Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów Flashcards
Teorie retrybutywne
Filozofia karania
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
Funkcja kary: przywracanie sprawiedliwości, odpłata za czyn, który ją narusza (Bońska)
Ukaranie sprawcy jako wyraz sprawiedliwości, nie wymaga dalszego uzasadnienia (Kant, Hegel, Durkheim)
Teorie utylitarne
Filozofia karania
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
Kara za przestępstwo uzasadniana jest konsekwencjami jej wymierzenia dla wszystkich członków społeczności (Beccaria, Bentham, Mill)
Jakie podejście jest stosowane w polskim systemie więzięnnictwa?
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
podejście mieszane (retrybutywno-utylitarne) - kara ma sprzyjać realizacji publicznego pożytku, ale ma też stanowić zadośćuczynienie
Jaka była pierwotna funkcja więzienia?
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
- przetrzymanie skazanego aż do momentu kary zasadniczej, która zazwyczaj miała char. cielesny i hańbiący
- forma odwetu, społecznej zemsty
- XVIII w., Beccaria - kara więzienna powinna być długotrwała, gdyż zawiera największe wrażenie na duszy
Więzienie jako instytucja totalna:
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
Erving Goffman
* Specyficzne reguły
* Realizacja wszystkich potrzeb w jednym miejscu
* Architektura utrudniająca/uniemożliwiająca kontakt z zewnętrznym światem
* Dwuczłonowy charakter społeczności: podwładni i przełożeni
Przejawy prizonizacji (Haney):
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
- zależność od struktury instytucjonalnej i przypadkowość
- nadmierna czujność
- interpersonalna nieufność i podejrzliwość
- nadmierna kontrola emocjonalna
- wyobcowanie i dystans psychiczny
- społeczne wycofanie i izolacja
- przestrzeganie norm kultury więziennej
- obniżone poczucie własnej wartości i wartości osobistej
- w niektórych przypadkach PTSD
Z czym może wiązać się osadzenie w zakładach karnych?
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
- izolacją od rodziny i przyjaciół
- deprywacją podstawowych potrzeb
- permanentnym stresem i lękiem/strachem
- nudą i monotonią
- przegęszczeniem w celach
- koniecznością przebywania w towarzystwie osób dobranych przez personel ZK
- awersyjna stymulacja bodźcowa lecz jednocześnie deprywacja poznawcza i estetyczna
(Piotrowski, Florek)
Misja więziennictwa (Poklek):
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
- ochrona społeczeństwa, humanitarne traktowanie osadzonych, resocjalizacja
- kara zmierza do osiągnięcia skutków prewencyjnych i kompensacyjnych
Jakie są punkty krytyki kary pozbawienia wolności?
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
jest kosztowna, nieskuteczna, a w krajach o punitywnej polityce występują wysokie wskaźniki przestepczości i recydywy –> lepsze rezultaty przynosi stosowanie kar nieizolacyjnych
Na przykładzie norweskiego więzienia Agder wytłumacz na czym polega stosowanie kar nieizolacyjnych
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
Sprawca jest reintegrowany ze społeczeństwem
osadzeni wykonują usługi dla lokalnej społeczności (np. fryzjerstwo, stolatstwo)
Dolegliwości izolacji więziennej
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
- deprywacja wolności - przymusowe odosobnienie
- przebywanie w surowych warunkach i opresyjnym środowisku społecznym
- wymuszony automatyzm zachowania
- niemożność doboru satysfakcjonującego otoczenia
Według Geshama M. Sykes’a osadzeni pozbawieni są…
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
- wolności: ograniczenie swobody poruszania się, działania i kontaktów z najbliższymi
- dóbr materialnych i udogodnień
- kontaktów (w tym intymnych)
- autonomii
- poczucia bezpieczeństwa
Dolegliwości izolacji więziennej w zakładach typu zamkniętego
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
Wyższy odsetek chorób i zaburzeń psychicznych (szczególnie uzależnienia, ADHD, zaburzenia lękowe)
Wyższy odsetek samobójstw
Najważniejsze ustalenia ustawy o zakładach karnych typu zamkniętego
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
- cele mieszkalne mogą być otwarte w porze dziennej
- osadzeni moga być zatrudniani poza terenem więzienia
- zajęcia dodatkowe organizowane są na terenie więzienia
- ruch skazanych po terenie więzienia jest zorganizowany i pod nadzorem
- dwa widzenia w miesiącu, które są nadzorowane przez administrację zakładu
- cenzura korespondencji
- rozmowy telefoniczne podlegają nadzorowi administracji
Z czego wynika deprywacja estetyczna?
Science of Art in Prison
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
- niewielkiego znaczenia przypisywanego estetyce w ZK przez SW
- problemów finansowych
- przekonania, że kara pozbawienia wolności powinna być wykonywana w trudnych warunkach
- punitywnego nastawienia społeczeństwa
Estetyzacja więzień: wykorzystanie ustaleń neuroestetyki i psychologii ewolucyjnej
Science of Art in Prison
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
bodźce wywołujące pozytywne doświadczenie estetyczne z perspektywy neurobiologicznej opisali Ramachandran i Hirstein
wykorzystaniu sztuki w warunkach polskich zakładów karnych służyły projekty: The Labyrinth of Freedom (Nowy Wiśnicz) and “The Horizon of Freedom (Radom)
Co, według Piotrowskiego i Florka, może zmniejszać zachowania agresywne więźniów?
Science of Art in Prison
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
Zmiany w estetyce zakładów karnych o naukowych podstawach, służące do redukcji poziomu stresu osadzonych (wykorzystanie psychologii ewolucyjnej i neuroestetyki)
Czego dotyczy projekt Arts of Freedom?
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
Międzynarodowy projekt mający na celu edukację artystów w zakresie estetyzacji zakładów karnych (Chorwacja, Norwegia, Polska, Węgry, Niderlandy, Hiszpania)
Redukcja poziomu stresu prowadzi do…
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
zmniejszenia prawdopodobieństwa wystąpienia zachowań agresywnych
Deprywacja estetyczna (szczególny rodzaj deprywacji sensorycznej) prowadzi do…
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
agresji
Przestrzeń ZK powinna być organizowana z uwzględnieniem…
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
umożliwienia dostępu do środowiska naturalnego oraz obecności pozytywnych dystraktorów
wyników badań zakresu estetyki empirtycznej w celu redukcji stresu i deprywacji estetycznej
Ewolucyjne zalecenia modyfikacji przestrzeni ZK:
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
- naturalne oświetlenie
- kontakt z naturą i naturalnymi kolorami,
- wyeliminowanie hałasu i zanieczyszczeń,
- dostosowanie temperatury,
- otwarta przestrzeń i odpowiednia perspektywa
- zapewnienie poczucia bezpieczeństwa
- łatwy dostęp do pożywienia i wody
Cel prewencyjny kary
Poklek: Zarys psychologii penitencjarnej. Pomiędzy teorią i praktyką.
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
zwiazany z zapewnieniem poczucia bezpieczeństwa
* Dla społeczeństwa: wskazanie na konsekwencję przestępstw w celu zapobiegania ich
* Dla skazanego: izolacja i wdrożenie środków zapobiegawczych przed kolejnymi przestępstwami
Cel kompensacyjny kary (sprawiedliwościowy)
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
związany z zaspokojeniem poczucia sprawiedliwości
* Dla społeczeństwa: przekonanie o odpowiednio surowej karze wobec przestępcy
* Dla jednostki: zaspokojenie indywidualnego poczuca sprawiedliwości pokrzywdzonego i jego rodziny/bliskich
Cel kary
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
skutek, którym jest zabezpieczenie przed dalszym popełnianiem przestępstw i zadośćuczynienie sprawiedliwości społecznej
Funkcje kary
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
zadania realizowane na bieżąco przez wymierzoną karę
Zadanie kary
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
odplata za wyrządzone zło (aspeky materialny), któremu towarzyszy potępienie (aspekt moralny)
kara wiąże się z deprywacją określonego cenionego dobra
Humanitaryzm (wg. Jedynaka)
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
postawa pełna wyrozumiałości i życzliwości dla innych, nacechowana szacunkiem dla człowieka i jego godności, przesiąknięta pragnieniem oszczędzenia mu cierpienia
Zadanie resocjalizacji
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
praca z drugim człowiekiem na zasadzie odpowiedzialności za siebie, braku przemocy, akceptacji i uznania, szanowania prywatności i wsparcia ze strony innych
Krytyka instytucji więzienia: nurt prawno-etyczny
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
koncentruje się na istocie dopuszczalności wymierzania kary więzienia
Krytyka instytucji więzienia: nurt płynący z obszarów psychologii, socjologii i kryminologii
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
- sprzeczność między celami a środkami służącymi wykonaniu kary
- nienaturalny i silnie patologizujący klimat społeczny w ZK
- antagoznim, wrogość, brak zaufania
- psychologiczne skutki izolacji, powodujące niedostosowanie i niezdolność do funkcjonowania w społeczeństwie
Organy państwowe, zgodnie z zasadą humanitaryzmu, są zobowiązane do…
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
- poszanowania godności ludzkiej
- przestrzegania praw i wolności obywatelskich więźniów
- zapewnienia odpowiednich warunków socjalno-bytowych i zdrowotnych
- zapewnienia bezkolizyjnego powrotu do społeczeństwa
Przykłady niehumanitarnych form postępowania, niezgodnych z celami kary
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
powodowanie udręki fizycznej lub psychicznego cierpienia; poniżanie godności osobistej; uniemożliwianie obrony; bezpodstawne ograniczanie/ pozbawianie przysługujących praw; wykraczające poza przepisy i rzeczywistą konieczność rozszerzanie obowiązków; zaostrzanie stosowanych rygorów
Godność ludzka
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
człowieczeństwo, wartość transcedentna, przyrodzona i niezbywalna, której nikt nie może pozbawić człowieka
Godność osobowa, osobista, osobowościa
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
szacunek należny każdej osobie
Prawo do samostanowienia
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
możliwość i umiejętność dokonywania świadomych zmian w polu własnej biografii, decydowanie o sobie, korzystanie z niezbywalnego prawa do dokonywania wyborów (niezbywalne również w przypadku pozbawienia wolności)
Jaki, według Mudrecka, jest cel kary i resocjalizacji? Co z tego wynika?
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
Cel to dążenie do tego, aby jednostka, poprzez rozwiązywanie swoich problemów, przejęła kontrolę nad własnym życiem
skutek: skazany ma prawo, a nie obowiązek do uczestniczenia w resocjalizacji
Dehumanizacja stosunków międzyludzkich
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
czynniki naruszające wartości osobowe człowieka, prowadzą do deprawacji i naruszają zasadę podmiotowości człowieka - człowiek zatraca swoją indywidualność i godność, jest lekceważony, poniżany, traktowany jako gorszy
Procesy sprzyjające defumanizacji stosunków międzyludzkich w więzieniu
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
- Standaryzacja (uniformizacja) - pozbawienie indywidualności
-
Stygmatyzacja (etykietowanie) - naznaczenie i stereotypowe spotrzeganie osoby stygmatyzowanej
wtórna stygmatyzacja: osoba przyjmuje cechy swojej etykiety - Degradacja społeczna
- Depracjacja godności - obniżenie wartości człowieka
- Depersonalizacja - poczucie utraty własnej tożsamości
- Derealizacja - zachwianie poczucia rzeczywistości
Zmiana systemu więziennego na bardziej humanitarny: efekty
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
- spadek liczby wykroczeń seksualnych i przemocy
- spadek angażowania się w grupy nieformalne
- zmniejszenie stopnia zaangażowania członków podkultury więziennej
- zwiększenie dostępności przepustek i widzeń poza terenem ZK oraz mozliwość przedterminowego zwolnienia
5 głównych dolegliwości pobytu człowieka w więzienu:
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
Gesham M. Sykes:
1. pozbawienie wolności
2. pozbawienie dóbr materialnych i udogodnień usługowych
3. pozbawienie kontaktów i stosunków heteroseksualnych
4. pozbawienie autonomii
5. pozbawienie poczucia bezpieczeństwa
Według Sykes’a więzień, w związku z 5 głównymi dolegliwościami pobytu w więzieniu, człowiek ma 2 drogi wyboru:
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
- Wejście w porozumienie z innymi więźniami i opozycja względem strażników
- Wejście w stan wojny ze wszystkimi i szukanie załagodzenia swojego położenia i dolegliwości względem innych więźniów
Dolegliwości więzienia wg. Piłsudskiego
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
- więzienie ma “sprawiać przykrość” (przez ograniczenie swobody materialnej, ruchu)
- więzień traci wolną wolę
Deprywacja
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
utrudnienie/uniemożliwienie realizacji potrzeb w sposób aceptowany przez człowieka i w pełni go satysfakcjonujący
Typy deprywacji w wiezieniach
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
Sensoryczna, informacyjna, emocjonalna, społeczna, seksulana itd.
Deprywacja sensoryczna
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
spowodowana zredukowaną ilością i małą różnorodnością bodźców, np. architektura ZK, zaburzenie poczucia czasu, brak bodźców ze świata zewnętrznego
Powoduje chęć większej stymulacji
Deprywacja informacyjna
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
Ograniczony dostęp do informacji z zewnątrz, niepewność źródła informacji; wiedza o świecie ma char. pośredni
Deprywacja emocjonalna
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
Poczucie pogwałcenia prywatności, ingerencja administracji, uciążliwe czynności - brak poczucia stabilizacji emocjonalnej
Deprywacja społeczna
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
Brak satysfakcjonujących kontaktów z innymi - są nasycone nieufnością, podejrzliwością, agresją
tęsknota za rodziną, przyjaciółmi, brak bliskości
Deprywacja seksulana
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
Łączy aspekty biologiczne, psychiczne i społeczne
brak możliwości satysfakcjonujących kontaktów seksualnych (wynagają zaangażowania i zapewnienia bliskości emocjonalnej)
próba zaspokojenia w sposób zastępczy
Wiktymizacja
definicja i przyczyny
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
Proces stawiania się ofiarą
1. Char. zwenętrzny - podkultura przemocy, ksenofobia, rasizm, nietolerancja
2. Char. indywidualny - wiek, kariera przestępcza, uzależnienie, ułomność
3. Char. intytucjonalny - podkultura więźniów i persobelu, walka o dominację, wojownicze postawy
+ czynniki instytucjonalno-strukturalne związane ze słabym wyszkoleniem personelu, wadami klasyfikacji więźniów, stylem zarządzania i polityką wewnątrzwięzienną
Psychologiczne zjawisko zatłoczenia (przeludnienie)
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
Subiektywnie odczuwany dyskomfort spowodowany obecnością inych ludzi
zagęszczenie + doświadczenie obecności i kontaktu z innymi w wiekszej ilości, niż by się chciało
Skutki przeludnienia
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
- bagno behawioralne - negatywne stany emocjonalne, stres, pobudzenie fizjologiczne
- choroby
- zachowania agresywne
- zmniejszenie życzliwości i pomocniczości
- wzrost skłonności do bezwględnej rywalizacji
Radzenie sobie z przeludnieniem
Wykład 3: Estetyka i warunki osadzenia w zakładzie karnym w kontekście resocjalizacji i zdrowia psychicznego więźniów
alienacja, zamykanie się w sobie, dystans (prowadzi do utraty wsparcia społecznego)
