Wet op de patiëntenrechten

Question 1

Welke wet is belangrijk voor patiëntenrechten?

Answer 1

Wet van 22 augustus 2002 betreffende de rechten van de patiënt

Question 2

Voor de wet van 22 augustus 2002 was de wetgeving niet ideaal. Leg uit.

Answer 2

• Versnippering van wettelijke bepalingen
• Ontbreken van rechtsbescherming
• Dubbelzinnige en tegenstrijdige regelingen
• Patiënt-onvriendelijke bepalingen

Question 3

Wat verstaan we onder beroepssbeoefenaars in de wet van 22 aug 2002?

Answer 3

arts
tandarts
verpleegkundige
vroedvrouw
kinesitherapeut
apotheker
klinisch psychologen
gemachtigd psychotherapeut
ambulancier
paramedici

Question 4

Wat verstaan we onder patiënt in de wet van 22 aug 2002?

Answer 4

Iemand die een of andere vorm van gezondheidszorg ontvang, al dan niet op eigen verzoek

Question 5

Wat verstaan we onder gezondheidszorg in de wet van 22 aug 2002?

Answer 5

Alle diensten verstrekt door een beroepsbeoefenaar…
- Met oog op bevorderen, vaststellen, behouden, herstellen of verbeteren van de gezondheidstoestand van de patiënt
- om het uiterlijk om esthetische redenen te veranderen
- om de patiënt bij het levenseinde te begeleiden

Niet: mantelzorg of verhoudingen waarbij zorg voor de gezondheid van de patiënt geen sprake is (vb medisch wetenschappelijk experiment)

Question 6

Wat zijn de rechten van de patiënt?

Answer 6

Recht op…
1. Kwalitatieve dienstverstrekking
2. Vrije keuze van beroepsbeoefenaar
3. Informatie over de gezondheidstoestand
4. Geïnformeerde toestemming
5. In verband met het patiëntendossier
6. Bescherming vd persoonlijke levenssfeer
7. Klachtenbemiddeling
8. Verzachting van pijn

Question 7

Wat houdt het recht op kwalitatieve dienstverlening in?

Answer 7

Kwalitatieve dienstverlening:
- Beroepsbeoefenaar handelt op een goeie en zorgvuldige manier volgend de patiënt zijn behoeften
- Bb maakt gebruik van beschikbare medische kennis en technologie
- BB is op de hoogte van geldende wetenschappelijke normen en aanbevelingen
- BB heeft respect voor de patiënt zijn waardigheid en autonomie

Question 8

Wat houdt het recht op vrije keuze van BB in?

Answer 8

• Patiënt kiest zelf welke BB
• Patiënt mag verschillende BB’s contacteren en vervolgens vrij kiezen
• BB mag enkel met toestemming van patiënt engagement overdragen aan andere BB
• Patiënt mag zijn keuze steeds herzien
• Patiënt mag een tweede opinie vragen aan een andere BB

Question 9

Welke uitzonderingen zijn er op het recht in vrije keuze van BB?

Answer 9

Beperkte keuze door de wet:
- in het kader van arbeidsgeneeskunde
- arbeidsongevallenwetgeving
- behandeling van gedetineerden of geïnterneerden
- gedwongen opname van persoon met geesteziekte

Omstandigheden eigen aan organisatie:
- Artsenkeuze beperkt in ziekenhuis
- Toename aan werken in teamverband beperkt de vrije keuze

Onmogelijke vrije keuze: personen in nood die met dringend ziekenvervoer naar dichts gelegen ziekenhuis met spoedgevallendienst gebracht wordt. Kan nadien wel een overdracht vragen naar ziekenhuis naar keuze.

Question 10

Wat houdt het recht op informatie over de gezondheidstoestand in?
Welke kritische noot moet je hierbij zeker maken?

Answer 10

Alle informatie waardoor patient inzicht krijgen in zijn gezondheidstoestand en de vermoedelijke evolutie ervan moet mondeling meegedeeld worden in aangepaste taal op maat van de patiënt. Indien nodig met tolk.
BB moet ook meedelen: of hij al dan niet beschikt over verzekeringsdekking of andere bescherming rond beroepsaansprakelijkheid en omtrent zijn vergunning-of registratiestatus.
Patiënt mag vragen om info schriftelijk te bevestigen.
Patiënt mag zich laten bijstaan door vertrouwenspersoon. BB noteert dan in dossier de identiteit van vertrouwenspersoon en dat die de info ook kreeg.
Patiënt onbekwaam om info te ontvangen > vertegenwoordiger.

Kritische noot: BB respecteert patientenrechten binnen de perken van hun toegewezen wettelijke bevoegdheden. (Vroedvrouw mag bvb geen diagnose of prognose meedelen, da’s aan de arts)

Question 11

Wat is therapeutische exceptie? Wat zijn de voorwaarden?

Answer 11

Wanneer informatie over de gezondheidstoestand vd patiënt niet gedeeld wordt omdat de info de patiënt ernstige schade zou berokkenen.
Voorwaarden:
- Meedelen zou voor een ernstig nadeel van de gezondheid zorgen
- BB heeft een andere BB geraadpleegd
- Schriftelijke motivering in het dossie
- BB licht vertrouwenspersoon in
- Zodra nadeel zich niet meer kan voordoen > wel inlichten

Question 12

Wat houdt het recht om niet te weten in? Voorwaarden? Uitzondering?

Answer 12

Patiënt mag vragen om niet geinformeerd te worden over de gezondheidstoestand. Indien:
- uitdrukkelijk verzoek
- verzoek wordt opgenomen in patiëntendossier

Uitzondering: Als de gezondheid van de patient zelf of van derden ernstig in gevaar zou kunnen komen. Eerst overleg met andere BB en eventuele vertrouwenspersoon.

Question 13

Wat houdt het recht op geïnformeerde toestemming in?
Uitzondering?

Answer 13

Op grond van het zelfbeschikkingsrecht (autonomie over zijn eigen lichaam) geeft de patiënt door of hij al dan niet toestemming geeft tot tussenkomsten van de BB.
Geen uitzondering als therapeutische exceptie. Het recht is “absoluut”.
Wel voor spoedeisende hulp: op basis van zijn wettelijke hulpverleningsplicht gaat de BB alle nodige tussenkomsten doen in belang van de patiënt. Het wordt nadien in patiëntendossier vermeld dat het zonder toestemming gebeurde wegens spoedgeval.

Question 14

Wat verstaan we onder informatie bij het recht op geïnformeerde toestemming?

Answer 14

Bevat info over de tussenkomst:
- het doel
- de aard
- spoedeisend ja/neen
- de duur
- de frequentie
- nevenwerkingen, risico’s
- gevolgen van weigeren
- financiële gevolgen
- alternatieven
- welke nazorg is nodig
- bijkomende info

Moet voorafgaand en tijdig meegedeeld worden

Question 15

Hoe kan de patiënt toestemming geven?

Answer 15

Mondeling: expliciet vermelden
Schriftelijk: vaak als toestemming onder bepaalde voorwaarden gebeurt, wordt dan ook vermeld in patiëntendossier
Impliciet, stilzwijgend: als uit gedragingen van de patiënt duidelijk toestemming af te leiden valt. (vb mouw opstropen voor bloedafname)

Question 16

Wat moet de BB doen als de patiënt een tussenkomst weigert?

Answer 16

• Informeren over de gevolgen van de weigering
• Alternatief of doorverwijzing voorstellen
• Noodzakelijke hygiënische verzorging voortzetten

Question 17

Waarom is het interessant om een actueel uitgedrukte weigering niet enkel mondeling te doen?

Answer 17

Omdat het aan de patiënt is om te bewijzen dat de tussenkomst geweigerd is. En niet aan de BB om te bewijzen dat er toestemming werd gegeven.

Question 18

Wat is een negatieve wilsverklaring?

Answer 18

Een wilsverklaring waarin staat dat bepaalde behandelingen en onderzoeken worden geweigerd

Question 19

Kan je op een wilsverklaring terugkomen?

Answer 19

Ja, enkel de patiënt zelf en op voorwaarde dat die wilsbekwaam is

Question 20

Wat verstaan we onder patiëntendossier bij de rechten in verband met het patiëntendossier?

Answer 20

Geen duidelijke definitie.
Alle dossiers die worden opgemaakt in het kader van relatie BB/patiënt.
Regelgeving ziekenhuizen: medisch dossier én verpleegkundig dossier

Question 21

Wat houdt de rechten ivm het patiëntendossier in?

Answer 21

Patiënt heeft recht op een dossier
en rechtstreeks inzagerecht in zijn eigen dossier.
Recht op afschrift

Question 22

Welke uitzonderingen bestaan er in het recht op inzage in het patiëntendossier? Welke info mag je niet kijken?

Answer 22

-Als informatie in het dossier betrekking hebben op een derde
-Persoonlijke notities van de BB, tenzij de patiënt een andere BB aanwijst om die notities in te zien

Question 23

Wat is rechtstreeks inzagerecht? Uitzondering?

Answer 23

Patiënt heeft het recht om zijn dossier in te zien zonder tussenkomst van een derde.
Uitzondering in geval van therapeutische exceptie.

Question 24

Wat is onrechtstreeks inzagerecht? Wanneer is dit van toepassing?

Answer 24

Als de patiënt zich laat bijstaan door een vertrouwenspersoon en via schriftelijk verzoek inzage krijgt in het patientendossier.
Van toepassing bij therapeutische rexceptie: patiënt krijgt geen rechtstreeks inzagerecht maar blijft het recht behouden om een vertrouwenspersoon het dossier te laten inkijken.

Question 25

Leg uit: inzage in het patiëntendossier door nabestaanden

Answer 25

Echtgenoot of samenwonende partner en bloedverwanten tot tweede graad hebben onrechtstreeks inzagerecht onder volgende voorwaarden:
- Patiënt is overleden
- Patiënt heeft zich nooit tegen soortgelijke inzage verzet tijdens zijn leven
- Verzoek tot inzage moet gemotiveerd en gespecifieerd zijn
- De belangen van de verzoekers moeten opwegen tegen het recht op privacy van de overledene
- Inzage is beperkt tot gegevens die relevant zijn voor de door nabestaanden gegeven motivering

Question 26

Wat houdt het recht op afschrift in?

Answer 26

Patiënt heeft recht op een afschrift van het geheel of een deel van zijn patiëntendossier.
BB kan dit wel weigeren als hij duidelijke aanwijzingen heeft dat de patiënt onder druk wordt gezet door derden om zijn patiëntendossier te delen.

Question 27

Hoe wordt het recht op privacy van de patient nog genoemd?

Answer 27

Het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer

Question 28

Welke twee categorieën zijn er bij het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer?

Answer 28

Recht op informationele privacy: info over patient mag niet zomaar aan derden worden meegedeeld. Staat oa in wetgeving rond beroepsgeheim en wetgeving rond bescherming van persoonlijke levenssfeer tov de verwerking van persoonsgegevens.
Recht op ruimtelijke privacy: lokalen waarin de tussenkomsten door de BB plaatsvinden moeten de nodige intimiteit waarborgen. Enkel wie beroepshalve aanwezig dient te zijn mag aanwezig zijn. Studenten mogen ook maar de patiënt mag zich hier tegen verzetten.

Question 29

Bestaan er uitzonderingen op het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer?

Answer 29

Ja, het recht is niet absoluut.
Uitzonderingen mogen gemaakt worden onder volgende voorwaarden:
- Inmenging van privacy moet bij wet voorzien zijn
- Inmenging moet verantwoord zijn door een gerechtvaardigd doel

Question 30

Wat is het recht op klachtenbemiddeling?

Answer 30

Patiënt heeft het recht om een klacht ivm uitoefening van zijn patientenrechten neer te leggen bij de bevoegde ombudsfunctie.

Question 31

Wat zijn de belangrijkste taken van de ombudsfunctie rond patientenrechten?

Answer 31

1. Voorkomen van klachten. Patiënt eerst aansporen (niet verplichten) om in gesprek te gaan met betrokken BB
2. (vorige niet gelukt? >) Bemiddelen tussen BB en patiënt
3. (vorige niet gelukt? >) Patiënt inlichten omtrent mogelijkheden tot afhandeling van de klacht
4. Formuleren van aanbevelingen ter preventie van klachten
5. Informatie verstrekken over eigen organisatie, werking en te volgen procedure

Question 32

Verschillende situaties vragen verschillende ombudsdiensten. Leg uit.

Answer 32

Zorgverlener uit ziekenhuis > ombudsdienst van dat ziekenhuis
Zorgverlener uit voorziening voor geestelijke gezondheidszorg > ombudspersoon van het overlegplatform waarbij ze aangesloten zijn
Zorgverlener uit extramurale sector > federale ombudsdienst “Rechten van de patiënt”

Question 33

Wat houdt het recht op verzachting van pijn in?

Answer 33

Recht om aangepaste zorg te krijgen om pijn te voorkomen, aandacht voor te hebben, evalueren, behandelen en verzachten.
Dit werd later pas toegevoegd in wettekst.

Question 34

Hoe kan een patiënt onbekwaam zijn? Wat dan?

Answer 34

Rechtsbekwaamheid = iedereen want iedereen heeft patiëntenrechten.

Patient kan zijn:
- Handelingsonbekwaam
Minderjarigen en personen met juridisch beschermingsstatuur wegens bepaalde geestesstoornis
- Wilsonbekwaam
Die zijn eigenlijk wel handelingsbekwaam maar beschikken tijdelijk of blijven niet over de feitelijke capaciteiten om hun patientenrechten uit te voeren.

Deze mensen hebben een vertegenwoordiger om hun patientenrechten uit te oefenen.

Question 35

Wie vertegenwoordigt een minderjarige patiënt? Welke kanttekening moet hierbij gemaakt worden?

Answer 35

Ouder of voogd.
Afhankelijk van leeftijd en graad van ontwikkeling moet de minderjarige betrokken worden bij het uitoefenen van zijn patientenrechten. Als BB vaststelt dat de minderjarige wel in staat is zijn rechten zelfstandig uit te voeren dan mag hij de vertegenwoordiger achterwege laten. De minderjarige noemen we dan oordeelsbekwaam.

Question 36

Hoe wordt een meerderjarig onbekwame patiënt vertegenwoordigd?

Answer 36

Patiënt wordt waar mogelijk zvm betrokken.
Cascaderegeling:
Formele vertegenwoordigers:
1. Vooraf aangeduide vertegenwoordiger (via schriftelijk mandaat benoemd)
2. Bewindvoerder (enkel voor “beschermde” personen)
Informele vertegenwoordigers:
3. Echtgenoot of samenwonende partner
4. Meerderjarig kind
5. Ouder
6. Meerderjarige broer of zus
7. Beroepsbeoefenaar

Question 37

Wat is een bewindvoerder?

Answer 37

Een persoon die een beschermde, handelsonbekwame persoon bijstaat of vertegenwoordigt, aangesteld door de vrederechter.
Kan over de goederen en/of over de persoon zijn.

Question 38

Wat als kinderen van een handelingsonbekwaam persoon in conflict komen in een beslissing rond de gezondheidszorg van die persoon?

Answer 38

Dan gaat de BB de belangen van de patient behartigen.

Question 39

Wat als de informele vertegenwoordiger misbruikt maakt van zijn macht?

Answer 39

Dan kan de BB afwijken van zijn beslissing.

Question 40

Wat als de BB de patiënt moet vertegenwoordigen?

Answer 40

Dan mag hij enkel beslissingen nemen na overleg met multidisciplinair team.

Question 41

Welke grenzen zijn er voor een vertegenwoordiger van een patiënt?

Answer 41

• Recht op inzage of afschrift van patientendossier mag geweigerd worden in kader van privacy. Onrechtstreekse inzage moet toegestaan worden
• BB mag afwijken van de beslissing van de vertegenwoordiger als die een bedreiging vormt voor het leven of de gezondheid van de patiënt
• Recht op toestemming wordt beperkt door een eventuele voorafgaande wilsverklaring

Question 42

Wat doet de federale commissie “Rechten van de patiënt”? Onder welke FOD valt het?

Answer 42

FOD volksgezondheid

1. Info verzamelen over patiëntrechtelijke aangelegenheden
2. Minister adviseren
3. Toepassing van de wet en werking ombudsdienst evalueren
4. Klachten behandelen over werking ombudsdienst

Question 43

Welke sancties zijn er voor het niet-naleven van de patientenrechten?

Answer 43

Geen specifieke sancties beschreven in de wet. Je kan wel beroep doen op:
1. Burgerrechtelijke sancties
2. Sommige schendingen van patentrechten zijn tevens een schending van een strafrechtelijke bepaling
3. Bestaande tuchtrechtelijke sancties

Question 44

Welke patientenplichten bestaan er? Welke kanttekening moet je hierbij maken?

Answer 44

• In acht nemen van gezonde levensstijl
• Andere patienten hun rechten respecteren
• Verlenen van medewerking: informatie verstrekken en luisteren naar raadgevingen
• Betalen van ereloon
  -…

Sommige zijn moeilijk afdwingbaar. Andere juridische en morele orde dan patientenrechten.