week 9

Question 1

Welke facetten ga je af met psychiatrisch onderzoek? Leg ze uit.

Answer 1

• Algemene indruk: Wat voor iemand heb ik voor me? bijv: kalenderleeftijd overeenkomen met uiterlijke leeftijd; goed verzorgd uiterlijk
• Bewustzijn: Is contact wel mogelijk?
• Waarnemen: Wat is de input van het denken? bijv hallucinaties
• Denken vorm: Kan iemand efficiënt denken? bijv normaal tempo en goed te volgen; verhoogd associatief (van hak op de tak)
• Denken inhoud: wat is de output van het denken? bijv wanen.
• Stemming: invloed van de output op de patiënt? bijv somber
• Affect: Hoe stabiel is die invloed?
• Psychomotoriek: Hoe beweegt de patiënt daarbij?
• Gedrag en motivatie: Wat doet de patiënt daardoor? bijv decorumverlies (= niet passend gedrag)

Question 2

Wat zijn de drie psychische functies (de drie G’s)?

Answer 2

• Cognitieve functies -> gedachten: informatie waarnemen, opnemen, vasthouden, begrijpen, ordenen, etc
• Affectieve functies -> gevoelens: stemming, emoties, vegetatieve verschijnselen, etc
• Conatieve functies -> gedrag: motoriek, motivatie, impulsen, gedrag, etc

Question 3

Beschrijf de EMV score.

Answer 3

Eyes:
1 opent niet op pijnprikkel
2 opent op pijnprikkel
3 opent op aanspreken
4 open

Motor:
1. beweegt niet bij pijnprikkel
2. strekken bij pijnprikkel
3. pathologisch buigen bij pijnprikkel
4. buigen bij pijnprikkel
5. lokaliseren bij pijnprikkel
6. voert opdrachten uit

Verbal:
1. geen geluid (bij pijnprikkel)
2. kreunen/geluid
3. worden
4. zinnen
5. adequaat

Question 4

Hoe ziet het neurologisch onderzoek eruit van de bewusteloze patiënt?

Answer 4

Glasgow coma score
Hersenzenuwen: pupilreacties, cornea reflex, oogbolmotoriek
Extremiteiten: lateralisatie (asymmetrie), reflexen
Meningeale prikkeling
fundoscopie (voor papiloedeem)

Question 5

Wat is coma?

Answer 5

Een toestand van gedaald bewustzijn, zonder willekeurige of gerichte reactie op prikkels van buiten.
- geen interactie met omgeving
- beweging op pijnprikkels, niet lokaliseren (<_ M4).

Question 6

Wat is het niet-responsief waaksyndroom?

Answer 6

(vroeger: vegetatieve toestand)
patiënt heeft de ogen open
voert geen opdrachten uit
geen “contact”
slikreflex, grijpreflex
E4M5V1
Vaak diffuus probleem in hersenen zonder betrokkenheid van hersenstam

Question 7

Wat is het locked-in syndroom?

Answer 7

Het is geen coma!
typische coma score: E1 of E4 M1V1/Vt
Tetraparese
Alleen verticale oogbewegingen
patiënt is alert
psychische/emotionele belasting
oorzaak: hersenstam laesie (pons)

Question 8

Waar kan je bewustzijnsverlies lokaliseren?

Answer 8

• betrokken bij bewustzijn = ascenderend reticulair activatie systeem (ARAS) in de hersenstam (dorsale pons, mesencephalon) met verbindingen naar thalamus en cortex

Waardoor ontstaat een bewustzijnsstoornis?
- structurele hersenafwijking: hersenstam / thalamus beiderzijds
- diffuse neuronale disfunctie

Question 9

Wat is de algemene functie van de temporaal kwam (als associatieve cortex)?

Answer 9

Het herkennen wat dingen zijn. Zo is er de fusiforme gyrus (vooral rechts). Voor andere voorwerpen is een combinatie van cellen die vuren dat het dit voorwerp is. Het ligt dicht bij de hippocampus voor geheugen.

Question 10

Wat is prosopagnosia?

Answer 10

Het niet kunnen herkennen van gezichten

Question 11

Wat is de functie van de frontaal kwab?

Answer 11

Dit is het hoge gedrag, dus bijv het onderdrukken van spontaan gedrag. Planning, remmen van risicogedrag (soort persoonlijkheid), beslissen, inhibitie

Question 12

Wat is de associatieve functie van de parietaal kwab?

Answer 12

De parietaal kwab houdt zich bezig met plaats en aandacht. Aandacht zit vooral rechts in de hersenen.
Als er laesies in de parietaal kwab zijn kan dit leiden tot hemi-neglect. Aangezien aandacht vooral rechts zit krijg je een ernstig neglect als de laesie ook rechts zit.
Utility (= kans op x waarde van beloning)
dopamine -> beloning -> aandacht

Question 13

Wat is een delirium? Wat zijn de criteria volgens DSM5?

Answer 13

A. Stoornis in het bewustzijn en de aandacht
B. ontwikkelt zich in korte tijd, fluctueert
C. Verandering in de cognitieve functies
D. Niet beter verklaard door neurocognitieve stoornis of coma
E. Aanwijzing voor somatische oorzaak

Question 14

Wat voor problemen in de aandacht en concentratie kunnen mensen met een delirium ervaren?

Answer 14

Verminderd vermogen de aandacht te richten, vast te houden en te verplaatsen
->
verhoogde afleidbaarheid
verminderde waakzaamheid (vigiliteit)

N.B. soms bij licht delirium hyperalert, soms weinig besef van stoornis bij pt.

Question 15

Welke symptomen passen bij een delirium?

Answer 15

Alertheid, besef en aandacht verminderd
Geheugenstoornissen
stoornis van de executieve functies en taal
stoornis van de intellectuele functies: oordeels- en kritiekstoornissen, realiteitsbesef verminderd
waarneemstoornissen (vaak visueel)
denkstoornissen
emotionele stoornissen
neurologische symptomen
slaap-waak stoornissen
psychomotore ontregeling

Question 16

Wat zijn acute oorzaken van delirium?

Answer 16

WHHHHIMPS
Wernicke’s encephalopathy of Withdrawal
Hypoxemie
Hypertensieve encephalopathie
Hypoperfusie
Hypoglycaemie
Intracraniale bloeding
Meningitis of encephalitis
Poisons of medicatie
Seizures

Question 17

Wat zijn delirogene medicatie?

Answer 17

opioïden
sedativa
corticosteroïden
immunosuppressiva
anticholinerge medicatie
veel longmedicatie
veel cytostatica
veel psychofarmaca / drugs
en diverse andere medicijnen

Question 18

Wat moet je doen om de kans op een delier te verminderen (of een delier te behandelen?)?

Answer 18

Cognitieve ondersteuning
dyhydratie/drinken verbeteren
slaap verbeteren
immobilisatie voorkomen
visus/gehoor beperking oplossen
voeding verbeteren

Question 19

Welke type geheugen heb je en waar zitten ze?

Answer 19

immediate geheugen is fractie van een seconde: prefrontale cortex
werkgeheugen is seconden tot minuten: prefrontale cortex
intermediate geheugen is minuten tot uren: hypocampus
lange termijn geheugen is dagen: hypocampus
remote geheugen is weken, maanden, jaren: cortex

Question 20

Wat is dementie?

Answer 20

cognitieve stoornissen in meerdere domeinen
met interferentie in het dagelijks functioneren

Question 21

Welke vormen van dementie zijn er?

Answer 21

Ziekte van Alzheimer
Vasculaire dementie
gemengde dementie
fronto-temporale kwab dementie
lewy body dementie
parkinson dementie
depressie geïnduceerde dementie
alcoholdementie
overige dementie

Question 22

Welk onderzoek kan uitgevoerd worden bij verdenking op dementie?

Answer 22

Neuropsychologisch onderzoek (NPO)
Laboratoriumonderzoek -> uitsluiten behandelbare oorzaak
Beeldvormend onderzoek: CT/MRI/PET -> uitsluiten behandelbare oorzaak en ondersteuning specifieke dementie diagnose
Liquor (op indicatie) -> uitsluiten infectieuze oorzaken en ondersteuning specifieke diagnose

Question 23

Welke cognitieve functies zijn er?

Answer 23

Aandacht/concentratie
uitvoerende functies
abstraherend vermogen
sociale cognitie
taalfuncties
korte en lange termijngeheugen
visueel-ruimtelijke en -constructieve functies
mentale verwerkingssnelheid
praxis
gnosis

Question 24

Wat voor klachten en ziektebeelden zie je bij corticale, subcorticale en gemengde dementie?

Answer 24

Corticaal:
Stoornissen frontaal: gedrag, sociale cognitie, executieve functies
temporaal: geheugen, oriëntatie
Subtypes: ziekte v Alzheimer, frontotemporale dementie

Subcorticaal:
Werktempo, concentratie, aandacht, traagheid, executieve functies
Subtypes: vasculaire dementie, hydrocephalus, Parkinson dementie

Mengbeeld: dementie met Lewy Bodies

Question 25

Wat is de ziekte van Alzheimer?

Answer 25

1. Dementie syndroom: uitval in 2 cognitieve domeinen (geheugen), interfereert met dagelijkse activiteiten
2. Ziekte van Alzheimer:
   - sluipend begin, geleidelijk progressief
   - progressief uitval geheugen, taal, visueel-ruimtelijke functies, praxis, uitvoerende functies
   - geen systemische of andere hersenaandoening

Question 26

Welke afwijkingen kunnen bij ziekte van Alzheimer gevonden worden bij aanvullend onderzoek?

Answer 26

MRI scan hersenen: atrofie mediotemporaal - hippocampus (MTA)
PET/SPECT: hypometabolisme/ hypoperfusie temporoparietaal en positieve corticale PiB binding (amyloid tracer)
Liquor: verhoogd phospho-tau, verlaagd beta-amyloid
DNA diagnostiek: mutatie in Preseniline of APP gen

Question 27

Wat is een frontotemporale dementie?

Answer 27

Je hebt een gedragsvariant en taalvarianten (primair progressieve afasie)

Crtieria gedragsvariant FTD:
- sluipend, langzaam progressief
- vroeg verval van sociaal gedrag: decorumverlies, tactloos
- vroeg veranderd gedrag: apathie, zwerven, ontremd
- spraakstoornissen: niet-vloeiende spraak of gestoord begrip
- vroeg ontstaan van emotionele vervlakking
- vroeg verlies van ziekte-inzicht

Question 28

Welke type primaire progressieve afasieën zijn er?

Answer 28

Dit zijn vormen van fronto-temporale dementie.
1. sementische dementie (SD):
- benoemstoornissen
- gestoord woord- en objectbegrip
- vloeiende spraak
- MRI: anterior temporale atrofie

2. Progressieve niet-vloeiende afasie (PNFA)
   - hakkelende spraak (spraakapraxie)
   - agrammatisme
   - gespaard begrip
   - MRI: posterieur fronto-insulaire atrofie
3. logopene progressieve afasie (LPA)
   - nazeggen gestoord (samengestelde woorden, zinnen)
   - woordvindstoornissen
   - fonologische parafasieën

Question 29

Wat zijn de criteria vasculaire dementie?

Answer 29

Diagnose waarschijnlijke VaD:
1. dementie
2. focale uitvalsverschijnselen + vasculaire afwijkingen op CT/MRI
3. Tijdsrelatie tussen 1 en 2 (direct of < 3 mnd)

Diagnose mogelijke VaD in patiënten met dementie + focale uitval
1. geen vasculaire afwijkingen CT/MRI
2. Geen duidelijke tijdsrelatie beroerte - dementie
3. sluipend begin en variabel verloop

Question 30

Wat zijn symptomen bij een Lewy body dementie?

Answer 30

Progressieve cognitieve achteruitgang: mn aandacht, frontale (uitvoerende) en visuospatiële vaardigheden

Twee symptomen:
a. fluctuaties cognitie, aandacht en alertheid
recidiverende visuele hallucinaties
spontaan parkinsonisme

Ondersteunende symptomen:
frequent vallen
syncope
tijdelijk bewustzijnsverlies
hallucinaties (niet visueel)
verminderde perfusie occipitaal beiderzijds

suggestieve symptomen:
REM slaap gedragsstoornis
ernstige neuroleptische overgevoeligheid
lage dopamine uptake op DaT scan

PETscan: occipitaal hypometabolisme

Question 31

Wat is agnosie?

Answer 31

Stoornis in het herkennen van informatie die via de (onaangedane) zintuigen binnen komen.

Question 32

Wat is simultaanagnosie?

Answer 32

Je herkent voorwerpen los van elkaar wel maar als er meerdere voorwerpen door elkaar liggen herken je ze niet meer?

Question 33

Wat is prosopagnosie?

Answer 33

Het niet kunnen herkennen van gezichten.

Question 34

Wat is het verschil tussen astereognosie en agrafesthesie?

Answer 34

Beide zijn voorbeelden van tactiele agnosie, dus dat je dingen niet herkent als je ze voelt.
Astereognosie is het onvermogen voorwerpen te herkennen.
Agrafesthesie is het onvermogen cijfers op de huid te herkennen.

Question 35

Wat is apraxie?

Answer 35

Het onvermogen om een complexe of aangeleerde handeling uit te voeren.
Niet tgv parese, sensibele stoornis, ataxie of begripstoornis

Question 36

Wat is kinetische apraxie?

Answer 36

Verstoring van de fijne hand- en vingermotoriek door het niet kunnen koppelen of isoleren van afzonderlijke bewegingen
-> betekenisloze handfiguren kunnen niet worden nagedaan

Question 37

Wat is het verschil tussen ideomotore apraxie en ideatoire apraxie?

Answer 37

Ideomotore apraxie: verstoorde activatie en uitvoering van een bewegingsschema, zoals voordoen hoe tanden te poetsen
-> weet wel wat te doen, maar niet hoe

Ideatoire apraxie: onvermogen complexe sequentie van handelingen uit te voeren met gebruik van een voorwerp, terwijl elke afzonderlijke beweging wel lukt
-> weet niet wat te doen met een voorwerp