czerwone: selektywne dla neuronów dopaminergicznych dla VTA * zielone: transdukowane wektorem wirusowym: poddane ekspresji światłoczułej opsyny – tylko neurony dopaminergiczne jednego VTA, jednej półkuli → idealne pokrywanie się, nałożenie trzech kanałów na siebie, efektywność iselektywność transdukcji sięga powyżej 90%
57
Wyniki świecenia zielonym światłem | Optogenetyka ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
hamowanie neuronów dopaminergicznych
58
Wnioski badań nad optygenetyką ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
Hamowanie pola brzusznego nakrywki (VTA) znosi głód substancji jak lidokaina - efekt utrzymywał się co najmniej 24h
59
Rostromendial Tegmental Nucleus (RMTg) ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
stymulacja nauronów dopaminergicznych przez stymulowanie neuronów GABA (optogenetyka) Skutek: zniesienie poszukiwania kokainy
60
Lateral Habenula ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
stymulacja neuronów glutaminergicznych - stymulacja synaps z aksonami RMTg - stymulacja VTA Zniesienie poszukiwania kokainy
61
Laterodorsal Tegmental Nucleus (LDTg) ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
LDTg uwalnia acetylocholinę, która stymuluje receptory nikotynowe w polu brzusznym nakrywki Hamowanie LDTg: mniejszy, ale widoczny efekt zniesienia poszukiwania kokainy
62
Zablokowanie nAChR (antagonisty receptora niikotynowego) ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
zatrzymanie efektu poszukiwania kokainy
63
Zablokowanie receptora NMDA ## Footnote Wykład 7: Neurobiologia głodu substancji uzależniających - badania przedkliniczne
brak efektów