Wykład 5 - adolescencja Flashcards
Ile trwa okres dorastania?
12/13 - 18/20 r.ż.
Jak wygląda kształtowanie się tożsamości na płaszczyźnie indywidualnej?
Proces dojrzewania biologicznego, uzyskiwanie emocjonalnej stabilności, zaakceptowanie swojego zmieniającego się ciała i płciowości, wybór celów własnego życia, określenie wartości leżących u ich podstaw, ustalenie się przekonań, zainteresowań, hierarchii potrzeb, sposobu myślenia i kryteriów oceny, które można pokazać światu jako własne
Jak wygląda kształtowanie tożsamości na płaszczyźnie społecznej?
Kształtowanie się społecznej tożsamości jednostki, dotyczy głównie określenia przez jednostkę grupy, do której chce ona należeć, z którą się identyfikuje i o której akceptację zabiega
Wymień najważniejsze zadania okresu dorastania
Dojrzewanie intelektualne, społeczne i emocjonalne, budowanie własnej filozofii życia, poszukiwanie własnej i społecznej autonomii, poszukiwanie tożsamości płciowej, poszukiwanie tożsamości osobistej i grupowej, akceptacja siebie
Jakie są 4 grupy zadań, które stawiane są przed nastolatkami w okresie dojrzewania?
Odkrycie i zaakceptowanie własnej płciowości, uzyskanie emocjonalnej niezależności od rodziców i innych opiekunów, by przygotować się do budowania bliskich związków, przygotowanie się do podjęcia pracy i szeroko pojmowanego życia społecznego
Jakie są czynniki zmian rozwojowych w systemie rodzinnym?
Status społeczno-ekonomiczny, poziom wykształcenia rodziców, struktura rodziny i role w niej odgrywane, podzielanie specyficznego stylu życia i wartości, styl socjalizacji preferowany przez opiekunów, styl kar i nagród, styl komunikacji w rodzinie
Wymień fazy rozwoju płciowego nastolatków
Przedpokwitaniowa, pokwitania właściwego, młodzieńcza
Scharakteryzuj fazę przedpokwitaniową u dziewcząt
Rozwój piersi i początek rozwoju owłosienia łonowego, zmiany proporcji ciała związane ze wzrostem (tzw. skok pokwitaniowy)
Scharakteryzuj fazę pokwitania właściwego u dziewcząt
Dalszy rozwój piersi i owłosienia, pierwsza miesiączka, sylwetka zaczyna przypominać bardziej kobiecą, zgrubienie rysów twarzy, trądzik
Scharakteryzuj fazę młodzieńczą u dziewcząt
Dalszy rozwój piersi i owłosienia, ustalają się regularne miesiączki, zwolnienie tempa przyrostu masy ciała, sylwetka przybiera kształt typowo kobiecy, wysubtelnienie rysów twarzy
Scharakteryzuj fazę przedpokwitaniową u chłopców
Powiększenie jąder i zmiany skóry moszny, początki owłosenia, zmiany proporcji ciała (skok pokwitaniowy)
Scharakteryzuj fazę pokwitania właściwego u chłopców
Dalszy rozwój narządów płciowych, mutacja głosu związana z powiększeniem krtani, mniejszy przyrost wzrostu, zgrubienie rysów twarzy, trądzik
Scharakteryzuj fazę młodzieńczą u chłopców
Zakończenie rozwoju narządów płciowych, męski głos (jabłko Adama), pojawienie się owłosienia na twarzy i innych częściach ciała, znacznie wolniejsze tempo przyrostu wzrostu
Co to interektualny egocentryzm?
Przekonanie, że to inni powinni się podporządkować jego właściwym poglądom, a nie na odwrót
Scharakteryzuj sferę poznawczą funkcjonowania nastolatków
Zainteresowanie problemami związanymi z realiami życia, myślenie formalne i refleksyjne, wyprzedzanie wydarzeń, intelektualny egocentryzm, idealizowanie np. miłości
Scharakteryzuj sferę afektywną funkcjonowania nastolatków
Labilność emocjonalna, wahania nastroju, nadmiernie silne reakcje na bodźce emocjonalne, buntowniczość przeciwko zasadom, egocentryzm afektywny, negacja, uleganie naciskom grupy rówieśniczej
Jaki kryzys zachodzi w okresie adolescencji?
Kryzys osobowości
Na czym polega kryzys osobowości?
Polega na zmianach zarówno formalnych, jak i treściowych, obejmujących wartości, które powinny pozwolić na lepsze określenie siebie jako indywiduum, a swojego życia – jako jedynego i niepowtarzalnego
Scharakteryzuj fazy kryzysu osobowości
1) Niezgodność między oczekiwaniami własnymi a środowiska wobec dorastającego
2) doświadczenia napięcia w sferze cielesnej, psychicznej i społecznej
3) Poszukiwanie sposobu na redukcję napięcia poprzez znoszenie niezgodności przy zachowaniu ciągłości Ja
4) Przeorganizowanie osobowości (nowe kompetencje, sposoby radzenia sobie)
Na czym polega eksploracja
rozpoznawanie możliwości działania w coraz to nowych obszarach czyli rozpoznanie swoich indywidualnych zasobów, zasobów otoczenia i relacji łączących jednostkę z innymi ludźmi oraz poznanie tego, jak widzą ją inni
Na czym polega zobowiązanie
Osobiste zaangażowanie w działania wynikające z podjętych wyborów, (na przykład udział w manifestacjach ekologów) oraz świadomość konsekwencji podejmowanych decyzji i gotowość do ich przyjęcia oraz zgoda na nie
Wymień statusy osobowości
Osiągnięta/Dojrzała - eksploracja i zobowiązanie
Moratoryjna - eksploracja bez zobowiązania
Nadana/Lustrzana - zobowiązanie bez eksploracji
Rozproszona - bez zobowiązania i bez eksploracji
Wymień 3 obszary poddawane eksploracji przez nastolatków
Własne ciało; sprawdzanie granic możliwości działania; eksperymentowanie z relacjami i sprawdzanie ich granic
Przykłady zachowań eksploracyjnych z własnym ciałem
Tatuaże, farbowanie włosów, testowanie stylów ubierania, samookalecznia, ekstremalne ćwiczenia fizyczne, diety, inne zabiegi zmienające wygląd ciała
Przykłady zachowań związane z eksploracją w granicach możliwości działań
Podejmowanie trudnych zadań w ograniczonym czasie, zgłaszanie się do konkursów i olimpiad, ryzykowane zachowania społeczne, sprawdzanie wydolności fizycznej
Przykład zachowań eksploracyjnych w relacjach
Kontakty przez internet, zachowania prowokacyjne wobec rodziców lub nauczycieli, zachowania prowokacyjne wobec osób przeciwnej płci, przemoc, łamanie reguł społecznych
Na co wpływa tożsamość osiągnięta w okresie dojrzewania? (wymiar osobisty)
Poziom kompetencji w różnych obszarach, adekwatność poczucia kompetencji, poziom motywacji i zaangażowania w działanie, poziom krystalizacji planów życiowych, gotowość do podejmowania własnych decyzji
Na co wpływa tożsamość osiągnięta w okresie dojrzewania? (wymiar społeczny)
Poziom satysfakcji z relacji w grupie, poziom satysfakcji z bliskich związków z osobami tej samej/przeciwnej płci, trafność decyzji dotyczących kariery zawodowej, trafność decyzji życiowych (np. miejsca zamieszkania), gotowość do działania na rzecz grupy
Wymień 3 procesy w kształtowaniu tożsamości
1) eksploracja alternatyw działania i rozpoznawanie zasobów własnych i otoczenia
2) podejmowanie oraz weryfikacja działań oraz ich skutków
3) rzeczywisty proces tworzenia tożsamości krok po kroku
Czym jest tożsamość negatywna i jak powstaje?
Powstaje w wyniku czasowej identyfikacji młodej osoby z istniejącymi w danej społeczności wzorami postaw, ról, wartości, które dorośli przedstawiciele tej społeczności uważają za niepożądane bądź nawet godne potępienia
Jakie są korzyści przybrania tożsamości negatywnej?
Przezwyciężenie tożsamości rozproszonej, zyskanie autonomii względem rodziców i szkoły, kształtowanie się gotowości do akceptacji “złych” oraz “innych”, zyskanie dojrzałego stosunku do norm obyczajowych i prawnych ze względu na dystansowanie się od nich
Wymień 3 zaburzenia okresu dorastania
Zaburzenia łaknienia, depresja młodzieńcza, uzależenienia
Podaj kilka cech chakaterystycznych anorexia nervosa
Odmowa utrzymania wagi powyżej minimalnej normy dla danego wieku i wzrostu, zaburzenia doświadczania kształtu i wagi własnego ciała, osoba zaprzecza znaczeniu niskiej masy ciała, osoba nie jest w stanie wpłynąć na ciężar i kształt ciała na podstawie własnej oceny
Podaj dwa rodzaje anorexi nervosa i krótko scharakteryzuj
1) ograniczający: w przebiegu nie dochodzi do nagłych ataków objadania się i wydalania (np. wymuszanie wymiotów)
2) zarłoczno-wydalający: w przebiegu dochodzi regularnie do wyżej wymienionych zachowań
Podaj 5 rodzajów sumptomów depresji młodzieńczej i podaj po jednym przykładzie
Zaburzenia emocjonalne (lęk przed przyszłością)
zaburzenia sfery poznawczej (trudności w nauce szkolnej)
zaburzenia aktywności (wybuchy gniewu, agresji)
zaburzeniach zachowania (zachowania autodestrukcyjne)
dolegliwości somatyczne (spadek sprawności)
Podaj czynniki zwiększające ryzyko sięgania przez nastolatków po alkohol
Przyzwolenie dorosłych, niestabilna sytuacja rodzinna, brak więzi z rodziną, reklamy alkoholu w mediach, niechęć do szkoły na skutek trudności w nauce, poczucie alienacji
Podaj przykłady wspierania rozwoju tożsamości nastolatka
Budowanie i udostępnianie szerokiej oraz atrakcyjnej oferty działań
Powstrzymywanie się od pochopnego etykietowania nastolatków
Ograniczenie popularyzowania przekazu negatywnych wzorów, modeli
Dbałość o przedstawicieli wszelkich grup mniejszościowych
Walka z bezrobociem
Zapewnienie dostępu do różnorodnych form kształcenia oraz spędzania wolnego czasu
Kiedy uznajemy, że jest przedwczesna i wczesna inicjacja seksualna?
Przedwczesna: <14 lat
Wczesna: 14-16 lat
Czemu dzieci dojrzewają szybciej w dysfunkcyjnych rodzinach?
Z czysto biologicznego punktu widzenia jest to spowodowane tym, że przewlekły stres lub uszkodzenia ciała powodują aktywnośc hormonalną, która powoduje wcześniejszą dojrzałość płciową
Jaki typ moralności charakteryzuje nastolaktów?
Moralność postkonwencjonalna - dobre jest to, co jest zgodne z uniwersalnymi zasadami etyki oraz to, co zapewnia dobro jak największej ilości osób
Na czym, według Eriksona, polega budowanie tożsamości?
Wg. Eriksona dziecko uwalnia się od infantylnych reprezentacji obiektu (tj. opiekunów) i tworzy realistyczne poczucie własnej osoby i rodziców
Przedstaw teorię statusów tożsamości Jamesa Marcia
Rozproszona -> przejęta/lustrzana -> moratoryjna -> osiągnięta
Podaj 3 style tożsamości i jaki etapy rozwoju tożsamości charakteryzują.
Styl informacyjny (tożsamość moratoryjna i osiągnięta)
Styl normatywny (tożsamość przejęta/lustrzana)
Styl unikowy (tożsamość rozproszona)
Jakie cechy charakteryzują styl informacyjny i normatywny?
Wrażliwość na potrzeby dziecka
Możliwość otwartego komunikowania się wszystkich członków rodziny
Bliskość emocjonalna
Bezwarunkowa akceptacja dziecka
Jakie cechy charakteryzują styl unikowy?
Brak zaangażowania rodziców w wychowanie
Brak kontroli i monitorowania zachowań nastolatka
Brak wsparcia emocjonalnego,
Mało komunikacji między rodzicami a dzieckiem
